February 23, 1967
TWENTY-YEARS AGO,
Dwight Macdonald published a series of articles in Politics on the responsibility of peoples and, specifically, the
responsibility of intellectuals. I read them as an undergraduate, in the years
just after the war, and had occasion to read them again a few months ago. They
seem to me to have lost none of their power or persuasiveness. Macdonald is
concerned with the question of war guilt. He asks the question: To what extent
were the German or Japanese people responsible for the atrocities committed by
their governments? And, quite properly, he turns the question back to us: To
what extent are the British or American people responsible for the vicious
terror bombings of civilians, perfected as a technique of warfare by the
Western democracies and reaching their culmination in Hiroshima and Nagasaki,
surely among the most unspeakable crimes in history. To an undergraduate in
1945-46—to anyone whose political and moral consciousness had been formed by
the horrors of the 1930s, by the war in Ethiopia, the Russian purge, the ‘China Incident,’ the Spanish Civil War, the Nazi atrocities,
the Western reaction to these events and, in part, complicity in them—these
questions had particular significance and poignancy.
With respect to the
responsibility of intellectuals, there are still other, equally disturbing
questions. Intellectuals are in a position to expose the lies of governments,
to analyze actions according to their causes and motives and often hidden
intentions. In the Western world, at least, they have the power that comes from
political liberty, from access to information and freedom of expression. For a
privileged minority, Western democracy provides the leisure, the facilities,
and the training to seek the truth lying hidden behind the veil of distortion
and misrepresentation, ideology and class interest, through which the events of
current history are presented to us. The responsibilities of intellectuals,
then, are much deeper than what Macdonald calls the ‘responsibility of people,’ given the unique privileges that
intellectuals enjoy.
The issues that
Macdonald raised are as pertinent today as they were twenty years ago. We can
hardly avoid asking ourselves to what extent the American people bear
responsibility for the savage American assault on a largely helpless rural
population in Vietnam, still another atrocity in what Asians see as the ‘Vasco da Gama era’ of world history. As for those of us who
stood by in silence and apathy as this catastrophe slowly took shape over the
past dozen years—on what page of history do we find our proper place? Only the
most insensible can escape these questions. I want to return to them, later on,
after a few scattered remarks about the responsibility of intellectuals and
how, in practice, they go about meeting this responsibility in the mid-1960s.
[…]
Let me finally return
to Dwight Macdonald and the responsibility of intellectuals. Macdonald quotes
an interview with a death-camp paymaster who burst into tears when told that
the Russians would hang him. ‘Why
should they? What have I done?’ he
asked. Macdonald concludes: ‘Only those who are willing to resist authority
themselves when it conflicts too intolerably with their personal moral code,
only they have the right to condemn the death-camp paymaster.’ The question, ‘What have I done?’ is one that we may well ask ourselves, as
we read each day of fresh atrocities in Vietnam—as we create, or mouth, or
tolerate the deceptions that will be used to justify the next defense of
freedom.
Noam Chomsky: The
Responsibility of Intellectuals
Ik heb deze tekst sinds ik hem
op mijn negentiende las altijd onthouden. Vooral ook omdat tot mijn afschuw geschoolde
mensen na ’45 betrokken bleven bij de groots mogelijke slachtingen. Sterker
nog, slachtoffers van vroeger werden vaak de beulen van nu, terwijl ze
tegenover de buitenwereld en zichzelf bleven volhouden dat wij in een democratie leven en dat die
democratie een rechtvaardiging is om bloedbaden te veroorzaken. Keurige intellectuelen
verzwijgen westerse misdaden of keuren ze goed door paradoxaal genoeg een
beroep te doen op morele en jurisdische normen en waarden. Ze weigeren de
consequenties te accepteren van wat Europa en de VS in werkelijkheid doen, en schuiven
hun eigen verantwoordelijkheid als intellectuelen terzijde. Om een zo groot
mogelijk publiek te bereiken, proberen ook academici zo snel en effectief
mogelijk de massa te behagen, in de overtuiging dat kwantiteit een meetlat is
geworden voor kwaliteit. De Britse auteur John Berger schreef daarover in
zijn essaybundel Stemverheffing uit
1992:
De veronderstellingen waarvan het mediabedrijf uitgaat namens het
publiek zijn behalve blind ook verblindend… Misschien is het precies op dit
punt dat onze vorm van democratie een langzame dood sterft. Als dat zo is, dan
als gevolg van een weigering. De weigering van het mediabedrijf om het feit te
erkennen en te laten doorwerken dat het publiek in zijn hart weet hoe de wereld
in elkaar zit… De reden van deze weigering die een bedreiging is voor onze vorm
van democratie, de reden waarom het mediabedrijf stelselmatig onderschat wat we
gemeen hebben, die reden is steeds dezelfde: de normloze drang tot verkopen…
Wat ik wil is dat mensen zich ervan bewust worden hoe voddig het mediabedrijf
ze bedient als publiek. Voddig, omdat met de waardigheid van kijker en bekekene
de vloer wordt aangeveegd. Herstel iets van die waardigheid – gun mensen de
tijd, verschuif het gebruikelijke zwaartepunt – en slecht nieuws wordt van een
onderbreking de waarheid. Er zijn tal van waarheden waarvoor geen directe
oplossing bestaat. Het woord ‘oplossing’ raakt niet aan het tragische. Wíj moeten
in aanraking komen met het tragische en ons erdoor laten raken. We zouden er
misschien door veranderen als we het benoemden. Ook benoemd blijft het
tragische tragisch, maar slecht nieuws zou het niet worden. Alleen van daaruit
is een realistische politiek mogelijk.
En omdat in het neoliberalisme
winst maken het heiligste geloofsartikel is spreekt Berger van 'the dealers of the Free Market and
their corollary, the Mafia,' die weten dat
they now have the world in their pocket. They have. But to maintain
their confidence they have to change the meaning of all the words used in
languages to explain or praise or give value to life: every word, according to
them now, is the servant of profit. And so they have become dumb. Or, rather,
they can no longer speak any truth. Their language is too withered for that. As
a consequence they have also lost the faculty of memory. A loss which one day
will be fatal.
Vrijdag 24 augustus 2012
verklaarde Geert Mak over ‘Amerika,’ als ‘een droomland’ tijdens het programma VPRO Boeken:
Die huizen vol met koelkasten,
het was ongelooflijk…. alsof het van een andere planet kwam… het geloof en het
optimisme knalt ervan af… de huizen vanaf midden jaren vijftig [werden] van de
weg afgebouwd, die hadden geen ‘porch’ meer, maar die hadden een zwembad en het
hele leven begon zich achter de huizen af te spelen.
In Hidden History. Exploring Our
Secret Past begint de Amerikaanse historicus Daniel Boorstin hoofdstuk 10,
dat handelt over The Rhetoric of
Democracy, met:
Advertising, of course, has
been part of the mainstream of American civilization, although you might not
know it if you read the most respectable surveys of American history. It has
been one of the enticements to the settlement of this New World, and in its
modern form, in its worldwide reach, it has been one of our most characteristic
products.
Never was there a more
outrageous or more unscrupulous or more ill-informed advertising campaign than
that by which the promoters for the American colonies brought settlers here.
Brochures published in England in the seventeenth century, some even earlier,
were full of hopeful overstatements, half-truths, and downright lies, along
with some facts which nowadays surely would be the basis for investigation by a
Better Business Bureau. Gold and silver, fountains of youth, plenty of fish,
venison without limit, all these were promised, and of course some of them were
actually here. How long might it have taken to settle this continent if there
had not been such promotion by enterprising advertisers? How has American
civilization been shaped by the fact that there was a kind of natural selection
here of those people who were willing to believe advertising.
Advertising has taken the lead
in promising and exploiting the new. This was a new world, and one of the
advertisements for it appears on the dollar bill on the Great Seal of the
United States, which reads novus ordo seclorum, one of the most effective
advertising slogans to some out of this country. ‘A new order of the centuries’ – belief in novelty and in the
desirability of opening novelty to everybody has been important in our lives
throughout our history and especially this century… as expansion and novelty
have become essential to our economy, advertising has played an ever-larger
role: in the settling of the continent, in the expansion of the economy, and in
the building of an American standard of living. Advertising has expressed the
optimisme, the hyperbole, and the sense of community, the sense of reaching
which has been so important a feature of our civilization… the main role of
advertising in American civilization came increasingly to be that of persuading
and appealing rather than that of educating and informing.
In de praktijk betekende dit
systeem dat er een virtuele wereld was ontstaan in het bewustzijn van de
burgers. Burgers die waren veranderd in consumenten. De schijn was belangrijker
geworden dan de werkelijkheid. waarbij de gouden regel gold dat ‘you
must write your advertisement to catch damned fools – not college professors,’
aldus de pionier op het gebied van adverteren, de Amerikaan George P. Rowell,
die ‘did
perhaps more than any other man to develop advertising in the 19th century…’
Boorstin benadrukte dat
advertising has become the
rhetoric of democracy… advertising has become the heart of the folk culture and
even its very prototype. And as we have seen, American advertising shows many
characteristics of the folk culture of other societies: repetition, a plain
style, hyperbole and tall talk, folk verse, and folk music. Folk culture,
wherever it has flourished, has tended to thrive in a limbo between fact and
fantasy… how do the expressions of our peculiar folk culture come to us?
They no longer sprout from the
earth, from the village, from the farm, or even from the neighborhood or the
city. They come to us primarily from enormous centralized self-consciously
‘creative’ (an overused word, for the overuse of which advertising agencies are
of no small part responsible) organizations. They come from advertising
agencies, networks of newspapers, radio and television, from
outdoor-advertising agencies, from the copywriters for ads in the
largest-circulation magazines, and so on. These ‘creators’ of folk culture – or pseudo-folk culture – aim at the widest
intelligibility and charm and appeal.
Cultuur is in een consumptiemaatschappij
een eendags verschijnsel, een flinterdun product dat via marketing, branding en packaging
tot deze week’s ‘top 10’ van de bestsellerlijst doordringt. En zo ligt Mak’s reisgids
naast onder andere een ‘biografie van een voetballer,’ een
bestseller over een ‘sadomasochistische verhouding,’ het nieuwe boek van kok ‘Jamie Oliver,’ een detective over ‘Moorzaken
in Noord-Holland,’ ‘Het kleine gelijk van caberetier Youp van
‘t Hek’ en op ‘10. Geert Mak
Reizen zonder John
Vijftig jaar na John Steinbeck reist Mak
over ongebaande paden van Amerika. Hoe staat het land ervoor?
17e week -
vorige week op 11 - Atlas | Contact - € 24,95 - ISBN 9789045021614’
Vandaar dat die cultuur bijna
wekelijks verandert en even flexibel en wispelturig is als de markt zelf. Nagenoeg
niets ervan beklijft. En dat is
juist ook de bedoeling van de cultuur in een massamaatschappij, zoals de
Amerikaanse intellectueel Dwight Macdonald al ruim een halve eeuw geleden
opmerkte toen hij in Masscult and
Midcult. Essays against the American grain schreef:
Since in a mass society people
are related not to each other but to some abstract organizing principle, they
are often in a state of exhaustion, for this lack of contact is unnatural. So
Masscult attempts to provide distraction for the tired businessman – or the
tired proletarian.
De Telegraaf wordt zowel door de bovenklasse als
de onderklasse gelezen, klassieke muziek (behalve dan de moderne) wordt door Radio 4 plat gedraaid in het kader van ‘muziek
voor miljoenen,’ en de televisie bezet wordt door de Pauw en Wittemannen. Dat proces is al
lang gaande. Macdonald:
With the French Revolution, the
masses for the first time made their entrance onto the political stage, and it
was not long before they also began to occupy a central position in culture.
Het gevolg is dat
Today, in the United States,
the demands of the audience, which has changed from a small body of
connaisseurs into a large body of ignoramuses, have become the chief criteria
of success… In Masscult (and in its bastard Midcult) everything becomes a
commodity, to be mined for $$$$, used for something it is not, from Davy
Crockett to Picasso. Once a writer becomes a Name, that is, once he writes a
book that for good or bad reasons catches on, the Masscult (or Midcult)
mechanism begins to ‘build him up,’ to package him into something that can be
sold in identical units in quantity.
Precies dat is wat met Geert
Mak gebeurd. Het maakt niet uit hoe slecht zijn boek Reizen zonder John ook
is, door de juiste marketing en packaging wordt het net zo’n bestseller als Vijftig Tinten Grijs, volgens bol.com:
het eerste deel van de
zinderende trilogie die in Amerika en Engeland al honderdduizenden vrouwen in
vuur en vlam heeft gezet. Vijftig tinten grijs vertelt hoe de jonge, onbevangen
literatuurstudente Anastasia Steele onverwachts in aanraking komt met de charismatische,
mysterieuze miljardair Christian Grey. Ze is direct betoverd door hem, maar
probeert hem uit haar hoofd te zetten: hij is te rijk en te hoog gegrepen voor
haar. Totdat Grey op een dag ineens in de winkel staat waar ze parttime werkt.
Vanaf dat moment zal
Christian Grey Anastasia geen moment meer met rust laten. Steeds dieper trekt
hij haar zijn wereld van duistere seksuele fantasieën in. Anastasia geniet
aanvankelijk zeer van alles wat Grey haar op seksueel gebied leert en van de
luxe en rijkdom waarmee hij haar omgeeft. Maar meer en meer krijgt Grey de
verliefde Anastasia in zijn macht. Zijn donkerste en diepste wens: totale
controle over haar. Christian Grey is verslavend gevaarlijk.
Vijftig tinten grijs is het
boek waar elke vrouw het over heeft.
Dwight Macdonald wees erop dat
het uiteindelijke resultaat even ‘slick and cliché in exuction as in content’
is. Zoals de invloedrijke Amerikaanse kunstcriticus Clement Greenberg in ‘Avant-garde and Kitsch’ stelde, geldt
voor deze ‘Masscult and Midcult’ dat beide ‘predigests art for the spectator
and spares him effort, provides him with a shortcut to the pleasures of art
that detours what is necessarily difficult in the genuine art,’ omdat
het
‘includes the spectator’s reactions in the work itself instead of forcing him
to make his own responses.’ De massacultuur vernietigt uiteindelijk de
hogere cultuur.
For the process destroys all
values, since value-judgments require discrimination, an ugly word in
liberal-democratic American. Masscult is very, very democratic; it refuses to
discriminate against or between anything or anybody. All is grist to its mill
and all comes out finely ground indeed.
Dat maakt het luisteren naar
bijvoorbeeld de AVRO-presentatoren op Radio 4 zo’n beproeving. Zij vertellen hun luisteraars wat ‘zo mooi’ is. ‘Muziek voor Miljoenen’ als
Muziek voor Meloenen. Even erg is een
bezoek aan een museum waar de bezoekers met een koptelefoon op wordt verteld
hoe ze moeten kijken en naar wat, zodat elke eigen creatieve inbreng verdwijnt. Hetzelfde
gaat op voor Mak’s reisgids die vol adjectieven staat, die als een donderslag
moeten aankomen, om op die manier te verhullen dat het inhoudelijk allemaal weinig
voorstelt. Macdonald wijst daarbij terecht op het volgende:
For some reason, objections to
the giving-to-the-public-what-it-wants line are often attacked as undemocratic
and snobbish. Yet it is precisely because I do believe in the potentialities of
ordinary people that I criticize Masscult. For the masses are not people, they
are not The Man in the Street or the Average Man, they are not even that
figment of liberal condescension, The Common Man. The masses are, rather, man
as non-man, that is man in a special relationship to other men that makes it
impossible for him to function as man (one of the human functions being the
creation and enjoyment of works of art.)
De massamens is onderworpen aan
‘a
uniform discipline whose only precedent was the “slave socialism” of Egypt.’
Deze ontwikkeling liep parallel met het ontstaan van het systeem van
massaproductie en massaconsumptie. Macdonald:
The tendency of modern
industrial society, whether in the USA or the USSR, is to transform the
individual into the mass man. For the masses are in historical time what a
crowd is in space: a large quantity of people unable to express their human
qualities because they are related to each other neither as individuals nor as
members of a community. In fact, they are not related to each other at all but
only to some impersonal, abstract, crystallizing factor… The massa man is a
solitary atom, uniform with the millions of other atoms that go to maken up
‘the lonely crowd,’ as David Riesman well calls our society. A community, on
the contrary, is a group of individuals linked to each other by concrete
interests.
Een wezenlijk probleem van de
massamaatschappij is dat
Its morality sinks to the level
of the most primitive members – a crowd will commit atrocities that very few of
its members would commit as individuals – and its taste to that of the least
sensitive and the most ignorant.
Yet this collective monstrosity,
‘the masses,’ ‘the public,’ is taken as a human norm by the
technicians of Masscult.
Onvermijdelijk daalt het niveau in een massamaatschappij. Het is niet voor niets dat een serieuze Amerika-deskundige als de journalist Frans Verhagen in zijn recensie van Reizen zonder John concludeert dat de Geert Mak ‘zonder bagage’ heeft gereisd, geestelijke bagage wel te verstaan, en ‘in 575 bladzijden… Amerika [zoekt] en [het] niet vindt.’ Dat was ook niet te verwachten, om de simpele reden dat Mak blijft steken in het ‘Hansje Brinker’ niveau, in de Reader’s Digest-versie van de VS als imperium. Wat de mainstream niet beseft is de ernst van de pathologie, in dit geval: hoe diep het geweld in de Amerikaanse geest verankerd is. In War Is a Force That Gives Us Meaning, volgens de New York Times Book Review ‘a brilliant, thoughtful, timely and unsettling book’ schrijft de Amerikaanse journalist Chris Hedges;
States at war silence their own
authentic and humane culture. When this destruction is well advanced they find
the lack of critical and moral restraint useful in the campaign to exterminate
the culture of their opponents. By destroying authentic culture – that which
allows us to question and examine ourselves and our society – the state erodes
the moral fabric. It is replaced with a warped version of reality. The enemy is
dehumanized; the universe starkly divided between the forces of ligt and the
forces of darkness. The cause is celebrated, often in overt religious forms, as
a manifestation of divine or historical will. All is dedicated to promoting and
glorifying the myth, the nation, the cause.
En natuurlijk de ‘Amerikaanse
Droom,’ oftewel ‘The American Way of Life.’ Hedges:
National symbols – flags,
patriotic songs, sentimental dedications – invade and take over cultural space.
Art becomes infected with the platitudes of patriotism. More important, the use
of a nation’s cultural resources to back up the war effort is essential to mask
the contradictions and lies that mount over time in the drive to sustain war.
Cultural or national symbols that do not support the crusade are often
ruthlessly removed.
Elke journalist, elke auteur
die dit essentiele fenomeen onbesproken laat, bedriegt zijn lezerspubliek.
Doordat hij deelneemt aan de ‘conspiracy of silence’ dient hij
alleen de bestaande macht. De massa kan daarbij alleen als massa reageren, dus via
geconditioneerde reflexen. Immers:
Masscult offers its customers
neither an emotional catharsis nor an aesthetic experience, for these demand
effort. The production line grinds out a uniform product whose humble aim is
not even entertainment, for this too implies life and hence effort, but merely
distraction. It may be stimulating or narcotic, but it must be easy to
assimilate. It asks nothing of its audience, for it is ‘totally subjected to the spectator.’ And it gives nothing,
aldus Dwight Macdonald. Meer
hierover na de Kerstdagen.
RANDPROGRAMMA
Champagne
Tijdens de pauze van dit concert kunt u genieten van een heerlijk glas champagne Moët et Chandon Brut Impérial in Het Concertgebouw Café.
PRIJSINFORMATIE
| Rang 4 | Rang 3 | Rang 2 | Rang 1 | Rang 1+ | |
| Standaard | € 28.80 | € 41.40 | € 56.70 | € 63.00 | € 75.60 |
| Vrienden korting | € 18.80 | € 31.40 | € 46.70 | € 53.00 | € 65.60 |
| Entree selectie | € 10.00 | € 10.00 | € 10.00 | € 63.00 | € 75.60 |
Bij het concertkaartje is een drankje vooraf en in de pauze inbegrepen, met uitzondering van champagne. Uw Concertgebouwkaarten zijn tevens geldig als (gratis) vervoersbewijs voor de trams en bussen van het GVB
Geen opmerkingen:
Een reactie posten