'Deskundigen' 4

Nog geen minuut nadat de auteur Geert Mak bij Pauw en Witteman had beweerd dat 'bij Obama het erg over het verdedigen van verworven rechten [speelt],' verklaarde hij met evenveel overtuiging dat 'de Democraten enorm gesteund [worden] door Wall Street, dat beinvloedt ook hen.' Kennelijk meent Mak dat 'Wall Street' Obama financieel steunt om ervoor te zorgen dat de 'verworven rechten' van de armen en middenklasse niet zullen worden aangetast. Maar deze absurde tegenstrijdigheden leidden niet tot een debat onder de 'Amerika deskundigen' aan tafel. Integendeel, ze knikten elkaar bevestigend toe. Mak vervolgde met de woorden: 'vanaf 1980 zijn ze (de Amerikanen) niet meer gaan sparen en uiteindelijk zijn ze schulden gaan maken.' Opnieuw veel hoofd geknik. Wat aan deze beschrijving ontbrak was de noodzakelijk verklaring voor dit fenomeen, terwijl de reden toch vrij simpel is. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het het reele inkomen van de doorsnee Amerikaan sinds 1978 niet meer is gestegen, terwijl de arbeidsproductiviteit enorm gestegen is en de rijken immens veel rijker zijn geworden. In 1968 was de beloning van de baas van General Motors ongeveer 66 maal het inkomen van een doorsnee GM-arbeider, maar in maart 2009 kreeg de baas van Wall-Mart 900 keer meer dan 1 van zijn werknemers. 'Indeed, the wealth of the Wall-Mart founders' family that year was estimated at about the same ($90 billion) as that of the bottom 40 percent of the US population: 120 million people,' zo kan men in Tony Judt's boek Ill Fares the Land lezen.

Ook de reden van deze groeiende inkomensverschillen en de stagnatie van de lonen is al even simpel. Arbeid verdween naar de lage lonen landen waar werknemers veel goedkoper zijn. Daarnaast werd door computerisering en automatisering een aanzienlijk aantal werknemers overbodig. De ruggengraat van de westerse vakbonden werd gebroken en de grote concerns en de speculerende banken kregen vrij spel. Het feit dat het reele inkomen de afgelopen 34 jaar niet is gestegen is de reden dat Amerikaanse echtparen nu gedwongen zijn om allebei te werken en ook nog eens langer dan in 1978. En het groeiende aantal burgers dat geen werk kan vinden vervalt in diepe armoede, een proces dat helder beschreven is door onder andere de Amerikaanse econoom Richard Wolff. http://www.stanvanhoucke.net/audioblog/pivot/entry.php?id=46 

 Kortom, men kon dus niet sparen, het neoliberale beleid van zowel Democraten als Republikeinen maakte dit onmogelijk, en dit geldt nog steeds. Maar daarover zwegen Mak cum suis. Doordat de rijken waren gaan speculeren met van alles dat los en vast zat, dus ook met onroerend goed, stegen de prijzen van huizen en moesten gewone Amerikanen wel schulden maken om een woning te kunnen bemachtigen, en niet omdat ze geld zijn gaan verkwisten, zoals in de beschrijving van Geert Mak besloten lag. Zijn opmerking zou zin hebben gehad wanneer hij de context zou hebben verteld waarin burgers leven, namelijk de context van de hedendaagse vorm van het kapitalisme dat als dogma heeft dat de burger alleen als consument kan worden verlost van het aardse lijden. Dit wordt keer op keer benadrukt in de miljarden verslindende reclame die alomtegenwoordig is. Al in 1924 stelde de Amerikaanse journalist Samuel Strauss:

‘Voorheen was de taak dingen te leveren die de mens wilde; de nieuwe noodzaak is de mens dwingen dingen te wensen die machines moeten produceren wil deze beschaving niet ten onder gaan… het probleem dat vandaag de dag voor ons ligt is niet hoe goederen moeten worden vervaardigd, maar hoe consumenten moeten worden vervaardigd.’

 Op zijn beurt hield in de jaren dertig Paul Mazer, een invloedrijke Wall Street bankier werkzaam voor de in 2008 failliet gegane Lehman Brothers, zijn publiek voor:

‘Wij moeten Amerika van een noodzaak- in een begeertecultuur veranderen. Mensen moet worden getraind om te begeren, om nieuwe dingen te willen, zelfs voordat de oude volledig zijn verbruikt,’ kortom ‘de menselijke begeerte moet zijn behoeften overschaduwen.’

Om deze cultuuromslag mogelijk te maken waren de massamedia onontbeerlijk. Net als de kerk in de middeleeuwen zijn de commerciele media het communicatiekanaal van en voor de massa, en net als de geestelijkheid claimt de pers het monopolie op de waarheid. De neef van Freud en adviseur van president Woodrow Wilson, Edward Bernays, die algemeen beschouwd wordt als de grondlegger van de public-relations industrie, wees er in 1928 op dat:

‘het bewerkstelligen van instemming de ware essentie is van het democratisch proces, de vrijheid om te overtuigen en te opperen.’ 

En dat is dan ook gebeurt. Wij leven in een consensusdemocratie waar dissidente stemmen gemarginaliseerd worden. De econoom Ha-Joon Chang, die aan de Universiteit van Cambridge doceert, wijst in zijn in 2010 verschenen boek Things They Don't Tel You About Capitalism op het volgende: 

'In the absence of financial reforms, loose monetary and fiscal policies have led to new financial bubbles, while the real economy is starved of money...The huge budget deficits created by the crisis will force governments to reduce public investments and welfare entitlements significantly, negatively affecting economic growth, poverty and social stability -- possibly for decades... This catastrophe has ultimately been created by the freemarket ideology that has ruled the world since the 1980s. We have been told that, if left alone, markets will produce the most efficient and just outcome.'  

Maar juist die neoliberale werkelijkheid mag in de commerciele massamedia niet fundamenteel ter discussie worden gesteld, want anders word je gemarginaliseerd, niet meer uitgenodigd, en dan kan je geen reclame maken voor jezelf, je boek, je partij, of welk ander persoonlijk belang dan ook.  En zo leven we in een virtuele wereld, waar elke mening telt en alles en dus niets meer waar is.  Ik kom hierop terug.