‘Of Broekers-Knol liegt, of ze heeft geen flauw benul’
De Kamer uitte vorige week zware kritiek op Ankie Broekers-Knol omdat er nog steeds geen vluchtelingen uit het afgebrande kamp Moria op Lesbos in Nederland zijn aangekomen. Volgens Broekers-Knol komt de vertraging door tijdrovende Griekse coronaprotocollen en gebrek aan informatie van Griekse zijde. Uit onderzoek blijkt dat de staatssecretaris liegt.
‘Nee hoor, coronaprotocollen hebben er niets mee te maken. Die procedures vinden pas aan het einde na een lang voortraject plaats, en eenmaal aan de beurt, gaan die heel snel. We hebben het gewoon heel erg druk, alles moet buitengewoon zorgvuldig, en dat kost tijd. Juist omdat het om minderjarigen gaat. En die zitten over heel Griekenland verspreid in kampen en opvanghuizen.’
Aan de telefoon spreekt de secretaresse van Eirini Agapidaki, de Griekse Special Secretary for Unaccompanied Minor Asylumseekers, die verantwoordelijk is voor het selecteren op verzoek van EU-opvanglanden van onbegeleide minderjarige asielzoekers uit Griekse kampen. Ooit heetten die ama’s, alleenstaande minderjarige asielzoekers, sinds kort in het Nederlands: alleenstaande minderjarige vreemdelingen: amv’s.
Op donderdag 12 november stuurde De Groene via de mail een lijst vragen naar het departement van Agapidaki naar aanleiding van de uitlatingen van Broekers-Knol tijdens het Kamerdebat woensdag 11 november. Op vrijdag 13 november bel ik met de vraag of er antwoorden te verwachten zijn vóór het weekeinde. Komt de uitzonderlijke ‘Nederlandse vertraging’ misschien door de specifieke eis van Nederland, namelijk dat het alléén meisjes jonger dan veertien wil opnemen?’ De secretaresse schiet in de lach: ‘Welnee, daar heeft Nederland heus niet om gevraagd, dat doet geen enkel land, dat soort voorwaarden stelt niemand, natuurlijk niet.’
Maar Nederland heeft dat wel degelijk gedaan. Veel Nederlandse media hebben er al in september over geschreven; het staat in een officieel document van de Staatssecretaris Migratie en Asiel aan de Kamer. Wegens zware kritiek heeft Broekers-Knol al snel haar eis verzacht naar jongeren onder de zestien.
‘Zal ik u die opsturen,? Het is écht de specifieke eis van Nederland om alleen amv’s die aan díe eis voldoen in Nederland op te nemen. Is die specifieke voorwaarde wellicht oorzaak van de vertraging waardoor er nog steeds geen vijftig amv’s uit het verbrande Moria in Nederland zijn aangekomen?, opper ik de secretaresse.
Ze schrikt merkbaar, realiseert zich dat ze al te veel heeft gezegd: ‘Ik ben niet bevoegd hierop te antwoorden. Ik weet er te weinig van. We hebben het te druk. We moeten zelf alle vragen van journalisten antwoorden. U bent niet de enige. Ik zal het aan de Speciale Secretaris voorleggen. U moet geduld hebben, we kunnen het gewone werk al niet aan.’
‘Agapidaki heeft geen press officer?’ vraag ik. ‘Nee, die hebben we hard nodig, maar die hebben we nog niet’, zegt ze.
Het verklaart waarom er nooit antwoorden van het Agapidaki’s departement op welke mail dan ook komen, en waarom Eirini Agapidaki zelf nooit opneemt op haar mobiele telefoon. Bovendien bevestigt het wat inmiddels een publiek geheim en ook schandaal is: Agapidaki kampt sinds haar officiële benoeming in mei 2020 nog steeds met een groot gebrek aan personeel, met alle gevolgen van dien.
‘Is alleen Agapidaki verantwoordelijk voor de selectie van amv’s die naar een ander EU-land getuurd worden? Selecteert ze op basis van papieren dossiers, of stuurt ze mensen naar al die locaties waar de amv’s zich bevinden? Zijn er andere Griekse bestuurlijke organen die ook selecteren?’ vraag ik tot slot.
De secretaresse weet niet hoe snel ze moet ophangen: ‘Nee, nee, Agapidaki is de énige verantwoordelijke. Ja, in principe moeten medewerkers van ons departement de amv-kandidaten persoonlijk zien, maar ik weet niet of dat nu gebeurt. Sorry, maar ik moet echt aan het werk. Goedendag.’
Half september, direct na de vuurzee die het uitpuilende Griekse kamp Moria op Lesbos geheel in as legde, besloot het kabinet honderd vluchtelingen, van wie vijftig amv’s in Nederland op te nemen. Die honderd moesten afgetrokken worden van vijfhonderd vluchtelingen die Den Haag volgend jaar conform een afspraak met de VN direct uit landen als Soedan, Libië, Somalië, Nigeria moet opnemen. Andere EU-landen meldden meteen dat ze duizend of meer mensen en kinderen uit het afgebrande Moria wilden opnemen. Het besluit werd dan ook als een beschamende ‘Nederlandse Moria-deal’ bestempeld: ‘sigaar uit eigen doos’, ‘schaamteloze uitruil van leed’, ‘koehandel met vluchtelingen’, ‘typisch Nederlandse zuinigheid’, ‘dit is het tegendeel van barmhartigheid en solidariteit’ viel in de Nederlandse media te lezen.
Er kwam onmiddellijk een campagne op gang: #FiksDeMoriaDeal. De campagne #500kinderen zet zich in – om los van de Moria-deal - zo snel mogelijk vijfhonderd amv’s uit Griekse kampen naar Nederland te halen, iets waartoe 178 gemeenten al sinds juni toe bereid zijn. De druk van de achterbannen op hun coalitiepartijen is enorm opgevoerd. Bij het CDA is het ronduit bijna revolutie.
Om erachter te komen waarom Broekers-Knol er niet in is geslaagd sinds september honderd Moria-slachtoffers naar Nederland te krijgen is geen sinecure. De staatssecretaris had het afgelopen woensdag ook moeilijk met vragen van GroenLinks en de SP waarom het Duitsland wel lukt snel en veel vluchtelingen, ook veel amv’s, uit Griekenland naar Duitsland te halen, maar Nederland niet.
Niemand in Griekenland, geen enkele organisatie of Grieks bestuurlijk orgaan lijkt te beschikken over correcte cijfers met betrekking tot hoeveel volwassenen en hoeveel amv’s wanneer uit Griekenland naar andere EU-lidstaten zijn vertrokken en zullen afreizen. Af en toe lees je in de internationale pers dat Duitsland, Frankrijk, België, Portugal, Letland en ook niet EU-lid Zwitserland grote en kleine aantallen amv’s hebben opgenomen, en ook volwassen vluchtelingen, soms zelfs hele gezinnen. Die berichten checken is schier onmogelijk.
Het uitvoerende internationale IOM dat samen met de UNHCR de meeste Griekse kampen runt, zou het beste geïnformeerd zijn. Maar net als bij de UNHCR kom je er bij het IOM per telefoon nooit doorheen. Antwoorden per mail krijg je per definitie niet. De enige manier om wat dan ook uit te vinden, is via persoonlijke contacten. En die willen stuk voor stuk volstrekt anoniem blijven, want er heerst in de Griekse wereld van asiel en migratie een enorme angstcultuur.
Pas in de nacht van vrijdag op zaterdag sijpelt de informatie via telefoontjes binnen. Door m’n smart phone-oortjes groeit een ingewikkeld verhaal, waarachter een complex, bijna ondoorgrondelijk Grieks labyrintisch-ministerieel conflict schuilgaat. Maar wat betreft de redenen die Broekers-Knol in het Kamerdebat opvoerde om de vertraging van de opname van vijftig amv’s te verklaren, wordt alles al snel duidelijk.
Volgens bronnen dicht bij het Griekse ministerie en Special SecretaryAgapidaki is de Nederlandse eis van ‘meisjes jonger dan veertien of jongeren onder de 16’ de belangrijkste oorzaak voor de vertraging. 93 procent van de ongeveer 5600 amv’s in heel Griekenland is jongen, de rest is meisje, maar de meesten zijn ouder dan veertien. Broekers-Knol heeft tijdens debatten wel eens laten vallen dat ze haar eis wel wilde uitbreiden naar ‘andere eilanden en kampen dan Moria’, maar ook dat helpt niet, want daar zijn ze ook niet te vinden.
Overigens zijn alle amv’s die zich op het moment van de branden nog in de zogenaamde safe zone voor minderjarige vluchtelingen in Moria bevonden van Lesbos naar het Griekse vaste land overgebracht, ongeveer vijfhonderd. Ze zitten in hotels in de buurt van Thessaloniki en de grens met Noord-Macedonië, Idomeni. Anderen verblijven in een safe zone in het troosteloos Malakassa kamp, een verlaten kazerne, zestig kilometerbuiten Athene. Of ze nu dicht bij Athene toeven, of ver weg, Agapidaki heeft niet genoeg personeel om snel te kunnen selecteren. En volgens alle bronnen weet Broekers-Knol dat allang donders goed.
Daar komt bij - hier wordt het ingewikkeld - dat er een ware oorlog woedt tussen het Griekse ministerie van Migratie en Asiel en het ministerie van Sociale Zaken en Arbeid over het voogdijsysteem. EKKA, het Griekse Centrum voor Solidariteit in Athene dat onder het laatste ministerie valt, heeft de voogdij voor Griekse ouderloze kinderen, en ook over amv’s.
Agapidaki, die onder het eerste ministerie valt, heeft echter de verantwoordelijkheid voor selectie en huisvesting van amv’s in binnenland en buitenland.
Een van de hoofredenen voor die Grieks-bestuurlijke oorlog is het Memorandum of Understanding (MoU) dat Broekers-Knol in juni dit jaar tekende met haar Griekse ambtsgenoot Koumoutsakos, de Griekse viceminister van Asiel en Migratie. Het MoU van Broekers-Knol gaat over Nederlandse hulp voor amv’s aan en ín Griekenland, dat ze in april dit jaar aan het kabinet wist te verkopen als alternatief voor onmiddellijke opname van vijfhonderd amv’s van de Griekse eilanden. Iets waar toen al breed draagvlak voor was in de Nederlandse samenleving. Inmiddels is een meerderheid van Nederlandse gemeenten, 178, bereid stante pede vijfhonderd amv’s uit Griekse kampen op te nemen. Het kabinet blijft weigeren.
In de eerste plaats gaat het MoU over drie shelters voor zestien kinderen per opvangtehuis in Athene, gerund door de Nederlandse ngo Movement On The Ground (MOTG) van Johnny de Mol, dat geen ervaring heeft met de delicate problematiek rond amv’s. MOTG kreeg daar 3,5 miljoen van Broekers-Knol voor, en moet de shelters opzetten en managen in samenwerking met de Griekse ngo Homeproject.org, die wél in amv’s is gespecialiseerd. Zowel Broekers-Knol als MOTG weigeren antwoord te geven op vragen over hoe dat geld precies wordt uitgegeven, en waarom MOTG er überhaupt tussen zit, terwijl Homeproject dit alles in principe veel beter zelf kan uitvoeren.
Tegen alle beloftes van de staatssecretaris in, is er nu nog maar één zo’n shelter open, maar er zitten veertien van de beoogde zestien meisjes, meldde Knol afgelopen woensdag. De andere twee opvangtehuizen zijn ‘in de maak’. Ze ‘hoopt dat die voor kerstmis klaar en bemand zijn’, zei ze tegen de Kamer. Voor dit deel van het MoU is Eirini Agapidaki, de speciale secretaris voor amv’s verantwoordelijk.
In de tweede plaats gaat het MoU over Nederlandse assistentie aan het kersverse en haperende Griekse voogdijsysteem. Dat doneert Broekers-Knol aan het EKKA, de ‘vijand’ van Agapidaki, via de Nederlandse organisatie Nidos, dat Griekse voogden moet opleiden.
Echter: dat hééft het Nidos al sinds 2014 gedaan, indertijd gefinancierd uit een EU-potje, via de Griekse ngo Metadrasi die al drie jaar lang door Nidos opgeleide Griekse voogden aan EKKA levert.
De voorzitter van de raad van bestuur van Metadrasi, mevrouw Lora Pappa, is nog steeds razend over dit volgens haar onzinnige deel van het MoU. Door gebrekkige Griekse voogdijwetgeving in 2018 kunnen niet genoeg voogden aangesteld en betaald worden, terwijl die er wel degelijk zijn. De voogden die wél al zijn aangesteld zijn overbelast: ze hebben meer dan honderd amv’s per voogd. Bovendien worden die voogden sinds januari 2020 dikwijls maandenlang niet betaald.
‘En dat terwijl Nederland nu heel veel geld aan trainingen voor voogden aan Griekenland geeft, die helemaal niet nodig zijn. Ondertussen krijgen de operationele voogden telkens weer lange tijd geen salaris uitbetaald’, vertelde Pappa over de telefoon in mei dit jaar. Dit weekeinde neemt ze de telefoon niet op.
De voormalige directeur van EKKA, Valentis Papathanassiou, was al sinds mei dit jaar gefrustreerd door de aanstelling van Eirini Agapidaki. De gemoederen liepen hoog op. De druppel was voor hem het MoU van Broekers-Knol: hij vond de inhoud daarvan dusdanig beneden alle peil, zozeer een onverantwoordelijke kapitaalvernietiging van drie jaar investering in expertise rond amv’s, ergo in strijd met basale bestuurlijke logica, dat hij weigerde te ondertekenen. Dus stapte hij op.
Sindsdien is het hek van de dam. Vooral omdat sindsdien Agapidaki schaamteloos ervaren medewerkers van EKKA ‘steelt’, door hen hogere en beter betaalde posities aan te bieden, gesteund door de Griekse premier en minister Mitarakis. EKKA-werknemers schreven daar op 26 oktober jongstleden een brandbrief over aan de Griekse premier.
Het resultaat van dit alles is een dubbel drama: bij Agapidaki zijn nog steeds niet voldoende medewerkers, de werkdruk is structureel te hoog. En door het weghalen van experts bij EKKA kampt die instelling inmiddels óók met een pijnlijk en desastreus personeelstekort. Geen enkele voogd kan immers meer dan honderd Griekse en vluchtelingenkinderen verspreid over heel Griekenland aan.
Wat betekent dit alles voor de Nederlandse Moria Deal? Welnu, omdat voor het vervoer van eventueel geselecteerde amv’s - die er gezien de eis van meisjes onder de veertien of jongeren onder de zestien hoe dan ook niet voldoende zijn - van de hotels en kampen waar ze zich bevinden naar de Nederlandse ambassade een voogd nodig is, en al die voogden overwerkt zijn, en bovendien diep ongelukkig in hun werk dóór Nederland, Broekers-Knol in het bijzonder, komt daar niets van terecht. Onderaan de lange lijst prioriteiten van EKKA-voogden staat wel de Nederlandse ambassade faciliteren. Al het andere gaat voor. En nee, dat doen ze niet uit wraak, bewust, of expres. Zo gaan die dingen gewoon.
Waarom lukt het Duitsland dan wel om niet alleen volwassen vluchtelingen, maar ook amv’s snel uit Griekenland over te halen? Betrouwbare bronnen melden dat Duitsland dit alles - in tegentelling tot Nederland - heel goed heeft begrepen, en een onorthodoxe oplossing heeft bedacht, specifiek voor amv’s. Ten eerste stelt Duitsland geen seksistische gender- en leeftijd-discriminerende voorwaarden van ‘alleen meisjes onder de veertien of jongeren onder de zestien’.
‘Duitsland is veel flexibeler’, zegt een bron door de telefoon, die natuurlijk ook absolute anonimiteit eist. Berlijn accepteert jongens en meisjes onder de achttien. Schluss. Omdat er veel jongens tussen de vijftien en achttien amv zijn, is dat meteen een veiligheidsprobleem. Die jongens moeten heel zorgvuldig gescreend worden. Dat doet Duitsland door op één of andere wijze zélf amv’s te selecteren. Door ambassadepersoneel naar locaties te sturen, of door amv’s in de Duitse ambassade zónder voogd, noch in het bijzijn van een advocaat urenlang te bevragen. Is dit geoorloofd? Neen. Maar de Duitse ambassade doet het toch. Wanneer de amv’s - meestal tienerjongens - de urenlange Duitse veiligheidstests doorstaan, zijn de coronaprotocollen voor testen en het resultaat afwachten een peulenschilletje, en zitten de amv’s in no time, met een masker, in een vliegtuig van Athene naar Duitsland.
Samenvattend: de schuld voor de volgens de Kamer onacceptabele vertraging van het uitvoeren van de Nederlandse Moria-deal ligt niet bij de Grieken. Behalve de gebruikelijke Griekse bureaucratische chaos is er in deze kwestie ook sprake van bestuurlijke chaos, waar het controversiële en deels nu al mislukte MoU van Broekers-Knol mede debet aan is.
De hoofdreden is de eis van ‘alleen meisjes onder de veertien of jongeren onder de zestien’. De tweede reden is dat Griekse voogden volkomen overbelast zijn. De derde dat daar bovenop door verregaande Nederlandse diplomatieke incompetentie weinig goodwill is voor legale en bureaucratische behoeften van de Nederlandse ambassade om amv’s die het kabinet wil opvangen - en die er gezien de specifieke voorwaarde toch al niet voldoende zijn - door de verplichte papiermolen te helpen.
Broekers-Knol heeft ondertussen gemeld mensen naar Griekenland te zullen sturen om het selectieproces voor de Nederlandse Moria-deal van tenminste die vijftig amv’s te bevorderen.
‘Hoe kan het dat de staatssecretaris daar allemaal tijdens het Kamerdebat op woensdag met geen woord over heeft gerept?’ vraag ik aan de laatste bron de afgelopen vrijdag diep in nacht. Antwoord: ‘Of ze liegt, of ze heeft geen flauw benul, en ik weet niet wat erger is.’
Naschrift 16-11-2020, 10.00 uur.
Vanochtend meldde een bron van het IOM dat er 460 amv’s en meer dan 1600 volwassen met kinderen uit Griekenland door andere EU-landen uit Griekenland zijn opgenomen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten