Sheila Sitalsing van de Volkskrant 8

Wanneer we de intense weerzin willen begrijpen van een doorsnee neoliberale econome als Sheila Sitalsing tegen mensen die het ‘marktdenken’ niet klakkeloos omarmen dan moeten we beseffen dat zij in de strikte zin van het woord een gelovige is in de onveranderlijke wetten van het kapitalisme. Karl Marx wees al in 1847 erop dat

‘economen op een eigenaardige manier te werk [gaan]. Er zijn voor hen maar twee soorten instellingen: kunstmatige en natuurlijke. De instellingen van het feodalisme zijn kunstmatige instellingen, die van de bourgeoisie natuurlijke. Wat dat betreft lijken ze op theologen, die ook twee soorten godsdienst kennen. Iedere godsdienst die niet de hunne is, is een verzinsel van de mensen, terwijl hun eigen godsdienst een openbaring Gods is. Als de economen zeggen dat de tegenwoordige verhoudingen – de verhoudingen van de burgerlijke productie – natuurlijke zijn, dan geven ze daarmee te kennen dat het verhoudingen zijn waarin het voortbrengen van rijkdom en de ontwikkeling van de productiekrachten zich volgens de wetten van de natuur voltrekken… Het zijn eeuwige wetten die altijd de maatschappij moeten regeren. Daarom is er wel een geschiedenis geweest, maar is er nu niet meer. Er is een geschiedenis geweest omdat er feodale instellingen hebben bestaan en omdat je in deze feodale instellingen productieverhoudingen vindt die totaal verschillen van die van de burgerlijke maatschappij, die de economen voor natuurlijk en dienovereenkomstig eeuwig willen laten doorgaan.’ Vandaar ook dat de Amerikaanse neoliberale ideoloog Francis Fukuyama na de val van de Sovjet Unie sprak van ‘het einde van de geschiedenis.’

In het denken van dit soort mensen heeft de hele ontwikkeling van de kosmos en de evolutie van het leven op aarde als van nature toegewerkt naar het moment waarop het neoliberale kapitalisme wereldwijd zou zegevieren. Hier is geen sprake meer van wetenschap, maar van geloof. Economie is ook niet zozeer een wetenschap als een politieke keuze, gebaseerd op het geloof dat het kapitalisme aan natuurwetten voldoet. Zizek voegt hieraan toe: ‘Vervang “feodalisme” door socialisme” en precies hetzelfde gaat op voor de tegenwoordige verdedigers van het liberal-democratische kapitalisme.’

Hoewel de kern van dat geloof door gelovigen met allerlei ingewikkelde modellen wordt beschreven, komen ze in wezen alle vrij simpel neer op het empirische gegeven dat bij een copieus maal er altijd wat overblijft voor het bedienend personeel. Met andere woorden: armoedebestrijding kan alleen als eerst de rijken rijker worden gemaakt met massale overheidssubsidies aan grote concerns en omvangrijke financiele steun aan failliete banken die met niet bestaand geld fout hebben gespeculeerd. Vandaar de haat van Sheila Siltalsing tegen het beleid van wat zij kwalificeert als de ‘in Hummers rondtuffende revolutionairen met Rolex’ van Hugo Chavez die de armoede onder de bevolking succesvol bestrijden zonder de rijken nog rijker te maken.

‘One of the primary ways that the Chávez administration is attempting to fix the problem of economic inequality is by wealth redistribution, primarily via land reform, and social programs.[13] The Chávez government has pursued a series of Bolivarian Missions aimed at providing public services (such as food, healthcare, and education) to improve economic, cultural, and social conditions.’ http://en.wikipedia.org/wiki/Economic_policy_of_the_Hugo_Chávez_government

Volgens Sitalsing en andere neoliberale propagandisten bestaat ‘het enige soort interventie dat nodig is’ juist uit datgene ‘wat de rijken helpt rijker te worden; de opbrengsten zullen zich dan automatisch, vanzelf, onder de armen verspreiden…. Tegenwoordig neemt dit de vorm aan van het geloof dat, als we maar genoeg geld naar Wall Street werpen, het geleidelijk aan zal doordruppelen naar Main Street.’ (Zizek) Want, zo gaat de metafoor ‘the rising tide lifts all boats together.’ De werkelijkheid toont aan dat deze theorie niet werkt, de werkloosheid in het Westen is alleen maar toegenomen, evenals het aantal slachtoffers van honger in de Derde Wereld. Volgens de VN is vorig jaar hun aantal de 1 miljard grens gepasseerd. In het Westen neemt  het aantal armen almaar toe en ook het aantal daklozen, alleen al in de VS zijn sinds de kredietcrisis van 2008 meer dan 4 miljoen huizenbezitters hun woning kwijt geraakt. Maar ook in de Derde Wereld is de (niet bestaande) ‘vrije markt doctrine’ volstrekt failliet. Mali bijvoorbeeld is financieel en sociaal een chaos nadat de zwaar gesubsidieerde Europese boeren hun vlees in Afrika begonnen te dumpen en de plaatselijke veeboeren hier niet tegenop konden concurreren en de Amerikaanse boeren hun zwaar gesubsidieerde katoen in Afrika dumpten waardoor de Malinese katoenboeren uit de markt werden geprijst. Er bestaat geen vrije markt en al helemaal geen vrije ‘marktdenken’ zoals Sitalsing suggereert. Maar omdat zij een gelovige is, dringt, net als bij religieuze fundamentalisten, de werkelijkheid niet door. Ze kan de realiteit niet zien om de simpele reden dat ze een ideologische bril op heeft. Volgende keer meer over de 'democratie' van Sitalsing.