donderdag 14 januari 2021

Ian Buruma en Zijn Eenzaamheid


De onafhankelijke Amerikaanse nieuws-website Common Dreams berichtte op zaterdag 2 januari 2021:

Bloomberg's year-end report on the wealth of the world's billionaires shows that the richest 500 people on the planet added $1.8 trillion to their combined wealth in 2020, accumulating a total net worth of $7.6 trillion. 


The Bloomberg Billionaires Index recorded its largest annual gain in the list's history last year, with a 31% increase in the wealth of the richest people.


The historic hoarding of wealth came as the world confronted the coronavirus pandemic and its corresponding economic crisis, which the United Nations last month warned is a ‘tipping point’ set to send more than 207 million additional people into extreme poverty in the next decade — bringing the number of people living in extreme poverty to one billion by 2030. 


Even in the richest country in the world, the United States, the rapidly widening gap between the richest and poorest people grew especially stark in 2020.


As Dan Price, an entrepreneur and advocate for fair wages, tweeted, the 500 richest people in the world amassed as much wealth in 2020 as ‘the poorest 165 million Americans have earned in their entire lives.’


Nine of the top 10 richest people in the world live in the United States and own more than $1.5 trillion. Meanwhile, with more than half of U.S. adults living in households that lost income due to the pandemic, nearly 26 million Americans reported having insufficient food and other groceries in November — contributing to a rise in shop-lifting of essential goods including diapers and baby formula. 

https://www.commondreams.org/news/2021/01/02/amid-warnings-surging-worldwide-poverty-planets-500-richest-people-added-18-trillion 


Deze werkelijkheid werd nog geen vier jaar geleden door mijn oude vriend Ian Buruma als ‘liberal’ opiniemaker van de ‘corporate press’ de hemel in geprezen toen hij in NRC Handelsblad met grote stelligheid verkondigde dat door het naderende ‘einde’ van wat hij de ‘Pax Americana’ noemde ‘we ons moeten voorbereiden op een tijd waarin we met weemoed terugkijken op het betrekkelijk goedaardige imperialisme uit Washington,’ terwijl mijn andere oude vriend, Geert Mak, zijn waardering uitsprak voor de bekende columnist van The New York Times, Thomas Friedman, omdat deze woordvoerder van het Amerikaanse establishment ‘altijd wel leuk om te lezen,’ zou zijn ‘lekker upbeat, hij is zo’n man die altijd wel een gat ziet om een probleem op te lossen,’ zoals blijkt uit ‘optimistische’ uitspraken als deze: 


The hidden hand of the market will never work without a hidden fist. McDonald's cannot flourish without McDonnell Douglas, the designer of the F-15. And the hidden fist that keeps the world safe for Silicon Valley's technologies to flourish is called the US Army, Air Force, Navy and Marine Corps.


Ondanks al dit massale geweld blijft voor Mak gelden dat de VS ‘decennialang als ordebewaker en politieagent’ heeft gefungeerd, waardoor de ‘kracht van onze westerse samenleving onze democratie' blijft, 'onze variatie in ideeën, onze tolerantie, onze openheid tegenover andere culturen.’ Ondertussen meende opiniemaker Bas Heijne in NRC dat voor:


veel mensen in de VS en Europa, en ook in Nederland, Poetin de gedroomde sterke man [is], het tegenwicht tegen het op de idealen van de Verlichting gebaseerde wereldbeeld van Obama. Hier de mensheid, daar de natie. Hier de gemeenschap op basis van gelijkheid, daar de superioriteit van de eigen cultuur. Poetins ideologische aantrekkingskracht is de enige reden dat een leider van een economisch derderangs wereldmacht erin slaagt het in alle opzichten superieure Amerika zo te ontregelen.

https://www.nrc.nl/nieuws/2017/01/13/echt-nepnieuws-6196316-a1541269 


Het ‘op de idealen van de Verlichting gebaseerde wereldbeeld van Obama,’ dat ‘hier’ een ‘gemeenschap op basis van gelijkheid’ zou hebben geschapen, bestaat natuurlijk alleen in het hoofd van de propagandist Bas Heijne; voor de meeste andere ‘mensen in de VS en Europa, en ook in Nederland,’ voor wie, volgens onze Bas, ‘Poetin de gedroomde sterke man’ blijft, is dit allemaal lariekoek van een warhoofd, die in zijn eigen nonsens is gaan geloven. Daarmee draait hij de hooggeschoolde NRC-lezers en zichzelf een rad voor ogen. Feit is, zoals de Franse cultuurcriticus Julien Benda al in het interbellum aantoonde in zijn ‘La Trahison des Clercs,’ dat hooggeschoolden even gevoelig zijn voor propaganda als de laaggeschoolden die achter andere ‘sterke mannen’ aan marcheren. Het enige dat al deze, vaak lachwekkende, propaganda aantoont, is dat de mainstream-pers alleen nog in staat is cliché’s te verspreiden, die haar geloofwaardigheid nog verder aantast. Terwijl de westerse politiek en pers zich steeds meer verschanst in hun zelf geconstrueerde virtuele werkelijkheid, gaat het echte leven elders gewoon door. De leugen waarin de opiniemakers van de westerse massamedia leven, werd al lang geleden geanalyseerd en bekritiseerd door Martin Luther King toen hij op 4 april 1967 in de Riverside Church tijdens zijn opzienbarende toespraak ‘Beyond Vietnam’ onder andere het volgende opmerkte:

  

The war in Vietnam is but a symptom of a far deeper malady within the American spirit, and if we ignore this sobering reality, and if we ignore this sobering reality, we will find ourselves organizing “clergy and laymen concerned” committees for the next generation. They will be concerned about Guatemala and Peru. They will be concerned about Thailand and Cambodia. They will be concerned about Mozambique and South Africa. We will be marching for these and a dozen other names and attending rallies without end unless there is a significant and profound change in American life and policy. So such thoughts take us beyond Vietnam, but not beyond our calling as sons of the living God.


In 1957 a sensitive American official overseas said that it seemed to him that our nation was on the wrong side of a world revolution. During the past ten years we have seen emerge a pattern of suppression which has now justified the presence of U.S. military advisors in Venezuela. This need to maintain social stability for our investments accounts for the counterrevolutionary action of American forces in Guatemala. It tells why American helicopters are being used against guerrillas in Cambodia and why American napalm and Green Beret forces have already been active against rebels in Peru.


It is with such activity that the words of the late John F. Kennedy come back to haunt us. Five years ago he said, ‘Those who make peaceful revolution impossible will make violent revolution inevitable.’ Increasingly, by choice or by accident, this is the role our nation has taken, the role of those who make peaceful revolution impossible by refusing to give up the privileges and the pleasures that come from the immense profits of overseas investments. I am convinced that if we are to get on to the right side of the world revolution, we as a nation must undergo a radical revolution of values. We must rapidly begin the shift from a thing-oriented society to a person-oriented society. When machines and computers, profit motives and property rights, are considered more important than people, the giant triplets of racism, extreme materialism, and militarism are incapable of being conquered.


A true revolution of values will soon cause us to question the fairness and justice of many of our past and present policies. On the one hand we are called to play the Good Samaritan on life’s roadside, but that will be only an initial act. One day we must come to see that the whole Jericho Road must be transformed so that men and women will not be constantly beaten and robbed as they make their journey on life’s highway. True compassion is more than flinging a coin to a beggar. It comes to see that an edifice which produces beggars needs restructuring.


A true revolution of values will soon look uneasily on the glaring contrast of poverty and wealth. With righteous indignation, it will look across the seas and see individual capitalists of the West investing huge sums of money in Asia, Africa, and South America, only to take the profits out with no concern for the social betterment of the countries, and say, ‘This is not just.’ It will look at our alliance with the landed gentry of South America and say, ‘This is not just.’ The Western arrogance of feeling that it has everything to teach others and nothing to learn from them is not just.


A true revolution of values will lay hand on the world order and say of war, ‘This way of settling differences is not just.’ This business of burning human beings with napalm, of filling our nation’s homes with orphans and widows, of injecting poisonous drugs of hate into the veins of peoples normally humane, of sending men home from dark and bloody battlefields physically handicapped and psychologically deranged, cannot be reconciled with wisdom, justice, and love. A nation that continues year after year to spend more money on military defense than on programs of social uplift is approaching spiritual death. 


America, the richest and most powerful nation in the world, can well lead the way in this revolution of values. There is nothing except a tragic death wish to prevent us from reordering our priorities so that the pursuit of peace will take precedence over the pursuit of war. There is nothing to keep us from molding a recalcitrant status quo with bruised hands until we have fashioned it into a brotherhood.


This kind of positive revolution of values is our best defense against communism. War is not the answer. Communism will never be defeated by the use of atomic bombs or nuclear weapons. Let us not join those who shout war and, through their misguided passions, urge the United States to relinquish its participation in the United Nations. These are days which demand wise restraint and calm reasonableness. We must not engage in a negative anticommunism, but rather in a positive thrust for democracy, realizing that our greatest defense against communism is to take offensive action in behalf of justice. We must with positive action seek to remove those conditions of poverty, insecurity, and injustice, which are the fertile soil in which the seed of communism grows and develops.



These are revolutionary times. All over the globe men are revolting against old systems of exploitation and oppression, and out of the wounds of a frail world, new systems of justice and equality are being born. The shirtless and barefoot people of the land are rising up as never before. The people who sat in darkness have seen a great light. We in the West must support these revolutions.


It is a sad fact that because of comfort, complacency, a morbid fear of communism, and our proneness to adjust to injustice, the Western nations that initiated so much of the revolutionary spirit of the modern world have now become the arch anti-revolutionaries. This has driven many to feel that only Marxism has a revolutionary spirit. Therefore, communism is a judgment against our failure to make democracy real and follow through on the revolutions that we initiated. Our only hope today lies in our ability to recapture the revolutionary spirit and go out into a sometimes hostile world declaring eternal hostility to poverty, racism, and militarism. With this powerful commitment we shall boldly challenge the status quo and unjust mores, and thereby speed the day when ‘every valley shall be exalted, and every mountain and hill shall be made low; the crooked shall be made straight, and the rough places plain.’


A genuine revolution of values means in the final analysis that our loyalties must become ecumenical rather than sectional. Every nation must now develop an overriding loyalty to mankind as a whole in order to preserve the best in their individual societies.


This call for a worldwide fellowship that lifts neighborly concern beyond one’s tribe, race, class, and nation is in reality a call for an all-embracing and unconditional love for all mankind. This oft misunderstood, this oft misinterpreted concept, so readily dismissed by the Nietzsches of the world as a weak and cowardly force, has now become an absolute necessity for the survival of man. When I speak of love I am not speaking of some sentimental and weak response. I’m not speaking of that force which is just emotional bosh (dwaasheid. svh). I am speaking of that force which all of the great religions have seen as the supreme unifying principle of life. Love is somehow the key that unlocks the door which leads to ultimate reality…


We can no longer afford to worship the god of hate or bow before the altar of retaliation. The oceans of history are made turbulent by the ever-rising tides of hate. History is cluttered with the wreckage of nations and individuals that pursued this self-defeating path of hate. As Arnold Toynbee says: ‘Love is the ultimate force that makes for the saving choice of life and good against the damning choice of death and evil. Therefore the first hope in our inventory must be the hope that love is going to have the last word.’


We are now faced with the fact, my friends, that tomorrow is today. We are confronted with the fierce urgency of now. In this unfolding conundrum of life and history, there is such a thing as being too late. Procrastination is still the thief of time. Life often leaves us standing bare, naked, and dejected with a lost opportunity. The tide in the affairs of men does not remain at flood—it ebbs. We may cry out desperately for time to pause in her passage, but time is adamant to every plea and rushes on. Over the bleached bones and jumbled residues of numerous civilizations are written the pathetic words, ‘Too late.’ There is an invisible book of life that faithfully records our vigilance or our neglect. Omar Khayyam is right: ‘The moving finger writes, and having writ moves on.’


We still have a choice today: nonviolent coexistence or violent co-annihilation. We must move past indecision to action. We must find new ways to speak for peace in Vietnam and justice throughout the developing world, a world that borders on our doors. If we do not act, we shall surely be dragged down the long, dark, and shameful corridors of time reserved for those who possess power without compassion, might without morality, and strength without sight.


Now let us begin. Now let us rededicate ourselves to the long and bitter, but beautiful, struggle for a new world. This is the calling of the sons of God, and our brothers wait eagerly for our response. Shall we say the odds are too great? Shall we tell them the struggle is too hard? Will our message be that the forces of American life militate against their arrival as full men, and we send our deepest regrets? Or will there be another message — of longing, of hope, of solidarity with their yearnings, of commitment to their cause, whatever the cost? The choice is ours, and though we might prefer it otherwise, we must choose in this crucial moment of human history…


And if we will only make the right choice, we will be able to transform this pending cosmic elegy into a creative psalm of peace. If we will make the right choice, we will be able to transform the jangling discords of our world into a beautiful symphony of brotherhood. If we will but make the right choice, we will be able to speed up the day, all over America and all over the world, when justice will roll down like waters, and righteousness like a mighty stream.

https://www.americanrhetoric.com/speeches/mlkatimetobreaksilence.htm 


Zo sprak de bekendste moderne morele leider van de VS die een jaar later op 39-jarige leeftijd werd vermoord. Op elke derde maandag in januari wordt hij tijdens een nationale feestdag herdacht, overigens zonder dat zijn waarschuwingen de koers van de Amerikaanse elites ook maar enigszins hebben veranderd. Integendeel zelfs. Meer dan een halve eeuw na zijn moord zijn de corruptie, armoede en het wijd verspreide onrecht er endemisch, terwijl er aan de lange reeks Amerikaanse gewapende conflicten elders geen eind komt, waardoor de VS nu 93 procent van zijn bestaan sinds 1776 in oorlog is. Even zwijgzaam zijn de mainstream-media over het feit dat de:


Memphis Civil Court trial in December 1999, wherein a four week long hearing of 70 witnesses ended with a Jury unanimously concluding not only that James Earl Ray (who had died in prison the year earlier) was innocent of the murder of Dr. King, but that the FBI and highest echelons of government conspired in the assassination.


Bovendien verklaarde zijn weduwe Coretta Scott King: 


There is abundant evidence of a major high level conspiracy in the assassination of my husband, Martin Luther King, Jr. And the civil court’s unanimous verdict has validated our belief. I wholeheartedly applaud the verdict of the jury and I feel that justice has been well served in their deliberations. This verdict is not only a great victory for my family, but also a great victory for America. It is a great victory for truth itself. It is important to know that this was a SWIFT verdict, delivered after about an hour of jury deliberation.


Coretta’s son Dexter (who is now the president of the King Center) spoke after his mother saying:


‘We can say that because of the evidence and information obtained in Memphis we believe that this case is over. This is a period in the chapter. We constantly hear reports, which trouble me, that this verdict creates more questions than answers. That is totally false. Anyone who sat in on almost four weeks of testimony, with over seventy witnesses, credible witnesses I might add, from several judges to other very credible witnesses, would know that the truth is here… it is sufficient to note for now that during this period of constant O.J. Simpson trial coverage across all press agencies, hardly a word on these hearings was covered by the media.’

https://www.globalresearch.ca/martin-luther-king-day-let-us-end-his-2nd-assassination/5734081 



Vier maanden na zijn toespraak in de ‘Riverside Church’ zei Martin Luther King tijdens een speech in Atlanta:


And so I say to you today, my friends, that you may be able to speak with the tongues of men and angels; you may have the eloquence of articulate speech; but if you have not love, it means nothing. Yes, you may have the gift of prophecy; you may have the gift of scientific prediction and understand the behavior of molecules; you may break into the storehouse of nature and bring forth many new insights; yes, you may ascend to the heights of academic achievement so that you have all knowledge; and you may boast of your great institutions of learning and the boundless extent of your degrees; but if you have not love, all of these mean absolutely nothing. You may even give your goods to feed the poor; you may bestow great gifts to charity; and you may tower high in philanthropy; but if you have not love, your charity means nothing. You may even give your body to be burned and die the death of a martyr, and your spilt blood may be a symbol of honor for generations yet unborn, and thousands may praise you as one of history's greatest heroes; but if you have not love, your blood was spilt in vain. What I'm trying to get you to see this morning is that a man may be self-centered in his self-denial and self-righteous in his self-sacrifice. His generosity may feed his ego, and his piety may feed his pride. So without love, benevolence becomes egotism, and martyrdom becomes spiritual pride.


I want to say to you as I move to my conclusion, as we talk about ‘where do we go from here?’ that we must honestly face the fact that the movement must address itself to the question of restructuring the whole of American society. There are forty million poor people here, and one day we must ask the question: ‘Why are there forty million poor people in America?’ And when you begin to ask that question, you are raising a question about the economic system, about a broader distribution of wealth. When you ask that question, you begin to question the capitalistic economy. And I'm simply saying that more and more, we've got to begin to ask questions about the whole society. We are called upon to help the discouraged beggars in life's marketplace. But one day we must come to see that an edifice which produces beggars needs restructuring. It means that questions must be raised. And you see, my friends, when you deal with this you begin to ask the question’: ‘Who owns the oil?’ You begin to ask the question, ‘Who owns the iron ore?’


Op die dag, de zestiende augustus 1967, tekende Martin Luther King zelf in Atlanta zijn doodvonnis, want geen enkel mens met gezag en een groot gevolg kan ongestraft ‘question the capitalistic economy.’ En degenen die hieraan twijfelen raad ik aan de Amerikaanse speelfilm Network uit 1976 te bekijken. Het verhaal culmineert in een woede-uitbarsting van de hoogste baas, Arthur Jensen, die tegenover zijn ondergeschikte, de uiterst populaire maar dwarsliggende nieuws-presentator, mr. Beale, de realiteit nog eens kort maar krachtig uiteen zet: 


There is only one vast and inane, interwoven, interacting, multi-variate, multi-national dominion of dollars. Petro-dollars, electro-dollars, multi-dollars, Reichsmarks, rins, rubles, pounds, and shekels. It is the international system of currency which determines the totality of life on this planet. That is the natural order of things today. That is the atomic and sub-atomic and galactic structure of things today! And you have meddled with the primal forces of nature, and You Will Atone! Am I getting through to you, Mr. Beale? 


You get up on your little twenty-one inch screen and howl about America and democracy. There is no America. There is no democracy. There is only IBM and ITT and AT&T and DuPont, Dow, Union Carbide, and Exxon. Those are the nations of the world today… The world is a college of corporations, inexorably determined by the immutable by-laws of business. The world is a business, Mr. Beale… one vast and ecumenical holding company, for whom all men will work to serve a common profit, in which all men will hold a share of stock — all necessities provided, all anxieties tranquilized, all boredom amused. And I have chosen you, Mr. Beale, to preach this evangel.


Howard Beale: Why me?


Arthur Jensen: Because you're on television, dummy. Sixty million people watch you every night of the week, Monday through Friday.

https://en.wikipedia.org/wiki/Network_(1976_film) 


En dus ziet u Geert Mak op de televisie, en Bas Heijne, en Chris Kijne, en Hubert Smeets, en Ian Buruma, en al die andere conformisten die, net als ik en alle andere dissidenten, precies weten hoe het corrupte spel gespeeld wordt. Het enige verschil is dat de dissident weigert zijn ziel te verkopen aan de hoogste bieder, vanwege, zoals Joan Didion schreef, ‘that sense of one’s intrinsic worth which constitute self-respect.’ Door de jaren heen begon bij mij  het besef te dagen dat de dissident weigert een leugenachtig bestaan te leiden. En dit berustte weer op het gevoel voor eigenwaarde, de overtuiging dat de mens zijn lichaam en geest niet als handelswaar moet misbruiken, dat er een hiërarchie van waarden bestaat, dat het individu zijn zelfrespect moet koesteren, juist omdat deze eigenschap onderdeel is van zijn identiteit. Iemand zonder zelfrespect bezit misschien wel veel geld en aanzien van gelijk gestemden, maar verder niets. Daarom functioneren materiële rijkdom en prestigieuze onderscheidingen als masker voor dit gemis. Het opmerkelijke is evenwel dat hoe gemaskeerder de gemaskerde rondloopt des te naakter hij of zij is. De historicus en oud-hoofdredacteur van de Frankfurter Allgemeine Zeitung, Joachim Fest, wees er terecht op dat de ‘maskers’ van de commedia dell’arte ‘geen vermomming’ zijn, ‘maar onthulling.’ In zijn magistrale verslag Tegenlicht. Een Italiaanse Reis (2003) stelt hij  dat:


in tegenstelling tot het carnavalsmasker blijkt daaruit niet wat iemand in het geheim zou willen zijn, maar wat hij, achter alle kostumering van het permanente carnaval van het leven, in werkelijkheid is. 


Op zijn beurt benadrukte de Italiaanse auteur en politicus, wijlen Luigi Barzini, in zijn fascinerende boek The Italians (1965)  het volgende:


De troost die Italië zich altijd permitteerde is oneindig dierbaarder geworden dan ze ooit was. De westerse wereld voelt zich diep ongemakkelijk. Hij begint het nut en onschendbaarheid van sommige van zijn traditionele deugden in twijfel te trekken, die waarop het zijn morele rust en zijn zelfrespect baseerde. De ijver en spaarzaamheid van de bourgeoisie worden in toenemende mate gezien als schadelijk voor de samenleving; de onverschrokken heroïek van de soldaat is niet langer meer vereist. Ongebreideld patriottisme heeft de mens en naties geleid tot tragische vergissingen; moraliteit is iets van haar glanzende zekerheid kwijt; wetten zijn rekbaar geworden; niemand weet meer of er één waarheid bestaat. Het tijdperk van de machtige staten, trots op hun raciale superioriteit, bazen van hun eigen lot, is afgelopen. Het leven van eenieder wordt geregeerd door de besluiten van ver levende en praktisch onbekende mensen, even machtig en onbereikbaar als Karel de Vijfde leek voor de Italianen in de zestiende eeuw, die ons rijk of arm kunnen maken, die ons kunnen laten leven of ons, slapend in onze bedden, kunnen laten vermoorden. 


De reglementering van een industriële massamaatschappij wordt meer en meer verstikkend. Mensen worden als galeislaven uit de oudheid aan het werk gehouden door hun begeerte om steeds meer opzichtige materiële bezittingen te veroveren. Ze worden gevoed door pasklare ideeën, ze worden voorzien van door de autoriteiten goed gekeurde kunst, vermaakt door dezelfde shows, verblind door dezelfde ceremoniën, opgezweept door dezelfde slogans, gemobiliseerd door dezelfde collectieve emoties. De moderne mens raakt verdwaald in een doolhof van steeds grotere anonieme organisaties. Eenzaamheid en verveling omklemt ieder van hen zodra hij lang genoeg uit het tumult kan ontsnappen om over zichzelf na te denken. De levenskunst, deze verwerpelijke kunst ontwikkeld door de Italianen om de reglementering te verslaan, wordt een onschatbare gids om te overleven. La dolce vita verspreidt zich naar landen waar het veracht werd en gevreesd, of steekt de kop op in landen die graag dachten dat het daar niet bestond. Overal proberen belastingbetalers hun heilige plicht te ontduiken. De kleine pleziertjes in het leven hebben een nieuw belang gekregen, voedsel, wijn, een dag in de zon, een mooi meisje, de nederlaag van een rivaal, goede muziek.


Tegelijkertijd, zo stelde Barzini, kan de 


Italiaanse manier van leven niet als een succes worden beschouwd behalve door passanten. Het lost geen problemen op. Het maakt ze erger. Het zou een soort succes kunnen zijn als het op zijn minst de Italianen gelukkig maakte. Dat doet het niet. De resultaten zijn duur, flinterdun en van korte termijn. Zeker, de mensen genieten van de kortdurende voordelen, zonder die zouden ze het leven niet kunnen verdragen, maar ze worden permanent gekweld door ontevredenheid. Ze gaan tekeer tegen hun huidige lot als ze altijd al hebben gedaan... Het is de Italiaanse manier van leven die alle wetten en instituten gebrekkig doen functioneren. Het is de illusie van een oplossing… De onopgeloste problemen stapelen zich op en veroorzaken om de zoveel tijd onvermijdelijk catastrofes. De Italianen zien de volgende ramp altijd met een scherp oog aankomen, maar kunnen, net als dromers in een nachtmerrie, niets doen om zich ervoor te behoeden. 


Maar het zijn inmiddels, ruim een halve eeuw later, niet langer meer alleen de Italianen die oog hebben voor de dreiging van het rampzalige. Ook de Duitse auteur Hans Magnus Enzensberger signaleerde meer dan een kwarteeuw geleden dat de westerse:


samenleving het geloof [verliest] als zou de overheid in staat zijn de problemen op te lossen. De mensen proberen er zich op eigen houtje doorheen te slaan en de centrale systemen te omzeilen. Er ontstaat een bont patchwork van met elkaar in strijd zijnde individuele belangen, van dwaze culturen en subculturen.


Al in 1987 schreef Enzensberger dat de Europeaan geconfronteerd werd met het: 


dreigend bankroet van de sociale staat, toenemende strijd om de verdeling van het geld, bezuinigingsplannen op kosten van de zwakken: het lijkt er wel heel erg op dat 'linkse,' egalitaire en 'morele' opvattingen over de manier waarop een rechtvaardige samenleving eruit moet zien, in heel Europa toenemend onder druk komen te staan, en wel tamelijk onafhankelijk van de vraag welke kleur de partijen hebben die op een bepaald ogenblik de regeringsmeerderheid vormen. Niet alleen waar de neoconservatieven het heft in handen hebben, worden de tegenstellingen tussen arme en rijke stadswijken en streken scherper. De idee van de solidariteit wordt een pure frase. Luxe consumptie en verpaupering, misère en verspilling doen zich in een obscene symbiose voor en vormen een explosief mengsel.   

                          

Enzensberger schreef dit een een kwarteeuw voordat het orakel van Jorwerd, Geert Mak, de Nederlandse bevolking probeerde te overtuigen dat er ‘Geen Jorwerd’ meer mogelijk was zonder ‘Brussel,’ en tegelijkertijd aantoonde fdat de Europese Unie de ‘idee van de solidariteit een pure frase,’ had gemaakt, zoals ondermeer bleek uit Mak’s opmerking in Trouw:


Een Grexit lijkt me niet alleen onvermijdelijk, maar ook wenselijk, hoe groot en onvoorspelbaar de geopolitieke gevolgen ook kunnen zijn. Griekenland kan domweg niet meedoen met de toppers. De eurozone moet sterk en stabiel zijn.


En dus moest de Griekse bevolking bloeden voor de risico’s die vooral Duitse banken hadden genomen door de Griekse elite leningen te verstrekken waarvan zowel de betreffende bankiers als de elite wisten dat het land die nooit zou kunnen terugbetalen zonder het land te ontwrichten. Om de corrupte bankiers te redden, verklaarde de multimiljonair Geert Mak dat de failliete Griekse bevolking ‘door een lang en moeilijk moderniseringsproces [zal] moeten, en dat zullen de Grieken toch zelf moeten doen.’ Enzensberger heeft volkomen gelijk gekregen: ‘solidariteit’ is tegenwoordig niet meer dan ‘een pure frase.’ 



Zoals Barzini waarschuwde kunnen zelfs de Italianen zich slechts enige tijd misleiden; uiteindelijk worden ook zij met de realiteit geconfronteerd. Daarom maken zij niet:


de fouten die sommige begerige buitenlanders maken, die blind nieuwe wegen inslaan en zonder onderscheid te maken corrupte en cynische oplossingen accepteren. De Italianen kennen de relatieve bruikbaarheid van alle kunstgrepen, weten welke gevaarlijk zijn en welke bedrieglijk. 


Nu ‘[l]a dolce vita’ zich heeft ‘verspreid naar landen waar het veracht werd en gevreesd, of de kop op’ heeft opgestoken ‘in landen die graag dachten dat het daar niet bestond,’ hebben de kosmopolitische Italianen een enorme voorsprong, omdat zij zich bewust zijn van het feit dat bijna alles berust op illusies: de illusie van de democratie, de illusie van de consumptiebeschaving, de illusie van de amusementsindustrie, etcetera. Vandaar dat de Venetiaanse beeldend kunstenaar Domenico Tiepolo de bekende commedia dell’arte-figuur Pulcinella afscheid laat nemen van de Venetiaanse Republiek, die aan het eind van de achttiende eeuw ten onder ging, met achterlating van al haar illusies van grootsheid, droombeelden, hallucinaties, zelfbedrog, zinsbegoochelingen. 



Het was allemaal mooi geweest, maar tegelijkertijd vergeefs, en tragisch. Net zo tragisch als het lot van de postmoderne mens, die nu geconfronteerd wordt met de val van de Amerikaanse Republiek en haar consumptiebeschaving. De Britse econome, professor Noreena Hertz, begint haar 394 pagina’s tellende boek The Lonely Century. Coming Together in a World that’s Pulling Apart (2020) met de constatering dat:


Even before a global pandemic introduced us to terms like social distancing, loneliness was already becoming the defining condition of the twenty-first century.


Zij waarschuwt dat:


The way we now live, the changing nature of work, the changing of relationships, the way our cities are now built and our offices designed, the way we treat each other and the way our government treats us, our smartphone addiction and even the way now love are all contributing to how lonely we have become. But we must go back further to fully understand how we became disconnected, siloed (afgezonderd. svh) and isolated. For the ideological underpinnings of the twenty-first century’s loneliness crisis pre-date technology, the most recent wave of urbanization, this century’s profound changes to the workplace and the 2008 financial crisis, well as, of course, the coronavirus pandemic. 



Volgende keer meer hierover.






Geen opmerkingen: