Beste Frank,
Jouw email maakt me erop attent dat ik tot nu toe niet duidelijk genoeg heb gemaakt wat mijn motieven zijn om aandacht te blijven besteden aan Henk Hofland en Geert Mak. Deze twee oudere blanke heren uit 'onze' christelijke cultuur zijn inderdaad niet 'belangrijk' genoeg om langere tijd te bekritiseren, ware het niet dat ik ze slechts als voorbeeld gebruik van het morele, politieke, economische, financiële en culturele failliet van mijn generatie en in mindere mate de generatie die daaraan vooraf ging, en waartoe Hofland behoort. Zij mogen als oppervlakkige individuen dan wel onbelangrijk zijn, maar niet als representanten van de westerse kleinburger die vrijwillig en tot nu toe consequentieloos voor de economische en politieke macht hebben gewerkt.
Ik schrijf mijn kritieken niet om hen en hun aanhang te overtuigen dat feiten doorslaggevender zijn dan meningen. Deze mensen zullen nooit het inzicht verwerven van bijvoorbeeld de Angelsaksische historicus Ronald Wright die schreef: 'If civilization is to survive, it must live on the interest, not the capital, of nature.' Ikzelf ben er diep van doordrongen dat Heidegger gelijk had toen hij zei:
Geen enkel individu, geen enkele groep van mensen, geen enkele commissie van nog zo vooraanstaande staatslieden, onderzoekers en technici, geen enkele conferentie van leidinggevende personen uit het bedrijfsleven en de industrie vermag het historisch verloop van het atoomtijdperk te remmen of in een bepaalde richting te leiden. Geen enkele louter menselijke organisatie is in staat, de heerschappij over dit tijdperk te verweren.
De technocratische cultuur is al te ver doorgeschoten om aan andere richting te kunnen uitgaan, de technologie heeft zo'n krachtige dynamiek weten te genereren dat het autonoom is geworden en de mensheid meesleurt naar de afgrond. Het was Friedrich Nietzsche die als eerste besefte dat op die wijze het nihilisme zijn intrede had gedaan in de westerse cultuur. En 'Was bedeutet Nihilismus? - Dass die obersten Werte sich entwerten. Es fehlt das Ziel. Es fehlt die Antwort auf das ‘Wozu?’
In De Zaak 40/61. Een reportage (1961) wees Harry Mulisch op het feit dat Nietzsche in een brief aan zijn vriend Overbeck had geschreven:
Mir besteht mein Leben jetzt in dem Wunsche dass es mit allen Dingen anders gehen möge, als ich sie begreife; und dass mir jemand meine 'Wahrheiten' unglaubwürdig mache.
aangezien '[d]eze waarheid, die niemand hem ongeloofwaardig heeft kunnen maken, bestond uit het besef dat God dood is, dat de bovenste waarden zich ontwaarden en dat het nihilisme voor de deur staat: 'der unheimlichste aller Gäste,'
waaraan Mulisch toevoegt:
uit de puinhoop er van verrees niet zo zeer een nieuwe moraal voor het individu, als wel een moraal van de rangorde der individuen, met alle implicaties van teling en geweld: de bovenste mag doden, de onderste moet sterven.
En dat is precies hetgeen waar we vandaag de dag getuige van zijn, en wat journalisten als John Pilger het postmoderne fascisme betitelen. Waarom schrijf ik dan nog, als ik niet mijn gedachten formuleer om mensen te overtuigen? Het antwoord is simpelweg: ik schrijf voor mijn kinderen en vooral ook mijn kleinkinderen, van wie ik zielsveel hou. Om hen na mijn dood te kunnen vertellen dat er altijd mensen zijn geweest die de moed en eerlijkheid hebben opgebracht om de werkelijkheid te zoeken, in een poging de waarheid te vinden. Daarom citeer ik zo vaak schrijvers die ik bewonder. Ik wil mijn verwanten via een boek dat ik later dit jaar ga samenstellen, laten zien dat er wel degelijk mensen waren die ervan doordrongen waren dat de westerse cultuur failliet was en dat die individuen gebruik maakten van de enige vrijheid die de mens bezit, namelijk: nee te zeggen, zoals Steef Davidson mij vele jaren geleden ooit eens vertelde. Terug praten, niet in de verwachting dat je daarmee macht of invloed verwerft, maar om te laten zien dat een bestaan zonder waarden betekenisloos is. 'De wereld van de mens is de wereld van de betekenis. Deze gedoogt de dubbelzinnigheid, de tegenstrijdigheid, de waanzin of de verwarring, maar niet een gebrek aan betekenis. Zelfs de stilte is bevolkt met tekens,’ aldus de grote Mexicaanse dichter Octavio Paz. Wie zwijgt stemt toe. Een mens is verplicht zijn stem te verheffen, wil hij niet in het nihilisme wegzinken. Vandaar dat ik intellectuele collaborateurs als Hofland en Mak nodig heb om te laten zien dat het wel degelijk anders kan. Beste Frank, ik hoop dat ik nu duidelijker ben geweest. Vriendelijke groet,
Stan.
Aat Veldhoen, die de schitterende ets hierboven heeft gemaakt, samen met zijn geliefde Hedy d'Ancona, twee goede vrienden van me.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten