Bart Jan Spruyt 2

Wat te doen in een geseculariseerde materialistische massamaatschappij met mensen, als bijvoorbeeld Bart Jan Spruyt, die zich nergens meer thuis voelen?

Het denken en handelen in termen van groepen, en het stigmatiseren van de groep aan de hand van ervaringen met een enkeling lijdt altijd tot grootscheeps bloedvergieten, zoals in Joego-Slavie, Ruanda en Irak het meest recentelijk werd aangetoond.

Het categoriseren van de ander in verzonnen clichetypen als de jood, de moslim, de christen, de socialist, de homoseksueel, is levensgevaarlijk en wordt gevoed door onderhuidse rancune en haat die in crisistijden telkens weer opduiken.

In Blood and Belonging. Journeys into the New Nationalism schrijft Michael Ignatief tenslotte:

'Sated people can afford to be cosmopolitan; sated people can afford the luxury of condescending to the passions of the hungry. But among the Crimean Tatars, the Kurds, and the Crees, I met the hungry ones, peoples whose very survival will remain at risk until they achieve self-determination, whether in their own nation-state or in someone else's.'

Tot op zekere hoogte heeft deze Canadese wetenschapper en journalist gelijk, verzadigde burgers die in luxe leven zijn in staat kosmopolieten te zijn, maar degenen die moeten overleven kunnen zich dit doorgaans niet permitteren. Goed, maar wat te doen met westerlingen die in welvaart leven en toch onverzadigbaar blijven, mensen als Leon de Winter, Bart Spruyt, Amanda Kluveld, Theodor Holman, Geert Wilders en zijn aanhang, Elma Drayer en al die andere extreem rechtse individuen die zichzelf alleen ten koste van de ander iets kunnen voelen? Zij behoren tot het slag mensen dat zichzelf alleen kan zien als slachtoffer van degenen die -- in dit geval -- als laatsten zijn gearriveerd. Dit verklaart ook waarom 'allochtoonse' bekeerlingen als mevrouw Ali en Afshin Ellian zo populair zijn onder dit volk. Zij bevestigen permanent het eigen absolute nationalistische gelijk. Ignatieff stelt daarover:

'What's wrong with the world is not nationalism itsef. Every people must have a home, every such hunger must be assuaged. What's wrong is the kind of nation, the kind of home that nationalists want to create and the means they use to seek their ends. Wherever I went, I found a struggle going on between those who still believe that a nation should be a home to all, and race, color, religion, and creed should be no bar to belonging, and those who want their nation to be home only to their own. It's the battle between the civic and the ethnic nation. I know which side I'm on. I also know which side, right now, happens to be winning.'

Uiteindelijk kunnen de kosmopolieten niet op tegen de haat van de provincialen. Instincten zijn sterker dan gedachten. Vergeet dit niet. Daarom is de volgende vraag urgent: wat te doen met de frustraties van de eeuwig onverzadigbaren, met de haat die niet gestild kan worden, dus wat te doen met degenen van wie de angsten en de daaruit vloeiende haat zo pathologisch zijn geworden dat ze niet meer tot rust kunnen komen? Het antwoord op die existentiele angsten is millennialang de reden geweest van de bloei van religies. Maar nu. Wat te doen in een geseculariseerde materialistische massamaatschappij met al die mensen die zich nergens meer thuis voelen?