Joris Luyendijk

Gisteravond verscheen de voormalige correspondent in de arabische wereld Joris Luyendijk in NOVA. Hij zei daar een aantal interessante dingen.

Op de opmerking van NOVA-presentator Jeroen Pauw dat het ‘Israelisch leed mediagenieker is,’ antwoordde Joris Luyendijk: ‘Ja. ja, ja, zoals ook een dode door aanslagen veel mediagenieker is dan een dode door bezetting. Er vallen drie keer zoveel Palestijnse burgerdoden door de bezetting dan Israëlische burgerdoden door de aanslagen. Toch gaat het over bloedige aanslagen, en niet over de bloedige bezetting, omdat die Palestijnse doden vallen waar geen camera’s zijn, op een niet mediagenieke manier. En dus als er in een week tien Palestijnen ontkomen is dat een relatief rustige periode. Als er een keer tien Israeli’ s omkomen dan is het opening NOVA.’

Op de vraag van Jeroen Pauw wat een hoogtepunt was in zijn ervaringen als correspondent antwoordde hij: ‘Ik dacht altijd over journalistiek als een soort kunstmaan, die boven de wereld hangt, een soort verborgen camera. Er gebeuren allemaal dingen en daar maken wij een verslagje van. Langzaam begon ik door te krijgen dat eigenlijk de betrokkenen permanent bezig zijn op alle mogelijke manieren ons te manipuleren en dat ze dat ook ontzettend goed lukt. En dat sommige betrokkenen dat beter lukt dan anderen en dat die daardoor ook heel veel voordeel hebben. Het lukt bijvoorbeeld Israel veel beter om de eigen doden onder de aandacht te brengen dan de Palestijnse doden. Het lukt Israel veel beter om terreur als het probleem voor te stellen, terwijl bijvoorbeeld Palestijnen die bezetting als hét probleem zien.’

Nadat Luyendijk had vertelt wat hij als NOS-correspondent zoal deed, concludeerde Pauw: ‘Het is het voorlezen van informatie die u zojuist via de telex hebt ontvangen uit Hilversum.’ Luyendijk: ‘Ja, dus ik zit in Cairo en dan bellen ze me op en dan zeggen ze: ‘Joris, in Egypte zijn fundamentalisten gearresteerd. Weet je er meer van.’ En dan weet ik daar niks meer van, want hoe moet ik dat weten in een land waar de pers eigenlijk niet bestaat. Dan weet ik dus niks meer. Dan faxen ze me het me toe en dan maak ik er een berichtje van.’

Naar aanleiding van de volstrekt ondoeltreffende propaganda van het Saddam regime in zijn nadagen zei Luyendijk: ‘Als je hier een PR/communicatiebureau inhuurt, wat Israel en de Amerikanen doen, en die gaan op een hele slinkse manier NOVA-verslaggevers al helemaal voorgeprogrammeerde reportages aan de hand doen met quote’s en al en ze gaan bevriende Kamerleden bewerken die dan moties indienen, op die manier kun je een mediacampagne opzetten en zeggen: ‘‘Dit is een dubbele moraal. Als 1 land geen massavernietigingswapens mag hebben, dan mag een ander dat ook niet.” Omdat op Al Jazeera dat verhaal wel wordt gehouden, zien arabieren voortdurend van kijk eens wat een dubbele moraal en wij als westerlingen niet. Dat gegeven, die grief bij arabieren: waarom zij wel en wij niet, komt bij ons nauwelijks door.’

In 2002 was ik getuige van de Israëlische wreedheden tegen de Palestijnse burgerbevolking op de Westbank tijdens de grootschalige inval van het Israëlische leger. Bij mijn terugkeer schreef ik voor het tijdschrift De Humanist onder andere het volgende: ‘Joris Luyendijk meldde op 18 april in zijn krant (NRC) dat 'hoe dan ook het beeld [is] geschapen van een Israëlisch bloedbad bij de gevechten in het vluchtelingenkamp bij Jenin. Of het nu waar is of niet, die slag heeft Israël verloren,' om vervolgens een Israëlische legerwoordvoerder uitgebreid aan het woord te laten. Zelf was Luyendijk niet ter plaatse geweest, noch in een van de andere gebombardeerde en beschoten bevolkingscentra. Eerder had deze journalist laten weten dat als er ergens geschoten wordt hij er niet naar toe gaat. Kennelijk had hij ook niet de talloze rapportages gelezen van Europese en Amerikaanse waarnemers, van onafhankelijke mensenrechtenorganisaties en vredesgroeperingen, en had hij ook niet de inmiddels vele Palestijnse getuigenverklaringen gehoord. Op 5 april j.l. kreeg de Nederlandse ambassadeur in Tel Aviv een petitie aangeboden ondertekend door 26 Nederlanders, werkzaam in Israël en de Palestijnse gebieden. Daarin werd concreet melding gemaakt van een reeks ernstige schendingen van het humanitaire recht en werd de Nederlandse regering opgeroepen tot een 'wapenembargo tegen Israël en onmiddellijke opschorting van het EU-Associatieverdrag' met de joodse staat. Ook daar was Luyendijk niet bij aanwezig, noch enig andere Nederlandse correspondent. Hij was er als verslaggever ook niet bij toen op woensdag 3 april enkele duizenden Israëlische en westerse vredesactivisten naar Ramallah vertrok om de belegerde bevolking daar voedsel en medicijnen te overhandigen. Een humanitaire actie die al snel beantwoord werd met geweld van het Israëlisch leger en de politie. Aangekomen bij een militaire wegversperring werden de demonstranten zonder aanleiding bestookt met stun grenades en werd er gericht op hen geschoten met gasgranaten. Een groep vrouwen die uit voorzorg als een levende muur tussen de militairen en de demonstranten stond kreeg daarbij de volle laag. Onder hen waren enkele oude joodse dames die het kamp hadden overleefd en nu door de gaswolken heen moesten vluchten. Vervolgens deed de politie een uitval en sloeg de menigte uiteen. Vredesactivisten die bewusteloos op straat liggende gewonden hielpen werden ingesloten en mishandeld. Een scherpschutter die op een militaire wachtpost lag, schoot af en toe over de hoofden van de demonstranten heen. Een van hen verklaarde naderhand: 'Dit is illustrerend. Als men al zo optreedt tegen de eigen bevolking kun je je voorstellen hoe gewelddadig men tegen de Palestijnen in bezet gebied tekeer gaat.' En ook was Luyendijk niet aanwezig bij een persconferentie van acht internationale mensenrechtenorganisaties die op zondag 7 april in Oost-Jeruzalem een persconferentie gaven, waarbij Amnesty International mede namens Human Rights Watch en de Internationale Commissie van Juristen de wereldgemeenschap opriep de gerapporteerde mensenrechtenschendingen ogenblikkelijk te onderzoeken omdat niet alleen in Jenin maar ook overal elders in belegerd gebied 'burgers onwettig zijn gedood en er berichten zijn over buitengerechtelijke executies…Ambulances zijn beschoten en medisch personeel en journalisten zijn het doelwit… Het Israëlische leger heeft moedwillig huizen vernietigd, auto's en gebouwen… en er zijn berichten over plunderingen. De kantoren van mensenrechtenorganisaties zijn met geweld binnengedrongen door het Israëlische leger dat dossierkasten leeggeroofd heeft en computers heeft stukgeslagen,' aldus Amnesty in een Urgent Action-oproep. Twee dagen eerder had het Internationale Rode Kruis laten weten haar werk op de Westbank nagenoeg te moeten staken omdat de Israëlische strijdkrachten op medisch personeel en ambulances schoten. Ambulancepersoneel in Nabloes, Bethlehem en Ramallah was beschoten op het moment dat ze zwaar gewonde Palestijnen op straat probeerden te verzorgen, waardoor de slachtoffers doodbloedden. 16 april berichtte oorlogsverslaggeefster Janine di Giovanni van de Londense Times vanuit het vluchtelingenkamp in Jenin: 'De vluchtelingen die ik de afgelopen dagen heb geïnterviewd terwijl ik probeerde het kamp binnen te komen logen niet. Integendeel, zij onderschatten de slachting en de verschrikking. In meer dan een decennium oorlogsverslaggeving vanuit Bosnië, Tsjetsjenië, Siërra Leone, Kosovo heb ik zelden een dergelijke moedwillige verwoesting, zulk een gebrek aan respect voor het menselijk leven gezien. Dit was niet alleen een stad van vechters, zoals de Israëlische soldaten me vertelden. Het was een stad van vrouwen, kinderen en bejaarden… Amnesty International heeft tot een onmiddellijk onderzoek opgeroepen naar "het vermoorden van honderden Palestijnen," daarbij stellend dat cruciaal bewijsmateriaal vernietigd zou kunnen worden aangezien Israël "doorgaat de toegang te verhinderen."' En ook de gerenommeerde buitenlandse media, van de Britse Observer tot de Amerikaanse Washington Post lieten getuigen aan het woord. Maar niets daarover in het interview van Joris Luyendijk vanuit het door Israël geannexeerde Oost-Jeruzalem. 'Het Israëlische leger mag het verzet in de Palestijnse stad Jenin hebben gebroken en het vluchtelingenkamp controleren, maar de propagandaslag om Jenin heeft het verloren,' is zijn mening. 'Tegen de tijd dat de feiten bovenkomen, is de nieuwscaravaan alweer vertrokken,' meent de correspondent. 'Ook de massaal bekeken Arabische satellietstations presenteren geruchten en beschuldigingen als feit.' Maar omdat hijzelf niet op zoek ging naar de feiten, bleef Jenin voor hem een propagandaslag. Hij sprak ook niet met VN-vertegenwoordigers die tijdens transporten van voedsel en medicijnen door het Israëlische leger werden beschoten. En hij las kennelijk ook niet de verklaring van Defence for Children International, op 2 april voorgelezen tijdens de 58ste Sessie van de VN Commissie voor Mensenrechten, waarin het gedocumenteerde feit staat dat sinds september 2000 meer dan 230 Palestijnse kinderen door Israëlische militairen en kolonisten zijn gedood, meer dan 7000 gewond zijn geraakt, velen van hen lichamelijk of geestelijk gehandicapt door het leven zullen moeten, meer dan 700 kinderen gearresteerd zijn, sommigen van hen gemarteld worden, en tienduizenden anderen getraumatiseerd zijn door de militaire aanvallen op hun huizen en gemeenschappen. Veel van deze feiten zijn oorlogsmisdaden, aangezien het ernstige schendingen zijn van de Vierde Geneefse Conventie. Ondertussen schildert Joris Luyendijk deze volksopstand in het NOS-Journaal af als een strijd tussen twee oude 'cowboys' die elkaar in een saloon met vuurwapens te lijf gaan. Een merkwaardige vergelijking als we weten dat het op vier na sterkste leger ter wereld met helikopters, F-16's, tanks etc. enkele honderden mannen met halfautomatische geweren aanvalt. Overigens zijn deze verzetsstrijders volgens het internationaal recht geen terroristen. Elk volk mag zich tegen een agressor verdedigen. Maar het cowboyverhaal past naadloos in het clichébeeld. Waar twee vechten zijn twee fout. Deze versimpelde voorstelling van zaken werkt als fastfood voor wie de feiten en de context niet kent.’ Lees verder:
http://home.planet.nl/~houck006/Israel.pdf
Luister ook naar een verslag tijdens die inval: http://www.vpro.nl/programma/madiwodo/afleveringen/8241605/