Peter Giesen van de Volkskrant

Peter Giesen is 'Correspondent van de Volkskrant in Frankrijk, historicus,' en een exponent bij uitstek van de mainstream-pers. Zijn beschrijving vertoont alle kenmerken van het milieu van de lagere middenklasse, die van oudsher het zogeheten 'volk' wantrouwt. Vandaag bericht hij: 

Waarom het populisme zegeviert in het Westen

De comeback van het populisme

ARTIKELDe Brexit en de verkiezing van Trump zijn opstekers voor de Europese populisten. Le Pen in het Elysée? Waarom niet? Boze burgers in Cornwall, de Provence en Mecklenburg-Voorpommeren hebben een stem gekregen.

Door: Peter Giesen 10 november 2016, 02:00

De Franse ambassadeur in Washington verkeerde gisterochtend in staat van grote ontreddering. 'Na de Brexit en deze verkiezing is alles mogelijk. Een wereld stort in voor onze ogen. Een duizeling', twitterde Gérard Araud. En hij voegde toe: 'Dit is het einde van een tijdperk, dat van het neoliberalisme. Blijft te bezien wat zal volgen.'

De ambassadeur schrok zo van zijn vrijmoedige tweets dat hij ze even later weer wiste. Maar zijn woorden illustreren de enorme bezorgdheid die de verkiezing van Trump in Europa heeft veroorzaakt. 'De gebeurtenissen van de laatste maanden en dagen moeten worden behandeld als een waarschuwingsteken voor iedereen die gelooft in de liberale democratie', zei Donald Tusk, president van de Europese Unie.

Niet alleen diplomaten, politici, captains of industry en media maken zich zorgen. Ook een groot deel van de burgers ziet het populisme als een demagogische stroming waar niets goeds van te verwachten valt.

http://www.volkskrant.nl/4412266?utm_source=VK+avond+20161110&utm_medium=email&utm_campaign=Waarom%20het%20populisme%20zegeviert%20in%20het%20Westen&utm_userid=8e2978c-c971-d461-be04-40021281a60b

Wat opvalt in deze beschrijving is het eigen démasqué van de mainstream-media die alles op alles hebben gezet om het huidige corrupte neoliberale bestel overeind te houden, samen met, ik citeer: 'diplomaten, politici, captains of industry en media.' Zonder het zelf te beseffen demonstreert Giesen openlijk de lakeien-mentaliteit van de 'vrije pers.' Door een gebrek aan zowel historische kennis als ervaring zijn hij en zijn collega's niet in staat de oorzaak van de huidige ontwikkelingen in een breder kader te analyseren. Volgens zijn simplisme is het 'populisme,' schuldig, en zeker niet het neoliberalisme en neoconservatisme die de huidige situatie hebben veroorzaakt. Voordat ik de komende dagen verder inga op de corrupte voorstelling van zaken van de commerciële massamedia, eerst een verhaal dat ik aantrof in het schitterende boek van de Duitse auteur en historicus, wijlen Joachim Fest, getiteld: Tegenlicht. Een Italiaanse Reis ((1990). Fest, die in een traditioneel burgerlijk-intellectueel, anti-nazi milieu opgroeide had wel oog voor de bredere context waarin het tragische bestaan van de mens zich voltrekt. Deels in mijn woorden en die van Fest, verloopt het exemplarische verhaal als volgt:

We schakelen over naar Napels in het jaar 1674. Ook daar voltrok zich een gekostumeerd toneelstuk dat in een drama eindigde. Het begon tijdens een broeierige zomer, op de feestdag van de Madonna del Carmine, die als vanouds opgeluisterd werd met een 'Turkenveldslag.' Een waar volksfeest waarbij als christenen en muzelmannen gekostumeerde Napolitanen op elkaar inhakten tot — volgens traditie — de christenen wonnen. Normaal keerde het volk na de voorspelbare nederlaag van de ‘vuige islamieten’ kroegwaarts om zich te laten vollopen en zich kogelrond te eten. Maar dat jaar gebeurde er iets onverwachts. De energie die door de begrijpelijke opwinding was losgekomen keerde zich ineens tegen de macht, in de figuur van de Spaanse onderkoning Don Rodrigo die de belastingen op de eerste levensbehoeften had verhoogd om daarmee de tekorten in zijn hofhouding weg te werken. Iemand begon te roepen 'Weg met de belastingen,' een leuze die massaal weerklank vond. De Duitse historicus Joachim Fest schrijft hierover: 'Toen niemand eigenlijk meer wist hoe het nu verder moest, trok de menigte naar het regeringspaleis, en op weg daarheen stroomden van alle kanten kijklustigen toe. Niemand begreep waarom het eigenlijk ging, maar iedereen liep mee en allen schreeuwden: "Weg met de belastingen!" Toen de onderkoning op het balkon verscheen om het volk te kalmeren, verdronken zijn woorden in het gejouw. Sluw als Don Rodrigo was, en ook gezien de weinige soldaten die hij tot zijn beschikking had, gaf hij er de voorkeur aan de benen te nemen. Hij wierp een paar handenvol munten tussen de mensen en maakte van de onmiddellijk uitbrekende knokpartijen gebruik om te ontkomen.' Vanuit een veilige schuilplaats beval de koning het leger de orde te herstellen, daarbij viel een schot, niemand wist van welke zijde. In elk geval sloeg de vlam in de pan. De razende meute viel met alles dat los en vast zat het paleis aan, de wachtposten werden dood geranseld en de tolhuizen in brand gestoken. 'Uit naam van het volk' werden de wijken van de welgestelden geplunderd, het meubilair op straat gesmeten en in brand gestoken. Wat moest men er anders mee. Nadat die klus geklaard was viel er een machtsvacuüm en voelde het volk dat het een leider nodig had. 'De keus viel op Tommaso Aniello (kortweg Masaniello genoemd. SvH), een arme viskoopman van de Piazza del Mercato, maar welbespraakt, impulsief en niet in de laatste plaats beroemd omdat hij zojuist in de "Turkenveldslag" het winnende leger van de christenen had aangevoerd.' Deze populistische poseur, begiftigd met de gave der welsprekendheid zou geschiedenis schrijven. Hij werd ogenblikkelijk tot 'koning van Napels' uitgeroepen. Vervolgens werd het nacht en ging iedereen moe maar voldaan slapen. De volgende dag drongen met mestvorken en dorsvlegels bewapende boeren de stad binnen om zich bij de opstandelingen aan te sluiten. Don Rodrigo stuurde een afgezant om onderhandelingen aan te knopen en zo de gemoederen tot bedaren te brengen en de politieke angel uit het oproer te halen. De eer viel te beurt aan ene Carafa, een man van blauw bloed die bij het volk geliefd was. Dat bleek geen slimme zet, want toen de massa besefte dat de echte koning bereid was water bij de wijn te doen, kwam ze met meer eisen, zoals 'gelijkstelling in de bestuursambten evenals de bezittingen van de rijken, en Masaniello las een lijst voor met de namen van degenen die onteigend dienden te worden.' Toen Carafa verbijsterd door zoveel praatjes van het volk enigszins terughoudend reageerde werd hij subiet vermoord, zijn paleis werd leeggeroofd en zijn kostbare voorwerpen voor spotprijzen verkocht om de nood van het volk te verlichten. Er bleef Don Rodrigo maar één ding over: zelf onderhandelen met de kersverse Koning van Napels. 'De viskoopman trok een gewaad van zilverbrokaat aan, bond een sierdegen om en stak een medaillon van de Madonna op zijn borst. In de straten waarlangs hij naar de zetel van de onderkoning trok, hadden zich honderdvijftig volkscompagnieën opgesteld, die hun haastig vervaardigde banieren en standaards lieten nijgen voor de tribuun en zijn gevolg.' Met groot Spaans ceremonieel werd de visverkoper op het paleis ontvangen en vervolgens naar de kathedraal geleid alwaar hij werd omgeven door hovelingen en hoogwaardigheidsbekleders om vervolgens plaats te nemen onder een baldakijn. Plechtig liet Don Rodrigo voorlezen dat de belastingverhogingen met onmiddellijke ingang zouden worden afgeschaft. Ondertussen werd 'ook zijn vrouw, een eenvoudig viswijf, aan het hof uitgenodigd en door de onderkoningin ontvangen. Met huichelachtig eerbetoon heette de hertogin "Hare Doorluchtige Genade" welkom.' Na een kort en wat onwennig onderhoud vertrok de visvrouw weer om 'triomfantelijk, langs nieuwsgierig volk en buren, wier afgunst haar geluk slechts vergrootte, in de koninklijke kales naar haar woning terug te keren.' Maar ja, hoe nu verder? Dat realiseerde Masaniello zich ook, het kon niet alle dagen feest en oproer zijn, hij moest iets doen, laten zien wie de lakens uitdeelde. 'Een paar dagen lang deelde hij naar alle kanten goud en juwelen uit en verleende hij zijn trouwste aanhangers fraai klinkende titels.' Intussen had hij de smaak van de macht te pakken. Maar zoals gebruikelijk wanneer een gewone sterveling ineens een hem onbekend universum binnen schiet, wist ook hij niet wat hij er mee aan moest. Dus begon Masaniello voor zichzelf en liet hij weten dat een koning zonder paleis een schertsfiguur is. Zonder uiterlijk vertoon zou niemand zien dat hij macht had, het eeuwige probleem van de nieuwe rijke. Dat kon natuurlijk niet, het zou een aanfluiting zijn. Er moest daarom op de plaats van zijn krot aan de Piazza del Mercato een enorm paleis voor hem verrijzen en ‘om het terrein daarvoor te vergroten, begon hij zijn vroegere buren uit hun huizen te verdrijven.' Ondertussen liet hij 'voor een banket bij de familieportretten in het Palazzo Carafa de hoofden eruit snijden, aan lansen bevestigen en tegenover zijn zitplaats neerzetten.' Toen het volk eenmaal doorkreeg dat Masaniello aan grootheidswaan leed, begon men te morren. Al snel was de kreet 'Leve de onderkoning' te horen, maar de viskoopman liet zich niet zo snel uit het veld slaan. 'Hij reageerde met terreur en sprak doodvonnissen uit, die hij soms eigenhandig uitvoerde. Aan het begin van de Via Toledo liet hij een galg plaatsen als een symbool van de volksregering.' Ondertussen wachtte de onderkoning rustig af. Hij bezat de eeuwenoude kennis van de ware macht. Een kwestie van tijd, dacht hij. Een juiste inschatting want de onvrede mondde uit in rellen en tijdens één er van vluchtte Masaniello de Santa Maria del Carmine binnen. Hij greep een crucifix en probeerde zijn achtervolgers te kalmeren. Tevergeefs, ze sleurden hem van de kansel en sloegen zijn hoofd eraf. Maar 'de stemming sloeg nogmaals om. Nauwelijks was Masaniello vermoord of het volk begon te jammeren. Alsof men de daad ongedaan wilde maken naaide men het hoofd weer aan de romp, en men bedde de dode, tussen kaarsen en massa's bloemen, op rijk gedrapeerde witte zijde. Men stelde een vervolging in tegen de moordenaars en gaf de dode koning een paar dagen later een begrafenis in de grote ceremoniële stijl waarvan hij zo had gehouden. Voor de machtige, door fakkeldragers omgeven katafalk in de Santa Maria del Carmine bogen de onderkoning, de hovelingen, de militairen en de schone dames, en de aartsbisschop leidde de uitvaart. Uit de haven denderden kanonsschoten, en de menigte viel op de knieën en riep: "Zalige Masaniello, bid voor ons."' 

De moraal van dit waar gebeurde verhaal, waaruit zoveel parallellen te trekken zijn, is onmiskenbaar. Later meer daarover.