'Deskundigen' 48

In lijn met de officieel gepropageerde visie stelt Geert Mak in zijn reisboek dat

de Amerikaanse revolutie... een ontwikkelingsproces [was], een zoeken en tasten dat generaties zou duren.

Met deze woorden verhult Mak het feit dat de moderne geschiedenis wordt gekenmerkt door de sociale strijd tussen de verschillende klassen. Op 10 april 2006 schreef ik op deze weblog:

Volgens sommigen is de parlementaire democratie geen eindstation, het is een fase op weg naar ware democratie. Opmerkelijk genoeg is historisch gesproken de democratie niet zozeer door democraten in het leven geroepen, maar door elites die de democratie als goedkoopste methode zagen om hun privileges te handhaven. De eminente classicus Sir Ronald Syme schreef in The Roman Revolution:

When the patricians expelled the kings from Rome, they were careful to retain the kingly power, vested in a pair of annual magistrates; and though compelled in time to admit the plebeians to political equality, certain of the great patrician houses... none the less held in turn a dynastic and almost regal position. The Senate again, being a permanent body, arrogated to itself power, and after conceding sovereignty to the assembly of the People was able to frustrate its exercise... Within the Senate, itself an oligarchy, a narrow ring, namely the nobiles, or descendants of consular houses, whether patrician or plebeian in origin, regarded the supreme magistracy as the prerogative of birth and the prize of ambition.

Op zijn beurt schreef de befaamde Amerikaanse historicus Charles A. Beard in The Supreme Court and the Constitution over vrees van de rijke elite die de Amerikaanse Grondwet schreef:

The unequal distribution of wealth inevitably led to a clash of interests in which the majority was liable to carry out its policies at the expense of the minority; hence, he (de latere vierde president, James Madison. svh) added, in concluding this splendid piece of logic,

the majority, having such coexistent passion or interest, must be rendered by their number and local situation unable to concert and carry into effect schemes of oppression

 and in his opinion, it was the great merit of the newly framed Constitution that it secured the rights of the minority against 'the superior force of an interested and overbearing majority.' This very system of checks and balances, which is undeniably the essential element of the Constitution, is built upon the doctrine that the popular branch of the government cannot be allowed full sway, and least of all in the enactment of laws touching the rights of property. The exclusion of the direct popular vote in the election of the President; the creation, again by indirect election, of a Senate which the framers (de rijke opstellers van de Grondwet die achter gesloten deuren vergaderden. svh) hoped would represent the wealth and conservative interests of the country, and the establishment of an independent judiciary appointed by the President with the concurrence of the Senate - all these devices bear witness to the fact that the underlying purpose of the Constitution was not the establishment of popular government by means of Parlementary majorities.

De 'pursuit of happiness' uit de Onafhankelijkheidsverklaring werd in de Grondwet vervangen door de pursuit of property. Eigendom en niet geluk moest beschermd worden tegen de heerschappij van het volk. En daarom wordt uit naam van de parlementaire democratie permanent oorlog gevoerd tegen een zwakkere vijand. 
http://stanvanhoucke.blogspot.nl/2006/04/democratie_114466551689413784.html

Het Amerikaanse staatsbestel is vanaf het begin erop gericht geweest de belangen van de rijken te beschermen tegen de 'tyranny of the majority.' In 1964 beschreef de Amerikaanse filosoof en socioloog Herbert Marcuse in zijn boek One-Dimensional Man hoe in een consumptiemaatschappij

The people recognize themselves in their commodities; they find their soul in their automobile, hi-fi set, split-level home, kitchen equipment

en de massamens op die manier steeds verder vervreemd raakt van zichzelf en zijn medemens, een proces dat door andere sociaalwetenchappers van de Frankfurter Schule als Horkheimer en Adorno werd bestudeerd en dat eerder al, zoals we zagen, door F. Scott Fitzgerald in The Great Gatsby literair werd uit gewerkt. Desondanks beweert Geert Mak plompverloren dat de VS 'de Verlichting' heeft 'uitgevoerd, als real life experiment,' zonder duidelijk te maken wat hij dan met het begrip 'Verlichting' bedoelt. In elk geval niet het -- voor de 'Verlichting' -- kenmerkende rationalisme, want niemand kan serieus volhouden dat dit verwoestende systeem werkelijk rationeel is. Geert Mak weet dit maar al te goed, en zijn bewering verraadt  dan ook het hedendaags cynisme, zoals dat is verwoord door de filosoof Peter Sloterdijk in zijn Kritiek van de cynische rede:

Tegen het geleiachtige realisme is geen kritiek opgewassen, want kritiek kan zich niet doen gelden wanneer ze niet tegenover een niet-weten staat. In het diffuus-cynische bewustzijn heerst immers eigenlijk geen niet-weten, maar alleen een innerlijke versplintering die door geen enkel rationalisme kan worden bereikt, en een bewust half-donker dat in die wazigheid, God mag weten hoe, nog steeds de kracht vindt om verder te gaan. Zelfs een kritiek die zelf cynisch wordt om het heersende cynisme te verslaan, ketst af.

Volgens Sloterdijk is dit de prijs die wij voor de moderniteit betalen. De Mak's in de wereld weten beter, maar weigeren om datgene wat ze weten te accepteren. Daar is geen kruid tegen gewassen, zoals ik uit eigen ervaring weet. Lange tijd kwam een geschoold gezelschap, onder wie Geert en ik, op zaterdagochtenden bijeen in het hoofdstedelijke café 't Loosje, tot me begon op te vallen dat de gesprekken steeds meer gedomineerd werden door triviale onderwerpen, de kwaliteit van de oliebollen die de bakker op de hoek verkocht of de Amsterdamse politiek van de PVDA, terwijl elke oorsprokelijke, kritische gedachte als controversieel werd afgebroken. Ik begon te vrezen dat mijn  generatiegenoten aan de houten cafétafel alleen nog maar via geconditioneerde reflexen konden reageren, en dus ging ik niet meer. De gedachten van bijvoorbeeld Philip Slater zouden als absurd zijn afgedaan, het individualisme zou kritiekloos als grote verworvenheid worden beschouwd. Er bestaat in het zogeheten 'tolerante' poldermodel geen ruimte voor bijvoorbeeld Slater's dissidente zienswijze dat

individualism is rooted in the attempt to deny the reality of human interdependence. One of the major goals of technology in America is to 'free' us from the necessity from the necessity of relating to, submitting to, depending upon, or controlling other people. Unfortunately, the more we have succeeded in doing this, the more we have felt disconnected, bored, lonely, unprotected, unnecessary, and unsafe.

Maar dit weerhoudt Mak er niet van om met een blij gezicht een smartphone op televisie aan te prijzen. Wat ik op die zaterdagochtenden zo angstaanjagend begon te vinden was de zelfgenoegzame naieviteit van mijn gesprekspartners die allen een aanzienlijke maatschappelijke rol speelden of hadden gespeeld. Toen Obama nog presidentskandidaat was merkte ik eens op dat hij eenmaal aan de macht niets zou kunnen doen dat werkelijk tegen de belangen van de Amerikaanse aristocratie ingaat. Er steeg een woedend gehuil op. Of ik gek was geworden nu eindelijk 'change we can believe in' aan de macht kon komen? Obama zou, zo was de algemene mening, de 'eerste zwarte president' kunnen worden en dat zou tot een ingrijpende verandering leiden. Nadat ik had verklaard dat zijn huidskleur niets wezelijks zou veranderen aan de binnenlandse en buitenlandse politiek van het imperium kreeg ik van mijn gesprekspartners te horen dat ik een 'doemdenker' was die niets van de macht begreep. Opvallend daarbij is ook dat mijn academische gesprekspartners hun kennis voor het merendeel baseerden op krantenartikelen en niet op boeken van Amerikaanse historici en andere sociaal-wetenschapers. En ze wilden er ook niets over weten. Maar zelfs als ze geinformeerd zouden zijn dan nog zouden ze weigeren daaraan consequenties te verbinden. Sloterdijk heeft gelijk:

in het diffuus-cynische bewustzijn heerst... eigenlijk geen niet-weten, maar alleen een innerlijke versplintering die door geen enkel rationalisme kan worden bereikt...

Daarom zijn oplossingen ook niet mogelijk. Sloterdijk over de analyse van Oswald Spengler wat betreft de ondergang van de westerse cultuur:

Van nadagen moet men spreken wanneer oorspronkelijke krachten, waardevaste naiviteiten en meer primitieve wilsinspanningen binnen een bevolkingsgroep die de cultuur overheerst, door strategische leerprocessen uitgeput zijn geraakt. Cynisch gedisponeerd zijn daarom de tijden van de lege gebaren en de geraffineerd bekonkelde fraseologie, waar achter elke officiele uitspraak particulier voorbehoud, contrawerelden en ironieen schuilgaan en waar onder publieke communiqués stilzwijgende submonologen voortkabbelen waarvan alleen de ingewijde, de mens die óók corrupt is, die óók decadent, óók ironicus is, iets afweet. we glimlach van de Romeinse vogelwichelaars is tevens de glimlach van ondergaande heersende klassen.

De mainstream intelligentsia in het Westen, de opiniemakers van de macht, en de kleine kring met wie ik op zaterdagochtenden bijeenkwam in beschouwing nemend moet ik denken aan W.H. Auden  die in The Massacre of the Innocents de vazalkoning Herodes laat  zeggen:

Legislation is helpless against the wild prayer of longing that rises, day in, day out, from all these households under my protection: 'O God, put away with justice and truth for we cannot understand them and do not want them.' [...] Reason will be replaced by Revelation. Instead of Rational Law, objective truths perceptible to any who will undergo the necessary intellectual discipline, and the same for all, Knowledge will degenerate into a riot of subjective visions...

Terwijl tegelijkertijd

Idealism will be replaced by Materialism... Diverted from its normal and wholesome outlet in patriotism and civic or family pride, the need of the materialistic Masses for some visible Idol to worship will be driven into total unsocial channels where no education can reach it... Justice will be replaced by Pity as the cardinal human virtue, and all fear of retribution will vanish.

Bewust dan wel ombewust weten de meeste mensen dat wij in een tijd leven waarin waarheden elkaar elkaar elk moment afwisselen, en omdat alles waar is, is niets meer waar. De kwaliteit van oliebollen is een even belangrijk gespreksonderwerp geworden als de wenselijkheid van het plat bombarderen van welk land dan ook. Wat overgebleven is, is de alles verstikkende hypocrisie van de kleinburger. Of in de woorden van Sloterdijk:

De bourgeois-moraal wil een altruistische schijn handhaven, terwijl al het andere burgerlijke denken allang rekening houdt met egocentrism, zowel in de theorie als in de economie.

En in die grenzeloze en hypocriete schijnwereld kan Mak onweersproken beweren dat 'Amerika' de 'Verlichting' heeft 'uitgevoerd, als real life experiment.' Met andere woorden: de supermacht die de MAD-doctrine hanteerde, waarbij met totale nucleaire vernietiging van al het leven werd gedreigd, wordt door een journalist/schrijver aangeprezen als het hoogtepunt van rationalisme. In zo'n wereld speelt de waarheid geen rol meer en zijn we ver voorbij goed en kwaad waar

we geenszins, zoals Nietzsche aannam, een stralend vitaal amoralisme [vinden], maar een eindeloze schemering en een fundamentele ambivalentie. Het kwaad verandert in het zogenaamde kwaad: namelijk zodra men het gaat zien als middel om het goede te bereiken; het goed verandert in het zogenaamd goede: zodra het optreedt als iets hinderlijks,

aldus Sloterdijk. En in de optiek van mijn generatie intellectuelen wil de VS uiteindelijk altijd goed doen, en zo niet dan is er slechts sprake van een betreurenswaardige vergissing, een incident of zoals Mak het zo treffend verwoordde toen hij over het imperalistisch beleid van President Johnson sprak:

De grote tragedie blijft wel dat hij zich heeft laten verstrikken in de Vietnamoorlog.

De ware tragedie is dus dat eigenlijk president Johnsen een slachtoffer was. Daarentegen is een aanzienlijk aantal Amerikaanse al dan niet academisch geschoolde intellectuelen veel realistischer. Zo stelt Philip Slater wanneer hij naar de grootscheepse terreur tegen Vietnam verwijst:

It seems certain that future historians will date our decline as a world power from the moment when we began to squander our energy and resources in this futile orgy of destruction. It was a strange piece of stubbornness. We watched carefully while France failed, and then repeated all her mistakes on a larger scale each failure leading to further escalation. When the war in the South floundered, military lobbyists demanded permission to bomb the North. When the bombing proved ineffectual, they insisted that it be expanded, and so on. It's a standard Pentagon tactic for financing weapon boondoggles as well as war: 'I've lost your $500 gambling; give me a thousand to win it back or you'll never see it again.' So far it's worked every time, to the continued impoverishment of American life.

Al die tijd zijn onze mainstream opiniemakers druk doende geweest deze irrationaliteit te verkopen als rationeel. Slater:

Economists are reluctant to make the connection between the war and our economic miseries, but wars sap energy, and the distribution of energy is what economics is alle about. People say war 'stimulates the economy,' but this is true only when everyone is involved in it. Sucking energy from domestic programs to pour into foreign destruction merely concentrates wealth in the hands of those few venal enough to profit from the anguish of others. Economic statistics and doubletalk cannot hide the fact that for... years we squandered our wealth, power, energy, and human resources in an act of meaningless hatred.

Het is niet overdreven te stellen dat de blanke, christelijke beschaving de afgelopen vijf eeuwen de meest agressieve cultuur ooit is geweest, een technologisch geavanceerd systeem dat in elk geval veruit de meeste doden, gewonden en slaven in de hele menselijke geschiedenis op zijn geweten heeft. De favoriete historicus de Amerikaanse neoconservatieven, Victor Davis Hanson, vatte in zijn boek Why The West Has Won. Nine Landmark Battles in the Brutal History of Western Victory kort maar krachtig samen waarom wij vijf eeuwen lang wonnen, te weten: het Westen kon harder meppen, was meedogenlozer in zijn streven naar hegemonie, wij bezaten

the most lethal practice of arms conceivable. Let us hope that we at last understand this legacy. It is a weighty and sometimes ominous heritage that we must neither deny nor feel ashamed about -- but insist that our deadly manner of war serves, rather thans buries, our civilization.

Geen woord daarover in Mak's werk, maar wel bij Philip Slater:

Perhaps Americans enjoy the impersonal killing of people who can't fight back because they themselves suffer impersonal injuries from mechanical forces against which they, too, are powerless... we can do little to relieve our feelings. The effort needed to ward off even the most obvious forms of commercial exploitation in our society would prevent us from leading a normal life... The more we try to solve our problems by increasing personal autonomy, the more we find ourselves at the mercy of these mysterious, impersonal, and remote mechanism that we have ourselves created. Their indifference is a reflection of our own. Our fondness for violence at a distance is both the expression of, and a revenge against, this indifference. We sent bombers to destroy 'communism' in Vietnam to avoid meeting our needs for corporation at home,

aldus deze Amerikaanse socioloog in 1970. Maar net als meer dan een kwart eeuw geleden in Vietnam was na 2003 ook in Irak vooral de burgerbevolking het slachtoffer van de Amerikaanse militaire terreur. Slater:

Rooting out the infrastructure, for example, meant that you no longer killed only soldiers carrying weapons but every civilian who might be related to or sympathetic to those soldiers. Since there is no way of telling this at a glance in a civil war, it simply meant killing every civilian around,

inclusief bijvoorbeeld de meer dan een half miljoen Irakese kinderen onder de vijf jaar die, zo meldde een VN-rapport, crepeerden als gevolg van de totale vernietiging van de infrastructuur en de vele jaren durende economische boycot van Irak. Die kleuters werden door de Amerikaanse machthebbers afgeschreven als 'collateral damage.' Volgens de toenmalige ambassadeur bij de VN, Madeleine Albright, 'was het de prijs waard' geweest. Gezien het feit dat het militair-industrieel complex samen met de entertainment-industrie de enige werkelijk lucratieve economische motor is van de VS, had Albright gelijk. Niet voor niets zei president Bush junior januari 2004 tegen de Argentijnse president Nestor Kirchner dat 'the best way to revitalize the economy is war.' Kirchner vertelde dit aan de Amerikaanse filmmaker Oliver Stone in de documentaire South of the Border, en voegde hieraan toe dat Bush had verklaard

that the United States has grown stronger with war. He said that. Those were his exact words. He was talking about the United States. All the economic growth of the United States has been encouraged by various wars. He said it very clearly.

Maar hoe duidelijk deze waarheid achter de schermen ook wordt uitgesproken, en soms zelfs uitlekt, Mak zal het nooit horen, want hij wil het domweg niet horen. Hij wil koste wat kost niet wakker worden gemaakt uit zijn Amerikaanse droom. Daarover morgen meer.