Vluchtelingenstroom 10

In mass societies, myth takes the place of history.

William Bosenbrook

People are trapped in history, and history is trapped in them.

James Baldwin

Jaren geleden sprak mijn oude vriend Geert Mak mij bestraffend toe toen ik fundamenteel van mening verschilde met Hubert Smeets, voormalig NRC-correspondent in Moskou, over de politiek van, toen nog, premier Poetin. Het gesprek ging in wezen over de continuïteit van de Russische geschiedenis en dat vanuit een historisch oogpunt bezien Poetin geen aberratie was, zoals de overgrote meerderheid van de westerse opiniemakers meent, inclusief Smeets. Geert Mak veerde op en riep mij met luide stem verbolgen toe: 'Hij,'wijzend op Smeets, 'heeft er drie jaar gewoond!!!'  Ik probeerde mijn oude vriend uit te leggen dat wij beiden weliswaar al vele decennia in dezelfde stad woonden, maar toch fundamenteel van elkaar van mening verschilden over Amsterdam en zeker over Nederland. Vergeefs, het ging Mak allemaal boven de pet. Ik baseerde mijn opvattingen deels op Alexander Yanov's boek The Russian Challenge (1987). De historicus Yanov is eenuitgeweken Rus, die sinds 1975 in de Verenigde Staten leeft. en in Berkeley en Ann Arbor Russische Geschiedenis en Sovjet Politiek doceerde en daarna hoogleraar Politieke Wetenschappen was aan de City University of New York. Naar aanleiding van het ineenstorten van het Sovjet-model vat Yanov zijn stelling als volgt samen: 

'Systemic' crises have been rare in Russia. When they have occurred, they have been the result either of powerful reforms that threatened to become irreversible (like the reforms of the 1550s or February 1917) or of the extreme spiritual and political exhaustion of the system which threatened its collapse (as in the 1690s and Oktober 1917). Each of the resulting metamorphoses was a genuine and great revolution. However, they performed a function directly opposite to that of the great Western revolutions: they did not destroy, but rather renewed and strove to perpetuate, the system's pre-modern character. They required not only mass terror and a great purge of the old elites, but also radical changes in the mentality of the new elites. They not only brought about sweeping political and institutional changes, making Russia almost unrecognizable compared to its former self, they also made ideological revolutions. Each of them marked a catastrophe for the Russian middleclass, and a return of the system to its initial mediaeval parameters — only on a higher level of complexity.

Uitgaande van het voorafgaande werpt Alexander Yanov de retorische vraag op:

Given that Russia's political past is a history of failed and reversed reforms, why should the outcome be any different this time?

Het was al in de oudheid een truïsme dat de toekomst door het verleden wordt bepaald, hetgeen niet lang geleden nog eens werd benadrukt door de bekende Amerikaanse documentairemaker Ken Burns met de woorden: 'History isn't really about the past - settling old scores. It's about defining the present and who we are.' Dit geldt niet alleen voor de Russen; ook voor de westerlingen is het een feit dat hun genocidale geschiedenis de basis vormt waaruit de mogelijkheden en vooral ook onmogelijkheden van de toekomst ontstaan. Toch blijven westerse mainstream-opiniemakers van oordeel dat het individu de toekomst van de mensheid dicteert. Daarentegen weten goed ingevoerde wetenschappers dat deze mythe berust op hovaardij. Zo beschrijft de Amerikaanse historicus James H. Billington in zijn boek The Icon and the Axe. An Interpretive History of Russian Culture (1966) hoe de Russische geschiedenis werd en wordt beïnvloed door het trauma van de Mongoolse/Tataarse overheersing, met als gevolg dat Rusland eeuwenlang naar het Oosten bleef expanderen. De Amerikaanse historicus Richard Pipes schatte 'dat het rijk tussen het eind van de vijftiende en het het eind van de negentiende eeuw in een tempo van 130 vierkante kilometer per dag groeide.' Naast historische factoren is evenwel ook de geografische en klimatologische realiteit bepalend voor de handelwijze van een volk. In zijn studie laat Billington, inmiddels emeritus hoogleraar Geschiedenis aan Harvard University, zien dat

Cunning diplomacy and daring raids enabled Crimean Tatars and other lesser Tatar groups to maintain militarily menacing positions in the southern part of European Russia until late in the eighteenth century.

The real importance of the Tatars' protected presence in the Eastern European steppe lands lies not so much in their direct influence on Russian culture as in the indirect role in providing the Orthodox Eastern Slavs with a common enemy against whom they could unite and rediscover a sense of common purpose. Slowly but irresistibly, the Eastern Slavs emerged from the humiliation and fragmentation of the Mongol period to expand their power eastward — beyond the former realm of the Golden Horde, beyond that of the so-called Blue Horde, on the steppes of Central Asia, on to the Pacific. To understand how Russia emerged from its 'dark ages' to such triumphant accomplishment, one must not look primarily either to Byzantium or to the Mongols: the Golden Horn or the Golden Horde. One must look rather to the 'primitive fertility' which began to bring an agricultural surplus and a measure of prosperity; and, even more important, to 'the accumulation of spiritual energies during long silence' in the monasteries and the accumulation of political power by the new city which rose to dominate this region: Moscow.

De grote Russische dichter Aleksandr Poesjkin beklemtoonde het grote verschil tussen de Europese geschiedenis en die van Rusland toen hij schreef:

De tartaren waren niet als de moren: na Rusland te hebben veroverd gaven ze haar geen algebra noch Aristoteles.

Daarentegen gaven de Mongolen 'Russia something of more lasting importance: a political and administrative system, a concept of society, quite unlike anything that was to be learned in the West,' 

aldus de van origine Hongaarse historicus Tibor Szamuely in zijn boek The Russian Tradition (1974). De auteur wijst er voorts op dat de Mongolen 

not only [had] a superb military organization, created by Genghis Khan, one of the supreme military geniuses of all time, but a state that that, despite its size, was far more efficient than any contemporary European administrative system. They also possessed a very definite set of socio-political ideas.

The Mongol empire was, in fact, a state grounded on an ideology, an early example of a phenomenon to which the world has since become accustomed; it was not just a state among other states, but, to use an apt description, an imperium mindi in statu nascendi, a World-Empire-in-the-Making. Its object was the establishment, by means of a series of wars, of a system of universal peace and of a worldwide social order based on justice and equality. After having achieved this, writes Vernadsky (invloedrijke Russische historicus, die in 1973 stierf. svh), 'the price for the security of mankind would be permanent service to the state on the part of each and all; this would establish an orderly way of life and social equality. 

Deze zienswijze ligt diep verankerd in het Russische bewustzijn. De filosoof Nikolai Onufriyevich Lossky (1870-1965) schreef dat in Fjodor Dostojevski's visie Rusland een transcendente missie had 'to bring the world to the God-Man Christ, Whose fullest expression is found in the ancient faith upheld by Byzantium and adopted by Grand Prince Vladimir in 988,' waarbij '[s]alvation comes from the East':

Knowing the deep religious basis of the Russian spirit, Dostoevsky, despite all the shortcomings of the people, believed that it stood to the Russians to carry out a great mission in Europe. He saw 'the essence of Russia’s calling' in 'revealing to the world the unknown Russian Christ, Whose principle lies in our native Orthodoxy' (Letter to Strakhov, 1869, No. 325). In view of the breadth of the Russian mind and character, Dostoevsky was confident that the Christian spirit would be expressed in the ability to develop a synthesis of opposing ideas and aspirations that divide the peoples of Europe, whence would be achieved not only theoretical but practical reconciliation of all disputes.

It is remarkable that this ability and passion of the Russian mind for all-encompassing synthesis was noted long before Dostoevsky, as B. Yakovenko shows in his History of Russian Philosophy, by many Russian writers, such as Prince V.F. Odoevsky, Belinsky, Kireevsky, and Shevyrev.

In the 1861 magazine Vremya, Dostoevsky wrote that the basic aspiration of Russians was 'universal, spiritual reconciliation. 'The Russian idea with time will become the synthesis of all those ideas that Europe for so long and with such persistence produced in its individual nationalities.' Western peoples seek to 'find a universal human ideal in themselves and by their own powers, and therefore they altogether harm themselves and their cause.' 'The idea of universal humanity ever more wears away between them. Among each of them it takes a different type, dulls, and assumes in consciousness a new form. The Christian bond that up to this time united them loses strength with every day.' To the contrary, in the Russian character, 'the capability for high synthesis, a gift for universal reconcilability and humanity is predominant.' 'He gets along with everyone and is accustomed to all. He sympathizes with all that is human regardless of nationality, blood, and soil. He finds and immediately allows for reasonableness in all, if only there is to be some universal human interest.' 'This is why Europeans completely do not understand Russians, and the greatest feature of their character they have called impersonality.' In the work of Russia’s greatest poet, Pushkin, this 'Russian ideal – integrality, universal reconcilability, and humanity' was incarnated.

Namely the Russians, thought Dostoevsky, would set the basis for 'the universal reconciliation of peoples' and the 'renewal of men upon Christ’s true principles' (Diary of a Writer, 1876, June). The Eastern ideal, i.e. the ideal of Russian Orthodoxy, is first the spiritual unity of humanity in Christ, and then, by virtue of this spiritual uniting of all in Christ, surely the proper sovereign and social unification (Diary of a Writer, 1877, May-June). Such an ideal is the application of Khomyakov’s formulated principle of catholicity [sobornost] not only to the order of the Church, but also to the sovereign order, the economic system, and even to the international organization of humanity.

http://souloftheeast.org/2015/02/27/dostoevsky-russias-mission/

Voor de gehaaste lezer nog even om misverstanden te voorkomen: het gaat mij niet om de juistheid van dit standpunt, maar om het feit dat dit messianisme een vitaal onderdeel uitmaakt van de Russische psyche, en niet zomaar weggewimpeld kan worden als irrelevant, zoals de huidige westerse mainstream-opiniemakers doen. Uit talloze gesprekken met Geert Mak weet ik dat hij niet op de hoogte is van de Russische geschiedenis, en toch meent de bestseller-auteur zich het oordeel te kunnen aanmatigen dat '[o]ld myths about Russian greatness and the Russian soul are being dusted off,' alsof het hier gedateerde fratsen betreft. De pedante arrogantie van de onwetende Mak is gezien de mogelijke consequenties van zijn anti-Rusland hetze krankzinnig. Nadat ik in 1991 een maand lang Russische intellectuelen -- schrijvers, toneelregisseurs, economen, filmmakers, antropologen -- had geïnterviewd voor een serie televisieprogramma's die de Humanistische Omroep Stichting uitzond, waarschuwde ik mijn oude vriend Geert Mak ervoor dat de toekomst van Rusland veel minder rooskleurig was dan de mainstream-pers deed voorkomen. Hoewel ik enkele van de geïnterviewde deskundigen citeerde, maakte dit alles geen enkele indruk op hem. Eén van mijn bronnen, de Russische econoom Kollontai, familielid van de bekende socialiste, diplomate en feministe Alexandra Kollontai, gaf tegenover mij al in 1991 een plausibele uiteenzetting waarom de zogeheten 'liberale hervormingen' van Yeltsin catastrofaal zouden worden voor de Russische bevolking.  En inderdaad, de kapitalistische hervormingen resulteerden in het feit dat in het begin van de 21ste eeuw ongeveer 70 procent van de Russen op of onder de armoedegrens leefde. Maar ook voor dat argument had Mak geen enkele belangstelling. In zijn ideologische kijk op de werkelijkheid paste alleen de westerse propaganda, en dus interviewde hij voor zijn bestseller In Europa (2004) mijn oude kameraad, de neoliberale 'robber baron' Derk Sauer, die in slechts tien jaar tijd 150 miljoen in het ineengestorte Rusland bijeen wist te schrapen. Over deze SP-multimiljonair berichtte destijds het tijdschrift Intermediair:

‘Eind jaren tachtig besluit VNU een kans te wagen in Rusland, dat dan net open is voor buitenlandse investeerders. Sauer was meteen de gedoodverfde kandidaat. 'Omdat hij maoïst was', zegt uitgeefster Annemarie van Gaal, die tien jaar met hem samenwerkte in Moskou... Koos Guis, directeur van de internationale bladen-divisie van Sanoma... destijds de baas van Sauer, 'We hadden een brutaal mannetje nodig. De Sovjetunie, want zo heette het toen nog, was het onontgonnen Wilde Oosten. Wij hadden het idee dat men daar bepaald niet zachtzinnig zaken deed, en het karakter van Sauer paste daarbij. Hij is op zijn zachtst gezegd geen verlegen man. Derk is iemand die door roeien en ruiten gaat om mensen te pakken te krijgen...'

Het Moskouse project zou volledig mislukt zijn als Sauer en Van Gaal geen steun hadden gekregen van vrienden die toevallig links én rijk waren. Boudewijn Poelmann, Frank Leeman, Herman de Jong en Simon Jelsma hadden miljoenen verdiend met Novamedia, dat allerlei liefdadige doelen via de media probeerde te spekken. Met hun grootste succes, de Nationale Postcode Loterij, hadden ze al miljoenen verdiend. Sauer vond deze 'rooie miljonairs' in 1992 bereid om vier miljoen gulden in Independent Media te investeren, de uitgeverij die hij inmiddels met Van Gaal had opgericht. Velen vragen zich af hoe het mogelijk is dat Sauer in al die jaren relatief weinig last heeft gehad van de Russische overheid en de georganiseerde misdaad. Zonder steekpenningen en een hooggeplaatste beschermheer is dat volgens insiders onmogelijk. Koos Guis: 'Je moet er onorthodox zakendoen. In gewone taal heet dat inderdaad vuile handen maken. Daarom was Sauer zo geschikt. Hij heeft, op z'n Hollands gezegd, schijt aan autoriteiten. We wisten dat hij iemand was die op het scherp van de snede opereert. Dat je daar ook wel eens af kan donderen, was een risico voor ons ja, maar dat namen we bewust. Zo'n karakter heb je nodig anders red je het daar niet.' [...] Joop van der Reijden, destijds directeur van Veronica, dat in 1993 probeerde een radiozender op te zetten met Independent Media, had korte tijd intensief contact met Sauer in Moskou. Hij memoreert hoe de deal stukliep, omdat het Russische advertentiebureau liefst tachtig procent van de opbrengsten eiste. 'Dat bureau was in handen van de maffia. Ik herinner me nog een gesprek met die heren in een Moskou's luxe restaurant dat voor ons totaal leeg werd gehouden. Ze hadden nota bene stukken bij zich die ze een dag tevoren uit onze hotelkamer hadden gestolen. Onze vertegenwoordigster werd nog bedreigd.' […]

'Hij is gewoon erg goed in het omgaan met de heersende klasse. Dat hele televisie-idee was bijvoorbeeld ontstaan, omdat hij een ministerszoon kende die iets van 175 radiofrequenties te verdelen had, maar die zelf niks van radio-maken wist. Sauer woont in die datsja tussen allemaal hoge Russen en hij nodigde die mensen ook regelmatig uit. Ik durf te wedden dat Jeltsin destijds ook bij hem geweest is. Zijn vrouw Ellen speelde daarbij een heel belangrijke rol, die is sociaal erg goed.' […] Maar geheel vrij van bedreigingen bleef ook Sauer niet. Nadat de hoofdredacteur van Playboy in 2001 werd neergeschoten, moet hij zichzelf en zijn gezin ook met bodyguards bewaken. Hij steunt nog steeds de SP en noemt zichzelf nog steeds socialist.

De Sauertjes op hun best, mevrouw in kanariegeel en veel blingbling. En meneer met een enigszins scheef zittende bourgeois stropdas en een aerodynamische retro bril.

Dat ritselaars niet bang waren om ‘vuile handen’ te maken werd nog eens in 2005 duidelijk gemaakt door de voormalige NRC-correspondente in Moskou, Laura Starink. Na een bezoek aan Rusland schreef ze in haar krant:

De meeste intellectuelen die ik spreek steunen Chodorkovski. Als ik vraagtekens plaats bij zijn illegale handel en wandel, zegt iemand: 'Luister, iedereen die de laatste 15 jaar in Rusland heeft gewoond en gewerkt, heeft de wet overtreden en kan op elk moment gearresteerd worden.' Een vriendin formuleert het zo: 'Wij hebben allemaal boter op ons hoofd. Daarom begrijpen wij Chodorkovski zo goed.' 

Dit was de realiteit in het jaar dat in Rusland de Miljonair Fair werd gehouden, in samenwerking met Independent Media van uitgever Derk Sauer. Volgens de bronnen in het artikel van Laura Starink heeft 

iedereen die de laatste 15 jaar in Rusland heeft gewoond en gewerkt, de wet overtreden en kan op elk moment gearresteerd worden.' Een vriendin formuleert het zo: 'Wij hebben allemaal boter op ons hoofd.' 

Inclusief Derk Sauer, als we tenminste afgaan op geprivilegieerde Russen zelf. Desondanks protesteerde in 2010 de meerderheid van de NRC-redactie niet tegen de overname van de krant door ondermeer de schatrijke Sauer. En zolang genoeg journalisten zwijgen is er niets aan de hand. Maar corruptie en mafiosi blijven vervelende zaken, zo vervelend dat zelfs de kleine grote man in zijn column inHet Parool schreef: 

We hebben ons portie Rusland-ellende wel weer gehad in 2009... de reeks moorden op journalisten en burgerrechten-activisten, de corruptie in het land -- genoeg redenen om de koffers te pakken.

Maar toch weer niet voldoende reden voor de Sauertjes om uit Moskou te vertrekken. Begrijpelijk ook vanuit hun standpunt gezien, want Rusland heeft de nouveau riche veel te bieden. Een greep uit de opsomming van Derk zelf: de 

service in de horeca [is] hier vanzelfsprekend' en 'iedereen [is] enthousiast over onze uitgeverij en men [gunt] ons het succes van harte. Er is in al die jaren zelden een negatief woord over ons geschreven.' 

De oud-journalist verzweeg ineens dat er volgens westerse journalisten geen echte persvrijheid bestond in Rusland. In een maatschappij waar volgens Sauer 'de economie in elkaar geklapt [is] en nog geen enkel teken van herstel toont' geldt net als hier in de polder dat alleen 'money counts,' en de puissant gefortuneerden verheerlijkt worden. Rusland is voor de nieuwe rijken een paradijs, zeker als we weten dat voor de Sauertjes van vitaal belang is dat 'de winkels en restaurants 24 uur per dag open zijn' en 'mijn vrouw Ellen hier een ster is.' Bovendien vertelt mijn oude kameraad dat de 'Russen de kunst van het genieten verstaan.' Zo goed zelfs dat door het alcoholisme en de financiële uitzichtloosheid de gemiddelde leeftijd van de Russische man na de  ineenstorting daalde naar 58 jaar, het niveau van de Derde Wereld.

Overigens zullen ook de gedweeë NRC-journalisten over de informatie hebben beschikt van 

John Helmer, the longest continuously serving foreign correspondent in Russia, and the only western journalist to direct his own bureau independent of single national or commercial ties. He first set up his bureau in 1989, making him today the doyen of the foreign press corps in Russia.

In hetzelfde 2004 dat mijn oude vriend Geert Mak kameraad Derk Sauer als betrouwbare bron over Rusland opvoerde, schreef Helmer onder de kop 'JUDAS ISCARIOT WRITES AN EDITORIAL' het volgende:

MOSCOW – The Moscow Times published an editorial Friday, which could only have been written by Judas Iscariot. The editorial is a wholesale denunciation of Mikhail Khodorkovsky, demonizing the man as he faces a likely prison sentence if the charges brought against him by Russian prosecutors are proven to be true. Talk about hitting a man when he is down.

The editorial comes in the wake of a decade-long relationship between Khodorkovsky’s Menatep and Yukos companies and Moscow Times.

Moscow Times is published by a former Dutch communist Derk Sauer who came to Russia as a reporter back in early 1990s. The early origins of financing for Moscow Times are still shrouded in a mystery buried deep in the files of a well-known organization in McLean, Virginia. But the newspaper found its niche promoting the privatization programs of President Boris Yeltsin, his favorite Anatoly Chubais, and his favorite in the U.S. Treasury, Lawrence Summers. Naturally, it became the favorite of the beneficiaries of that privatization. The editorials back then literally thanked God for people like Chubais and other prime beneficiaries of Russian privatization that saw mass looting of the country. At the peak of this sell off, the Moscow Times publisher applied for and landed himself a new patron – Khodorkovsky. Sauer needed his money to publish Playboy and Cosmopolitan. The methods, terms and scale of that cash injection into Sauer’s business remain almost secret to date. One of Khodorkovsky’s investment advisorsat the time has said that Sauer wanted to sell 20 percent of his publishing group; Khodorkovsky, acting through an outfit called Menatep Lausanne, agreed to just half, 10 percent. It is not known if the money Khodorkovsky paid Sauer is among the funds, which Khodorkovsky is now accused of laundering abroad. What is known, however, is that Sauer’s closest associates and partners have admitted selling their shares to Menatep for political protection in Russia. They never mentioned, however, how much money they got for that transaction. Nor did they ever announce the subsequent largesse the company kept on receiving for the following decade. Yukos was one of the first sponsors of the new newspaper by Sauer, Vedomosti.

His renamed banks and oil companies remained generous advertisers and sponsors. Moscow Times returned the favors by never asking any difficult questions about Menatep or Khodorkovsky, who attacked the Times of London group for daring to report that he was connected to Menatep Bank at the time of its default and collapse in 1998. That suit was settled by the Times of London with a confidential agreement that has deterred it from ever investigating Khodorkovsky again. The Moscow Times was already on retainer, and didn’t need a lawyers’ warning. Never once did Moscow Times notice wrongdoing at Menatep and Yukos; never once did the newspaper ask a difficult question; instead, it dispatched its reporters to brave sub-zero Siberian temperatures to do warm-up articles on how Yukos was changing Russia and Russian oil.

All that changed a few weeks after the July 2003 arrest of Platon Lebedev. Within days of the arrest, Moscow Times ran a front-page story accusing Lebedev of systematically intimidating reporters and curbing free speech. The reporters’ names were never mentioned. What Moscow Times did not reveal was that in a highly secretive deal, Sauer and his ironically named Independent Media had bought back the shares from Menatep and sold them, plus the stake held by VNU of the Netherlands, to Vladimir Potanin. The deal was arranged by Leonid Rozhetskin, a founding shareholder of Moscow investment bank Renaissance Capital and dealmaker.

On contract to Potanin through Norilsk Nickel, where Rozhetskin is In November 2003, Potanin was the first big businessman to abandon Khodorkovsky, and to save himself offer tokens of his obedience to the Kremlin. The Moscow Times suddenly discovered the evil in Yukos and Khodorkovsky. Leading Moscow expatriates have told The Russia Journal how dismayed they were at the about turn by Moscow Times. “The newspaper never had any credibility, but the manner in which they turned on Khodorkovsky is just shameful,” said a leading American business leader in Moscow.

Few noticed that Moscow Times had begun to provide the same services to Potanin and his Norilsk Nickel and Interros holdings it had been giving to Yukos. No difficult questions about Potanin’s over-hyped investment deal with Hank Greenberg of AIG; no investigative stories of Potanin’s lobbying for favour from Finance Minister Alexei Kudrin; no truthful reports of the Norilsk Nickel miners’ strike against Potanin and his co-shareholder, Mikhail Prokhorov; no record of Potanin’s defeat in manipulating the Norilsk mayoral election won by a mine union leader.

Moscow Times and its parent company are hugely in debt to Potanin. At least, about 45 percent of their shares are owned by Potanin, and because of inherited debts, the Potanin interests have effective control.

The latest editorial by Moscow Times, biting the Khodorkovsky hand that once fed it while concealing Potanin’s hand, is a first, even for the newspaper known for its lack of openness and professional standards.

Judas would be ashamed. He was paid to betray his master, it is well known. Judas took sides, but then in remorse took his life. Sauer isn’t in that class.

by John Helmer Friday, April 2nd, 2004

Zie: http://johnhelmer.net/?p=124

Ziehier de sfeer waarin Mak's bron succesvol opereerde. Thuis, in het moederland, had onder het bewind van Derk Sauer een nieuwe generatie, doorgaans slecht geïnformeerde, journalisten bij de NRC de kans gekregen naam te maken. Ze moesten zich daarvoor wel zo goedkoop mogelijk laten inhuren, het liefst via flexwerk. De flexibilisering van de arbeid maakt ook in de journalistiek stukloon weer mogelijk. Dit geeft de postmoderne werkgever de mogelijkheid om de werknemer, zodra die te oud is, moeiteloos van de loonlijst af te voeren, hetgeen de maximalisering van de winst bevordert. Als marxistisch geschoolde zakenman weet Sauer hoe hij ten koste van alles en iedereen maximaal profijt moet binnenslepen. Als opportunist in hart en nieren is hij alleen aan zichzelf loyaal. Het is dit parasitaire gedrag waarop de Russische oud-wereldkampioen schaken Garry Kasparov doelde, toen hij 

Sauer [verweet] dat hij met zijn glossy bladen Rusland uitbuit. 'Voor u is Rusland business. Voor mij is het leven.' Een gevoelig punt voor SP-aanhanger Sauer, die Kasparov op zijn beurt een elitaire instelling verweet. Een handgemeen dreigde, gelukkig moest Kasparov snel naar de overkant voor de première van de aan hem gewijde documentaire In the Holy Fire of the Revolution in bioscoop Tuschinski.

http://vorige.nrc.nl/kunst/article2069919.ece/Garry_Kasparov_gaat_tekeer_bij_IDFA

Ik ben wat langer bij Derk Sauer's activiteiten blijven stilstaan, omdat hij door Geert Mak als belangrijkste bron wordt geciteerd in de bestseller In Europa, waarbij de auteur de bovenstaande relevante achtergrond-informatie verzwijgt. En hoe Mak de neoliberale Sauer als informant gebruikt en daardoor zijn publiek bedriegt, daarover de volgende keer. 

Volgens de anonieme Russische bronnen die Geert Mak in zijn In Europa opvoert, toont 

Cosmopolitan de Russinnen nieuwe rolmodellen: ongebonden vrouwen, goed opgeleid, werkend, in staat om de genoegens van de postmoderne samenleving ten volle uit te buiten. Het zijn de overwinnaars van de mannen…  Cosmopolitan toont een complete andere levensstijl, met moderne en open verhoudingen tussen mannen en vrouwen, chefs en ondergeschikten.

Mak laat Derk Sauer, de uitgever van de Russische uitgave van dit glossy tijdschrift,  onweersproken het volgende beweren: 

Dit blad leerde de mensen om hun individualiteit weer uit te dragen. Het was hun gids voor het nieuwe leven.

Mak suggereert dat de westerse neoliberale ideologie een bevrijding van de Russen heeft betekend. De Russische Cosmopolitan als 'gids' voor de vrouw, de Russische Playboy als 'gids' voor de man, die beiden de Amerikaanse Droom omarmen. Meer daarover volgende keer.

In mass societies, myth takes the place of history.

William Bosenbrook