De Onbegrepen Ideologen 2

Hoewel de naar het buitenland uitgeweken Midden-Europese economen op grond van hun eigen ervaringen met koppige volharding voorspelden dat staatsingrijpen onvermijdelijk tot totalitarisme zou leiden, bleek in werkelijkheid dat dit niet het geval was. Integendeel, dankzij het sturend beleid van de overheid ontstond er een welvarende verzorgingsstaat die het kapitalisme een humaan gezicht gaf. Pas toen die welvaartsstaat zoals elk systeem in economische moeilijkheden kwam kregen de onheilsprofeten een publiek voor hun boodschap. Ze beweerden dat 'high taxation inhibits growth and efficiency, governmental regulation stifles initiative and entrepreneurship, the smaller the state the healthier the society and so forth.'

Van toen af propageerden de westerse politiek verantwoordelijkheden, van Reagan en Thatcher tot Giscard d'Estaing en onze eigen Lubbers de vrije markt ideologie die door deregulering en privatisering en het opgeven van overheidscontrole het geluk van de mensheid tot volle wasdom zou brengen. De staat gaf alle controle uit handen, met als gevolg dat de rijken immens veel rijker werden, de armen armer en het werk in toenemende mate verdween naar de lage lonenlanden, terwijl de speculanten overal hun slag konden slaan. Deze praktijk eindigde in de fatale kredietcrisis en de fase waarin we nu zitten die kort omschreven kan worden als 'jobless growth', dat wil zeggen, miljardenwinsten zonder dat daar werk tegenover staat. De conclusie van dit alles kan alleen maar zijn dat de ideologie van de vrije marktprofeten van de Chicago School of Economics onder aanvoering van Milton Friedman falikant gefaald heeft.

Ook in dat opzicht lijken de naar het Westen uitgeweken Ellian, Pinto en Magan/Ali op de Midden-Europese economen van destijds. Hun door angst gevoede ideologie spoort niet met de werkelijkheid en zal als het ooit in de praktijk wordt gebracht een desastreus effect hebben op onze samenleving. Het is als met alle ideologen, ze worden gedreven door cliche's, door vooronderstellingen, door beelden, door verzinsels en vooral ook door een neurotische drang zich te manifesteren. Te bot om te beseffen dat als men in Rome is men zich als de Romeinen gedraagt, proberen ze luidkeels hun gastheren ter verantwoording te roepen. Zich niet realiserend dat de cultuur van de volkeren waar ze hun toevlucht hebben gezocht tot stand is gekomen door trial en error en een antwoord is op een historisch gegroeide werkelijkheid, bleren ze overal dwars doorheen met een rancuneus fanatisme dat inmiddels een weerzinwekkende vorm heeft aangenomen. En omdat de economische crisis de onzekerheid voedt hebben ze zowaar een aanhang gekregen van even rancuneuze en angstige mensen. Het is alleen maar te hopen dat ze hun ideologie niet in de praktijk kunnen brengen, want dat zou even desastreus zijn als in de tijd van fascisme.