'recalling Jewish virtues and contributions to humanity's spiritual treasury ... is inevitable in a time of reconciliation, but it may have about it more than a little fattening of the sacrificial lamb for another round of slaughter. In any event, philo-Semitism is as unrealistic and pernicious as anti-Semitism, for it destroys our most precious attribute, our simple humanity. Jews are not, nor are they obliged to be, paragons of virtue or models of holiness. To expect us to be more than other men, to pay us the unwanted and unasked-for complement that we are, is an unintended cruelty but a cruelty nonetheless.'
Het ging werkelijk fout toen de Verlichting beschouwd werd als de oplossing voor het lijden van de mens. Ondanks deze claim lukte het de verlichte Europeanen niet om met de ander samen te leven, en nog steeds heeft de Europeaan de ander nodig, nu de Arabier, om zichzelf een postuur te geven. Hetzelfde gaat op voor de zionist die Israel presenteert als de oplossing voor alle joden, het einde van de geschiedenis, de diasporajoden keren allemaal terug naar waar ze thuishoren. Dit is een waanidee. In het traditionele judaïsme is het exil niet de diaspora, het is geen fysiek verschijnsel, het is niet zo dat ik in ballingschap leef en dat er ergens een heilig land bestaat. Geenszins, de oorspronkelijke gedachte was dat de hele wereld in exil was, en dat de jood die verbanning van de mens symboliseert. Het exil eindigt pas wanneer ooit eens de Messias verschijnt, en dat is dan tegelijk het einde van de geschiedenis. Maar voor het zionisme is de jood in exil een onacceptabele tegenstrijdigheid, op dezelfde manier als voor het christendom de jood een onacceptabele ontkenning is van de komst van Jezus Christus als de verlosser. Voor de christenen zijn de joden die na de komst van de Messias zich niet bekeerd hebben een probleem, net zoals voor het zionisme de diasporajood een doorn in het oog is. Daarom moet het beeld van de diasporajood vernietigd worden. Het kan geen alternatief zijn omdat in hun geseculariseerde wereldbeeld de jood in exil een permanente ontkenning is van de juistheid van de zionistische ideologie.
Waarin eindigt dit zionistisch project?
In wat heet de Samson Optie, een nucleaire genocide, in collectieve zelfmoord. Dan hoeven we ook niet meer op de Messias te wachten.
Uiteindelijk leidt het slachofferisme tot de eigen ondergang, en wel omdat een slachtofferist niet kan leren, zich niet kan aanpassen en dus niet evolueert. Het slachtoffer kan alleen de eigen werkelijkheid zien en kan zich dus niet ontwikkelen. Hij/zij is verslaafd aan het slachtofferschap, is een holocaust-junkie, zoals Bernice Eisenstein beschrijft, iets in hem/haar is voor eeuwig gebroken. Het trauma was te groot om te kunnen helen. Ze schrijft daarover:
Omdat ik een replica van Auschwitz wilde zien, zodat ik me op de achtergrond tussen de andere stervende gevangenen mijn vader en moeder kon voorstellen. Op die manier dacht ik ze te kunnen vinden. Waarom? Daarom... het antwoord van een kind op een vraag van zijn ouders. Omdat ik jullie kind ben, iemand die heeft ontdekt hoe je hier eindeloos gebruik van kunt maken op het sociale vlak: Hé hallo, ik ben anders dan jij. Mijn ouders zaten in Auschwitz. Wou jij soms zeggen dat je iets beters had? Ik wist dat ik dat altijd en overal kon laten vallen, bijvoorbeeld in de zandbak. Mag ik met jouw schepje en emmertje spelen? Nee? Nou, mijn vader en moeder waren in Auschwitz... Tijdens het speelkwartier: Je mag niet aan mijn vlechten trekken want mijn ouders waren in Auschwitz... Op de middelbare school verschafte Arthur Millers Dood van een handelsreiziger me tijdens de Engelse les een strijdkreet: 'Aandacht!' -- niet alleen voor Willy Loman maar vooral voor de Holocaust, omdat mijn ouders... Toen ik rondtrok in Europa vormde de geschiedenis van mijn ouders het zwaarste deel van mijn bagage, en de Europeanen die ik ontmoette wilden er elke keer dat ik uitpakte graag alles over horen. Bij afspraakjes: Ik ben niet zoals al die andere meisjes met wie je uitgaat, want mijn ouders.... Ik gaf mijn vrienden het gevoel dat ze bevoorrecht waren dat ze mij kenden, toen ik eenmaal had verteld... vul het refrein maar in.
En daar komt nog iets bij, een levenshouding die de Joods-Israelische auteur Abraham Joshua als volgt verwoordde in zijn boek Naar een normaal joods bestaan:
Diep in het wezen van onze identiteit ligt de eis dat wij anders, afwijkend, uniek en bijzonder zullen zijn; dat wij ons van alle andere volkeren moeten onderscheiden. De zin 'Gij hebt ons uitverkoren' is een van de grondslagen van het joodse religieuze bewustzijn, die als een rode draad loopt door alle geestelijke niveaus van onze religieus-nationale activiteit. 'Zie, een volk dat alleen woont, en onder de natien zich niet rekent (Numeri 23:9). Een volk dat anders is, heel anders. De idee om 'als andere volkeren' te zijn, klinkt de jood als zonder meer negatief in de oren.
Het is dit complex van trauma's en negatieve zelfbeelden die in combinatie met het slachtofferisme de situatie steeds explosiever maakt. En opnieuw worden de joden door het christelijke Westen gebruikt. Net als de antisemiet gebruikt de filosmiet de jood om allereerst zichzelf een identiteit te geven. Of in de woorden van Eyal Sivan:
Het Europees racisme heeft geleid tot de geboorte van Israel en het filosemitisme komt tevens voort uit het Europees besef gefaald te hebben in de geschiedenis. Maar waar het in feite allemaal om draait is niet de liefde voor de jood, maar de liefde voor het slachtoffer. Die geeft de filosemiet, dus niet het slachtoffer, maar de filosemiet zelf het gevoel een goed mens te zijn. Daarom koesteren de Europeanen het slachtoffer, die vervult een onmisbare functie in hun leven. En hier zie ik een relatie met het diep in het westerse bewustzijn verankerde icoon van Christus, de jood aan het kruis. Hij lijdt voor de christen, hij verlost hem van het kwaad. De jood Christus is het slachtoffer bij uitstek dat in de christelijke cultuur als maatstaf functioneert voor de eigen goedheid. En zodra er geen enkele twijfel meer bestaat over de eigen voortreffelijkheid stopt men met nadenken. Daarom ben ik als filmmaker veel meer geïnteresseerd in de dader dan in het slachtoffer. Het slachtoffer geeft de mens een gemakkelijk antwoord op de moeilijke vraag: wie ben ik? De dader daarentegen dwingt ons permanent na te denken over wie we werkelijk zijn.
Meer hierover later.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten