‘Als de Russen komen, staan we klaar’
Interview De boodschap van de NAVO-top deze week wordt: afschrikken, zegt generaal Nico Tak. Hij signaleert grootschalige Russische oefeningen en intimiderende manoeuvres. ‘Moskou moet weten: als ze iets beginnen, hebben ze een groot probleem.’
‘Vooral híer zien we de Russen grote oefeningen houden.” De Nederlandse NAVO-generaal Nico Tak wijst op een kaart naar het gebied waar de Baltische NAVO-landen grenzen aan Rusland. „De Russische troepenbewegingen daar worden intenser. Moskou is met een enorme militaire moderniseringsslag bezig.”
Op het militaire NAVO-hoofdkwartier SHAPE in het Belgische Mons is Tak de man die alles als eerste ziet. Zijn team analyseert satellietbeelden van ontwikkelingen in conflictgebieden. Hij laat de control room zien waar ‘24-op-7’ beelden vanuit de hele wereld binnenkomen. Op een groot scherm flikkert het tekstbalkje ‘NATO secret’. „Sorry, vanwege jouw bezoek staat dat scherm even op neutraal”, lacht Tak.
Hij is lang en tanig. 52 jaar oud, gehuld in het lichaam van een atletische dertiger. Op geen uitspraak komt hij terug. Zijn dictie is staccato, zijn boodschap is helder:
„De wereld wordt steeds onrustiger en de NAVO moet klaar staan voor het geval dat.”
Met de beslissingen die regeringsleiders zullen nemen op de NAVO-top die vrijdag begint in Warschau, bemoeit hij zich niet. Maar ze dragen wel zijn stempel. „Wij leveren hier de feiten.”
Polen, gastland van de top, is samen met de Baltische landen vurig pleitbezorger van NAVO-troepenopbouw in Oost-Europa. Na de Russische inname van de Oekraïense Krim in 2014 willen zij aan hun oostgrens een betere bescherming tegen de Russen. Het is de inzet van deze NAVO-top: de stationering van 4.000 soldaten in Oost-Europa.
Lees ook: Hoe kogelvrij is de NAVO?
Dit is de grootste troepenopbouw langs NAVO’s oostgrens sinds de Koude Oorlog. „Agressief”, vindt Poetin. Begrijpt u zijn reactie?
„De 28 NAVO-landen moeten er voor elkaar zijn, mocht Rusland zich vergrijpen aan Polen of één van de Baltische landen. Overal kunnen grensoverschrijdingen plaatsvinden, dus moet je alert zijn.”
Welke manoeuvres baren u zorgen?
„We zien hoe de Russen in korte tijd massaal troepen bijeen brengen aan de Oost-Europese grens. Soms met 80.000 militairen tegelijk. Ze oefenen met strategische raketeenheden. We signaleren Russische onderzeeërs in de Atlantische Oceaan. Zeer verontrustend. Het werkt destabiliserend. Ze doen het om te intimideren. En in het slechtste geval, zoals op de Krim, bleek ‘oefening’ een dekmantel voor militaire agressie.”
De NAVO oefende in juni met 31.000 militairen bij de Russische grens. „Een provocatie,” vinden de Russen.
„Wij houden ons aan afspraken waarbij je over en weer waarnemers uitnodigt. Je houdt je aan specifieke troepenaantallen, je overhandigt elkaars oefenprogramma’s. Maar Moskou houdt zich aan geen enkele afspraak. Het maakt dat Rusland geen betrouwbare partner is.”
Op de top in Wales in 2014 beloofde de NAVO de Oost-Europese bondgenoten al een ‘flitsmacht’. Was dat onvoldoende?
„In Wales werden geruststellende maatregelen genomen. De boodschap van ‘Warschau’ wordt: afschrikken. Moskou moet weten: áls ze iets beginnen, dan hebben ze een groot probleem. Als de Russen komen, staan we klaar.”
Dan wordt NAVO-artikel 5 – ‘een aanval op één is een aanval op allen’ – ingeroepen? Is het dus oorlog?
„Absoluut.”
Hoe kwetsbaar is de NAVO?
„Ons grootste risico is dat we ons laten verrassen. De onberekenbaarheid van Moskou is groot. Sinds de inname van de Krim is de Russische troepenopbouw in hoog tempo doorgegaan. De Russen zijn nog assertiever geworden, nu ook in Syrië. Ze zijn hun rol en invloed op het internationale toneel aan het vergroten.”
Wat ziet u nu in Oost-Oekraïne?
„De situatie wisselt wekelijks. Russische separatisten worden nog steeds bevoorraad vanuit Rusland. Maar het lijkt meer en meer op een bevroren conflict: een patstelling tussen de separatisten en de Oekraïners.”
Slaapt u wel goed, met al die oorlogsdreiging die u signaleert, terwijl de wereld buiten door draait?
„Ha, zalig zijn de onnozelen! Ik zit hier nu twee jaar. Beroepsmatig leer je ermee omgaan. Verder op het terrein drinken we een biertje. Ontspannen. Gezellig. Dan laat je het even achter je. Anders word je niet oud.”
SHAPE – Supreme Headquarters Allied Powers Europe – is een wereld apart, bevolkt door duizenden militairen uit alle 28 NAVO-landen. In de woonblokken op de compound wonen vooral militairen en hun gezinnen uit armere Oost-Europese landen. Militairen uit rijkere landen wonen in en rond Mons. Buiten op het terrein: een bowlingbaan, bioscoop, sportvelden, een school en een kliniek. „Het is hier een beetje Club Med”, lacht de barvrouw van de Shape Sports Bar, waar militairen verzamelen voor het open mic-evenement: wie kan zingen, klimt op het podium. Spaanse echtgenotes van militairen applaudisseren voor een Amerikaanse soldaat die een bluesliedje heeft gezongen. „Laatst, op mijn verjaardag, werd ik in wel tien talen toegezongen, gewéldig”, zegt hij.
„Wij zijn hier allemaal Shapians.”
Shapian Nico Tak staat nog gebogen over de kaart.
Wat beschouwt de NAVO als grootste bedreiging: Rusland of IS?
„Onmogelijk te vergelijken. Rusland is een nucleaire mogendheid, een confrontatie daarmee is enorm. Maar het gevaar van IS is nú en acuut. IS zal in Warschau in hoge mate de agenda bepalen. NAVO zal een ‘out-of-area’-rol, buiten haar grondgebied, blijven spelen. Zoals ex-NAVO-baas Jaap de Hoop Scheffer ooit zei: ‘Als je niet naar de crisis gaat, dan komt de crisis naar jou’.”
Kijken jullie, behalve naar kaarten en satellietbeelden, ook in de ziel van de vijand?
„Zeker. Er lopen hier experts rond die nog nooit een uniform droegen. Politicologen, energie-experts, sociologen, Russisch sprekende analisten. We maken ook gebruik van mensen die ooit in Rusland werkten, voor bijvoorbeeld Russia Today, de propagandazender van het Kremlin. Bekeerlingen, zeg maar.”
Vooralsnog lijkt de Rusland-NAVO-botsing vooral van psychologische aard, toch?
„De NAVO is gericht op veiligheid en stabiliteit. Rusland heeft een ander wereldbeeld: het gaat uit van macht en belang. Hun sociaal-economische welvaart komt daarbij op het tweede plan. Dat maakt het moeilijk ze te doorgronden.”
Moskou voelt zich door de NAVO-uitbreiding omsingeld.
„De laatste decennia kozen Oost-Europese landen er zélf voor om NAVO-lid te worden. Het wereldbeeld dat Rusland heeft, is dat landen die vrije keuze níet hebben – en dat staat haaks op ons westerse denken.”
Volgens Moskou verstoort de NAVO juist de balans, zoals met de bouw van het raketschild in Oost-Europa.
„De heisa die ze daarover maken is ongeloofwaardig, want dat schild werd al lang geleden aangekondigd. Al bij de eerste stappen werden de Russen uitgenodigd deel te nemen aan de ontwikkeling ervan. Of het nou om dit raketschild gaat, of om Oekraïense winst op het Eurovisie-songfestival, of de internationale ophef over doping door Russische sporters: Moskou zal het altijd uitleggen als samenzwering tegen de Russen.”
1 opmerking:
Te kwaad
Nacht in Moskou. Stil op straat. De vredige metropool gaat gehuld in diepe
duisternis.
Ineens verschijnt er achter een van de ramen van het Kremlin licht. En dan
nog een. En nog een. En nog.
Binnen heerst rep en roer. De telex ratelt. De wereld wankelt. De vertaler
vertaalt.
"Nog eens?", vraagt Poetin.
Het bericht wordt nogmaals voorgelezen:
"Moskou moet weten: als ze iets beginnen, hebben ze een groot probleem."
Een reactie posten