'Deskundigen' 68

Amerikanen zagen zichzelf als uitverkoren volk dat na veel ontberingen eindelijk het ‘beloofde land’ had bereikt.

Geert Mak. Reizen zonder John. Pagina 97.

Achter de mainstream-versie van de werkelijkheid schuilt de complexere werkelijkheid.

The percentage of Americans who joined Protestant churches increased sixfold between 1800 and 1860.

Hoe massaler de blanke binnendringers de indianen uitroeiden en hun land in beslag namen des te meer kolonisten de christelijke god begonnen te aanbidden. De grootscheepse misdaad moest door het ‘uitverkoren volk’ op de een of andere manier gelegitimeerd worden. Daarbij gold wat de auteurs van The Chosen Peoples. America, Israel and the Ordeals of Divine Election poneren:

If the hero incarnated a man’s duty to stand strong for an exceptional nation, he could rise to the Oval Office. Later, Herman Melville would capture this mood in Moby-Dick with a rhapsody to ‘immaculate manliness… that democratic dignity which… radiates without end from God Himself… thou just Spirit of Equality… thou great democratic God! who didst pick up Andrew Jackson (Amerikaanse president, bijgenaamd de ‘Indian-Killer’ svh) from the pebbles; who didst hurl him upon a war-horse; who didst thunder him higher than a throne!’ Jackson bore no small resemblance to Captain Ahab, the wouded, weathered warrior who maniacally, ruthlessly, violently seeks to subdue the natural world… it is in the nature of a nation that believes itself chosen to antagonize the unchoseen, to suspect them, test them, encroach upon them, and often enough go to war with them, as those on the other side of the vanishing boundary feel called upon to do the same reciprocally.

For most Americans who left any record of their views, there was no stopping with the Louisiana Purchase. As the market economy flourished, a nation whose citizens were increasingly individualistic would be bound together with an idea of a common destiny, a manifest destiny that was (to use an earlier term for America’s confidence in its truths) ‘self evident’ – a destiny that could be read off from the natural wonder on display in American territory.

Of om het kort samen te vatten:

Only a whole nation defined against outsiders could enfold a multiplicity of American ideals that ranged, not least, from slavery to abolition.

Zonder een gemeenschappelijke vijand kan de pluriforme VS met al zijn interne tegenstellingen tussen arm en rijk, machtig en machteloos, uitbuiters en slachtoffers niet bestaan. En om dit te verhullen werd de ideologie van het expanionisme gebruikt of, zoals John O’Sullivan het stelde, de journalist die de term ‘manifest destiny’ in 1845 voor het eerst gebruikte:

We are the nation of human progress, and who will, what can, set limits to our onward march? Providence is with us… the nation of many nations is destined to manifest to mankind the excellence of divine principles.

De ‘future history’ van de VS zou zijn ‘to establish on earth the moral dignity and salvation of man – the immutable truth and beneficence of God.’ Het is niet verwonderlijk dat een dergelijk irrationeel geloof in de dagelijkse praktijk buitengewoon gevaarlijk uitwerkt. Manifest betekent immers onweerlegbaar, onomstotelijk, onaanvechtbaar, en op die manier gaat de VS dan ook te werk. Om een willekeurig, tamelijk recent, voorbeeld te geven: nadat in 1988 de Amerikaansde marine een Iraans verkeersvliegtuig neerschoot, waarbij alle 290 burgers, onder wie 66 kinderen, om het leven kwamen, verklaarde president Bush senior ‘I'll never apologize for the United States of America. Ever. I don't care what the facts are.’ De betreffende Amerikaanse commandant werd naderhand zelfs onderscheiden met ‘The Legion of Merit,’ om daarmee de Amerikaanse meedogenloosheid te onderstrepen tegenover degenen die niet ‘uitverkoren’ zijn.

http://en.wikipedia.org/wiki/Iran_Air_Flight_655

We hebben hier te maken met dezelfde gedachtewereld als die van de Amerikaanse Senator Thomas Hart Benton waarbij de buitenstaander een verwaarloosbare rol speelt. In de negentiende eeuw verklaarde Benton dat de indianen net als de Mexicanen goed land ‘verspilden,’ terwijl de blanke kolonisten de grond gebruikten ‘according to the intentions of the Creator,’ en dat zij ‘children of Israel’ waren die ‘entered the promised land, with the implements of husbandry in one hand and the weapons of war in the other.’ Vandaar de veel gebruikte woorden van ook de huidige generatie presidenten: ‘God Bless America,’ al dan niet met de hand op het hart. De overtuiging uniek te zijn was en is wijd verspreid onder het Amerikaanse establishment. De dichter des vaderlands, Walt Whitman, schreef:

What has miserable, inefficient Mexico – with her superstition, het burlesque upon freedom, her actual tyranny by the few over the many – what has she to do with the great mission of peopling the new world with a noble race? Be it ours, to achieve that mission!

Zonder enige terughoudendheid was men openlijk racistisch over gekleurde volkeren die onderworpen konden worden aan de macht van de blanke protestantse christen als ‘another clinching proof of the indomitable energy of the Anglo-Saxon character.’  Een energie die schril afstak tegen de ‘ignorant, prejudiced, and perfectly faithless,’ katholieke Mexicanen. En daarom was het in ‘the interst of mankind that [America’s] territory should be extended – the farther the better. We claim those lands, thus, by a law superior to parchments and dry diplomatic rules,’ zo stelde Whitman meer dan een halve eeuw voordat de Britse dichter Rudyard Kipling de bloedige Amerikaanse onderdrukking van de Filipijnse bevolking bejubelde met woorden als deze: ‘Take up the White Man’s Burden. The savage wars of peace…’  Voor de elite die van de VS een hegemonistische wereldmacht wilde maken gold dat ‘America was simply too splendid, too intoxicating, to be taken as anything less than spectacularly entitled.‘ Het land moest expanderen, vandaar dat Lincoln en de noordelijke geldaristocratie bereid waren 625.000 Amerikanen op te offeren om de afgescheiden staten te dwingen binnen de federatie te blijven, overigens zonder enige juridische bevoegdheid daartoe. Expansie als de verlossing van de mensheid waarbij Lincoln verklaarde:

I shall be most happy indeed if I shall be an humble instrument in the hands of the Almighty, and of this, his almost chosen people, for perpetuating the object of that great strugle,

te weten: het behoud van de de federale macht in Washington. Omdat elke rationaliteit, behalve machtslust, hiervoor ontbrak was Lincoln aangewezen op metafysische begrippen als:

Divine Providence, the Providence of God,  that God who has never forsaken this people, the Divine Power, without whose aid we can do nothing, that Supreme Being who has never forsaken this favored land, the Maker of the Universe, Almighty God,

en meer van deze hoogdravende begrippen om het onvoorstelbare bloedbad te rechtvaardigen. Het is niet verwonderlijk dat, zoals de auteurs van The Chosen Peoples over Lincoln schreven,

As he assumed and endured responsibility for hundreds of thousands of deaths in the course of steering the Union through the Civil War, his latent religiosity came to the surface… The immensity of the Civil War brought to a boil the sense, shared in North and South alike, that America must have a providential role to play in God’s design… It became common to suggest that God must have a purpose in this war. The question was, what purpose? […] Lincoln found it politic to ally himself with the militant clergy. Some Protestant clergymen in the North went so far as to say that the war was hastening the millennium. More common was the humbler belief that America’s suffering marked it for a distinct mission.

Omdat het bloedoffer van 625.000 landgenoten toch gelegitimeerd moest worden en de de Emancipation Proclamation, waarbij de slavernij in de afgescheiden staten zou worden afgeschaft, pas twee jaar na het begin van de burgeroorlog door Lincoln als reden van de burgeroorlog werd afgekondigd, moest opnieuw een beroep worden gedaan op het metafysische en op een 'missie' om de hele mensheid te ‘verlossen’ :

Once the nation was purged of its original and besetting sin, what could stand in the way of that mission? The Chicago Tribune was not alone in expressing the judgement that the Civil War ‘is in its profoundest aspect, a religious contest… a war for Christian civilization, for God’s pure truth,’ and in wondering what subsequently ‘shall prevent the American Union from being, henceforth the crowning national work of the Almighty, the wonder of the world?’ […] the renowned theologian Horace Bushnell indulged in a one-man orgy of consecration on the theme that ‘without shedding of blood, there is almost nothing great in the world’ and thus that ‘the blood of our dead has… begotten… the possibility of… a true public greatness,’

een argument dat elke hedendaagse terrorist zou kunnen gebruiken. Opnieuw The Chosen Peoples:

Bushnell so effusively, so breathtakingly stirred together the themes of blood sacrifice, national destiny, and the Genesis and Christian frames as to warrant quotation at length. he declared that 'as when the flood of Noah recede… so the unity now to be developed, after this war-deluge is over, is even like to be more cordial. It will be no more thought of as a mere human compact… but it will be that bond of common life which God has touched with blood; a sacredly heroic, Providentially tragic unity, where God’s cherubim stand guard over grudges and hates and remembered jealousies, and the sense of nationality becomes even a kind of religion. […] In these rivers of blood we have now bathed our institutions, and they are henceforth to be hallowed in our sight. Government is now become Providential – no more a mere creature of our human will, but a grandly moral affair… What then shall we look for but for a new era now to break forth, a day of new gifts and powers and holy endowments from on high, wherein great communities and friendly nations shall be girded in sacrifice, for the cause of Christ their Master?'

Het bleef niet bij krijgszuchtige taal, het volk dat meer dan een half miljoen van zijn eigen mensen had opgeofferd, was bereid om miljoenen buitenlanders te vernietigen om de eigen doeleinden na te jagen. Bushnell’s rede weerklonk in een natie die wanhopig zichzelf overtuigde dat de oorlog het aantal slachtoffers waard was geweest. De Amerikaanse historica Drew Gilpin,  president of Harvard University:

The war’s staggering human cost demanded a new sense of national destiny, one designed to ensure that lives had been sacrificed for appropriately lofty ends.

In haar essay in Harvard Magazine getiteld In My Mind I Am Perplexed. The Civil War and the invention of modern death wees ze in 2008 op de continuiteit die na de Amerikaanse Burgeroorlog was ontstaan:

Killing was the essence of war. But it also challenged men’s most fundamental assumptions about the sanctity of their own and other human lives. Killing produced transformations that were not readily reversible—the living into the dead, most obviously, but the survivors into different men as well, men required to deny, to numb basic human feeling at costs they may have paid for decades after the war ended, as we know twentieth- and twenty-first-century soldiers from Vietnam to Iraq continue to do; men who, like James Garfield (Generaal tijdens Burgeroorlog en later Amerikaanse president. svh), were never quite the same again after seeing fields of slaughtered bodies destroyed by men just like themselves. […] We still live in the world of death the Civil War created. We take for granted the obligation of the state to account for the lives it claims in its service. The absence of next-of-kin notification, of graves registration procedures, of official provision for decent burial all seem to us unimaginable, even barbaric. The Civil War ended this neglect and established policies that led to today’s commitment to identify and return every soldier killed in the line of duty. But even as the Civil War brought new humanity—new attentiveness to ‘sentiment’—in the management of death, so too it introduced a level of carnage that foreshadowed the wars of the century to come. Even as individuals and their fates assumed new significance, so those individuals threatened to disappear into the bureaucracy and mass slaughter of modern warfare. We still struggle to understand how to preserve our humanity and our selves within such a world. We still seek to use our deaths to create meaning where we are not sure any exists. The Civil War generation glimpsed the fear that still defines us—the sense that death is the only end. We still work to live with the riddle that they—the Civil War dead and their survivors alike—had to solve so long ago.

http://harvardmagazine.com/2008/01/in-my-mind-i-am-perplexe.html

En zo ontstond het wonderlijke beeld dat de VS de wereld moest verlossen van het kwaad, een efficient werkend argument om het Amerikaanse expansionisme te rechtvaardigen, terwijl het in werkelijkheid om economische motieven ging en nog steeds gaat, om het met geweld verkrijgen van nieuwe markten en vitale grondstoffen. Zelfs een intelligente abolitionistische zwarte leider als Frederick Douglass was ineens voorstander van ‘manifest destiny,’ een ideologie van ‘sacred significance… to unify and reorganize the institutions of the country.’  Sterker nog:

The blow we strike is not merely to free a country or continent, but the whole world, from slavery; for when slavery falls here, it will fall everywhere… We are writing the statutes of eternal justice and liberty in the blood of the worst of tyrants as a warning to all aftercomers.

 

Het bloedoffer van de Amerikaanse Burgeroorlog, het opofferen van mensen voor een vermeend hoger doel, heeft logischerwijs diepe sporen achter gelaten in de geest van de Amerikanen. Gitlin en Leibovitz:

With the devaluing of individual life, amid all the carnage, came numbness, and after numbness came a surge of vigorous, aggressive, militaristic love for the nation that had suffered, and commanded, so much death.

One of the nonfiction best-sellers of the nineteenth century – it sold 130.000 copies during the first five years in print, and excerpts were widely reprinted in newspapers – was a millenarian tract by an Ohio missionary declaring: ‘Ours is the elect nation for the age to come. We are the chosen people. We cannot afford to wait. The plans of God will not wait.’

De predikant die dit beweerde, Josiah Strong, onderbouwde de ‘plannen’ van zijn protestants-christelijke god met de laatste wetenschappelijke kennis op het gebied van demografie en economische statistieken, de evolutietheorie van Charles Darwin en de ‘survival of the fittest’ theorie van de Britse filosoof Herbert Spencer. Om de Amerikaanse ‘mission’ op aarde waar te maken in ‘one of the closing stages in the world’s career,’ moest de VS alles in het werk stellen ‘to become God’s right arm in his battle with the world’s ignorance and oppression and sin.’ Of zoals de imperialistische president Theodore Roosevelt tijdens een toespraak in 1899 stelde, de Angel-Saksische Amerikanen moesten een ‘streneous life’ leiden. De Amerikaanse elite was net als vooraanstaande Amerikaanse geestelijken van mening dat ‘the Anglo-Saxon race… an instinct or genius for colonizing’ bezat en dat daarom ‘it is chiefly to the English and American peoples that we must look for the evangelization of the world.’ God was namelijk druk doende ‘the Anglo-Saxon race’ op te leiden ‘for an hour sure to come in the world’s future,’  voor het moment dus dat de mensheid de fase in zal gaan van ‘the final competition of races, for which the Anglo-Saxon is being schooled.’ Men was er diep van overtuigd dat de mens aan de vooravond stond van de lang gehoopte en verwachte  Verlossing van de Mensheid uit het Kwaad, en dat alles onder leiding van Washington en Londen. Deze gedachte komt telkens weer naar voren bij vooraanstaande Amerikaanse politici, als bijvoorbeeld president George W. Bush toen hij op 11 september 2001 sprak van ‘This crusade, this war on terrorism is going to take a while.’ En op een meer verhulde manier vinden we het terug bij de voormalige Democratische presidentskandidaat John Kerry toen hij het volgende zei: ‘The American spirit wears no political label. In service to others and yes, in sacrifice for out country, there are no Republicans; there are no Democrats; there are only Americans.’  Telkens weer duikt de religieuze terminologie op om de vermeende Amerikaanse ‘missie’ in de wereld te onderstrepen. Aan het begin van het Amerikaanse overzeese imperium, eind negentiende eeuw, stelde de Amerikaanse geestelijke Josiah Strong de volgende retorische vraag:

Is there room for reasonable doubt that this race, unless devitalized by alcohol and tobacco, is destined to dispossess many weaker races, assimilate others and mold the remainder, until, in the very true and important sense, it has Anglo-Saxonized mankind.

Blanke protestantse Amerikanen zagen zichzelf als een uitverkoren ‘master race,’ drie decennia voordat de Nazi’s zichzelf een ‘Herrenvolk’ betitelden. Dit geloof is bij de Amerikaanse protestantse aristocratie nooit verdwenen, en in feite geldt dit voor een aanzienlijk aantal Amerikanen. Het maakt daarbij niet uit of ze in een hogere macht geloven dan wel in de macht van geavanceerde technologische wapens. Meer daarover maandag.