Links: Elsbeth Etty, NRC-columniste. Daarboven Theodor Holman, columnist van Het Parool en daar weer boven Bernadette de Wit, columniste van zichzelf en velen met haar.
Op zoek naar iets anders, stuitte ik op deze tekst op de website de nieuwe reporter:
'Hein van Meeteren december 16th, 2006 at 9:40 am
'Direct nadat de Amerikanen Irak waren binnengevallen liet de fine fleur van de vaderlandse journalistiek haar ware gezicht zien. Van Ronald Plasterk tot Elsbeth Etty bezong ze de inval, en de zegeningen van een aanval tegen die diktator-met-massavernietigingswapens die tot democratie gebombardeerd moest worden. Hulde aan die moedige Amerikanen dus.Tegenwerpingen van critci werden afgedaan als wereldvreemde en negatieve oprispingen, niet de moeite waard om serieus te behandelen. In het radioprogramma Forum van de Tros (radio 1) bespraken we in maart 2003 het onderwerp, direct na de inval. Het onderwerp was "embeded journalism". Als voormalig journalist, met veel reiservaring, wierp ik op dat embedded journalism het best vertaald kon worden als "ingepakte journalistiek". Als gemanipuleerd nieuws. Als vorm van oorlogspropaganda dus. Tot mijn ontzetting kreeg ik een affront van Etty en Holman en De Wit tegenover me, die me toebeten dat mijn "anti-Amerikaanse" houding ongepast was, dat we blij moesten zijn met de moed van de Amerikanen om ten strijde te trekken en dat het goed was dat een diktator werd afgezet. Tenslotte dat die embedded Amerikaanse journalisten daar open en eerlijk overe konden schrijven, want dat stond vast. Ik vroeg hen naar de feiten: weten jullie zeker dat die wapens er zijn? Weten jullie zeker dat Saddam een kernaanval voorbereidt? Weten jullie zeker dat de Amerikanen de waarheid spreken, dat de powerpoint-presentatie van Powell op feiten berust? Ja natúúrlijk, riepen ze in koor. En ik moest ophouden met dat "kritische gedoe".
Kijk, dát was de houding van een deel van de journalistieke top van Nederland in die maartdagen van 2003. De goeden niet te na gesproken. Goedgelovig, agressief tegen oorlogscritici, overuigd van Amerikaans én eigen gelijk. Bovendien Moslimvijandig (een paar van hen waren persoonlijk bevriend met Ayaan) en bereid andere geluiden uit te sluiten. Ze monopoliseerden toen de journalsitiek, en doen dat nog steeds (ze zijn nog steeds opinionleaders, deze dames en heren).Joris heeft dus een moedig geschreven. En het zal hem niet in collegiale dank worden afgenomen. Want de Nederlandse journalistiek is en blijft een neo-corporatistisch wereldje. Platter gezegd: ons-kent-ons, en wij hebben gelijk, en wie niet met ons is die ligt eruit.'
Zie: http://www.denieuwereporter.nl/?p=714#more-714
Talloze zijn de voorbeelden van de Nederlandse betaalde praatjesmakers zoals de drie hierboven afgebeelde opiniemakers.
11 opmerkingen:
Mijn vraag is dan:
1. geloven ze nu echt zelf wat ze schrijven (regerings- en lobby-informatie e.d.),
2. schrijven ze iets in opdracht (idem), of
3. schrijven ze iets waarvan ze wel weten dat het niet klopt maar staan ze sympathiek t.o.v. de boodschap?
sonja,
ik denk dat het uiteindelijk de angst is om te worden gemarginaliseerd. deze mensen gedragen zich als opportunisten, doen er alles aan om erbij te horen. uit financiele overwegingen, modieusheid, de drang naar aandacht. het is een combinatie van drijfveren. daarbij komt dat ze overal een mening over moeten ventileren en vaak niet of nauwelijks geinformeerd zijn. columnisten verkopen elke dag weer een mening die vers moet lijken en aantrekkelijk in de etalage moet worden gepresenteerd. de vorm is daarbij natuurlijk belangrijker dan de inhoud. lees de citaten van Kundera op mijn weblog. hij formuleert het 't duidelijkst.
groeten
stan
sonja,
ik vergat dit nog. wat betreft de waarheid. die speelt geen rol in dit geheel. mensen kunnen in een leugen leven uit angst voor de waarheid. de mens is in staat zichzelf en anderen van alles wijs te maken. het is geen kwestie van bewust liegen, maar jezelf bewust en onbewust iets wijs maken uit angst ten onder te gaan in de chaos van het bestaan. men wil bewonderd worden, gekoesterd en daarmee beschermd door de groep. het gemarginaliseerd worden is niet prettig, je moet dan elke dag weer de energie opbrengen om er tegenaan te gaan. de meeste mensen kunnen dat niet.
stan
In dat geval is er dus sprake van angst in combinatie met luiheid en misschien 'beroemd' willen zijn. Eigenlijk het tegengestelde van wat een journalist moet zijn mijns inziens. Ik stelde me mij dat beroep ook een soort roeping voor. Het is triest. Het enige wat je daar, inderdaad, tegen kunt doen is ze steeds maar wijzen op hun gedrag - vanuit de marge.
Maar hoe zit het dan met intelligentie? Iemand met enig zelfinzicht zou dan toch bewust moeten zijn van dat gedrag, en dat is toch iets dat je niet wil (willen)? En hoe zit het met verantwoordelijkheid? Ik zal nooit beweren dat ik de zuiverheid zelve ben, maar ik heb wel een geweten. Toch krijg ik niet de indruk dat de bewuste journalisten getormenteerde zielen zijn, meer gezapige types eigenlijk.
intelligentie speelt een grote rol in dit proces. hoe intelligenter iemand is des te beter is hij/zij in staat om zichzelf iets wijs te maken. intelligentie toont zich het best in de verbeeldingskracht. hoe meer intelligentie, des te groter het vermogen om in een verzonnen wereld te geloven, des te groter ook de noodzaak om in zo'n geconstrueerde werkelijkheid te geloven. chomsky heeft dat goed beschreven, hij stelt dat hoe meer opleiding een mens heeft genoten des te meer hij/zij gehersenspoeld is. een mens wordt niet met een ideologie geboren, die wordt hem via opvoeding en scholing bijgebracht, waarbij overigens het vermogen om je te identificeren met een slachtoffer vaak wordt vernietigd of in elk geval verzwakt.
Stan, dat kan ik toch niet met je eens zijn. Intelligentie staat wel voor meer dan een genoten opleiding - hoewel je voor een hoge opleiding best intelligent moet zijn. En mensen met veel verbeeldingskracht hoeven niet per sé intelligente mensen te zijn, de beeldende kunst bewijst dat. Meer nog dan verbeeldingskracht ('creatief denken' is een betere benaming misschien?) bepaalt intelligentie voor mij het vermogen tot analyse. Anderzijds kan ik me wel vinden in het idee dat mensen heel slim kunnen zijn in het zichzelf bedonderen. Maar dat is in de meeste gevallen boerenslimheid denk ik.
Maar journalisten maken keuzes. Zoals Broertjes stelde meen ik me te herinneren, ze filteren en selecteren, en daar komt mijns inziens geen fantasie bij kijken, maar simpelweg de overdenking: wat wil ik de wereld insturen en wat hou ik achter. Zijn dit dan geen bewuste keuzes?
Chomsky (zie link): "A good case can be made for the conclusion that there is indeed something of a consensus among intellectuals who have already achieved power and affluence, or who sense that they can achieve them by "accepting society" as it is and promoting the values that are "being honored" in this society."
Dat komt inderdaad overeen met jouw idee dat de angst van journalisten voor marginalisatie hen dwingt tot het schrijven van bevestigingen van een heersende of algemeen geaccepteerde ideologie - maar dat blijft een bewuste keuze. Tenminste, ik kan me niets anders voorstellen.
Er zijn columnisten (wat mij betreft mislukte of wannabe journalisten) die volgens mij zeer zeker als een soort 'evil genius' stukjes schrijven met als doel hun vijanden keer op keer als de meest verwerpelijke, abjecte en onbeschaafde Untermensch af te schilderen. Je kent ze wel. Dat is een bewust proces. Dan is mijn vraag: geldt dat dan niet voor de besproken journalisten? Die misschien wel dezelfde ideologie aanhangen maar ergens niet willen toegeven dat het zo is - want dat kan marginalisatie betekenen! - en daarom, mét hun verbeeldingskracht, hun terminologie zodanig aanpassen dat het 'breed acceptabel' oogt?
The Responsibility of Intellectuals
Noam Chomsky
The New York Review of Books, February 23, 1967
http://www.chomsky.info/articles/19670223.htm
sonja
ik ben van mening dat intellegientie nagenoeg niets te maken heeft met de hoeveelheid kennis die men vergaard heeft. integendeel zelfs, sommige zeer geleerde mensen handelen in het dagelijkse leven uitermate stupide. ik ben net een boek aan het lezen over negentiende eeuwse geleerden die racisme predikten. er zijn daarvan duizenden voorbeelden te geven van geleerde domoren. daarentegen merk ik uit ontmoetingen dat intelligentie niet los te maken is van verbeeldingskracht, het vermogen een andere wereld te denken of te scheppen. ik maak geen onderscheid tussen creatief denken en denken. volgens mij is al het denken per definitie creatief. het niet creatieve denken komt neer op piekeren, maar dat is geen denken, maar het herhalen van impulsen, vooroordelen, angsten etcetera. natuurlijk zijn e ronduit doortrapte opportunisten onder de journalisten, maar ik geloof niet dat elke opportunistische journalist doortrapt is. hij/zij wil niet uit de groep worden gestoten en is voor een bepaalde prijs te koop. hij/zij rechtvaardigt zich door ervan uit te gaan dat de wereld nu eenmaal is zoals die is en dat men zich hoe dan ook aan die werkelijkheid moet aan passen. dat verloopt niet via een plotseling inzicht, maar via een sluipend proces van scholing, ideologie, reclame. Vooral via de commerciele massamedia wordt het dominante mens en wereldbeeld niet voor niets elke dag weer stukje voor beetje erin gehamerd. elk systeem rechtvaardigt zich via een ideologie. de westerse ideologie is gebaseerd op de veronderstelling dat door consumptie wij onszelf verwezenlijken. de mens is pas een mens door te consumeren en te produceren. er is geen andere hoge waarheid. en als je dat eenmaal aanvaardt volgt de rest als vanzelf. tenzij je een dissident bent, maar dan word je onmiddellijk gemarginaliseerd. uiteindelijk is elke ideologie totalitair. hoe klein het verzet ook mag zijn, het moet ogenblikkelijk volledig de kop in worden gedrukt. want de gelovigen in een bepaalde ideologie kunnen natuurlijk niet accepteren dat hun geloof op drijfzand berust. dus moet elke dissident te vuur en te zwaard worden bestreden, hoe klein zijn verzet ook mag zijn. elke aanval op een onderdeel van de ideologie wordt onmiddellijk herkend als een aanval op het geheel. en dat is het natuurlijk ook. net als het christendom niet kon accepteren dat de aarde om de zon draait, kan het kapitalisme geen enkele afwijking van de leer accepteren.
Dat klopt als een bus Stan, en valt historisch te bewijzen. Daaruit volgt wel de vraag of een ideologieloze samenleving mogelijk is. Nee. Ik denk dat ons psychische 'Apparat' daar niet op uitgerust is, met onze emoties. Het zal ons van de dieren onderscheiden (taal = communicatie = ideologie).
Wat ik van mijn Amerikaanse vrienden leer is dat Noord-Amerika een zeer repressieve samenleving is, en ga je erover lezen, het dagelijkse leven, onderwijs, opvoeding, werk, rechtsorde, dan vallen de schellen van je ogen. Een jaren '60 counter culture activist, John Sinclair, is naar Amsterdam verhuisd. Hij vind Nederland ge-wel-dig. Het eerste wat hem opviel is dat je met Europeanen tenminste 'a normal conversation' kon hebben, d.w.z. dat het niet over televisie of producten gaat. En dat mensen hier veel meer weten van de wereld dan Amerikanen. Hij was uiterst verbaasd hierover, omdat hij deel uitmaakt van de Amerikaanse culturele geschiedenis, maar dat is een stukje geschiedenis die daar blijkbaar nog steeds zo taboe is, dat men er in Europa meer over weet dan in Amerika zelf.
Ik noem natuurlijk het voorbeeld van Amerika, omdat Nederland daarnaar gemodelleerd wordt. Maar goed: er is geen counter culture meer, geen tegenbeweging, dat is mijn idee. En lijkt er iets van een underground beweging te ontstaan, dissidenten zoals jij ze noemt, dan worden ze óf gecorrumpeerd en opgenomen in de consumptie (bijv. rap & hiphop) óf het wordt kapot gemaakt (door... de media). Dat is de lering die men uit de jaren '60 heeft getrokken, dat groepjes dissidenten (intellectuelen, muzikanten, kunstenaars, schrijvers en freaks) toch wel eens staatsgevaarlijk zouden kunnen worden. En wat dat betreft is de oorlog tegen het terrorisme nog veel ingenieuzer dan de heksenjacht op communisten, omdat élke dissident tot terrorist verklaard kan worden.
The revolution will not be televized. Natuurlijk spelen de commerciële media hierin een aanzienlijke rol. Die zijn eigendom van bedrijven met internationale belangen. Stan, zie jij nog ergens een manier om deze kolos te bestrijden? Zelf word ik regelmatig overvallen door een gevoel van machteloosheid.
beste sonja
het antwoord is nee. ik denk dat de dynamiek van onze cultuur zo sterk is dat niemand en niets er meer een greep op heeft. fellini zei het in een interview ooit eens zo: 'Gebleven is slechts het labyrinth van rituelen en niemand herinnert zich meer de ingang en de uitgang en al evenmin de zin van het labyrinth.' heidegger heeft erover geschreven, kierkegaard, wie niet. we worden of we het willen of niet meegesleurd door iets dat we zelf hebben geschapen maar waarop we geen greep meer hebben. het enige dat wij als volwassen mensen kunnen doen is de ondergang beschrijven, maar we kunnen het niet tegenhouden. desalniettenmin maakt het mij niet somber, er zullen nieuwe levensvormen worden ontwikkeld, een nieuwe generatie zal gedwongen worden nieuwe oplossingen te vinden voor de puinhoop die mijn generatie heeft achtergelaten. en als dat niet lukt, dan is er nog altijd dat geweldige raadsel dat ook na onze dood gewoon doorgaat, want ‘in één of andere uithoek van het in talloze zonnestelsels flonkerend uitgegoten heelal, was er eens een planeet waar schrandere dieren het weten uitvonden… Er zijn eeuwigheden geweest waarin het er niet was, en als het er weer mee gedaan is, zal er niets zijn voorgevallen,’ aldus Nietzsche. En wie zijn wij om dat te weerspreken.
vriendelijke groet
stan
Dit is een interessant verhaal van Hein (ik heb ooit nog kort politicologie van hem gehad). Ik ken de onderlinge relaties in het Amsterdamse niet, zijn Elsbeth, Theodoor en Bernadette misschien vrienden van Theo van Gogh dat zij zo heftig reageerden/
Het is toch ook Chomsky die over mensen als de genoemde drie zegt dat ze simpelweg niet zouden zitten waar ze zitten als ze er dissidente meningen op na zouden houden. En het mooie is dat het niet uitmaakt of ze hun meninkje veranderen want die meningsverandering past bij de wendingen in de heersnede ideologie: lesbisch/multiculti (differentiedenken!) of straight/antimulticulti (joods-christelijke beschaving!), CPN, CPN-dissident en eigenlijk altijd al liberaal geweest (net als haar ouders). De Wit resp. Etty. Van Holman vrees ik dat hij meent wat hij zegt en dat hij nog denkt dat hij een dissident is ook - des te erger. Alsof Het Parool of De Groene dissidenten aan het woord zouden laten als columnist.
Een reactie posten