Bollenverzet in Westerveld en Drenthe van 2001 t/m 2021
Korte geschiedenis van het bollenverzet in Drenthe (Westerveld). Twintig jaar bestuurlijke onwil, incompetentie en tegenwerking.
Al twintig jaar roeren omwonenden van bollenvelden zich, omdat zij plotseling een trekker met een giftank zien verschijnen, of omdat er al jarenlang naast hun huis gespoten wordt. De vragen, zorgen en angsten die bij Bollenboos en later bij Meten=Weten binnen kwamen, tekenen een beeld van ernstig scheve verhoudingen. De belangen van de teler staan voorop, belangen van omwonenden op het gebied van gezondheid, vrijheid en woongenot worden niet erkend, laat staan gerespecteerd. Er is zelfs geen plek waar omwonenden met hun meldingen en zorgen terecht kunnen, het leliemeldpunt is van de gemeentelijke website gehaald.
Nederland gebruikt de meeste pesticiden van heel Europa met 8,9 kg per ha. Hoewel in Europa in 2019 het pesticiden gebruik met 6% verminderde was dat in Nederland slechts 1%. Bij sierteelt (lelies, bol- en knolbloemen) wordt het meeste landbouwgif gebruikt (lelies 125 kg/ha). Uit onderzoek van de WUR blijkt dat er anno 2021 nog steeds te veel risicovolle stoffen in de akkerbouw worden gebruikt en dat medewerkers te weinig voorlichting krijgen over de gevaren van het werken met pesticiden. Er bestaat voor de sierteelt nog steeds geen regelgeving over het houden van afstand tot omwonenden zoals dat wel het geval is bij boomgaarden. Hier wordt in de wetgeving 50 meter aangehouden, terwijl het middelen-gebruik in de fruitteelt beduidend minder is.
Jaren ‘80 en ‘90
In de jaren 1980 - 1990 werden er veel droogbloemen gekweekt in Drenthe. De markt zakte in, eind jaren 90 werd al geëxperimenteerd met lelies. 1998 was een jaar met een natte herfst, bollentelers in Noord-Holland gingen op zoek naar drogere gronden zoals de Drentse zandgronden, met als bijkomende reden dat de bodem in Noord-Holland uitgeput raakte. Eerst plantten enkele Drentse boeren op contract. Ze zagen dat het een lucratieve teelt was en al snel gingen ze ook voor eigen risico telen.
2001 Ontstaan van Bollenboos, eerst als werkgroep van verontruste burgers uit Westerveld, later als stichting.
2002 Ook andere milieugroepen zien dat de nieuwe teelt nadelig is voor de natuur door pesticiden, vermesting en verdroging. De Drentse Milieufederatie komt met hulp van Bollenboos met de nota Lelies; het land van de reizende bol. Hier wordt uitvoerig gewezen op de gevaren van de bollenteelt. Aan provincie, gemeentes en waterschappen wordt gevraagd in te grijpen en invulling te geven aan een terughoudend en remmend beleid via het ruimtelijke instrumentarium.
2003 Eerste nieuwsbrief van Bollenboos:
Schone Schijn http://www.bollenboos.nl/pdf/2003-1.pdf
2006 https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/11559/Zorgen-over-gif-voor-lelies
Het gebruik van chemische middelen in de lelieteelt in Drenthe stijgt nog steeds. Op een proefveld bij Wapse zijn onderzoekers en telers bezig met experimenten.
2005 Oprichting Stichting Bollenboos (daarvoor werkgroep Bollenboos)
2007 Uitgave van Een teelt op Drift http://www.bollenboos.nl/pdf/Rapport_Een_Teelt_op_Drift.pdf
2008 Henk Brink, toen nog voorzitter van LTO-Noord is boos op Bollenboos https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/22722/LTO-Laster-van-Bollenboos
2013 Bollenboos doet mee met ronde tafelgesprek dat georganiseerd is door de vaste commissie voor Economische Zaken van de Tweede Kamer over Duurzame Gewasbescherming.
2013 Burgemeester Rikus Jager van Westerveld biedt zijn gemeente aan als locatie voor onderzoek naar de gevolgen van gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de lelieteelt https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/79700/Westerveld-proeftuin-voor-onderzoek-gevolgen-lelieteelt
2013 Statenfractie PvdA wil verbod bestrijdingsmiddelen op lelieteelt https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/79677/PvdA-wil-verbod-op-landbouwgif-in-lelieteelt
2013 Raadsfractie Progressief Westerveld stelt vragen n.a.v. advies Gezondheidsraad
2014 Zwartboek Gifklikker
http://www.bollenboos.nl/pdf/zwartboek%20maart%202015-kleiner.pdf
2014 - 7 maart Debat in gemeentehuis Westerveld: Woedende voor- en tegenstanders bollenteelt staan tegenover elkaar in de hal van het gemeentehuis. https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/82450/Fel-debat-over-lelieteelt-in-Westerveld
Na de verkiezingen komt er een speciale wethouder lelieteelt en beginnen er wederom
dialoogavonden met omwonenden, telers, natuurorganisaties, met gespreksleiders en zelfs
peperdure mediation.
2014 - juli Herstart platform duurzame bollenteelt provincie. https://www.greenity.nl/Nieuws/Paginas/Herstart-Platform-Duurzame-bollenteelt.aspx
2015 - januari Bemiddelaar ingezet bij discussie lelieteelt Westerveld . https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/91621/Bemiddelaar-ingezet-voor-discussie-over-lelieteelt-in-Westerveld
In 2017 stoppen deze ‘dialogen’ en gooit de wethouder Van Schelven de handdoek in de ring. Partijen zijn niet tot elkaar gekomen. https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/123609/Voor-en-tegenstanders-van-lelieteelt-in-Westerveld-vechten-elkaar-de-tent-uit
2017 Spoelwater van lelieteler weggelekt naar natuurgebied. https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/129374/Spoelwater-van-lelieteler-in-Vledder-lekt-weg
2017 Drentse Natuur- en Milieufederatie vindt dat de provincie de intensieve lelieteelt in Drenthe moet terugdringen. https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/119493/Provincie-moet-intensieve-lelieteelt-terugdringen
In 2018 is de lelieteelt wederom, maar dan nog feller inzet bij de gemeenteraadsverkiezingen. De drie winnende partijen hebben spuitvrije zones nadrukkelijk opgenomen in hun verkiezings¬programma. Jelle de Haas zegt in een verkiezingsdebat in Diever 100 meter spuitvrije zone te willen en bij RTVDrenthe dat we het niet moeten hebben over gewasbescherming maar over landbouwgif. Waarvan akte.
2018 - oktober Het nieuwe college van Westerveld wil de bollenboeren nog een jaar de tijd geven om zelf met handreikingen te komen. N.a.v. 100-dagendebat door Bollenboos georganiseerd ontstaat het idee bij een kleine groep verontruste bezoekers om zelf te gaan meten. Dit is het begin van Meten=Weten (M=W). In december 2018 worden twaalf monsters genomen van gewas, mest en grond.
2019 - maart Meten=Weten presenteert de resultaten van hun onderzoek:
- Nieuwsuur wijdt er een item aan waarin Prof. Martin van den Berg zegt dat het voorzorgsprincipe gehanteerd moet worden: https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2274851-omwonenden-lelievelden-vinden-gifstoffen-in-bodem
2019 - april Rapport Onderzoek Bestrijdingsmiddelen en Omwonenden (OBO) van RIVM wordt gepubliceerd https://www.bnnvara.nl/zembla/artikelen/bollengif-in-babyluiers
2019 Door de reuring van het onderzoek van M=W krijgen Martha Buitenkamp en Marga Kool de opdracht om een verkenning te doen of en hoe er weer beweging in het vastgelopen conflict kan komen. Zij presenteren het rapport Uitgesproken. Hun advies luidt:
De overheid is aan zet. Gevraagd wordt een helder en consistent beleid en maatregelen op het snijpunt van landbouw, volksgezondheid en ruimtelijke ordening. Dit moet gepaard gaan met een grote aandacht voor de onderlinge verhoudingen (welzijn, leefbaarheid en samenlevingsopbouw) op het platteland.
https://www.metenweten.com/post/rapport-uitgesproken
2020 Wethouder Jelle de Haas sluit in stilte een eenzijdig convenant af met de bollentelers, LTO, KAVB, Agrifirm, en een aantal toeleveranciers van gewasbeschermingsmiddelen. Niet alleen Meten=Weten wordt er buiten gehouden, wethouder De Haas passeert ook de gemeenteraad.
- https://www.metenweten.com/post/college-westerveld-sluit-convenant-met-bollentelers
- https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/158021/Bollentelers-en-actiegroepen-moeten-weer-om-tafel
2020 - 10 maart Omwonenden bieden petitie aan aan Raad Westerveld voor spuitvrije zones van 100 meter. Inmiddels is deze meer dan 1000x ondertekend. https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/157994/Westerveld-krijgt-petitie-voor-instellen-spuitvrije-zone-van-100-meter-bij-bollenvelden
2020 - 12 mei https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/159841/Westerveld-kan-aan-de-slag-met-dialoogavonden-over-bollenteelt M=W heeft gesprek met gemeenteraad Westerveld en bureau ANNE. Advies ANNE wordt opgeborgen in een diepe la.
2021 - 16 juni Debat Provinciale Staten https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/171063/Uitdijende-bollen-en-lelieteelt-moet-aan-banden-worden-gelegd
2021 - 22 juni Milieudefensie wint rechtszaak Rechtbank Noord Nederland:
Telers die intensiveren (pesticidengebruik, aanleg van drainage) moeten een vergunning Wnb hebben in de nabijheid van N2000 gebieden. Provincie moet handhaven. Milieudefensie en M=W werkten in dit proces nauw samen. https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/171225/Gebruik-bestrijdingsmiddelen-rond-Natura-2000-gebied-voortaan-taboe
2021 - september CdK Jetta Klijnsma doet poging om in tafelgesprekken omwonenden te motiveren om in spoor 2 van het Programma Duurzame Bollenteelt te praten met telers om tot oplossingen te komen. Zowel M=W, Milieudefensie Westerveld als Bollenboos zien hier weinig heil in. Zij willen met de overheden in gesprek om voor omwonenden en natuur de wet- en regelgeving te verbeteren. https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/174125/Meten-Weten-ziet-geen-nut-in-gesprekken-over-bollenteelt-Overheid-is-aan-zet
2021 - 25 november Na diverse formele en informele gesprekken met de CdK en leden van de kerngroep van M=W is er een afsluitend gesprek van Klijnsma met het bestuur M=W. Na lang praten doet Klijnsma het voorstel om een tweede pilot te starten met als uitgangspunt de conclusies van het rapport Uitgesproken. Pilot 1 blijft doorgaan met spoor 1 en spoor 3. Spoor 2 vervalt. M=W denkt dat eindelijk een doorbraak bereikt is.
2021 - 8 december In een zoomgesprek met het bestuur van M=W legt Klijnsma uit dat het coalitieakkoord in de provincie niet van tafel kan gaan. De gedeputeerde kan nu niet ineens streng gaan handhaven. Burgers kunnen alles in spoor 2 bespreken, maar oplossingen met de telers zijn op vrijwillige basis. Klijnsma zegt door te gaan met brede dialoogtafels. ‘Bouwstenen’ die uit de dialoogtafels voortkomen kunnen beschouwd worden als een mogelijke opmaat naar een nieuwe coalitie in 2023 of naar de nieuwe minister van LNV.
M=W is ernstig teleurgesteld over de vrijblijvendheid van spoor 2 en het korte geheugen van Klijnsma die het niet meer over een tweede pilot heeft.
2021 - 9 december komt Klijnsma met haar rapportage. Zij gaat door met een brede dialoog. En geeft aan dat er “geen reële juridische mogelijkheden zijn om op planologisch gebied grenzen te stellen aan de sierteelt (hoewel M=W en anderen haar wel op de mogelijkheden hebben gewezen) en dat er geen draagvlak is om voor de landbouwsector extra regels op te leggen bovenop de landelijke regels. Er worden wel mogelijkheden gezien om op vrijwillige basis afspraken te maken ten aanzien van bollenteelt en de inzet van gewasbeschermingsmiddelen.”
Dus van een pilot waar “de overheid aan zet is met een helder en consistent beleid en maatregelen op het snijpunt van landbouw, volksgezondheid en ruimtelijke ordening die gepaard moet gaan met een grote aandacht voor de onderlinge verhoudingen (welzijn, leefbaarheid en samenlevingsopbouw) op het platteland”, zoals geadviseerd in rapport Uitgesproken is geen sprake. Burgers hadden geen inspraak in de opzet, noch in het verloop van de pilot. Terwijl het doel van de pilot is om de omstandigheden voor omwonenden van intensieve teelten te verbeteren! Alleen in spoor 2 mogen ze wederom in dialoog met telers, overheden en agrobelangengroepen om meer begrip voor elkaar te krijgen onder de bezielende leiding van onze CdK.
We zijn weer terug bij af. De (korte termijn) belangen van de teler blijven voorop staan. Belangen van omwonenden op het gebied van gezondheid en het recht op een veilige leefomgeving zonder afbreuk aan het woongenot worden niet erkend, laat staan gerespecteerd.
De provincie persisteert er in het burgerverzet tegen sierteelt als een communicatieprobleem te zien tussen boeren en burgers dat uitsluitend via dialoog kan worden opgelost en blijft zo zelf buiten schot.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Inmiddels is de sierteelt in Drenthe een belangrijke agro-industrie geworden. Behalve zorgen over pesticiden zijn er zorgen over de toename van zwaar landbouwverkeer. Als gevolg van de intensieve bewerkingen van de percelen en de wijze van oogsten worden extreem veel verkeersbewegingen gemaakt: bollen worden met veel aanhangende grond naar het bedrijf getransporteerd, worden daar gespoeld en gezeefd en vervolgens wordt de spoelgrond, teruggebracht naar het oorspronkelijke perceel. Heen en weer rijden tractoren met grote aanhangwagens, vaak vele kilometers, omdat de percelen steeds vaker ver van het bedrijf liggen. De steeds zwaarder wordende tractoren slingeren zich door de haarvaten en over de dorpswegen van Drenthe, ander wegverkeer wordt de berm in geduwd, wegen gaan kapot, bomen verwond en lantaarns vernield. De teelt gebruikt veel grondwater en ruïneert archeologisch en historisch waardevol landschappen.
Ieder bedrijf dat zich nieuw zou willen vestigen op een industrieterrein zou geen vergunning krijgen voor het belasten van het milieu met zoveel chemische stoffen en verkeersbewegingen en bewerkingen op het perceel (stikstof!). Omdat deze teelt onterecht als gangbare akkerbouw wordt gezien, wordt de telers niets in de weg gelegd.
https://www.metenweten.com/post/bollenverzet-in-westerveld-en-drenthe-van-2001-t-m-2021
Geen opmerkingen:
Een reactie posten