In Spreek'buis, het tamelijk suffige personeelsblad van de omroepmedewerkers in de polder, schreef Chris Kijne onlangs:
'Ook ik heb mijn hoogmoedige jaren gehad – en er zijn vast mensen die vinden dat ze nog steeds niet voorbij zijn. Maar waar ík met milde verachting op terugkijk, is de zekerheid waarmee ik vroeger in zoiets als een socialistische heilstaat kon geloven.
Die bestaat niet, en iedere poging om er te geraken leidt tot massamoord.
Maar juist omdat ik dat inmiddels begrepen heb, weet ik ook dat het heil aan de andere kant van het spectrum evenmin te vinden is: de volledig vrije markt is net zo bloeddorstig als de dictatuur van het proletariaat.'
Vooropgesteld dit, Chris is opgegroeid in een domineesgezin, en spreekt al snel in termen van geloof, in zijn geval het geloof in 'een socialistische heilstaat.' Net als vele anderen kreeg hij het fenomeen geloof met de paplepel ingegoten. En ik bedoel daar niet mee het geloof in iets abstracts, zoals mijn ouders mij het geloof in rede, fatsoen, rationalisme bijbrachten, maar het geloof in iets zeer concreets, het geloof in de waarheid van het christendom of die van 'een socialistische heilstaat.' Dit radicalisme heeft de afgelopen halve eeuw door allerlei factoren zijn aanzien verloren. In de jaren zestig, die Kijne volgens eigen zeggen hebben gevormd, was onder veel jongeren links populair, rechts werd gezien als ouderwets en hopeloos achterhaald. Maar naarmate mijn generatie maatschappelijk en vooral ook financieel erop vooruitging, werden die linkse opvattingen overbodig en werd het eigen verleden gezien als 'hoogmoedige jaren,' alweer zo'n christelijk begrip. De christelijke doctrine gaat ervan uit dat hoogmoed de 'zonde der zonden' is. In de bijbel worden de christelijke gelovigen gewaarschuwd 'hun hart te wapenen' tegen hoogmoed zodat ze niet 'verblind raken en ten prooi vallen aan de duivel.'
De bekeerling moet daarom met al dan niet milde 'verachting' terugkijken op de 'hoogmoed' van zijn jeugd. Hij kan niet anders, om zijn nieuwe geloof tot 'waarheid' te kunnen verheffen moet hij zijn oude geloof als een verwerpelijke dwaling afwijzen. En hij moet zijn 'zonde' publiekelijk belijden om de geloofwaardigheid van de goegemeente te veroveren, net zoals in christen fundamentalistische en maoistische kringen de gewoonte was en nog steeds is. Pas dan kan de gelovige weer in het reine met zichzelf komen. Pas dan kan hij het licht zien, de waarheid, en 'juist omdat ik dat inmiddels begrepen heb, weet ik ook dat het heil aan de andere kant van het spectrum evenmin te vinden is.' Let op het begrip 'heil.' Chris blijft een domineeszoon uit de polder, wiens begrippenkader beperkt is en slechts in een christelijke terminologie verwoord kan worden. Meteen wordt ook duidelijk waar Kijne nu zelf staat, ergens in het neutrale midden, de favoriete plaats van de kleinburger die weigert te kiezen en daardoor permanent een keuze maakt. Niet links, niet rechts, maar net zo kleurloos als elke conformist die als opiniemaker bij de massa in de smaak wil vallen en daardoor in het moeras van de kitsch is weggezakt. Kitsch, waarover Milan Kundera het volgende stelde:
'Het woord kitsch verwijst naar de houding van degene die tot elke prijs zoveel mogelijk mensen wil behagen. Om te behagen dien je je te conformeren aan wat iedereen wenst te horen, in dienst te staan van de pasklare ideeen, in de taal van de schoonheid en de emotie. Hij beweegt ons tot tranen van zelfvertedering over de banaliteiten die wij denken en voelen... Op grond van de dwingende noodzaak te behagen en zo de aandacht van het grootst mogelijke publiek te trekken, is de esthetiek van de masamedia onvermijdelijk die van de kitsch en naarmate de massamedia ons gehele leven meer omsluiten en infiltreren, wordt de kitsch onze dagelijkse esthetiek en moraal.' In een volgend stukje meer over de vraag hoe deze kitschhouding zich verhoudt tot Kijne's worsteling met de vraag: 'Of er inderdaad niet even een hoger belang is dan "de waarheid, niets dan de waarheid."' |
4 opmerkingen:
Hoort en zegt het voort, Stan doet het weer. Ik ben er blij mee.
Je kritiek wordt gedeeld, al langer ook. Interessante site. Ben benieuwd naar jouw gedachten erover. http://www.rijnlandmodel.nl/modellen/anglicisme/vals-beeld_bronnen.htm
Btw, ik wil je boek De Val van het Amerikaanse Imperium wel kopen maar zie geen kans daarvoor naar A'dam af te reizen. Kun je dat niet anders regelen want Atheneum heeft geen postorder behalve voor studieboeken, meen ik begrepen te hebben op hun site.
sjuul, laat me weten via mijn emailadres stanvanhoucke@gmail.com waar je woont en ik stuur je een exemplaar.
stan
Zo had ik het niet bedoeld. Je kunt er beter een stapel van naar Bol.com of iets dergelijks sturen. Als het op een site komt doet de zoekmachine google de rest van het pr werk. Zo ben ik ook aan je vorige boek gekomen. Ik koop zelden een boek en wil jou er sowieso al niet voor lastig vallen. Van verkooppolicy in de boekenhandel snap ik niks. Maar goed, ik heb Atheneum gebeld en het wordt opgestuurd!
Met vriendelijke groet
Sjuul
sjuul,
ik ben bezig met een serie boeken over de val van het amerikaans imperium, ik ben nu met het tweede boek bezig. de serie bestaat voor een groot deel uit interviews met amerikaanse intellectuelen die in goed geschreven analyses hun eigen samenleving en cultuur genadeloos bekritiseren, mensen die overigens nooit geraadpleegd worden door de nederlandse media, aangezien het merendeel van mijn collega's dit soort boeken niet leest. zodra ik de serie afheb zal ik mijn uitgever verzoeken er 1 groot boek van te maken. in de tussentijd geef ik die boeken zelf uit, maar ontbreekt het mij de mogelijkheid en de wil om ze te distribueren. ik geef ze weg aan belangstellenden. dus email je adres maar.
Een reactie posten