Grote oversterfte in december, maar niet in de laatste week
In totaal zijn er in december 4300 mensen meer overleden dan in een normale decembermaand zou mogen worden verwacht. De oversterfte was de hele maand hoog, maar in de laatste week van 2021 daalde het aantal doden, meldt het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS).
De berekende oversterfte tussen week 48 en 52 van 2021 is veel hoger dan het aantal door het RIVM geregistreerde coronadoden, dat waren er in dezelfde periode 1355. Volgens het CBS is het aantal mensen dat aan corona sterft standaard een stuk hoger dan het aantal overlijdens dat door het RIVM gemeld wordt.
,,Het RIVM baseert zich op meldingen van sterfgevallen door de GGD”, zegt CBS-onderzoeker Ruben van Gaalen. ,,Daarbij gaat het om mensen die een positieve PCR-test bij de GGD hebben afgelegd én van wie het overlijden door een arts ook aan de GGD wordt gemeld. Maar dat melden is niet verplicht.”
Het komt volgens Van Gaalen dan ook regelmatig voor dat die melding niet plaatsvindt. Ook kan het voorkomen dat een patiënt alleen via een zelftest positief op corona heeft getest, of dat er überhaupt geen test heeft plaatsgevonden, stelt de onderzoeker. ,,Vervolgens kan een schouwarts bij het vaststellen van de doodsoorzaak concluderen dat corona een rol heeft gespeeld bij het overlijden en dat noteren in het rapport.”
Veel meer zelftesten
Uit die doodsoorzakenverklaringen - deze worden in Nederland bij elk overlijden opgemaakt en geregistreerd - concludeert het CBS dat de werkelijke coronasterfte in de meeste maanden zo'n 80 procent hoger ligt dan de RIVM-cijfers. ,,In december kan het zelfs meer dan het dubbele zijn geweest”, vermoedt Van Gaalen. De reden: ,,Er worden veel meer zelftesten gedaan. Ook het percentage mensen dat bij de GGD positief test, is de laatste tijd zo hoog, dat niet uit te sluiten is dat er nog veel meer corona door de samenleving waart dan je op basis van het dagelijks aantal positieve tests zou verwachten.”
Vaccinatiesceptici opperen regelmatig dat tot de overledenen (veel) mensen zouden behoren die bezweken zijn door hun coronaprik. ,,Daar is echt geen aanwijzing voor”, zegt Van Gaalen. ,,In veel landen met een vergelijkbare vaccinatiegraad is geen of veel lagere oversterfte. Overlijden door vaccinatie komt in zeldzame gevallen voor, maar is als verklaring voor deze oversterfte totaal onwaarschijnlijk.”
Late start boostercampagne
Van Gaalen, ook actief als bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, ziet nog wel een paar andere mogelijke oorzaken voor de opvallend hoge sterfte in december. De eerste: de late start van de Nederlandse boostercampagne. ,,België bijvoorbeeld begon maanden eerder met boosteren. Daar zie je nauwelijks extra oversterfte. Ik geloof dat vaccineren de kans op overlijden aan corona substantieel verlaagt. En je ziet gewoon dat in landen waar ze eerder startten met de boosterprik, het aantal overlijdens snel daalde. Dus ja, dat kan de grote oversterfte in december deels verklaren.”
Een andere verklaring kan zijn dat een aantal Nederlanders door gemiste of uitgestelde zorg eerder overleed. ,,Dat kan zeker bijgedragen hebben. Operaties die niet doorgingen, diagnoses die niet of te laat zijn gesteld. Maar dan verwacht je niet dat dat een plotselinge piek oplevert.”
Nog een mogelijke oorzaak, stelt Van Gaalen: ,,Dat oudere mensen die we door coronaregels en vaccinatie lang uit de wind hebben kunnen houden, alsnog zijn overleden, simpelweg omdat ze op zijn. Er was in december ook flinke oversterfte bij 90-plussers. Zij kunnen zijn gestorven door het oplopen van een flinke verkoudheid, om maar wat te noemen. Zoiets zou bij sommige mensen best het laatste zetje kunnen zijn.”
Uit analyses die het CBS over 2020 en de eerste helft van 2021 maakte, blijkt dat corona voor die periode volledig verantwoordelijk was voor de oversterfte. Er was toen geen opvallende stijging zichtbaar in andere doodsoorzaken. ,,We zullen de cijfers over de laatste maanden van 2021 de komende tijd verder onderzoeken”, zegt Van Gaalen.
Overigens overleden er volgens het CBS in week 52, de laatste week van de registratieperiode, dus minder mensen dan in de weken daarvoor. In die week was er ook ‘net geen oversterfte’ volgens de richtlijnen van het CBS. In de laatste week van 2021 gold een lockdown. Ook was de boostercampagne toen op stoom gekomen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten