Op de Amerikaanse website Truthdig van 10 januari 2016 schreef Chris Hedges onder de kop The Great Forgetting:
America’s refusal to fund and sustain its intellectual and cultural heritage means it has lost touch with its past, obliterated its understanding of the present, crushed its capacity to transform itself through self-reflection and self-criticism, and descended into a deadening provincialism. Ignorance and illiteracy come with a cost. The obsequious worship of technology, hedonism and power comes with a cost. The primacy of emotion and spectacle over wisdom and rational thought comes with a cost. And we are paying the bill.
The decades-long assault on the arts, the humanities, journalism and civic literacy is largely complete. All the disciplines that once helped us interpret who we were as a people and our place in the world — history, theater, the study of foreign languages, music, journalism, philosophy, literature, religion and the arts — have been corrupted or relegated to the margins. We have surrendered judgment for prejudice. We have created a binary universe of good and evil. And our colossal capacity for violence is unleashed around the globe, as well as on city streets in poor communities, with no more discernment than that of the blinded giant Polyphemus. The marriage of ignorance and force always generates unfathomable evil, an evil that is unseen by perpetrators who mistake their own stupidity and blindness for innocence.
'We are in danger of forgetting, and such an oblivion — quite apart from the contents themselves that could be lost — would mean that, humanly speaking, we would deprive ourselves of one dimension, the dimension of depth in human existence,' Hannah Arendt wrote. 'For memory and depth are the same, or rather, depth cannot be reached by man except through remembrance.'
Those few who acknowledge the death of our democracy, the needless suffering inflicted on the poor and the working class in the name of austerity, and the crimes of empire — in short those who name our present and past reality — are whitewashed out of the public sphere. If you pay homage to the fiction of the democratic state and the supposed 'virtues' of the nation, including its right to wage endless imperial war, you get huge fees, tenure, a television perch, book, film or recording contracts, grants and prizes, investors for your theater project or praise as an pundit, artist or public intellectual. The pseudo-politicians, pseudo-intellectuals and pseudo-artists know what to say and what not to say. They offer the veneer of criticism — comedians such as Stephen Colbert do this—without naming the cause of our malaise. And they are used by the elites as attack dogs to discredit and destroy genuine dissent. This is not, as James Madison warned, the prologue to a farce or a tragedy; we are living both farce and tragedy.
'The withdrawal of intellectuals from political concerns is itself a political act,' sociologist C. Wright Mills wrote. 'Which is to say that it is at best a pseudo-withdrawal. To withdraw from politics today can only mean "in intent"; it cannot mean "in effect." For its effect is to serve whatever powers prevail, even if only by distracting public attention from them. Such attempts may be the result of fear or fashion; or of sincere conviction — induced by success. Regardless of the motive, the attempted withdrawal means to become subservient to prevailing authorities and to allow the meaning of one’s own work to be determined, in effect, by other men.'
Een voorbeeld van wat Hannah Arendt 'forgetting' noemt, waardoor 'depth cannot be reached by man,' is een artikel van docent geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, dr. Ruud van Dijk. In de Volkskrant van 19 december 2015 beweerde hij dat aangezien 'Amerika nog steeds de onmisbare natie [is],'
[e]en van de belangrijkste doelstellingen van het Europese en Nederlandse beleid moet zijn te voorkomen dat Amerika niet langer verantwoordelijk wil zijn voor het functioneren van het internationale systeem.
Maar hoe kan de VS 'verantwoordelijk' zijn 'voor het functioneren van het internationale systeem,' wanneer het niet eens de 'orde' in eigen land kan handhaven? Drie weken nadat de Van Dijk in de Volkskrant had beweerd dat de VS 'de onmisbare ordeningsmogendheid in het internationale systeem' is, schreef de Amerikaanse hoogleraar Henry A. Giroux:
Mass shootings have become routine in the United States and speak to a society that relies on violence to feed the coffers of the merchants of death. Given the profits made by arms manufacturers, the defense industry, gun dealers and the lobbyists who represent them in Congress, it comes as no surprise that the culture of violence cannot be abstracted from either the culture of business or the corruption of politics. Violence runs through US society like an electric current offering instant pleasure from all cultural sources, whether it be the nightly news or a television series that glorifies serial killers.
At a policy level, violence drives the arms industry and a militaristic foreign policy, and is increasingly the punishing state's major tool to enforce its hyped-up brand of domestic terrorism, especially against Black youth. The United States is utterly wedded to a neoliberal culture in which cruelty is viewed as virtue, while mass incarceration is treated as the chief mechanism to 'institutionalize obedience.' At the same time, a shark-like mode of competition replaces any viable notion of solidarity, and a sabotaging notion of self-interest pushes society into the false lure of mass consumerism. The increasing number of mass shootings is symptomatic of a society engulfed in racism, fear, militarism, bigotry and massive inequities in wealth and power.
Waarom zou een staat dat 'relies on violence to feed the coffers of the merchants of death' en in de greep is van 'racism, fear, militarism, bigotry and massive inequities in wealth and power,' en dat in haar 240-jarig bestaan slechts 21 jaar geen oorlog kende, 'verantwoordelijk' kunnen zijn voor de 'orde' in de wereld? Hoe kan een Nederlandse academicus, die studenten opleidt, pleiten voor steun aan een neoliberale wanorde, die volgens oud-president Jimmy Carter een 'oligarchie' is geworden? Waarom laat de geschiedenis-faculteit van de Universiteit van Amsterdam deze onwetenschappelijke propaganda onweersproken voorbijgaan? De verklaring is, vrees ik, dat bij de Faculteit der Geesteswetenschappen van de UVA politiek correcte meningen hoger worden gewaardeerd dan wetenschappelijk verantwoorde feiten. Niet voor niets staat op de World University Rankings 2015-2016 de Universiteit van Amsterdam pas op de 58ste plaats, achter universiteiten in Zweden, Zwitserland, België en twee universiteiten in Singapore, een stadstaat, net iets groter dan de Noordoostpolder. De UVA is so to speak een minor poet. Voor een waarheidsgetrouw beeld van de VS dient de lezer allereerst de grote schrijvers en dichters van het land te kennen. Mensen als bijvoorbeeld William Carlos Williams, die algemeen beschouwd wordt als één van de grootste twintigste eeuwse dichters van het land. Zijn essaybundel In The American Grain (1933) begint hij met de woorden:
In these studies I have sought to re-name the things seen, now lost in chaos of borrowed titles, many of them inappropriate, under which the true characters lies hid. In letters, in journals, reports of happenings I have recognized new contours suggested by old words so that new names were constituted… it has been my wish to draw from every source one thing, the strange phosphorus of the life, nameless under an old misappellation.
Williams is op zoek naar de geschiedenis achter de geschiedenis, de bron waaruit historische feiten opborrelen, de ware karaktertrekken van een samenleving, waarvoor de politiek correcten, die alles via een ideologische bril bezien, blind zijn. Om die geschiedenis te kunnen zien is een bepaalde intelligentie nodig die men niet snel aantreft op de Nederlandse universiteiten. Ik bedoel hier niet dat een student in staat is bepaalde dingen uit zijn hoofd te leren, want ook een aap kan geconditioneerd worden. Wat ik op het oog heb is ware intelligentie, dat wil zeggen het vermogen om kennis vruchtbaar te maken door middel van verbeeldingskracht, de capaciteit om tussen de regels door te lezen, abstract te kunnen denken, om door de waan heen te prikken, achter de façade te kijken, om als een röntgenstraal de binnenkant zichtbaar te maken. In het essay Voyage of the Mayflower beschrijft William Carlos Williams de psychologische gesteldheid van de puriteinse christenen die in 1620 op het schip de Mayflower naar de Nieuwe Wereld voeren:
As particles stripped of wealth, mortifying (gekastijd. svh) as they were mortified, 'predicateurs' (geestelijken. svh),greatly suffering, greatly prepared to suffer, they were the perfect sprout for the savage continent God had driven them to. But Puritans, as they were called, if they were pure it was more since they nothing in them of fulfillment than because of positive virtues.
By their very emptiness they were the fiercest element in the battle to establish a European life on the New World. The first to come as a group, of a desire sprung within themselves, they were the first American democracy — and it was they, in the end, who would succeed in making everything like themselves…
The emptiness about them was sufficient terror for them not to look further. The jargon of God, which they used, was their dialect by which they kept themselves surrounded as with a palisade. They pleaded weakness, they called continually for help (while working shrewdly with their own hands all the while), they asked protection — but the real help had been to make them small, small and several, several and each as a shell for his own 'soul.' And the soul? a memory (or a promise), a flower sheared away (weg gesnoeid. svh) — nothing…
And so they stressed the 'spirit' — for what else could they do? — and this spirit is an earthly pride which they, prideless, referred to heaven and the next world. And for this we praise them, instead of for the one thing in them that was valuable: their tough littleness and weight of many to carry through the cold…
Their misfortune has become a malfeasant (misdadige. svh) ghost that dominates us all. It is they who must have invented the 'soul,' but the perversion is for this emptiness, this dream, this pale negative to usurp the place of that which really they were destined to continue.
This stress of the spirit against the flesh has produced a race incapable of flower. Upon that part of the earth they occupied true spirit dies because of the Puritans, except through vigorous revolt. They are the bane (vergif. svh), not the staff (steunpilaar. svh). Their religious zeal, mistaken for a thrust up toward the sun, was a stroke in, in, in — not toward germination but the confinements of a tomb.
Die werkelijkheid kunnen de politiek-correcten van de Nederlands massamedia en de polder-academia niet zien. Ze weten niets over de Amerikaanse leegte, 'this emptiness, this dream,' deze Amerikaanse Droom, 'incapable of flower.' Ze beseffen geenszins dat het 'religieuze fanatisme' van de 'White Anglo-Saxon Protestants,' die het imperium stichtten, onvermijdelijk leidde tot de 'confinements of a tomb.' De geschiedenis heeft aangetoond dat 'emptiness about them was sufficient terror for them not to look further.' Het Europese geweld en de Europese repressie die de puriteinen waren ontvlucht, herhaalde zich in de Nieuwe Wereld, zoals het geweld van de 'Joodse staat' ontstond uit het Europese geweld tegen de joden in het Avondland. Lang voordat de VS werd gesticht, was er het geweld van de Europeanen, die zich net als de joden een 'uitverkoren volk' voelden, en die'het beloofde land' meenden te ontvangen, volgens het oudtestamentische boek Deuteronomium, op voorwaarde dat
van de steden dezer volken, die u de HEERE, uw God, ten erve geeft, gij niets [zult] laten leven, dat adem heeft… gij zult ze ganselijk verbannen: de Hethieten, en de Amorieten, en de Kanaänieten, en de Ferezieten, de Hevieten, en de Jebusieten, gelijk als u de HEERE, uw God, geboden heeft… En de HEERE, uw God, zal haar in uw hand geven; en gij zult alles, wat mannelijk daarin is, slaan met de scherpte des zwaards…
Het joods-christelijke uitverkoren zijn kon en kan nog steeds alleen in massaal geweld eindigen. Superioriteitsgevoel kent geen territoriale grenzen, en evenmin geweldsgrenzen. Toen niet, nu niet en ook niet in de toekomst. Terreur tegen de zwakkere is een ziekte van de ziel, die bij velen niet het vermogen bezit existentiële angsten te verdragen. William Carlos Williams:
In fear and without guidance, really lost in the world, it is they alone who would later, at Salem (heksenprocessen van Salem. https://nl.wikipedia.org/wiki/Heksenprocessen_van_Salem svh), have strayed so far — morbidly seeking the flame, —that terrifying unknown image to which, like savages, they too offered sacrifices of human flesh. It is just such emptiness, revulsion, terror in all ages, which in fire — a projection still of the truth — finds that which lost and desperate men have worshiped. And it is still today the Puritan who keeps his frightened grip upon the throat of the world lest it should prove him — empty.
Such would the New World become. Their strength made it, but why, why the perpetual error of remaining at that low point? It is that at which the soul, dying in then, not liberated by death, but dead — is sad.
The result of that brave setting out of the Pilgrims has been an atavism (terugval. svh) that thwarts (dwarsboomt. svh) and destroys. The agonized spirit, that has followed like an idiot with undeveloped brain, governs with its great muscles, babbling in a text of the dead years. Here souls perish miserably, or, escaping, are bent into grotesque designs of violence and despair. It is an added strength thrown to a continent already too powerful for men. One had not expected that this seed of England would come to impersonate, and to marry, the very intestines of the settlers and turn them against themselves, to befoul the New World.
It has become 'the most lawless country in the civilized world,' a panorama of murders, perversions, a terrific ungoverned strength, excusable only because of the horrid beauty of its great machines. Today it is a generation of gross know-nothingism, of blackened churches where hymns groan like chants from stupefied jungles, a generation universally eager to barter permanent values (the hope of an aristocracy) in return for opportunist material advantages, a generation hating those whom it obeys.
What prevented the normal growth? Was it England, the northern strain, the soil they landed on? It was, of course, the whole weight of the wild continent that made their condition of mind advantageous, forcing it to produce its own likeness, and no more.
Nadat de puriteinse kolonisten op het land van de Indianen hun gewelddadige stempel van 'its own likeness, and no more' hadden gedrukt, was de rest van de wereld aan de beurt, en 'it is still today the Puritan who keeps his frightened grip upon the throat of the world lest it should prove him — empty,' terwijl de academicus Ruud van Dijk in de Volkskrant beweert dat het 'twijfelachtig' is 'of de diverse internationale verbanden, juist ook in hun onderlinge samenhang, effectief kunnen blijven zonder Amerikaanse voortrekkersrol' en dat vandaag de dag 'Amerika in het dna van het internationale systeem [zit].'
De vraag moet dan ook zijn: wat zit er 'in het dna' van 'Amerika' zelf? Van Dijk suggereert 'individuele vrijheden - fundamentele rechten van de mens.' Maar de realiteit weerlegt al snel deze propaganda. Opnieuw daarom een Amerikaanse bron, ditmaal F. Scott Fitzgerald, één van de grootste Amerikaanse romanschrijvers van de twintigste eeuw. In 1924 wees Fitzgerald over zijn toen nog niet gepubliceerde The Great Gatsby erop dat dit boek een ‘new thinking out of the idea of illusion’ was. Zijn roman is een afrekening met de illusie van de 'American Dream.' The Great Gatsby portretteert de jaren 20 niet als de Roaring Twenties, zoals de massamedia deden en nog steeds doen, maar als ‘a time of illness and disease,’ en toch is‘Gatsby’s dream… our dream too.’ De verwezenlijking van een 'droom’ is in wezen een tragisch streven, en wel omdat hij nu eenmaal een 'droom' is en blijft, of zoals George Carlin eens opmerkte: de 'Amerikaanse droom' is een droom, ‘because you have to be asleep to believe it.’ In de bundel Critical Essays on Fitzgerald’s The Great Gatsby (1984) stelt Lionel Trilling, een vooraanstaande Amerikaanse literatuurcriticus die Scott Fitzgerald ‘the spokesman and symbol’ noemde van ‘his own restless generation’ dat
Gatsby, divided between power and dream, comes inevitably to stand for American itself. Ours is the only nation that prides itself upon a dream.
Fitzgerald analyseert en toont de 'diepere psychologie' van 'America' en de moderne tijd 'not through direct proclamation,' aldus schreef de Amerikaans emeritus hoogleraar English Language and Literature, wijlen James E. Miller Jr. in zijn essay 'Fitzgerald's Gatsby: The World as Ash Heap,' maar door de dramatisering en de opeenvolging van 'powerful, pervasive, and devastating images.' In de introductie van de essaybundel voegde de samensteller, de Amerikaanse 'literary biographer' Scott Donaldson, hieraan toe dat de 'vernietigende beelden' in The Great Gatsby 'not unlike those in The Waste Land' zijn, daarmee verwijzend naar Het Barre Land, T.S. Eliot's beroemde gedicht uit 1922, wisselend satirisch en profetisch, toen de middenklasse zich nog vermaakte met zang en dans, terwijl overal de grote zieners waarschuwden voor de naderende geweldsorgie, en W. B. Yeats in The Second Coming (1919) dichtte:
Turning and turning in the widening gyre
The falcon cannot hear the falconer;
Things fall apart; the centre cannot hold;
Mere anarchy is loosed upon the world,
The blood-dimmed tide is loosed, and everywhere
The ceremony of innocence is drowned;
The best lack all conviction, while the worst
Are full of passionate intensity.
Yeats eindigde met de woorden:
The darkness drops again; but now I know
That twenty centuries of stony sleep
Were vexed to nightmare by a rocking cradle,
And what rough beast, its hour come round at last,
Slouches towards Bethlehem to be born?
Het zijn de dichters en schrijvers die de werkelijkheid aanvoelen en beschrijven. Zij hebben geen reden om met woorden te liegen. Daarentegen moet de commerciële-pers het hebben van reclame en propaganda. Daarom opnieuw The Great Gatsby, eveneens geschreven na het massale bloedbad van de Eerste Wereldoorlog, de oorlog die volgens politici en pers een einde zou maken aan alle oorlogen, maar in plaats daarvan de oorsprong werd van talloze daarop volgende oorlogen, tot en met die van dit moment. Iemand die The Great Gatsby niet grondig heeft gelezen -- het meesterwerk ‘we have to deal with ever afterward’ -- kan onmogelijk de Amerikaanse cultuur doorgronden. En zeker niet de huidige neoliberale. Wijlen Norman Holmes Pearson, een prominente Amerikaanse intellectueel, schreef in dezelfde bundel Critical Essays het volgende over de rijke parasieten en hun aanhang die The Great Gatsby bevolken:
The stimulation of these people who dance their lives comes from outside rather than inside of themselves, as though will did not count but only the helpless stimulation of the senses as they are played upon by the winds of the band. This is not the Gay Twenties, when youth was free, but a time of illness and disease,
een narcistische tijd waarin — toen al — het reclamejargon versleten raakte door de herhaling en de verkrachting van de taal. Een tijd waarin Gatsby
the uncontrolled romantic [is], his is the American Dream of succes. Into his ambition, he has absorbed what a man like Benjamin Franklin, through his Autobiography, has come to stand for as an image: that a man can be what he makes himself to be,
iemand die met geld een nieuwe ‘identiteit’ kon kopen. Tegelijkertijd toonde Ross Posnock, hoogleraar Engels aan de Columbia University, aan dat Fitzgerald
was not glibly posturing when he stated late in life that his outlook was ‘essentially Marxian,’
wat onmiddellijk duidelijk wordt wanneer Marx’s uiteenzetting over ‘commodity fetishism’ wordt getoetst aan Gatsby’s wereld, met die aantekening dat Fitzgerald 'does not share' de
abhorrence of capitalism. Fitzgerald’s notorious ambivalence toward the rich was vital to his artistic power, for his double consciousness permitted him not to expose the hidden corruption of their society but to reveal the seductive allure of what he indicted.
abhorrence of capitalism. Fitzgerald’s notorious ambivalence toward the rich was vital to his artistic power, for his double consciousness permitted him not to expose the hidden corruption of their society but to reveal the seductive allure of what he indicted.
In 1924, een jaar voordat The Great Gatsby verscheen verklaarde de auteur zelf dat hij een ‘pessimist [en] een communist’ was ‘with Nietzschean overtones.’ De uit een bankiersgezin stammende marxistische filosoof George Lukacs stelt dat tegenstrijdigheden een onlosmakelijk onderdeel zijn ‘to the nature of capitalism,’ en het besef dat die bestaan is geen ‘sign of imperfect understanding of society,’ maar juist de cruciale stap om de ‘illusions enveloping all phenomena in capitalist society,’ te kunnen doorgronden. Vandaar dat Hoflands 'politiek-literaire elite' in de polder tegelijkertijd moeiteloos twee aan elkaar tegenstrijdige meningen erop na kan houden, zonder dat iemand haar op de vingers tikt. Niets nieuws onder de zon, het is allemaal beschreven door de grote denkers en wijze auteurs. Professor Ross Posnock:
Strikingly, Fitzgerald’s conflicting images of the individual suggested in his 1924 statement recall a central contradiction that Lukacs finds in capitalism: ‘the fact that the bourgeoisie endowed the individual with an unprecedented importance, but at the same time that same individuality was annihilated by the economic conditions to which it was subjected by the reification (verzakelijking. svh) created by commodity production… The novel’s account of man’s relation to society… profoundly agrees with Marx’s great discovery that it is social reality rather than individual consciousness that determines man’s existence.
De neoliberale kapitalistische massamaatschappij, zoals die in de jaren twintig vorm kreeg, wordt door de opportunisten van nu niet geanalyseerd. Hetzelfde geldt voor de rol van het individu in een samenleving die het individualisme verheerlijkt maar tegelijkertijd het conformisme afdwingt. Omdat de Nederlandse 'intelligentsia' ook F. Scott Fitzgerald’s werk niet heeft bestudeerd, beseft zij niet hoe belangrijk zijn inzichten blijven om de VS te kunnen begrijpen. Het gebrek aan diepere kennis is de verklaring waarom een bestseller-auteur als Geert Mak ‘een geheime liefde’ voor de VS blijft koesteren, en waarom een universitair docent als Ruud van Dijk, zonder enige beroering te veroorzaken onder zijn vakgenoten, kan blijven beweren dat 'Washington nog altijd [streeft] naar een wereld waarin individuele vrijheden - fundamentele rechten van de mens - de norm zijn. Voor ons in de EU is het niet anders.' Amerikaanse intellectuelen zijn daarentegen geenszins onnozel. Nogmaals Ross Posnock:
Far from trivial, commodities are ‘mystical,’ because they originate as ‘the products of men’s hands,’ yet ‘appear as independent beings endowed with life,’ Marx maintains. ‘This I call the Fetishism which attaches itself to the products of labor, so soon as they are produced as commodities, and which is therefore inseparable from the production of commodities.’ Capitalism, since it is founded on commodity exchange and production, forces the worker himself to become a thing to be bought and used. Yet not only the worker, Marx insists, but ‘everything… is sold as objects of exchange… everything had been transformed into a commercial commodity.’
Een cultuur die de moderne vervreemding opriep, zoals The Great Gatsby geloofwaardig aantoont. De vervreemding is één van de belangrijkste kenmerken van de consumptiemaatschappij geworden. De markt bepaalt nu de mens, en niet andersom. Ross Posnock:
Inevitably, then, in capitalism social relations acquire a commodified character, as people become objects for each other, sized up as commodities to be bought or sold. This condition Lukacs calls reification: Marx alienation designates the more general phenomenon of dehumanization. Crucial in understanding reification is to recognize it as a process if mystification invisible to the individual, who acts under the illusion of being a wholly free and autonomous subject, while in fact existing more as a manipulated object of larger economic and commercial powers. Instead of seeming abnormal and dehumanized, reification always appears natural, absolutely objective, and thus conceals the historic specific form of capitalist social relations. In short, the condition of reification imposes a ‘blanket ignorance upon anyone trying to understand capitalism.’ Bourgeois society enforces a veil over all contradictions in an effort to maintain the illusion that capitalism is ‘eternally valid… predestined to eternal survival by the eternal laws of nature and reason. Thus the task of philosophy, according to Marx, is to demystify, to ‘unmask human self-alienation’ endemic to capitalism… And in the realm of fiction no American novelist, with the exception of Henry James, has dramatized more vividly and subtly than Fitzgerald the insidious extent to which money deforms human life.
Scott Fitzgerald schreef voor een geschoold publiek dat de vervreemding uit eigen ervaring kende, en dat verlossing zocht in het materialisme als concretisering van de ‘American Dream.’ Of zoals de Amerikaanse schrijfster Mary McCarthy in 1962 schreef:
The inalienable rights to life, liberty, and the pursuit of happiness appear, in practice, have become the inalienable rights to a bathtub, a flush toilet, and a can of Spam.
Maar ook het werk van Mary McCarthy wordt in Nederland niet gelezen. Hadden Nederlandse intellectuelen The Great Gatsby bestudeerd, dan hadden zij werkelijk begrepen welke magische rol geld in de Amerikaanse samenleving speelt. Ross Posnock:
Money, says Marx, ‘since it has the property of purchasing everything… is the object par excellence.’ Money is the most mystifying, fantastic commodity of all. Describing its magical powers, Marx, in the 1844 manuscripts, provides a most relevant frame of reference for understanding the ‘purposeless splendor’ and ‘foul dust’ of Gatsby’s world. One brief example from Marx’s exuberant catalog of instances must suffice. ‘I am ugly, but I can buy the most beautiful woman for myself. Consequently, I am not ugly, for the effect of my ugliness, its power to repel, is annulled by money… Does not my money, therefore, transform all my incapacities into their opposites?’ This power to transform and invert is precisely what is terrifying for Marx, and a source of the incoherence of capitalist social reality. Because money ‘exchanges every quality and object for every other, even though they are contradictory, it forces contraries to embrace’: ‘It confounds and exchanges everything, it is universal confusion and transposition of all things, the inverted world, the confusion and transposition of all natural and human qualities.’ The moral, emotional, and spiritual chaos unleashed by money is art the center of The Great Gatsby.
In zijn essaybundel Studies in Classic American Literature verwijst de Britse auteur D.H. Lawrence naar de founding father Benjamin Franklin, die met komisch bedoelt cynisme over de Indianen had opgemerkt dat
if it be the design of Providence to extirpate these savages in order to make room for cultivators of the earth, it seems not improbable that rum may be the appointed means. It has already annihilated all the tribes who formerly inhabited the sea-coast.
aldus één van de, in de ogen van Geert Mak, 'revolutionaire' grondleggers van de 'zelfstandige democratische republiek,' die volgens hem niet zou zijn gevormd 'rondom een bestaand machtssysteem,' maar kennelijk ineens spontaan uit de lucht kwam vallen, alsof de kolonist geen voorgeschiedenis bezat. Lawrence laat de werkelijkheid zien wanneer hij met de volgende woorden reageert op deze genocidale politiek:
Rum plus Savage may equal a dead savage. But is a dead savage savage nought (niets. svh)? Can you make a land virgin by killing off its aborigines?
Een retorische vraag die doet denken aan de waarschuwing van chief Seattle die de blanke christelijke binnendringers ooit eens waarschuwde met de woorden:
At night, when the streets of your cities and villages are silent, and you think them deserted, they will throng (gedrang. svh) with the returning hosts that once filled them and still love this beautiful land. The white man will never be alone. Let him be just and deal kindly with my people. For the dead are not powerless. Dead, did I say? There is no death. Only a change of worlds.
D.H. Lawrence:
Those that are pushed out of life in chagrin come back unappeased, for revenge. A curious thing about the Spirit of Place is the fact that no place exerts its full influence upon a new-comer until the old inhabitant is dead or absorbed. So America. While the Red Indian existed in fairly large numbers, the new colonials were in a great measure immune from the daimon, or demon, of America. The moment the last nuclei of Red life break up in America, then the white men will have to reckon with the full force of the demon on the continent. At present the demon of the place and the unappeased ghosts of the dead Indians act within the unconscious or under-conscious soul of the white American, causing the great American grouch, the Orestes-like frenzy of restlessness in the Yankee soul, the inner malaise which amounts almost to madness, sometimes.
Aldus voorspelde Lawrence 36 jaar voordat de Amerikaanse auteur John Steinbeck in een brief de voormalige presidentskandidaat Adlai Stevenson opmerkzaam maakte op een
creeping, all pervading, nerve-gas of immorality which starts in the nursery and does not stop before it reaches the highest offices, both corporate and governmental.
En een
nervous restlessness, a hunger, a thirst, a yearning for something unknown — perhaps morality,
waarmee zijn landgenoten kampten. Een 'morality' die de Europese kolonisten tijdens een proces van eeuwen stukje voor beetje in zichzelf hadden vernietigd door het beroven en vermoorden van de miljoenen oorspronkelijke bewoners, om tenslotte de weinige overlevenden in kampen op te sluiten en hun kinderen in speciale kostscholen waar hun eigen cultuur werd verwoest onder het motto 'kill the Indian and save the man.' Vanwege zijn kritische beschouwingen werd Nobelprijswinnaar Steinbeck door Mak in zijn boek Reizen zonder John. Op zoek naar Amerika (2012) afgedaan als een 'doemdenker,' wiens 'eeuwig sluimerende pessimisme… ongegeneerd naar buiten[breekt]' en wiens novelle Cannery Row, (1945), volgens hem,
één grote ode aan het doelloze bestaan, het leven omwille van het leven — en in die afwijzing van Grootse Levensdoelen was het een buitengewoon on-Amerikaans, misschien zelfs anti-Amerikaans – boek.
Tijdens zijn reis met Charley werd hij (Steinbeck. svh) voor het eerst ongenadig geconfronteerd met degene die hij in werkelijkheid was: een oudere man die zichzelf overschreeuwde, die zijn leeftijd niet kon accepteren, zijn jeugd niet kon loslaten. Daarmee bereikte hij het tegendeel van wat hij wilde: de gedeeltelijke mislukking van zijn Charley-expeditie liet juist zien hoever hij heen was.
Mainstream-opiniemakers in Nederland beseffen niet dat een Amerikaanse schrijver in staat is door de uiterlijke vorm heen te kijken, en dat hij/ zij beseft dat de mens niet ongestraft zijn geweten kan negeren, oogst wat hij zaait. Steinbeck:
We can stand anything God and Nature can throw at us save only plenty. If I wanted to destroy a nation, I would give it too much and I would have it on its knees, miserable, greedy and sick… Someone has to reinspect our system and that soon. We can’t expect to raise our children to be good and honourable men when the city, the state, the government, the corporation all offer the highest rewards for chicanery and dishonesty. On all levels it is rigged, Adlai.
Het feit dat Steinbeck al in 1959 zich realiseerde dat de 'Amerikaanse Droom' op 'all levels' was 'rigged,' dus door en door gecorrumpeerd was, maakte hem volgens Mak en de Makkianen en het publiek dat Mak op handen draagt, een 'doemdenker' die 'ongenadig geconfronteerd [werd] met degene die hij in werkelijkheid was: een oudere man die zichzelf overschreeuwde, die zijn leeftijd niet kon accepteren, zijn jeugd niet kon loslaten.' Zo werkt elke ideologie, en maakt de 'politiek-literaire elite' in de polder stekeblind voor wat er precies vóór hun ogen gebeurt.
Het is bekend dat de mens zich geestelijk niet kan ontwikkelen zonder de eigen misdaden te erkennen en verantwoording ervoor af te leggen. De psychotherapeuten Martine Groen en Justine van Lawick stellen in hun boek Intieme Oorlog (2007) dat een langlopend conflict alleen opgelost kan worden als er een ontwikkeling doorlopen wordt
De dader en het slachtoffer zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden geraakt, en wel omdat de dader zich vaak onbewust schaamt voor zijn/haar misdaden en het slachtoffer zich schaamt voor wat hem/haar overkomt. Die schaamte manifesteert zich weer in woede en agressie, in een spiraal naar beneden tot in het uiterste geval de dood erop volgt. De dader wordt als het ware gegijzeld door zijn eigen onvermogen de schaamte onder ogen te zien, en komt op die manier niet toe aan de schuldvraag. Dit is vooral zo problematisch omdat ‘schuld goed te maken [is],’ maar
bij schaamte is dat veel moeilijker. Bij deze emotie is sprake van een fundamenteel tekortschieten, en dat geeft een gevoel van falen, van niet toereikend zijn […] Het zelfbeeld wordt geschonden. Bij schaamte staat het zelf centraal dat veroordeeld wordt, bij schuld is het niet het zelf maar een daad die negatief beoordeeld wordt.
aldus Groen en Van Lawick. De misdaad is dus veel makkelijker te accepteren dan de schaamte erover. Hoewel beide psychotherapeuten huiselijk geweld beschrijven, is hun analyse ook van toepassing op elk grootschalig conflict, waarbij in dit geval de blanke kolonist de rol van de dader speelt en de Indiaan de rol van het slachtoffer. Omdat dit conflict al zoveel eeuwen bestaat er
all the time, in the white American soul, a dual feeling about the Indian. First was Franklin's feeling, that a wise Providence no doubt intended the extirpation of these savages. Then came Crevecoeur's (Frans-Amerikaanse auteur. svh) contradictory feeling about the noble Red Man and the innocent life of the wigwam. Now we hate to subscribe to Benjamin's belief in a Providence that wisely extirpates the Indian to make room for 'cultivators of the soil.' In Crevecoeur we meet a sentimental desire for the glorification of the savages. Absolutely sentimental. [...] The desire to extirpate the Indian. And the contradictory desire to glorify him. Both are rampant still, today. The bulk of the white people who live in contact with the Indian today would like to see this Red brother exterminated; not only for the sake of grabbing his land, but because of the silent, invisible, but deadly hostility between the spirit of the two races. The minority of whites intellectualize the Red Man and laud him to the skies. But this minority of whites is mostly a high-brow minority with a big grouch against its own whiteness,
aldus D.H. Lawrence, die zich afvroeg:
how can any man be free without a soul of his own, that he believes in and won't sell at any price?
Ja hoe? Stel die vraag aan Geert Mak of aan Ruud van Dijk en u krijgt geen antwoord. Sterker nog, Mak groet mij wel op straat, maar weigert publiekelijk in te gaan op mijn gedocumenteerde kritiek, terwijl Ruud van Dijk's reactie op mijn voorstel om publiekelijk in te gaan op mijn kritiek, daarna beperkt bleef tot het bericht dat 'Technical details of permanent failure: DNS Error: Address resolution of uva.n. failed: Domain name not found.' In het totalitaire domein van de Nederlandse mainstream-pers en academia, evenals de politiek, wordt kritiek genegeerd, hoe gedocumenteerd en beargumenteerd ook. De belangrijkste reden is dat zodra de bekritiseerde op mijn kritiek ingaat hij of zij toont dat ze die kritiek serieus neemt, en er dus een serieus antwoord moet volgen. Aangezien de propagandisten daartoe niet in staat zijn, zwijgen ze, en doen alsof ik en mijn talloze bronnen niet bestaan. Ondertussen gaat de realiteit gewoon door en worden hun commentaren almaar absurder, lachwekkender, en tegelijk gevaarlijker. Men dient niet te vergeten dat journalisten net zijn als menig andere werknemer wiens tijd is gekocht door een werkgever die bepaalt wat de ondergeschikte in de door de baas gekochte tijd moet doen, dag in, dag uit, jaar in, jaar uit, tot hij oud en versleten met pensioen mag, of tot hij als overtollig van de ene op de andere dag op straat wordt gezet en hij/zij op zoek moet naar de onvrijheid van een andere betaalde baan. Zo is de uitzichtloze werkelijkheid van de overgrote meerderheid van de mensen in een systeem dat zich aanprijst als een vrije door 'Amerika' ontwikkelde democratie die, in de woorden van Geert Mak, 'een begin van orde' bracht 'in de mondiale politiek en economie.' Het zijn dan ook de non-conformisten als Lawrence en Steinbeck en talloze andere auteurs, die het dichtst bij de waarheid komen wanneer ze ons erop wijzen dat
men are free when they are in a living homeland, not when they are straying and breaking away. Men are free when they are obeying some deep, inward voice of religious belief. Obeying from within. Men are free when they belong to a living, organic, believing community, active in fulfilling some unfulfilled, perhaps unrealized purpose. Not when they are escaping to some wild west. The most unfree souls go west, and shout of freedom. Men are freest when they are most unconscious of freedom. The shout is a rattling of chains, always was. Men are not free when they are doing just what they like. The moment you can do just what you like, there is nothing you care about doing. Men are only free when they are doing what the deepest self likes. (Lawrence)
De VS kan geen 'begin van orde' brengen omdat de bewoners van het land zelf geen 'begin van orde' in zichzelf hebben gecreëerd, niet de rust hebben gevonden om zich te bevrijden van de illusie waarop het 'Amerikaanse' systeem is gebaseerd, de veronderstelling dat het individu zich eeuwig kan vernieuwen door 'a gradual sloughing of the old skin, toward a new youth. It is the myth of Amerika.'
D.H. Lawrence:
Liberty in America has meant so far the breaking away from all dominion. The true liberty will only begin when Americans discover IT, and process possibly to fulfill IT. IT being the deepest whole self of man, the self in its wholeness, not idealistic halfness. [...] We are free only so long as we obey. When we run counter, and think we will do as we like, we just flee around like Orestes pursued by the Eumenides.
De kapitalistische doctrine van de onmiddellijke bevrediging van alle mogelijke verlangens werkt zelfvernietigend. D.H. Lawrence wees in een essay over het werk van Edgar Allan Poe. erop dat
The root of all evil is that we all want this spiritual gratification, this flow, this apparent heightening of life, this knowledge, this valley of many-coloured grass, even grass and light prismatically decomposed, giving ecstasy. We want all this without resistance. We want it continually. And this is the root of all evil in us. [...] And evil breeds evil, more and more,
De VS is niet meer jong en nieuw en kan zeker niet 'weer het "gewone" land' worden 'dat het tot 1940' zou zijn geweest, zoals Mak meent. De Verenigde Staten kan ook niet 'de onmisbare ordeningsmogendheid in het internationale systeem [blijven],' zoals Van Dijk beweert, om de simpele reden dat het nooit een 'ordeningsmogendheid' is geweest. De Amerikaanse 'orde' is de wanorde die zich zowel in het binnenland als in het buitenland manifesteert. In een essay over Herman Melville's Typee and Omoo schreef Lawrence:
want
The truth of the matter is, one cannot go back. [...] Melville couldn't go back: and Gaugain couldn't really go back: and I know now that I could never go back. It is one's destiny inside one.
Het Amerikaanse idealisme van het zichzelf elke dag weer opnieuw uitvinden was vanaf het allereerste begin gedoemd te mislukken.
No men are so evil today as the idealists, and no women half so evil as your earnest women, who feels herself a power for good. It is inevitable. After a certain point, the ideal goes dead and rotten. The old ideal becomes in itself an impure thing of evil. Charity becomes pernicious, the spirit itself becomes foul. The meek are evil. The pure in heart have base, subtle revulsions: like Dostoevsky's Idiot. The whole Sermon on the Mount becomes a litany of white vice.
En hier raken we het centrale probleem van ondermeer Reizen zonder John, en van de ideologische visie van de mainstream. Mak heeft inderdaad zonder Steinbeck's vermogen om door het uiterlijk vertoon te breken door de VS gereisd. Geschoold als de zoon van een dominee was hij op zoek naar zijn kinderdroom over een niet bestaand 'Amerika.' Het echte 'Amerika' werd al meer dan 160 jaar geleden beschreven door Herman Melville in Moby Dick en het is deze roman waarover D.H. Lawrence, zelf een groot auteur, schreef:
it is a great book, a very great book, the greatest book of the sea ever written. It moves awe in the soul. The terrible fatality. Fatality. Doom. Doom! Doom! Doom! Something seems to whisper it in the very dark trees of America. Doom! Doom of what? Doom of our white day. We are doomed, doomed. And the doom is in America. The doom of our white day. Ah, well, if my day is doomed, and I am doomed with my day, it is something greater than I which dooms me, so I accept my doom as a sign of the greatness which is more than I am. Melville knew. He knew his race was doomed. His white soul, doomed. His great white epoch, doomed. Himself, doomed. The idealist, doomed. The spirit, doomed. The reversion. 'Not so much bound to any haven ahead, as rushing from all havens astern.' That great horror of ours! It is our civilization rushing from all havens astern. The last ghastly hunt. The White Whale. What then is Moby Dick? He is the deepest blood-being of the white race; he is our deepest blood-nature. And he is hunted , hunted, hunted by the maniacal fanaticism of our white mental consciousness. We want to hunt him down. To subject him to our will. And in this maniacal conscious hunt of ourselves we get dark races and pale to help us, red, yellow, and black, east and west, Quaker and fire-worshipper, we get them all to help us in this ghastly maniacal hunt which is our doom and our suicide.
The Pequod went down. And the Pequod was the ship of the white American soul. She sank, taking with her negro and Indian and Polynesian, Asiatic and Quaker and good, businesslike Yankees and Ishmael: she sank all the lot of them?
D.H. Lawrence:
If the Great White Whale sank the ship of the Great White Soul in 1851, what's been happening ever since? Post-mortem effects, presumably.
En zo is de mens vandaag de dag getuige van de razendsnelle ineenstorting van het Amerikaans Imperium als een van de 'post-mortem effects.' Het besef dat er sprake is van een vernietigende leegte achter de Amerikaanse schijn bleef niet beperkt tot Melville, Scott Fitzgerald, Kerouac, Mailer en andere wereldberoemde Amerikaanse auteurs. In 1970 stelde de Amerikaanse auteur en socioloog Philip Slater in zijn boek Pursuit of Loneliness -- volgens de New York Times 'a brilliant, sweeping and relevant critque of American culture':
One begins to sense a wide gap between the fantasies Americans live by and the realities they live in. Americans know from an early age how they're supposed to look when happy and what they're suposed to do or buy to be happy. But for some reason their fantasies are unrealizable and leave them disappointed and embittered.
Geert en Mietsie Mak, op zoek naar vertroosting.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten