Verplaatst het conflict tussen Iran en de VS zich nu naar Nederland?
Na de aanslag van zaterdag in Iran loopt de spanning tussen Teheran en het Westen verder op. Iran verwijt Europese landen onderdak te bieden aan separatisten, Washington wijst naar de vorig jaar in Den Haag vermoorde dissident Ahmad Mola Nissi. „Het voelt alsof de zaak van onze vader gebruikt wordt”, zegt Nissi’s dochter.
Is Nederland een speelbal aan het worden in het almaar groeiende conflict tussen de Verenigde Staten en Iran? De aanslag dit weekeinde op een militaire parade in de stad Ahvaz in het zuidwesten van Iran wijst opnieuw in die richting.
Meteen na de aanslag riep Teheran Nederlandse, Britse en Deense diplomaten op het matje. Iran verwijt Europa onderdak te verlenen aan dissidenten die achter de aanslag zouden zitten. Het zou gaan om leden van de Arabische minderheid in het zuidwesten van Iran, verenigd in de ‘Arabische strijdbeweging voor de bevrijding van Ahvaz’ (ASMLA).
De VS verwijten Europa juist de ogen te sluiten voor de acties van Iran, dat volgens Washington soms niet terugdeinst voor bloedige aanslagen op dissidenten, tot in hartje Den Haag toe. In november 2017 werd de politiek leider van ASMLA, Ahmad Mola Nissi, op klaarlichte dag doodgeschoten voor zijn woning op het Haagse Bezuidenhout.
Afgelopen zomer wees Nederland twee Iraanse diplomaten uit. De regering heeft nooit willen zeggen waarom het tweetal moest vertrekken, het politieonderzoek loopt nog, maar de Amerikanen leggen een verband met de aanslag in Den Haag. Zij zien het Nederlandse zwijgen als het zoveelste bewijs dat Europa het spoor bijster is als het om Iran gaat.
Verdachte
Hawra Nissi, de dochter van de vermoorde ASMLA-leider, weet niet wat ze ervan moet denken. Het Iraanse regime - „de grootste vijand van mijn vader” - is de meest voor de hand liggende verdachte, zegt ze tijdens een gesprek waarbij ook haar broer Hojer aanwezig is. Tegelijkertijd wantrouwt ze de Amerikaanse motieven. „Het voelt alsof de zaak van onze vader gebruikt wordt.”
De VS en Europa kibbelen al maanden over de zogenoemde Iran-deal. Begin mei zegt president Trump dit akkoord uit 2015, waarin vooral de EU heel veel energie heeft gestoken, eenzijdig op. Volgens de deal bouwt Iran zijn atoomprogramma af in ruil voor handel met het Westen. Maar president Trump noemt de onder Obama gesloten deal „een van de slechtste ooit”. Zijn minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, verdedigt later het besluit om ermee te stoppen en beschuldigt Iran van „heimelijke moordoperaties in het hart van Europa”.
Voor de EU ontstaat een lastige situatie: moorddadige regimes steunen wil Brussel liever niet, maar de Iran-deal redden wil het des te meer. Voor de Europeanen staat niet alleen flink wat handel op het spel, maar ook de stabiliteit in een nabijgelegen regio. Volgens de EU houdt Iran zich netjes aan de bepalingen van het nucleaire akkoord en is er geen enkele aanleiding om het verdrag op te zeggen.
De wrevel over en weer groeit snel. De Amerikanen kondigen sancties aan tegen bedrijven, ook Europese, die het wagen om zaken te blijven doen in Iran. De EU neemt wetten aan waarmee de Amerikaanse sancties ongeldig worden verklaard, maar kan niet verhinderen dat Europese bedrijven zich uit angst voor de VS toch massaal uit Iran terugtrekken. Iran is boos op de VS, maar ook op de EU, die te weinig zou doen om de Iran-deal overeind te houden.
Iraniërs uitgewezen
In augustus halen de Amerikanen Mola Nissi erbij, tijdens een zaak die Iran heeft aangespannen tegen de VS voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. „Hier in Nederland hebben de autoriteiten twee Iraanse functionarissen uitgewezen, van wie wordt aangenomen dat ze waren betrokken bij de moord op de Iraanse dissident Ahmad Mola Nissi”, zegt een juridisch adviseur van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken openlijk.
En nu komt Iran weer met de beschuldiging dat de aanslag van zaterdag in de stad Ahvaz, waar tenminste 25 mensen omkwamen, het werk is van dissidenten die onderdak krijgen in het Westen. „Het is niet aanvaardbaar dat de Europese Unie leden van deze terreurgroepen niet op de zwarte lijst zetten zolang ze geen misdaden plegen op Europese bodem”, aldus de Iraanse regering.
Persbureau AP meldt dat de ASMLA de aanslag heeft opgeëist, bij monde van een zegsman van de strijdgroep. Maar de Nederlandse tak van de organisatie ontkent in een zondag verspreid persbericht dat deze woordvoerder namens de ASMLA spreekt. Het zou gaan om een gewelddadige factie die er in 2015 uit is gegooid, door Ahmad Mola Nissi. „Mijn vader was het politieke gezicht van de beweging”, zegt Hawra Nissi.
Gewapende opstand
Teheran heeft Nissi altijd een terrorist genoemd, maar dat zegt niet zo veel. Dissidenten – of die nu gebruik maken van vreedzame middelen of niet – worden door het regime gemakshalve vaak als terrorist aangeduid. Wel staat vast dat Nissi bij het ASMLA zat toen dat in 2005 een gewapende opstand ontketende tegen de Perzische overheersing. Toen die mislukte en er een golf van repressie volgde, nam Nissi de benen naar het buitenland.
In Den Haag begon hij te bouwen aan wat een brede politieke beweging moest worden, niet alleen van Ahvazi maar ook van andere dissidente minderheidsgroepen zoals de Iraanse Koerden, de Azeri en de Baluchi. Verenigd zouden ze sterker staan tegenover de Perzen, die in Iran vanouds de dienst uitmaken. Volgens Hawra Nissi is de nu gepleegde aanslag „niet in het voordeel van het volk”, zeker nu er weer aandacht begon te ontstaan voor het lot van Ahvazi. „Zulke aanvallen zullen vooral door het Iraanse regime worden gebruikt om een strenger beleid te voeren.”
Voor Hawra en Hojer zal het leven in Nederland na de moord op hun vader nooit meer hetzelfde zijn. „Het leek een doodgewone dag te worden”, zegt Hawra. „Die ochtend voelde ik me een beetje ziek, maar ik moest naar mijn opleiding. Mijn vader zette me af, ik weet nog precies waar. Dat ik hem in één ogenblik kon verliezen kwam niet bij me op. Nederland voelde veilig.”
Correctie (23-09-2018): In een eerdere versie van dit artikel werd de naam ‘Ahvaz’ gespeld als ‘Ahwaz’. Dat is inmiddels gecorrigeerd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten