Paul Brill van de Volkskrant 12

Om goed te begrijpen binnen welke context de beweringen van Volkskrant-opiniemaker Paul Brill resoneren, moeten we allereerst een helder inzicht hebben in de functie van de commerciele media in een massamaatschappij. In 1933, het jaar dat Hitler democratisch aan de macht kwam, schreef de gezaghebbende Amerikaanse hoogleraar Harold Lasswell in de Encyclopedia of the Social Sciences dat aangezien de 'masses are still captive to ignorance and superstition' de komst van de democratie 'compelled the development of a whole new technique of control, largely through propaganda.' Want, zo stelt Lasswell, propaganda is 'the one means of mass mobilisation which is cheaper than violence, bribery or other possible control techniques.' En om een hoog technologische massamaatschappij zo efficient mogelijk te laten draaien is propaganda de goedkoopste en veiligste manier voor de elite om de massa gehoorzaam te houden. Let wel, Lasswell was geen marginale figuur met wat maffe standpunten. Hij werd en wordt nog steeds alom bewonderd. Dit is wat de Nederlandse versie van Wikipedia over hem meldt:

'Lasswell was één van de meest creatieve en invloedrijke wetenschappers van zijn tijd.
Door gebruik te maken van een scala van psychologische en sociologische methoden in een discipline die tot dan toe alleen gebruik maakte van historische, juridische en filosofische methoden werd Harold Lasswell de grondlegger van de hedendaagse politieke wetenschap en met name de politieke psychologie. Ook op het gebied van de communicatiewetenschappen heeft hij met zijn communicatiemodel een grote invloed gehad. Op het gebied van beleidsstudies was het Harold Lasswell die de richting aangaf met de omschrijving waaraan deze (toen) nieuwe discipline moest voldoen (multi-disciplinair, probleem oplossend, expliciet normatief).' Zie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Harold_Lasswell

Als een van de belangrijkste adviseurs van de politieke zowel als economische top verklaarde Lasswell dat propaganda onmisbaar was in een democratie omdat 'men are often poor judges of their own interests' en dus bewerkt moeten worden om zaken te steunen die ze normaal niet zouden steunen. De commerciele massamedia spelen in dit proces een doorslaggevende rol. Ook de andere topadviseur van Amerikaanse politici en zakenmensen, Edward Bernays, waarschuwde de elite voor de gevaren van de democratie, aangezien op die manier grote groepen burgers een greep konden krijgen op hun eigen toekomst. Dit zou de macht van de elite drastisch beperken. In 1947 schreef Bernays een belangrijk artikel voor het prestigieuze Annals of the American Academy of Political and Social Sciences, getiteld 'The Engineering of Consent'. In dit artikel schreef Bernays dat 'the engineering of consent is the very essence of the democratic proces, the freedom to persuade and suggest.' Het zal duidelijk zijn dat die 'freedom' alleen in handen kan zijn van de machtigen en rijken, die de middelen hebben om die 'freedom' inhoud te geven. Voor alle duidelijkheid schreef Bernays dan ook dat de gemiddelde Amerikaan 'has only six years of schooling... [Therefore] democratic leaders must play their part in... engineering consent... Today it is impossible to overestimate the importance of engineering consent; it affects almost every aspect of our daily lives.'

Voor zijn invloedrijke wetenschappelijke bijdragen werd Bernays in 1949 geëerd door de American Psychological Association. Hoe invloedrijk de inzichten van Bernays waren werd hetzelfde jaar nog eens duidelijk gemaakt door Fortune. De redactie van dit tijdschrift stelde zonder enige ironie dat 'it is as impossible to imagine a genuine democracy without the science of persuasion [ i.e. propaganda] as it is to think of a totalitarian state without coercion. The daily tonage output of propaganda and publicity... has become an important force in American life. Nearly half of the contents of the best newspapers is derived from publicity releases; nearly all the the contents of the lesser papers... are directly or indirectly the work of PR departments.'

En als vanzelf zijn we aangekomen bij Paul Brill. Binnen de hierboven beschreven context opereert deze opiniemaker van de Volkskrant. Zonder opiniemakers kunnen de commerciele massamedia niet functioneren. Zij bepalen welke opinies “the bewildered herd,” zoals de invloedrijke Amerikaanse journalist Lippmann de burgerbevolking betitelde, erop na moeten houden. 'Their function in a democracy, he said, is to be “spectators,” not participants in action. Occasionally they are allowed to lend their weight to one or another member of the specialized class. That’s called an election. But once they’ve lent their weight to one or another member of the specialized class they’re supposed to sink back and become spectators of action, but not participants... The compelling moral principle is that the mass of the public are just too stupid to be able to understand things. “The common interests elude public opinion entirely” and can only be understood and managed by a “specialized class" of “responsible men” who are smart enough to figure things out.'

Het zal niemand verbazen dat de journalisten de 'specialized class' van 'responsible men' vormen, zij spelen een cruciale rol in het proces van acceptatie van een bepaald mens- en wereldbeeld. Wie anders zou dat moeten doen? En die zware en verantwoordelijke taak heeft onder andere Paul Brill op zich genomen. Voor iemand met een problematische identiteit en een zwak zelfbeeld, wiens 'joodse vader geheel heeft gecapituleerd voor de bekeringsijver van' zijn 'katholieke moeder,' zoals hij zelf schrijft, geeft deze positie hem houvast, hij kan de rol van vader spelen, een gezaghebbende vader die hij zelf in zijn jeugd heeft moeten missen. Niet langer meer is hij 'minder dan een halfjood, zoals me eens smalend werd toegevoegd door iemand die zich op latere leeftijd had laten besnijden.' De macht en het aanzien die de positie van opiniemaker verschaft, is voor hem de manier bij uitstek om te kunnen overleven. Meer hierover in een volgend stuk.