Hajo Meyer. Een Dappere Joodse Humanist

Voor een lang interview met Hajo Meyer zie ook mijn boek De oneindige oorlog, waarin Meyer -- één van de mensen aan wie het boek is opgedragen -- het volgende zegt: 

Alleen de teloorgang van de eigen ethiek zal het jodendom vernietigen.

Ik ben opgegroeid in de traditie van het joods humanisme en heb pas op latere leeftijd geleerd dat er twee totaal verschillende soorten jodendom zijn. Allereerst is er het universele humanitaire jodendom van Leviticus 19 vers 33: ‘'Wanneer er vreemdelingen in uw land wonen, mag u die niet slecht behandelen’ en vers 34: 'Vreemdelingen die bij u wonen hebben dezelfde rechten als een geboren Israëliet.' Het staat er expliciet. Heb dus uw naaste lief, hij is net als u, want ook u was eens een vreemdeling en wel in Egypte. Met andere woorden: het lijden dat u heeft ondergaan moet als les dienen om anderen juist bewust geen leed te berokkenen. Dat is het fundament van dit jodendom, dat al in de 1^e eeuw voor Christus zo mooi is verwoord door rabbi Hillel met de woorden: 'Wat jij niet wilt dat jou wordt aangedaan, doe dat ook niet een ander aan' – daar komt de hele Thora op neer. Die wijsheid is universeel, vier eeuwen eerder al had Confucius in China hetzelfde gezegd. Tijdens mijn jeugd in Duitsland werd ons geseculariseerde joden geleerd dat dit de essentie was van het jodendom. En dat heeft een onuitwisbare indruk op me gemaakt. Het is nog steeds een leidraad in mijn leven, zelfs mijn kamptijd heeft dit niet veranderd. Ik heb net een tweede boek geschreven, dat in Duitsland wordt uitgegeven en waarin ik probeer aan te tonen dat de nazi-holocaust een samenloop was van toevallig aanwezige historische krachten en dat we hier dus niet te maken hebben met een absoluut onvermijdelijke gebeurtenis die in de sterren geschreven stond. Daarmee wil ik benadrukken dat de Duitse joden met hun humanistische traditie en hun verlangen te integreren op de goede weg waren. Maar door de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog, wat ook al geen onvermijdelijkheid was, is die natuurlijke ontwikkeling gedwarsboomd. Het antwoord op de Holocaust is natuurlijk niet de benepen, slachtofferistische, ultranationalistische, gewelddadige, provinciale politiek van de staat Israël. Het zionisme gaat van een deterministisch wereldbeeld uit, deze ideologie stelt dat het antisemitisme nooit zal verdwijnen, dat het eigen is aan de mensheid, en dat dus alle joden naar Israël moeten emigreren om zich daar in de eigen groep op te sluiten. Het zionisme kijkt op de joden in de diaspora neer, beschouwt ons als vreemdelingen in ons eigen land, of dat nu Nederland is, of de Verenigde Staten, of welk land dan ook. Ondertussen steelt het het grondgebied van de Palestijnen uit naam van alle joden op aarde, ook van degenen die er niet aan denken om naar Israël te emigreren. De zionisten claimen namens ons te spreken, namens ‘het Joodse volk,’ maar er bestaat geen Joods volk, dat is een grote mythe, want voor een volk heeft men één land nodig, één taal, één geschiedenis. Al meer dan tweeduizend jaar wonen wij overal in de wereld, spreken alle talen, en het enige wat we tot op zekere hoogte gemeenschappelijk hebben is een socioculturele erfenis. Het zionisme zit met zijn permanent geweld en zijn verdeling van de wereld in joden en niet-joden op een volkomen fout spoor, waaraan het kosmopolitische wereldjodendom vandaag de dag dreigt kapot te gaan. En dat terwijl de joden toch ook het zout der aarde zijn, want wij hebben door onze traditionele leergierigheid en ons universalisme een onevenredig groot aandeel gehad in het gedachtegoed van de mensheid en zeker in dat van het Westen. En dit is meteen ook mijn antwoord op dwazen als Leon de Winter die met het verwijt komen dat mensen zoals ik zich wel bezighouden met Palestina, maar niet met Dafur. Ze gaan voorbij aan het feit dat we niet weten wat voor cultuur er in Dafur precies bestaat, en in Israël wel. De zionisten in Israël zouden het joods humanisme moeten respecteren. Ik word niet goed als ik zelfs erudiete Israëlische hoogleraren met minachting hoor praten over de Palestijnen, die ze Arabieren noemen omdat ze weigeren te erkennen dat deze mensen in Palestina leefden of nog leven. Het is eigenlijk alleen maar vergelijkbaar met het primitieve antisemitisme van iemand als professor dr. Treitschke uit Berlijn, de grote Duitse historicus uit de tweede helft van de 19^e eeuw. Een buitengewoon erudiet man met een enorm charisma, maar behept met een superchauvinisme, hij was een heerschap dat niets van het liberalisme moest weten. Voor hem gold alleen Deutschland, Deutschland über alles. Deze ultranationalist heeft een hele generatie Duitse intellectuelen gevormd die later de kant van de nazi’s koos, en hij is als zodanig de geestelijke wegbereider geweest voor veel academisch gevormde aanhangers van het nationaal-socialisme. Met dezelfde haat, minachting en hetzelfde chauvinisme hoor ik nu ontwikkelde joden praten over de Palestijnse bevolking. En dat kan niet, dat mag niet, dat is verwerpelijk, dat is misdadig.