Toen Ian Buruma in de aanloop naar de illegale inval in Irak, maart 2003, bepleitte dat ‘we too must do the dirty work, and take the risk of being held accountable,’ keek zijn Europese publiek hier niet vreemd van op. De woordvoerder van de liberal‘urban elites’ mag dan wel beschouwd worden als een progressieve stem, van wie men niet snel verwacht zo oorlogszuchtig te zijn dat hij Europeanen aanspoort tot het plegen van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, maar dat is in de postmoderne tijd allemaal schijn. Net als elk politiek begrip uit de jaren zestig is ook de kwalificatie liberal, dus ’progressief,’ inhoudsloos geworden. Zo wees zaterdag 12 januari 2019 de kritische Australische journaliste Caitlin Johnstone, onder de kop ‘US Military Occupations Supported by Far More Democrats Than Republicans’ op het feit dat een:
new Politico/Morning Consult poll has found that there is much more support for ongoing military occupations among Democrats surveyed than Republicans.
To the question ‘As you may know, President Trump ordered an immediate withdrawal of more than 2,000 U.S. troops from Syria. Based on what you know, do you support or oppose President Trump’s decision?’ 29 percent of Democrats responded either ‘Somewhat support’ or ‘Strongly support,’ while 50 percent responded either ‘Somewhat oppose’ or ‘Strongly oppose.’ Republicans asked the same question responded with 73 percent either somewhat or strongly supporting and only 17 percent either somewhat or strongly opposing.
Those surveyed were also asked the question ‘As you may know, President Trump ordered the start of a reduction of U.S. military presence in Afghanistan, with about half of the approximately 14,000 U.S. troops there set to begin returning home in the near future. Based on what you know, do you support or oppose President Trump’s decision?’ Forty percent of Democrats responded as either ‘Somewhat support’ or ‘strongly support,’ with 41 percent either somewhat or strongly opposing. Seventy-six percent of Republicans, in contrast, responded as either somewhat or strongly supporting Trump’s decision, while only 15 percent oppose it to any extent.
These results will be truly shocking and astonishing to anyone who has been in a coma since the Bush administration. For anyone who has been paying attention since then, however, especially for the last two years, this shouldn’t come as much of a surprise.
This didn’t happen by itself, and it didn’t happen by accident. American liberals didn’t just spontaneously start thinking endless military occupations of sovereign nations is a great idea yesterday, nor have they always been so unquestioningly supportive of the agendas of the US war machine. No, Democrats support the unconscionable bloodbaths that their government is inflicting around the world because they have been deliberately, methodically paced into that belief structure by an intensive mass media propaganda campaign.
The anti-war Democrat, after Barack Obama was elected on a pro-peace platform in 2008, went into an eight-year hibernation during which they gaslit (gemanipuleerd. svh) themselves into ignoring or forgiving their president’s expansion of George W. Bush’s wars, aided by a corporate media which marginalized, justified, and often outright ignored Obama’s horrifying military expansionism. Then in 2016 they were forced to gaslight themselves even further to justify their support for a fiendishly hawkish candidate who spearheaded the destruction of Libya, who facilitated the Iraq invasion, who was shockingly hawkish toward Russia, and who cited Henry Kissinger as a personal role model for foreign policy. I recall many online debates with Clinton fans in the lead up to the 2016 election who found themselves arguing that the Iraq invasion wasn’t that bad in order to justify their position.
Aangezien de progressieven uit de jaren zestig een halve eeuw later niet meer wezenlijk verschillen van de reactionairen, is het niet vreemd dat Buruma adviseert dat nu de ‘Pax Americana haar einde [nadert]’ ook de liberals zich ‘moeten voorbereiden op een tijd waarin we met weemoed terugkijken op het betrekkelijk goedaardige imperialisme uit Washington.’ Bovendien dwingt de ineenstorting van 'de Amerikaanse hegemonie' dat ‘ook wij het smerige werk moeten doen, en het risico aanvaarden om verantwoordelijk te worden gesteld.’ Uiteindelijk zullen eveneens wijzelf in het Avondland de belangen van de neoliberale elite in stand moeten houden. En in een wereld waarin volgens de Wereldbank de helft van de mensheid in armoede verkeert, en 'is living on less than $5.50 a day,' kan dat alleen met massaal geweld gebeuren, dus door Buruma’s ‘dirty work,’ dat dankzij ‘American openness and democracy’ door het rijke deel van de mensheid wordt gedoogd, waardoor in de ogen van mijn oude vriend de VS tot aan de komst van president Trump ‘a model of freedom and openness’ was. Om het beeld van Washington en Wall Street als ‘a force for good’ erin te hameren, gebruikt Buruma zelfs de terminologie van de neoconservatieven; de permanente staat van oorlog tegen mens en natuur mag van de voormalige ‘progressieven’ niet tot een einde komen, het publiek moet gemobiliseerd blijven, dreiging moet kunstmatig worden opgewekt. Alleen nog door het verspreiden van angst kan gehoorzaamheid worden afgedwongen. Onder de kop ‘Smithsonian Map Shows US Military Operating In Over 40% Of World's Countries’ schreef de goed geïnformeerde Tyler Durden (een pseudoniem) op Zero Hedge, een Amerikaanse financiële nieuwssite:
We found that, contrary to what most Americans believe, the war on terror is not winding down — it has spread to more than 40 percent of the world’s countries. The war isn’t being waged by the military alone, which has spent $1.9 trillion fighting terrorism since 2001. The State Department has spent $127 billion in the last 17 years to train police, military and border patrol agents in many countries and to develop antiterrorism education programs, among other activities…
The timing of the map's publication this month is interesting given Secretary of State Mike Pompeo's 'Force For Good’ speech in Cairo on Jan. 10, wherein he lauded the US military as a ‘liberating’ and progressive force for good for the Middle East: ‘For those who fret about the use of American power, remember this: America has always been and always will be a liberating force, not an occupying power. We've never dreamed of domination in the Middle East,’ he said.
Pompeo asserted the US has never been ‘an empire-builder or an oppressor,’ and noted at one point that ‘when the mission is over, when the job is complete, America leaves.’
But based on the above map, the now global American military machine doesn't appear to be pulling back anytime soon, but will likely only continue its pattern of expansion, especially as the relatively young AFRICOM finds fresh conflicts on the African continent following the 2011 NATO war to oust Libyan leader Muammar Gaddafi.
The US has over 800 formal military bases in 80 countries, ‘a number that could exceed 1,000 if you count troops stationed at embassies and missions and so-called “lily-pond” bases, with some 138,000 soldiers stationed around the globe,’ a study in the Nation last year found.
Meer dan 800 Amerikaanse militaire bases, verspreid over de gehele wereld, moeten volgens zowel de liberal opiniemaker Ian Buruma als de voormalige CIA-directeur Mike Pompeo, gezien worden als een ‘force for good.’ Die zienswijze maakt beiden zo geschikt voor de positie die zij bekleden. De technocratie duldt namelijk geen tegenstand. Elke dissident dient gemarginaliseerd te worden en als dit onvoldoende blijkt dan moet hij/zij geliquideerd worden. De illusies moeten koste wat kost beschermd worden. Zodra ik Buruma of Pompeo hun ideologie hoor prediken, moet ik denken aan de schitterende satire Network:
a 1976 American satirical film written by Paddy Chayefsky… about a fictional television network, UBS, and its struggle with poor ratings.
The film won four Academy Awards, in the categories of Best Actor (Finch), Best Actress (Dunaway), Best Supporting Actress (Straight), and Best Original Screenplay (Chayefsky).
In 2000, the film was selected for preservation in the United States National Film Registry by the Library of Congress as being 'culturally, historically, or aesthetically significant.' In 2002, it was inducted into the Producers Guild of America Hall of Fame as a film that has 'set an enduring standard for U.S. American entertainment.' In 2006, Chayefsky's script was voted one of the top-ten screenplays by the Writers Guild of America, East. In 2007, the film was 64th among the 100 greatest American films as chosen by the American Film Institute, a ranking slightly higher than the one AFI had given it ten years earlier.
Het plot gaat als volgt:
Howard Beale, the longtime anchor of the Union Broadcasting System's UBS Evening News, learns from the news division president, Max Schumacher, that he has just two more weeks on the air because of declining ratings. The two old friends get roaring drunk and lament the state of their industry. The following night, Beale announces on live television that he will commit suicide on next Tuesday's broadcast. UBS fires him after this incident, but Schumacher intervenes so that Beale can have a dignified farewell. Beale promises he will apologize for his outburst, but once on the air, he launches back into a rant claiming that life is 'bullshit.' Beale's outburst causes the newscast's ratings to spike, and much to Schumacher's dismay, the upper echelons of UBS decide to exploit Beale's antics rather than pull him off the air. In one impassioned diatribe, Beale galvanizes the nation, persuading his viewers to shout out of their windows 'I'm as mad as hell, and I'm not going to take this anymore!' […]
When Beale discovers that Communications Corporation of America (CCA), the conglomerate that owns UBS, will be bought out by an even larger Saudi Arabian conglomerate, he launches an on-screen tirade against the deal, encouraging viewers to send telegrams to the White House telling them, 'I want the CCA deal stopped now!' This throws the top network brass into a state of panic because the company's debt load has made merger essential for survival. Hackett takes Beale to meet with CCA chairman Arthur Jensen, who explicates his own 'corporate cosmology' to the attentive Beale. Jensen delivers a tirade of his own in an 'appropriate setting,' the dramatically darkened CCA boardroom, that suggests to the docile Beale that Jensen may himself be some higher power—describing the interrelatedness of the participants in the international economy and the illusory nature of nationality distinctions. Jensen persuades Beale to abandon the populist messages and preach his new 'evangel.' But television audiences find his new sermons on the dehumanization of society depressing, and ratings begin to slide, yet Jensen will not allow UBS executives to fire Beale. Seeing its two-for-the-price-of-one value — solving the Beale problem plus sparking a boost in season-opener ratings — Christensen, Hackett, and the other executives decide to hire the Ecumenical Liberation Army to assassinate Beale on the air. The assassination succeeds, putting an end to The Howard Beale Show and kicking off a second season of The Mao Tse-Tung Hour.
Hoewel Network door de Library of Congress wordt bewaard als 'culturally, historically, or aesthetically significant,’ wordt deze genadeloze analyse van de corrupte Amerikaanse politiek en cultuur toch allereerst gezien als ‘een blijvende standaard voor Amerikaans vermaak.’ Daarmee wordt in feite onderstreept hoe waarheidsgetrouw de satirische boodschap van de film blijft. Eén van de hoogtepunten van Network is de uitbarsting van de hoogste baas van het netwerk, Arthur Jensen, die kort maar krachtig tegenover Beale de hele zaak uit de doeken doet:
Arthur Jensen: You have meddled with the primal forces of nature, Mr. Beale, and I won't have it! Is that clear? Do you think you've merely stopped a business deal? That is not the case. The Arabs have taken billions of dollars out of this country, and now they must put it back! It is ebb and flow, tidal gravity! It is ecological balance! You are an old man who thinks in terms of nations and peoples. There are no nations. There are no peoples. There are no Russians. There are no Arabs. There are no third worlds. There is no West. There is only one holistic system of systems, one vast and inane, interwoven, interacting, multi-variate, multi-national dominion of dollars. Petro-dollars, electro-dollars, multi-dollars, reichmarks, rubles, pounds, and shekels. It is the international system of currency which determines the totality of life on this planet. That is the natural order of things today. That is the atomic and sub-atomic and galactic structure of things today! And you have meddled with the primal forces of nature, and You Will Atone!
Am I getting through to you, Mr. Beale?
You get up on your little twenty-one inch screen and howl about America and democracy. There is no America. There is no democracy. There is only IBM and ITT and AT&T and DuPont, Dow, Union Carbide, and Exxon. Those are the nations of the world today. What do you think the Russians talk about in their councils of state — Karl Marx? They get out their linear programming charts, statistical decision theories, minimax solutions, and compute the price-cost probabilities of their transactions and investments, just like we do. We no longer live in a world of nations and ideologies, Mr. Beale. The world is a college of corporations, inexorably determined by the immutable by-laws of business. The world is a business, Mr. Beale; it has been since man crawled out of the slime. And our children will live, Mr. Beale, to see that perfect world in which there's no war or famine, oppression or brutality — one vast and ecumenical holding company, for whom all men will work to serve a common profit, in which all men will hold a share of stock — all necessities provided, all anxieties tranquilized, all boredom amused. And I have chosen you, Mr. Beale, to preach this evangel.
Howard Beale: Why me?
Arthur Jensen: Because you're on television, dummy. Sixty million people watch you every night of the week, Monday through Friday.
Mister Beale wordt pas uit de weg geruimd wanneer hij uiteindelijk onbruikbaar voor het systeem is geworden. Het risico gemarginaliseerd te worden, laat staan vermoord, zullen westerse mainstream-journalisten nooit lopen. Ian Buruma zal de ‘narrative’dat ‘Amerika’ een ‘Force for Good’ is tot op zijn sterfbed blijven herhalen. Een ‘con man’ bezit domweg geen alternatief voor zijn illusies en leugens. Een propagandist kan nooit de werkelijkheid beschrijven, zoals de joods-Amerikaanse intellectueel Tom Engelhardt aantoont in zijn boek Shadow Government — Surveillance, Secret Wars, and a Global Security State Hub a Single-Superpower World (2014). Buruma is gedwongen de ‘American openness and democracy’ te bejubelen, terwijl in werkelijkheid de VS ‘at its core,’ aldus Engelhardt, een ‘National Security State’ is, behept met ‘a proselytizing warrior religion’ die ‘its sacred texts’ heeft, en die alleen al in 2011, ‘managed to classify 92,064,852 of the documents it generated, giving secrecy a new order of magnitude.’ Bovendien bezit dit geloof:
its dogma and its warrior priests. It has its sanctified promised land, known as ‘the homeland.’ It has its seminaries, which we call think tanks. It is a monotheistic faith in that it broaches (opwerpen. svh) no alternatives to itself. It is Manichaean in its view of the world. As with so many religions, its god is an eye in the sky, an all-seeing being who knows your secrets.
Edward Snowdon, the man who in 2013 pulled back the curtain on part of this system, revealing its true nature to anyone who cared to look, is an apostate (afvallige. svh), never to be forgiven by those in its holy orders. He is a Judas to be hunted down, returned to the United States, put on trial as a ‘traitor,’ and then — so say some retired National Security State warriors (who often channel the opinions and feelings of those still in office) — hung by the neck until dead or swung ‘from a tall oak tree.’
Al-Qaeda is, of course, the system's Devil, whose evil seed is known to land and breed anywhere on the planet, from Sana'a, Yemen, to Boston, Massachusetts, if we are not eternally and ever more on guard. In the name of the epic global struggle against it and the need to protect the homeland, nothing is too much, no step taken a point too far. (As the Devil is traditionally a shape-shifter, able to manifest himself in many forms, it is possible that tomorrow's version of him may be, say, Russia or China.)
The leaders of this faith-based system are, not surprisingly, fundamentalist true believers. They don’t wear long beards, wave the Koran, shout ‘Death to the Great Satan,’ or live in the backlands of the planet. Instead, they speak bureaucratically, tend to sport military uniforms and medals, and inhabit high-tech government facilities.
Fundamentalist as they are, they may not, in the normal sense, be religious at all. They are not obliged to believe in the importance of being ‘born again’ or fear being ‘left behind’ in a future ‘end times’ — though such beliefs don’t disqualify them either.
They issue the equivalent of fatwas against those they proclaim to be their enemies. They have a set of Sharia-like laws, both immutable and flexible. Punishments for breaking them may not run to death by stoning or the cutting off of hands, but they do involve the cutting off of lives.
Theirs is an implacable warrior religion, calling down retribution on people often seen only poorly by video feed, thousands of miles from Washington, DC, Langley, Virginia, or Fort Meade, Maryland. It is no mistake that the weapons fired by their fleet of drone aircraft are called Hellfire missiles, since it is indeed hellfire and brimstone that they believe they are delivering to the politically sinful of the world. Nor is it a happenstance that te pgebrelanes firing those missiles have been dubbed Predators and Reapers (as in ‘grim’), for they do see themselves as the anointed deliverers of death their enemies.
Buruma’s Amerikaanse ‘openheid en democratie’ blijkt in slechts één jaar te hebben geleid tot ruim 92 miljoen geheime documenten, voor elke dag van het jaar meer dan 254.000 officiële geheimen die de bevolking niet mag weten, laat staan over oordelen. Het is Buruma’s en Pompeo’s ‘Force For Good,’ die volgens een op 21 januari 2019 gepubliceerd rapport van Oxfam International (een organisatie die onder andere strijdt tegen honger in de wereld) de volgende feiten heeft mogelijk gemaakt:
Billionaire fortunes increased by 12 percent last year — or $2.5 billion a day — while the 3.8 billion people who make up the poorest half of humanity saw their wealth decline by 11 percent… The report is being launched as political and business leaders gather for the World Economic Forum in Davos, Switzerland.
‘Public Good or Private Wealth’ shows the growing gap between rich and poor is undermining the fight against poverty, damaging our economies and fuelling public anger across the globe. It reveals how governments are exacerbating inequality by underfunding public services, such as healthcare and education, on the one hand, while under taxing corporations and the wealthy, and failing to clamp down on tax dodging, on the other. It also finds that women and girls are hardest hit by rising economic inequality.
Winnie Byanyima, Executive Director of Oxfam International, said:
‘The size of your bank account should not dictate how many years your children spend in school, or how long you live — yet this is the reality in too many countries across the globe. While corporations and the super-rich enjoy low tax bills, millions of girls are denied a decent education and women are dying for lack of maternity care.’
The report reveals that the number of billionaires has almost doubled since the financial crisis, with a new billionaire created every two days between 2017 and 2018, yet wealthy individuals and corporations are paying lower rates of tax than they have in decades.
Getting the richest one percent to pay just 0.5 percent extra tax on their wealth could raise more money than it would cost to educate the 262 million children out of school and provide healthcare that would save the lives of 3.3 million people.
Just four cents in every dollar of tax revenue collected globally came from taxes on wealth such as inheritance or property in 2015. These types of tax have been reduced or eliminated in many rich countries and are barely implemented in the developing world.
Tax rates for wealthy individuals and corporations have also been cut dramatically. For example, the top rate of personal income tax in rich countries fell from 62 percent in 1970 to just 38 percent in 2013. The average rate in poor countries is just 28 percent.
In some countries, such as Brazil, the poorest 10 percent of society are now paying a higher proportion of their incomes in tax than the richest 10 percent.
At the same time, public services are suffering from chronic underfunding or being outsourced to private companies that exclude the poorest people. In many countries a decent education or quality healthcare has become a luxury only the rich can afford. Every day 10,000 people die because they lack access to affordable healthcare. In developing countries, a child from a poor family is twice as likely to die before the age of five than a child from a rich family. In countries like Kenya a child from a rich family will spend twice as long in education as one from a poor family.
Cutting taxes on wealth predominantly benefits men who own 50 percent more wealth than women globally, and control over 86 percent of corporations. Conversely, when public services are neglected poor women and girls suffer most. Girls are pulled out of school first when the money isn’t available to pay fees, and women clock up hours of unpaid work looking after sick relatives when healthcare systems fail. Oxfam estimates that if all the unpaid care work carried out by women across the globe was done by a single company it would have an annual turnover of $10 trillion — 43 times that of Apple, the world’s biggest company.
‘People across the globe are angry and frustrated. Governments must now deliver real change by ensuring corporations and wealthy individuals pay their fair share of tax and investing this money in free healthcare and education that meets the needs of everyone — including women and girls whose needs are so often overlooked. Governments can build a brighter future for everyone — not just a privileged few,’ added Byanyima.
Hoe verhoudt Ian Buruma’s bewering dat met het oog op ‘Life after Pax Americana,’ wij wereldbewoners ‘should ready ourselves for a time when we might recall the American empire with fond nostalgia’ zich tot het feit dat ‘billionaire fortunes grew by $2.5 billion a day last year as poorest saw their wealth fall’? Het antwoord is eenvoudigweg: niet, hier zijn alle verhoudingen zoek geraakt. En desondanks, of beter nog, juist daarom krijgt Ian Buruma in 2019 de zogeheten ‘Gouden Ganzenveer’ van het Nederlands establishment omdat hij ‘trefzeker in zijn analyse,’ is, die ook nog eens getuigt van ‘groot verantwoordelijkheidsbesef.’ Kortom, wanneer mijn oude vriend bijvoorbeeld beweert dat Napoleon Bonaparte ‘had the idea of the universality of rights, and that not just one particular elite or one particular people deserved rights, but that it were universal rights,’ terwijl de Franse Keizer tenminste 200.000 zwarte Haïtianen liet vermoorden omdat zij in opstand waren gekomen tegen de Franse koloniale overheersing, dan gaat de Nederlandse elite desalniettemin er vanuit dat Ian Buruma ‘trefzeker’ in zijn werk is en bovendien een ‘grote verantwoordelijkheidsbesef’ kent. Door hem te prijzen, prijst de bourgeoisie zichzelf, en zolang deze propagandist de illusies van de gevestigde orde blijft herhalen, zal er geen eind komen aan zijn furore. Zo werkt het poldermodel in een klein land met een kleinburgerlijke mentaliteit, waarover Nederland’s grootste historicus, Johan Huizinga, verklaarde dat die ‘tot grondtrek’ heeft ‘dat het onheroïsch is.’ In zijn essay De Nederlandse volksaard schreef hij:
Hoe kan het anders? Een staat, opgebouwd uit welvarende burgerijen van matig grote steden en uit tamelijk tevreden boerengemeenten, is geen kweekbodem voor hetgeen men het heroïsche noemt.
Mede door het gebrek aan een kritische intelligentsia in Nederland de zelfbenoemde ‘politiek-literaire elite’ hier moeiteloos met de macht collaboreren. Dit is tevens de reden waarom uit het ‘tolerante’ Nederland procentueel tweemaal zoveel joodse burgers werd gedeporteerd als uit België en driemaal zoveel als uit Frankrijk. Nogmaals Huizinga:
De eenheid van het Nederlandse volk is bovenal gelegen in zijn burgerlijk karakter… Uit een burgerlijke sfeer sproten onze weinig militaire geest, de overwegende handelsgeest… Hypocrisie en farizeïsme belagen hier individu en gemeenschap! […] het valt niet te ontkennen, dat de Nederlander, alweer in zekere burgerlijke gemoedelijkheid, een lichte graad van knoeierij of bevoorrechting van vriendjes zonder protest verdraagt.
In het inmiddels in hoge mate corrupte poldermodel vinden Nederlandse intellectuelen, en degenen die daarvoor doorgaan, het doodnormaal dat een ‘progressieve’ propagandist met abjecte opvattingen gelauwerd en gefêteerd wordt. Het is ook niet verbazingwekkend dat nooit een Nederlandse schrijver de Nobelprijs voor Literatuur heeft gekregen; het niveau van het geschreven woord is in dit land veel te laag. En door het ‘onheroïsche’ gedragen eveneens de academisch geschoolden zich als ‘verstandige gluiperds,’ zoals de joods-Nederlandse rechtsfilosoof en vrijdenker Leo Polak dit slag opportunisten betitelde. Ik citeer hem niet voor niets, want professor Polak’s leven was exemplarisch voor iemand die de moed had om naar zijn overtuigingen te leven. Wikipedia meldt over hem:
Polak was een van de vroege slachtoffers van de Holocaust. In november 1940 werd hij als hoogleraar van Joodse afkomst op non-actief gesteld. In december werd hem volgens zijn dagboek een professoraat aangeboden aan de New School for Social Research in New York, waarvoor het visum voor hem en zijn gezin al was geregeld. Hij sloeg het echter af. In februari 1941 werd hij gearresteerd. Hij was verraden door de toenmalige rector magnificus van de Groninger universiteit, de fervente pro-nazi Kapteyn. In een brief waarin Polak bezwaar maakte tegen zijn schorsing had hij de Duitse bezetter 'de vijand' genoemd. Kapteyn liet deze brief lezen aan de Duitse autoriteiten in het Scholtenhuis. Polak werd na een verblijf in de gevangenissen van Groningen en Leeuwarden in mei 1941 op transport gesteld naar kamp Sachsenhausen. Naar verschillende getuigenissen toonde hij grote geestkracht: hij gaf er zelfs nog college en hield tot op het laatst zijn dagboek bij. Op zijn leven werd in de jaren 10 nieuw licht geworpen door onderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen naar deze dagboeken. Naar aanleiding daarvan werd in 2015 ook een expositie en een congres georganiseerd. Polak overleed in Sachsenhausen op 9 december 1941 door interne bloedingen, toen hij daags na een complexe darmoperatie in het kampziekenhuis toch gedwongen werd om stenen te sjouwen in het kader van de dwangarbeid.
In hetzelfde jaar dat Leo Polak door de nazi’s werd vermoord, ging Ian Buruma’s vader, Leo Buruma, rechten studeren aan de Rijks Universiteit Utrecht, terwijl toch de Leidse hoogleraar in de rechtsgeleerdheid, Rudolph Pabus Cleveringa:
op 26 november 1940 aan de Leidse universiteit een rede had gehouden, waarin hij protesteerde tegen het ontslag van Joodse collega’s. Nog diezelfde avond werd de rede door enkele studenten onder leiding van André Koch in Den Haag gekopieerd en onmiddellijk verspreid onder de andere universiteiten. Cleveringa werd door de Sicherheitspolizei opgepakt en tot in de zomer van 1941 opgesloten in de gevangenis van Scheveningen.
De Leidse studenten besloten, mede daartoe geïnspireerd door Cleveringa's collega en medestander Ben Telders, tot een staking en daarop werd de universiteit gesloten… In 1944 werd Cleveringa als gijzelaar geïnterneerd in Kamp Vught… Cleveringa ontving van de Amerikaanse regering op 8 april 1953 de Medal of Freedom voor zijn verzetswerk.
De Universiteit Leiden heeft de Cleveringa-leerstoel ingesteld en organiseert elk jaar de Cleveringarede, omdat Cleveringa door zijn rede het motto van de universiteit Praesidium libertatis (Bolwerk van de vrijheid) op indrukwekkende wijze gestalte gaf. Jaarlijks organiseert het Leids Universiteits Fonds op of rond 26 november de Cleveringalezingen op tal van plaatsen in de wereld.
Bovendien was mr. Lodewijk Ernst Visser, president van de Hoge Raad:
op 21 november 1940 door de Duitse bezetter geschorst en per 1 maart 1941 ontslagen, als onderdeel van het ontslag van alle joodse ambtenaren. Geen van de raadsheren van de Hoge Raad tekende protest aan naar aanleiding van zijn schorsing en ontslag.
Ik zou deze feiten onvermeld hebben gelaten, ware het niet dat Ian Buruma zelf in de proloog van zijn boek 1945 Biografie van een jaar (2018) hierover het volgende heeft gesteld:
Het leven ging door, zelfs onder de Duitse bezetting. Voor de meeste Nederlanders was alles tijdens de twee eerste oorlogsjaren op een merkwaardige manier nog steeds normaal — als ze tenminste niet Joods waren. In 1941 ging mijn vader rechten studeren aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Om een toekomst te hebben als jurist moest hij wel lid worden van het corps (dat moet je tot op zekere hoogte nog steeds). Mijn groot-vader had dan wel een respectabele positie als predikant, maar verdiende niet genoeg om alle corpsrekeningen van mijn vader te betalen, en daarom besloot een rijkere oom van mijn grootmoeder om de sociale verplichtingen van mijn vader te subsidiëren.
Tegen de tijd dat mijn vader lid werd, hadden de Duitse bezettings- autoriteiten studentenverenigingen al verboden omdat ze er potentiële verzetshaarden in zagen. Dit was kort nadat Joodse hoogleraren van de universiteiten waren verwijderd. In Leiden had de hoogleraar Rudolph Cleveringa daar in zijn beroemd geworden rede tegen geprotesteerd; hij had een tandenborstel en een stel schone kleren meegenomen voor het geval hij zou worden gearresteerd, wat ook prompt gebeurde. De studenten, onder wie velen van het corps, besloten tot een staking. De universiteit werd gesloten. Het studentencorps in Amsterdam was al door de eigen leden ontbonden na de uitsluiting van Joodse studenten.
Maar Utrecht bleef open, en het corpsleven ging door, zij het clandestien. Dit betekende dat de ontgroening van nieuwe leden in het geheim moest plaatsvinden. Eerstejaarsstudenten, ‘feuten,’ werden niet meer gedwongen zich kaal te scheren omdat ze zichzelf daarmee aan de Duitsers zouden verraden, maar het was nog steeds gebruikelijk om hen te laten kikkeren, uit hun slaap te houden, als slaven te behandelen en te vernederen met allerlei sadistische spelletjes waar de ouderejaars toevallig zin in hadden. Mijn vader onderwierp zich, net als anderen van zijn stand, zonder te protesteren aan deze beproevingen. Zo ging (en gaat) dat nu eenmaal. Het was tenslotte mos.
Op een typisch Hollandse manier schampt Ian Buruma hier langs de werkelijkheid. In één adem door stelt hij zonder verklaring dat voor zijn vader, net als voor ‘de meeste Nederlanders,’ die ‘niet Joods waren,’ werkelijk ‘alles tijdens de twee eerste oorlogsjaren op een merkwaardige manier nog steeds normaal’ was. Buruma vertekent hier de realiteit, want meer dan zeven decennia nadat de eerste joodse Nederlanders, soms zelfs buren, in vernietigingskampen waren vermoord, en de veelal linkse deelnemers aan de Februaristaking van 1941 zich tegen de deportaties hadden verzet, kan een door het establishment zo geprezen auteur niet wegkomen met de nietszeggende opmerking dat voor ‘de meeste Nederlanders,’ dus ook voor het goed geïnformeerde deel, ‘alles’ domweg ‘nog steeds normaal’ was, en dan ook nog ‘op een merkwaardige manier.’ Wat was er ‘normaal’ aan dat een intelligente burger als Leo Buruma nota bene rechten ging studeren onder de nazi-bezetting, toen juist het recht van een democratische staat buiten spel was gezet, en elementaire burgerrechten niet meer rechtsgeldig waren? Wat dreef de vader van Ian Buruma om zich destijds bij een gezelligheidsvereniging als het ‘studentencorps’ aan te sluiten, alsof er niets aan de hand was, terwijl bijvoorbeeld mijn vader, net als Cleveringa, in verzet was gegaan, door in zijn geval dienst te nemen op Nederlandse onderzeeboten, die zowel in de Atlantische Oceaan als de Stille Oceaan opereerden? Zo ‘normaal’ was het niet om te accepteren dat de Nederlandse rechtstaat door de nazi’s was geschonden. Zijn rechtsgevoel was voldoende voor mijn vader en zijn collega’s van de Koninklijke Marine om in verzet te komen, maar dus niet voor Leo Buruma. Waarom niet? En wat bedoelt mijn oude vriend Ian met de vage omschrijving dat zijn vader, net als ‘de meeste Nederlanders’ op ‘een merkwaardige manier’zich conformeerden aan de door de nazi’s verordonneerde wanorde? Volgens Ian Buruma waren de bezettingsjaren voor de overgrote meerderheid ‘nog steeds normaal,’ behalve dan voor de joodse Nederlanders. Dit roept de vraag op: hoe kon zijn vader --- die na de oorlog een uit een ‘geassimileerde joodse familie’ afkomstige vrouw trouwde -- twee oorlogsjaren lang de bezetting als ‘normaal’ hebben ervaren, terwijl ondertussen een begin was gemaakt met het deporteren van joodse Nederlanders naar concentratiekampen? Welk rechtsbesef had deze rechtenstudent? En waarom gaat zijn zoon Ian hier niet serieus op in? Wel schreef hij dat medio 1943:
[m]ijn vader met zijn vader aan[kwam] op het station Arnhem, net op het moment dat de nazi’s een actie ondernamen om jongemannen voor de Arbeitseinsatz te ronselen. Het perron was aan beide kanten afgezet door de Duitse politie. Er werd gedreigd dat ouders verantwoordelijk zouden worden gehouden voor ontsnappingspogingen. Omdat hij zijn ouders niet in de problemen wilde brengen, tekende mijn vader. Het was een begrijpelijke, maar niet bijzonder heldhaftige daad, die hem bij gelegenheid nog weleens dwarszit.
Waarom beschouwt zoon Ian dit een ‘onheroïsche’ daad, die zijn vader ‘bij gelegenheid nog weleens dwarszit’? Getuigde Leo Buruma’s besluit om gewoon rechten te gaan studeren dan niet van een laf conformisme, terwijl zijn joodse leeftijdgenoten uit het openbare leven werden verbannen, en de meeste mensen nog dachten dat de nazi’s de oorlog zouden winnen? Kenmerkend is tevens dat het zijn zoon wel ‘verbijsterde,’ dat zijn vader onmiddellijk na de oorlog zich als volwassen man opnieuw had laten feuten. Ian Buruma:
Omdat de ontgroening tijdens de oorlog in het geheim had plaatsgevonden, werd door de ouderejaars besloten dat ze het nog eens dunnetjes moesten overdoen. Mijn vader kan zich niet herinneren dat hij zelf moest kikkeren of al te erg is toegetakeld. Dat soort behandelingen was voorbehouden aan de jongere jongens, die net waren aangekomen en soms misschien uit veel ergere kampen dan dat van mijn vader kwamen. Er zaten misschien ook Joodse jongens bij, die ondergedoken hadden gezeten of uit het kamp kwamen. Niemand die zich daar erg druk over maakte. Er bestond weinig interesse in persoonlijke verhalen. Iedereen had wel een verhaal, en dat was zelden aangenaam. Als deel van de ontgroening werden de feuten uitgescholden, vernederd en zelfs in piepkleine kamertjes gepropt (een spel dat later in corpskringen ‘Dachautje spelen’ zou worden genoemd).
En dat was nu wat ik zo verbijsterend vond. Hoe kon mijn vader dat idiote gedrag nou pikken na alles wat hij had meegemaakt? Was er niemand die dit op zijn minst een beetje vreemd vond?
Nee, antwoordde mijn vader keer op keer. Nee, het leek normaal. Zo ging dat nu eenmaal. Het was mos. Niemand stelde er vragen over. Later zwakte hij dit af door eraan toe te voegen dat hij het ongepast zou hebben gevonden om een Joodse overlevende te mishandelen, maar dat hij niet voor anderen kon spreken.
[u]it de sociale positie en de daarmee overeenkomstige psychische structuur van het kleinburgerdom zowel de principiële gelijkheid als verscheidenheid van de burgerlijk-liberale en de nationaal-socialistische ideologieën te verklaren [zijn]. Het nationaal-socialistische kleinburgerdom is hetzelfde als het kleinburgerlijke democratische liberalisme uit een andere historische periode van het kapitalisme.
Wat Ian Buruma kennelijk niet begrijpt is dat, in de woorden van Harry Mulisch, ‘de corpsstudent net zolang de man met de grote bek [speelt], tot hij het is,’ en dat in psychologisch opzicht er geen wezenlijk verschil bestaat tussen het ‘burgerlijk-liberale’ en het ‘kleinburgerlijke,’ tussen de bourgeoisie en de petite bourgeoisie. Dit verklaart waarom Leo Buruma, de ambitieuze zoon van een predikant uit de lagere middenklasse, zich 'onderwierp' aan 'deze beproevingen,’ net ‘als anderen van zijn stand, zonder te protesteren.' Zij accepteerden te worden behandeld ‘als slaven,’ te worden vernederd ‘met allerlei sadistische spelletjes waar de ouderejaars toevallig zin in hadden,’ wetende dat zij over een paar jaar dezelfde‘grote bek’ tegen andere eerstejaars konden opentrekken. ‘Zo ging (en gaat) dat nu eenmaal. Het was tenslotte mos,’ aldus Ian Buruma. Zij waren het aan hun bourgeois- of petite bourgeois-stand verplicht. Zo werkt nu eenmaal de ‘psychische structuur’ van zowel ‘het kleinburgerdom’ als van de ‘ruling elite’ uit de ‘upper classes.’ Dat Ian Buruma dit nog steeds niet beseft, verklaart het feit dat hij dezelfde mentaliteit, hetzelfde opportunisme en conformisme, als die van zijn vader bezit, deze karaktertrekken zijn geïnternaliseerd geraakt. Een brandende ambitie vernietigt tenslotte alle moraliteit. Dat is inderdaad ‘verbijsterend,’ maar absoluut niet ‘merkwaardig,’ want zoals Ian zelf weet: ‘[h]et was tenslotte mos,’ oftewel ‘de gewoonte’ onder een bepaald slag mensen. En daarom kan zoon Ian zonder enige gewetensbezwaar adviseren dat ‘We too must do the dirty work, and take the risk of being held accountable.’ Daarover de volgende keer meer.
Wat Ian Buruma kennelijk niet begrijpt is dat, in de woorden van Harry Mulisch, ‘de corpsstudent net zolang de man met de grote bek [speelt], tot hij het is,’ en dat in psychologisch opzicht er geen wezenlijk verschil bestaat tussen het ‘burgerlijk-liberale’ en het ‘kleinburgerlijke,’ tussen de bourgeoisie en de petite bourgeoisie. Dit verklaart waarom Leo Buruma, de ambitieuze zoon van een predikant uit de lagere middenklasse, zich 'onderwierp' aan 'deze beproevingen,’ net ‘als anderen van zijn stand, zonder te protesteren.' Zij accepteerden te worden behandeld ‘als slaven,’ te worden vernederd ‘met allerlei sadistische spelletjes waar de ouderejaars toevallig zin in hadden,’ wetende dat zij over een paar jaar dezelfde‘grote bek’ tegen andere eerstejaars konden opentrekken. ‘Zo ging (en gaat) dat nu eenmaal. Het was tenslotte mos,’ aldus Ian Buruma. Zij waren het aan hun bourgeois- of petite bourgeois-stand verplicht. Zo werkt nu eenmaal de ‘psychische structuur’ van zowel ‘het kleinburgerdom’ als van de ‘ruling elite’ uit de ‘upper classes.’ Dat Ian Buruma dit nog steeds niet beseft, verklaart het feit dat hij dezelfde mentaliteit, hetzelfde opportunisme en conformisme, als die van zijn vader bezit, deze karaktertrekken zijn geïnternaliseerd geraakt. Een brandende ambitie vernietigt tenslotte alle moraliteit. Dat is inderdaad ‘verbijsterend,’ maar absoluut niet ‘merkwaardig,’ want zoals Ian zelf weet: ‘[h]et was tenslotte mos,’ oftewel ‘de gewoonte’ onder een bepaald slag mensen. En daarom kan zoon Ian zonder enige gewetensbezwaar adviseren dat ‘We too must do the dirty work, and take the risk of being held accountable.’ Daarover de volgende keer meer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten