Frank Westerman's Provinciale Schrijverij 5

Een vraag voor de journalist/auteur Frank Westerman: waarom besef je niet dat ‘it’s all hidden in plain view’? Een schrijver kan zich niet door de schijn laten meeslepen. Vandaar dat Harold Pinter in zijn Nobelprijs-speech in 2005 op het volgende wees:

When we look into a mirror we think the image that confronts us is accurate. But move a millimeter and the image changes. We are actually looking at a never-ending range of reflections. But sometimes a writer has to smash the mirror - for it is on the other side of that mirror that the truth stares at us.

I believe that despite the enormous odds which exist, unflinching, unswerving, fierce intellectual determination, as citizens, to define the real truth of our lives and our societies is a crucial obligation which devolves upon us all. It is in fact mandatory.

If such a determination is not embodied in our political vision we have no hope of restoring what is so nearly lost to us — the dignity of man.

http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2005/pinter-lecture-e.html 

En om dit laatste gaat het, dat is de kern van alles in het bestaan: ‘dignity,’ zelfrespect en waardigheid, begrippen die de commerciële massamedia nooit gebruiken. Elk systeem dat de mens zijn waardigheid ontneemt, is misdadig. Het is de schrijver die de mens zijn waardigheid kan terug geven. De journalist is daartoe niet in staat, omdat hij in dienst staat van een ander, niet alleen van zijn werkgever, maar ook van het publiek. De auteur Frans Kellendonk zei het als volgt:

Voor de schrijver is ethiek iets persoonlijks. De journalist preekt een publieke moraal. Ethiek betekent voor het 'ik': het kwaad in zichzelf onderkennen. Zonder die twijfel zou zijn denken geautomatiseerd en dus niet meer creatief zijn. De eerste impuls tot een verhaal krijgt een schrijver wanneer hij het met zichzelf oneens is. Twijfel en geloof zijn voor hem complementaire tegengestelden…

Iemand met zelfrespect en waardigheid zal de ander zijn zelfrespect en waardigheid niet willen ontnemen. Feit is dat ruim vijf eeuwen lang de witte Europeaan de ander met een weerzinwekkende minachting behandelt. Al ten tijde van Columbus sprak een gewone priester van de orde der dominicanen, Bartolomé de Las Casas, zich fel uit tegen de Spaanse genocide van Indiaanse volkeren. In een Kort Relaas van de Verwoesting van de West-Indische Landen (1552) schreef hij over de christelijke veroveraars: 

Veertig jaar en langer hebben zij niet anders... dan hen (de 'Indianen' svh) verscheurd, afgeslacht, gepijnigd, beledigd, gefolterd en naar het leven gestaan, en hen met even nieuwe als ongehoorde wreedheden, die alles overtreffen wat men voordien aan soortgelijks zag, hoorde of las, en waarvan ik hieronder enige zal aanhalen, van de aardbodem weggevaagd.

Shock and Awe avant la lettre. De Zweedse journalist en schrijver Sven Lindqvist stelt in zijn boek Exterminate all the Brutes (1997) dat

Auschwitz de moderne industriële toepassing [was] van een uitroeiingspolitiek waarop de Europese overheersing van de wereld […] lang heeft gesteund.

De titel van zijn boek verwijst naar de zin uit Joseph Conrads Hart der Duisternis (1899), ‘verdelg al het gespuis.’ Lindqvist vraagt zich af waarom de westerse protagonist

Kurtz zijn rapport over de beschavingstaak van de blanke man in Afrika met deze woorden eindigt?

Hij schrijft dan:

Ik las Conrad als een profetische auteur die alle gruwelijkheden die in het verschiet lagen, voorzien had. Hannah Arendt wist beter. Zij zag dat Conrad over de genocides van zijn eigen tijd schreef. In haar eigen boek The Origens of Totalitarianism (1951), toonde ze hoe imperialisme racisme noodzakelijk maakte als het enig mogelijke excuus voor zijn daden […] Haar these dat nazisme en communisme van dezelfde stam komen is algemeen bekend. Maar velen vergeten dat zij ook de ‘verschrikkelijke slachtpartijen’ en het ‘barbaarse moorden’ van Europese imperialisten verantwoordelijk hield voor ‘de zegevierende introductie van dergelijke pacificatiemiddelen in de alledaagse, respectabele buitenlandse politiek,’ daarmee totalitarisme en zijn genocides producerend.

Lindqvist ontdekt gaandeweg dat de

Europese vernietiging van de ‘inferieure rassen’ van vier continenten de grond voorbereidde voor Hitlers vernietiging van zes miljoen joden in Europa […] Het Europese expansionisme, vergezeld als het was door een schaamteloze verdediging van het uitroeien, schiep manieren van denken en politieke precedenten die de weg baanden voor nieuwe wandaden, die uiteindelijk culmineerden in de gruwelijkste van alle: de Holocaust […] En toen hetgeen was gebeurd in het hart der duisternis werd herhaald in het hart van Europa, herkende niemand het. Niemand wilde toegeven wat iedereen wist. Overal in de wereld waar kennis wordt onderdrukt, kennis die als ze bekend zou worden gemaakt ons beeld van de wereld aan gruzelementen zou slaan en ons zou dwingen om onszelf ter discussie te stellen – daar wordt overal het Hart der Duisternis opgevoerd. U weet dat al. Net als ik. Het is geen kennis die ons ontbreekt. Wat gemist wordt is de moed om te begrijpen wat we weten en daaruit conclusies te trekken.

Shock and Awe. In zijn boek A History of Bombing (2003) beantwoordt Sven Lindqvist de volgende vraag:

Wat is toegestaan in oorlogen tegen wilden en barbaren? Antwoord: alles.

Ook in laatstgenoemde boek toont hij aan dat het westers terrorisme eerst op gekleurde volkeren werd uitgeprobeerd voordat de westerlingen het op witte volkeren gingen toepassen. Het eerste bombardement op een ongewapende burgerbevolking vond niet plaats in 1937 op het Spaanse Guernica, maar 12 jaar eerder al op de Marokkaanse stad Chechaouen, niet door Duitse nazi-piloten, maar door Amerikaanse democratische piloten, die in dienst van de Fransen deze onverdedigde stad vernietigden, waarbij volgens Walter Harris, toenmalig correspondent van de Londense Times,

weerloze vrouwen en kinderen afgeslacht werden en vele anderen verminkt en blind raakten.

Met andere woorden: de nazi-holocaust was niet uniek maar een logische uitvloeisel van het technologisch superieur geweld dat al een eeuw eerder zijn eerste slachtoffers had gemaakt, in een tijd toen de overgrote meerderheid van het christelijke Westen dit doodnormaal vond, zolang het maar buiten de Europese grenzen gebeurde. Maar de prijs hiervoor betaalden zijzelf, want elk geweld, slaat tenslotte naar binnen en vernietigt de geweldpleger. De zwarte dichter Aimé Césaire wees op het volgende: 

the colonizer, who in order to ease his conscience gets into the habit of seeing the other man as an animal, accustoms himself to treating him like an animal, and tends objectively to transform himself into an animal... They thought they were only slaughtering Indians, or Hindus, or South Sea Islanders, or Africans. They have in fact overthrown, one after another, the ramparts behind which European civilization could have developed freely.

Wat eerst op de gekleurde volkeren werd uitgeprobeerd werd tenslotte ook op de eigen mensen toegepast. Niets nieuws onder de zon. De nazi-holocaust was er één in een lange serie genocides die al eeuwenlang door het Westen werd gepleegd, van de uitroeiing van de Indianen tot aan vier eeuwen later de massamoord in Congo, waarbij naar schatting meer dan 10 miljoen zwarten door België als koloniale macht het leven lieten. De mens leert niets, zelfs de slachtoffers niet. In plaats van dat de huidige zionisten beseffen dat zij niet het alleenrecht bezitten op het slachtofferschap cultiveren ze hun slachtofferisme, terwijl de meesten van hen de terreur tegen de Palestijnse bevolking zonder enige terughoudendheid blijven steunen. Want waar het hier om gaat is niet het slachtofferschap an sich, maar de macht die het slachtofferisme oplevert.

Een kwarteeuw geleden waarschuwde de juriste Heikelien Verrijn Stuart voor het gegeven dat het cultiveren van het slachtofferschap uiteindelijk is een modern fascisme zou eindigen. Ze schreef dat: 'slachtofferisten via erkenning of genoegdoening uit [zijn] op macht. Een macht die zij menen te hebben verdiend door een onschuld, die is geconstrueerd door hun slachtofferschap.' Ze bestreed vooral 'het excuus dat het slachtofferschap bood om zich niet verantwoordelijk te hoeven voelen.' Een paar jaar later wees de Duitse filosoof Peter Sloterdijk erop dat: 

Verantwoordelijkheid steeds lager [wordt] ingeschat, terwijl het slachtofferschap steeds hoger wordt gewaardeerd. Het is een ontwikkeling die buitengewoon gevaarlijk is voor onze samenleving. Deze slachtofferistische manier van denken is de belangrijkste vorm van ressentiment geworden… Het slachtofferisme, het verleidelijke gevoel slachtoffer te zijn, kan men overal om ons heen waarnemen, en is een extreem morele kracht geworden.

En de in asiel levende joods-Russische dichter Joseph Brodsky adviseerde vlak voor zijn dood in zijn laatste essaybundel On Grief and Reason (1997): 

Probeer ten koste van alles te vermijden dat je jezelf de status van slachtoffer toestaat… probeer te onthouden dat menselijke waardigheid een absoluut begrip is… Bedenk tenminste, als dat andere je te hoogdravend in de oren klinkt, dat je door jezelf als slachtoffer te beschouwen alleen maar het vacuüm vergroot dat door gebrek aan persoonlijke verantwoordelijkheid ontstaat en dat demonen en demagogen zo graag opvullen.

Het fundamentele probleem is dat de slachtofferist er voetstoots van uitgaat dat hij (of zij) nooit zelf handelt, er blind van uitgaat altijd onschuldig te zijn. Juist naar die onschuld is het slachtoffer op zoek. Het gevoel onschuldig te zijn vormt de kern van zijn identiteit. Vandaar dat hij niet anders kan dan zich fanatiek vastklampen aan zijn slachtoffer-rol. Schuldig is altijd de ander. Hij kent geen relativering, geen nuance, geen scepsis, geen ironie, geen satire. Hij kent alleen zijn eigen alles overstemmende weeklacht. Als een wereldvreemd kind weigert de slachtofferist de onvermijdelijke schaduwkant van het moderne bestaan te accepteren: de vervreemding, het isolement, de eenzaamheid, de anonimiteit, de melancholie en de talloze negatieve manifestaties die onlosmakelijk daaraan verbonden zijn, met de angst voor ‘de misdaad’ en ‘het terrorisme’ als obsessies. Hij is te vol van zichzelf en bezit te weinig verbeeldingskracht om een innerlijk proces op gang te brengen waarover Albert Camus schreef: 

De eerste stap van een geest die vervuld is van vervreemding is het besef dat hij dat gevoel van vervreemding deelt met alle mensen en dat de mensheid als geheel lijdt onder deze distantie ten opzichte van zichzelf en de wereld,

hetgeen bij een betrokken individu, bij iemand met zelfrespect, waardigheid leidt tot een 'solidariteit van de ketenen' die ieder mens aan de ander bindt. De slachtoffferist evenwel is alleen solidair met zichzelf, omdat hij weigert zijn slachtofferschap op te geven. In een razendsnel veranderende wereld en temidden van de multiculturele verwarring zoekt de slachtofferist een houvast dat hij niet kan vinden in zijn rol van autistische consument. Die vult de existentiële leegte niet; hoeveel hij ook verteert, de honger blijft. In de week vóór de moord op Pim Fortuyn schreef Arnon Grunberg: 

Juist zij die ogenschijnlijk nauwelijks reden hebben zichzelf als slachtoffer te zien, hebben hun identiteit opgebouwd rond de cultus van het slachtofferschap, een cultus die de verongelijktheid legitimeert en het falen excuseert. Welke machteloos wil zich niet laten vertegenwoordigen door een andere machteloos? En daar is Mr. Fortuun, het ex-slachtoffer dat nu alle andere slachtoffers zal leiden naar de vruchtbare velden waarop hij al enige tijd graast.

Het slachtofferisme is één van de gevaarlijkste politieke wapens in de moderne tijd geworden, waarmee allerlei vormen van chantage en terreur wordt gerechtvaardigd. Daarbij wordt de tegenstander stelselmatig gestigmatiseerd en daarmee vogelvrij verklaard. Ondertussen blijft het slachtofferisme onverzadigbaar. De samenleving noch de dader kunnen de slachtofferist genoegdoening geven om de simpele reden dat de slachtofferist alleen door het cultiveren van zijn slachtofferschap kan bestaan. Hij heeft er geen enkel belang bij om zijn slachtofferschap op te geven. Juist door zijn slachtofferschap voelt hij zich kosjer, krijgt hij alle aandacht waarop hij recht meent te hebben. Het probleem is dat de slachtofferist steeds radicaler wordt om dezelfde kick te kunnen krijgen uit zijn verslaving, zoals een junkie steeds meer van zijn dope moet hebben om nog high te kunnen worden.

Op dit punt aangekomen volgt als het ware vanzelf  de vraag aan jou, Frank Westerman, als schrijver van een boek over ‘het terrorisme,’ waarom jij de slachtoffer-rol aanneemt wanneer je spreekt over ‘hoe we ons [verhouden] tot geweld’ en je je vervolgens beperkt tot het ‘geweld’ van de ander. Buiten schot blijft het al eeuwen durende westerse geweld en het huidige westers terrorisme, onder aanvoering van de Verenigde Staten. Waarom probeer je op die manier aan 'onze' eigen verantwoordelijkheid te ontkomen? Alsof de wetten van oorzaak en gevolg hier ineens niet meer gelden. Je bespeelt het publiek door onder andere ‘Poetin’ tot boeman te maken en Tanja Nijmeijer te criminaliseren. En dat allemaal omdat jij met jouw boek ‘revanche’ wilde nemen ‘op mijn uitgeholde geloof in dat woorden er wel toe doen,’ een trauma dat een aanvang nam nadat je aan het nut van de journalistiek begon te twijfelen nadat je als journalist te bang was om Tsjetsjeens oorlogsgebied te betreden. Door je ‘uitgeholde geloof’ voelde je jezelf slachtoffer van terreur. Maar nogmaals, Frank, het gaat de slachtofferist om macht, louter en alleen om aandacht die zijn onverzadigbare ziel opeist. Een schitterend voorbeeld hiervan gaf, volkomen onbewust, de joods-Nederlandse auteur Leon de Winter toen deze zionist in De Telegraaf het volgende schreef naar aanleiding van het bloedbad in internationale wateren, waarbij een Israelisch doodseskader negen vredesactivisten standrechtelijk vermoordde:

Laat ik het verschijnsel tot slot nog eens op een andere manier beschrijven: waaruit bestaat het verlangen van de nuttige idioot om zich moreel superieur tegenover Joden op te stellen? Een stil anti-Joods wantrouwen heeft een deel van de burgerij en progressieve krachten altijd beheerst – velen benijdden en haatten de Joden vanwege hun bijzondere status als Ultiem Slachtoffer na de Holocaust. Maar nu mag de nuttige idioot de Jood volkomen minachten en haten. Doordat het lot van de Palestijnen als het Ergste-Dat-De-Wereld-Kent is gedefinieerd, heeft de nuttige idioot de morele superioriteit verworven om de Jood te veroordelen. Dit is het verleidelijke van het Palestijnse drama voor de idioot en de antisemiet – de kans om de Jood van zijn slachtoffertroon te stoten.

Duidelijker kan men het niet verwoorden, het gaat Leon de Winter, de vlees geworden slachtofferist, om de poging 'de Jood van zijn slachtoffertroon te stoten.' En dit is nu precies waar het om draait: het gecultiveerde slachtofferisme plaatst het slachtoffer op een ‘troon.' En iedereen die op een 'troon' zit, is vanzelfsprekend onschendbaar, boven de wet verheven. Het slachtofferschap heeft de slachtofferist onaantastbaar gemaakt, heeft hem de aura van heiligheid verschaft. Daar zit hij, Het Unieke Slachtoffer, zetelend boven het gewoel van de wereld, en hij wentelt zich in de macht die het slachtofferisme hem heeft gegeven. Hij is onaanspreekbaar geworden in zijn ontastbaarheid. Wie op de 'troon' zit, is als een vorst die alle macht bezit. En de absolute macht van het gecultiveerde slachtofferschap 'corrupts absolutely.’ Die corruptie uit zich door de weigering te beseffen dat de slachtoffer tevens een dader kan zijn. Door niet serieus in te gaan op de westerse verantwoordelijkheid voor het geweld, kan men aan de werkelijkheid ontsnappen. En dat is nu precies wat jij doet door datgene te verzwijgen wat voor je neus in alle openheid gebeurt. Westerman: ‘it’s all hidden in plain view.’ Je hoeft alleen maar te kijken en je ziet het. Wanneer je tegenover een interviewer van NRC/Handelsblad verklaart dat ‘Ik heb willen antwoorden met een boek, via de band van onze eigen verleden met terreur,’ dan gaat het niet over de eeuwenlange terreur van slavenhandel, uitbuiting, repressie, roof, het Nederlands terrorisme in Indonesië ten tijde van de zogeheten ‘politionele acties,’ de recente NAVO-terreur in Afghanistan, Irak, Libië, Syrië, etcetera. Integendeel, ‘onze eigen verleden met terreur,’ is voor jou het verleden van ‘het terrorisme,’ dat ‘ons’ tot slachtoffer maakt. Nogmaals wijlen Harold Pinter:

The invasion of Iraq was a bandit act, an act of blatant state terrorism, demonstrating absolute contempt for the concept of international law. The invasion was an arbitrary military action inspired by a series of lies upon lies and gross manipulation of the media and therefore of the public; an act intended to consolidate American military and economic control of the Middle East masquerading - as a last resort - all other justifications having failed to justify themselves - as liberation. A formidable assertion of military force responsible for the death and mutilation of thousands and thousands of innocent people.

We have brought torture, cluster bombs, depleted uranium, innumerable acts of random murder, misery, degradation and death to the Iraqi people and call it 'bringing freedom and democracy to the Middle East.’

How many people do you have to kill before you qualify to be described as a mass murderer and a war criminal? One hundred thousand? More than enough, I would have thought. Therefore it is just that Bush and Blair be arraigned before the International Criminal Court of Justice. But Bush has been clever. He has not ratified the International Criminal Court of Justice. Therefore if any American soldier or for that matter politician finds himself in the dock Bush has warned that he will send in the marines. But Tony Blair has ratified the Court and is therefore available for prosecution. We can let the Court have his address if they're interested. It is Number 10, Downing Street, London.

Death in this context is irrelevant. Both Bush and Blair place death well away on the back burner. At least 100,000 Iraqis were killed by American bombs and missiles before the Iraq insurgency began. These people are of no moment. Their deaths don't exist. They are blank. They are not even recorded as being dead. 'We don't do body counts,' said the American general Tommy Franks.

Early in the invasion there was a photograph published on the front page of British newspapers of Tony Blair kissing the cheek of a little Iraqi boy. 'A grateful child,' said the caption. A few days later there was a story and photograph, on an inside page, of another four-year-old boy with no arms. His family had been blown up by a missile. He was the only survivor. 'When do I get my arms back?' he asked. The story was dropped. Well, Tony Blair wasn't holding him in his arms, nor the body of any other mutilated child, nor the body of any bloody corpse. Blood is dirty. It dirties your shirt and tie when you're making a sincere speech on television.

The 2,000 American dead are an embarrassment. They are transported to their graves in the dark. Funerals are unobtrusive, out of harm's way. The mutilated rot in their beds, some for the rest of their lives. So the dead and the mutilated both rot, in different kinds of graves…

I have said earlier that the United States is now totally frank about putting its cards on the table. That is the case. Its official declared policy is now defined as 'full spectrum dominance.’ That is not my term, it is theirs. 'Full spectrum dominance' means control of land, sea, air and space and all attendant resources.

The United States now occupies 702 military installations throughout the world in 132 countries, with the honorable exception of Sweden, of course. We don't quite know how they got there but they are there all right.

The United States possesses 8,000 active and operational nuclear warheads. Two thousand are on hair trigger alert, ready to be launched with 15 minutes warning. It is developing new systems of nuclear force, known as bunker busters. The British, ever cooperative, are intending to replace their own nuclear missile, Trident. Who, I wonder, are they aiming at? Osama bin Laden? You? Me? Joe Dokes? China? Paris? Who knows? What we do know is that this infantile insanity — the possession and threatened use of nuclear weapons — is at the heart of present American political philosophy. We must remind ourselves that the United States is on a permanent military footing and shows no sign of relaxing it.

http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2005/pinter-lecture-e.html 

Frank, aangezien jij een boek van 288 pagina’s hebt geschreven over ‘het terrorisme,’ met als centraal thema: ‘Hoe verhouden we ons tot geweld en hoe verhielden we ons tot geweld?’ is mijn vraag: waarom bestaan de tenminste ‘100,000 Iraqis killed by American bombs and missiles before the Iraq insurgency began,’ voor jou niet? Zij zijn het slachtoffer van Amerikaans en Brits terrorisme, als je de definitie gebruikt van het Amerikaans Leger Handboek. Maar voor jou geldt kennelijk ook dat ‘Their deaths don't exist. They are blank. They are not even recorded as being dead.’ Ik leg je de vraag voor van Harold Pinter: ‘How many people do you have to kill before you qualify to be described as a mass murderer and a war criminal? One hundred thousand?’

Vertel het ons Frank Westerman, wie moeten we het anders vragen dan de man die in Nederland inmiddels doorgaat voor een deskundige op dit gebied. Blijf niet zwijgen uit angst, nu je kritische vragen voorgelegd krijgt. Immers, tegenover een NRC-interviewer verklaarde je: ‘Het geloof in de kracht van het woord heb ik willen terugwinnen op de verslagenheid van toen die ik ervoer door terug te deinzen voor onmenselijk geweld.’ Als het westerse geweld in Irak geen terreur was, wat betekent het begrip ‘terrorisme’ voor jou dan wel? Of kunnen staten volgens jou geen terreur plegen?  'Dignity,' Frank, daar draait het allemaal om. Auschwitz en Hiroshima hebben definitief aangetoond hoe weinig 'dignity' het Westen bezit. Volgende keer heb ik nog meer vragen.

Boven Auschwitz. Beneden Hiroshima.

De Nederlandse mainstream-pers over Frank Westerman:

Video 'Een woord een woord', 25 lezingen en 4 maal 4 * * * * 'Dit is literatuur!' - Volkskrant

'Goede non-fictie behoort tot de literatuur, zie het nieuwe boek van Frank Westerman, meester in het genre' - Volkskrant. 'Gouden pen, verbluffende verbeelding' - NRC. 'Meeslepend, intelligent, urgent' - de Correspondent. 'Zó goed. Absorbeert de lezer', De Groene. 'Fantastisch' - Filemon Wesselink. 'Waanzinnig goed, Niet weg te leggen' - Argos. 'Een belangrijk boek, spannend, de feiten doen hun choquerende werk' VN.

Alles over 'Een woord een woord'