Wilfred van de Poll Marten van de Wier − 12/06/15, 06:44
© anp. Het Bos en Lommerplein.
De militaire eenheid die in Afghanistan het leger hielp de 'harten en hoofden' van de lokale bevolking te winnen, is door de Amsterdamse politie ingezet in de wijk Bos en Lommer. De militairen brachten daar met agenten Turkse en Marokkaanse 'doelgroepen' en hun gedrag in kaart.
Het is voor het eerst dat militairen op deze manier de politie bijstaan. Dat mag ook niet zomaar. Voor het experiment - 'PsyCops' gedoopt, naar de militaire term 'PsyOps', Psychological Operations - diende de Amsterdamse burgemeester Van der Laan een 'bijstandsaanvraag voor militaire steunverlening in het algemeen belang' in. Het project, gesubsidieerd door het ministerie van justitie en veiligheid, liep tot maart 2014. Het eindrapport werd niet openbaar gemaakt.
Etnisch profileren
Het project is omstreden. Antropoloog Paul Mutsaers noemt het een verregaande vorm van etnisch profileren: indelen naar afkomst. PsyCops is een 'strategie van indoctrinatie en manipulatie' gericht tegen 'niet-westerse migranten', vindt Mutsaers. Ook Désirée Verweij, hoogleraar militaire ethiek in Breda heeft kritiek: "Je moet dit niet willen van een politie die de orde handhaaft."
Militairen van het Civiel en Militaire Interactie Commando liepen in september 2012 in burger door de wijk. Eind 2013 gingen ze weer drie weken de straat op, nu met agenten, die ze onderwezen in methoden die zijn ontwikkeld voor vredesmissies in verre oorlogsgebieden.
"PsyCops helpt ons om beter contact te hebben met diverse groepen in de samenleving", zegt hoofdinspecteur Carolien Dijkstra, die het project leidde. De kritiek vindt ze dan ook niet terecht: "Ik zie niet waarom dat discriminatie zou zijn. De politie is er niet alleen voor het vangen van boeven, maar ook voor preventie. Dat kan alleen samen met burgers. Het mooie van militairen is dat ze gewend zijn blanco te kijken. Je rijdt met je tank vreemd gebied in, en moet achter de culturele codes zien te komen. Je wilt dat mensen meewerken aan je missie. Defensie heeft daarvoor een stappenplan ontwikkeld."
Doelgroepen indelen
Dat begint met het indelen van de bevolking in groepen. De militairen formuleerden in Bos en Lommer doelgroepen als 'moskeebezoekende mannen tussen 25 en 40' en 'allochtone ouders van jonge kinderen'. 'Autochtone ouders' kwamen, aldus het rapport, 'nauwelijks ter sprake'.
Daarna wordt zo veel mogelijk informatie over de doelgroepen verzameld. Waar zijn ze het kwetsbaarst, hoe ontvankelijk zijn ze voor beïnvloeding en via welke kanalen kan dat het beste? Vooral op het gebied van gedragsbeïnvloeding noemt het rapport de militaire methode een toevoeging.
De Amsterdamse politie is enthousiast en wil verder met de methode. Acht nieuwe agenten en drie begeleiders worden daartoe nu getraind.
