ISRAËL
‘Joodse natiestaat’-wet is wettelijke goedkeuring van discriminatie
Israël presenteert zichzelf graag als ‘de enige democratie in het Midden-Oosten’, een baken van licht te midden van duistere regimes. Het is des te merkwaardiger dat het land zich de laatste tijd juist openlijk afkeert van democratische waarden. Vorige week werd de ‘Joodse natiestaat’-wet aangenomen, die Israël officieel bestempelt als thuisland van het Joodse volk. Voortaan hebben alleen Joden het recht op nationale zelfbeschikking. De overige 20,9 procent van de inwoners – vooral Palestijnen – heeft het nakijken.
De wet lijkt misschien cosmetisch van aard: Israël definieerde zichzelf impliciet al lang als de natiestaat van het Joodse volk. Maar de gevolgen van het wettelijk verankeren van deze definitie vallen niet te onderschatten. Tot op heden klaagden Palestijnse Israëliërs weliswaar over achterstelling bij hun Joodse landgenoten, die tot uiting kwam in onder meer het weigeren van bouwvergunningen en een geringer onderwijsbudget, maar voor de wet was iedereen in Israël officieel gelijk. Met deze nieuwe ‘basiswet’ – een soort grondwetsartikel – valt dit masker af: de regeringscoalitie onder leiding van premier Netanyahu pretendeert niet langer dat niet-Joodse Israëliërs evenveel rechten genieten als hun Joodse landgenoten.
Voortaan wordt ‘Joodse vestiging’ – het oprichten van dorpen in Israël voor Joden – officieel gestimuleerd. Van ‘niet-Joodse vestiging’ is geen sprake. Mild gesteld wordt discriminatie hiermee wettelijk goedgekeurd. De doorgaans aan de Joodse meerderheid loyale Druzen hebben al een gang naar de rechter aangekondigd, in een poging om publicatie van de nieuwe wet in het staatsblad te verhinderen.
De invoering van deze ‘Joodse natiestaat’-wet past in een bredere trend. Tal van andere wetten en maatregelen van de afgelopen jaren bespoedigden Israëls vertrek uit de liberaal-democratische wereldorde. Niet voor niets associeert Israël zich tegenwoordig graag met nationalistische, ‘illiberale’ staten als Hongarije en Polen. Net als zijn Oost-Europese vrienden is Israël aan het veranderen in een democratie waar iedereen nog steeds mag stemmen, maar waar democratische waarden als rechten voor minderheden, gelijkheid van alle burgers voor de wet en vrijheid van meningsuiting in toenemende mate onder druk staan. Het is ‘democratie’ in een uitgeklede vorm: de meerderheid die aan een minderheid haar wil mag opleggen.
Gecombineerd met andere wetsvoorstellen en beleidsinitiatieven van de zeer bedrijvige regeringscoalitie doemt er een weinig rooskleurig beeld op. Een tweede wet die onlangs werd aangenomen, laat de Israëlische wet ook gelden in de illegale Joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. Deze maatregel, die gezien wordt als een stap op weg naar annexatie van bezet gebied, noopt tot lastige vragen. Bijvoorbeeld: als de Westelijke Jordaanoever in de nabije toekomst bij Israël gaat horen, heeft de Joodse minderheid aldaar – 650.000 kolonisten tegenover zo’n drie miljoen Palestijnen – dan ook het exclusieve recht op zelfbeschikking?
Israël draait de internationaal nog altijd gewenste tweestatenoplossing actief de nek om. Premier Netanyahu heeft zelfs herhaaldelijk gezegd dat de Israëliërs niet van plan zijn om ooit nog een nederzetting te ontmantelen. De ultieme droom van nationalistisch rechts, een Joodse staat die zich uitstrekt van de Jordaan tot de Middellandse Zee, is niet langer ondenkbaar. En alle seinen staan op groen: de Verenigde Staten onder president Trump steunen Israël in zijn streven, en de Europese Unie is te verdeeld om Israël tegenspel te bieden.
Al sinds zijn oprichting vraagt Israël zich af hoe het moet balanceren tussen het Joodse en het democratische karakter van de staat. Met de nieuwe wet slaat de balans onmiskenbaar door naar de Joodse identiteit, ten koste van het democratische gehalte. Zeker nu de tweestatenoplossing begraven lijkt te worden, is het van belang om in de gaten te houden welke kant het dan wel opgaat. De door Israël ingeslagen richting voorspelt weinig goeds.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten