Indians walk softly and hurt
the landscape hardly more than the birds and squirrels, and their brush and
bark huts last hardly longer than those of wood rats, while their more enduring
monuments… vanish in a few centuries.
How different are most of
those of the white man… roads blasted in the solid rock, wild streams dammed
and tamed and turned out of their channels and led along the sides of canons
and valleys to work in mines like slaves… Long will it be ere these marks are
effaced, though Nature is doing what she can… patiently trying to heal every
raw scar.
John Muir. 1869
You ask me to plow the
ground. Shall I take a knife and tear my mother’s bosom? Then when I die she
will not take me to her bosom to rest.
You ask me to dig for stones!
Shall I dig under her skin for her bones? Then when I die I cannot enter her
body to be born again.
Wovoka. Religieuze leider van
Paiute indiaan. 1856-1932
Als je invloed en macht wilt
hebben, moet je groots zijn. Dat is iets wat we in Europa van ze kunnen leren.
Geert Mak over ‘Amerikanen’ op 22 augustus 2012
bij nu.nl
With a continent to take over
and Manifest Destiny to goad us, we could not have avoided being footloose. The
initial act of emigration from Europe, an act of extreme, deliberate
disaffiliation, was the beginning of a national habit.
It should not be denied,
either, that being footloose has always exhilarated us. It is associated in
our minds with escape from history and oppression and law and irksome obligations,
with absolute freedom, and the road has always led west. Our folk heroes and
our archetypal literary figures accurately reflect that side of us.
Leatherstocking, Huckleberry Finn, the narrator of Moby Dick, all are orphans
and wanderers: any of them could say, ‘Call me Ishmael.’ The Lone
ranger has no dwelling place except the saddle. And when teenagers run away
these days, in the belief that they are running toward freedom, they
more often than not run west. Listen to Haight-Ashbury dialogues in Joan
Didion’s Sloughing toward Bethlehem. Examine the American character as it is
self-described in Habits of the Heart, by Robert Bellah and others.
Wallace Stegner. The American West as Living Space. 1987
|
De vervreemding, het
ongebonden zijn, het aan niemand verantwoording hoeven af te leggen, het
niet geworteld zijn in zowel de natuur als de cultuur, het altijd gemobiliseerd
blijven, het op de vlucht zijn voor iets wat doorgaans onbewust blijft, dat is het
kenmerk van het Amerikaanse systeem zoals die beschreven wordt door veel Amerikaanse
denkers. Wallace Stegner:
But the rootlessness that
expresses energy and a thirst for the new and an aspiration toward freedom and
personal fulfillment has just as often been a curse. Migrants deprive
themselves of the physical and spiritual bonds that develop within a place and
a society. Our migratoriness has hindered us from becoming a people of
communities and traditions, especially in the West. It has robbed us of the
gods who make places holy. It has cut off individuals and families and
communities from memory and the continuum of time. It has left at least some of
us with a kind of spiritual pellagra, a deficiency disease, a hungering for the
ties of a rich and stable social order. Not only is the American home a
launching pad, as Margaret Mead said; the American community, especially in
the West, is an overnight camp. American individualism, much celebrated and
cherished, has developed without its essential corrective, which is belonging.
Freedom, when found, can turn out to be airless and unsustaining. Especially in
the West, what we have instead of place is space. Place is more than half
memory, shared memory. Rarely do Westerners stay long enough at one stop to
share much of anything.
Het Amerikaane kapitalistisch
systeem heeft de mens een functie gegeven, die van producent en consument, maar
het heeft de mens geen plaats gegeven en dat feit wordt door talloze Amerikaanse schrijvers als een grote leege ervaren in het hart van de maatschappij. In haar
bundel Slouching Towards Bethlehem
citeert de Amerikaanse schrijfster/journaliste Joan Didion om dit feit te
onderstrepen het gedicht van W.B Yeats getiteld, The Second Coming:
Turning and turning in the widening gyre
The falcon cannot hear the falconer;
Things fall apart; the centre cannot hold;
Mere anarchy is loosed upon the world,
The blood-dimmed tide is loosed, and everywhere
The ceremony of innocence is drowned;
The best lack all conviction, while the worst
Are full of passionate intensity.
Surely some revelation is at hand;
Surely the Second Coming is at hand.
The Second Coming!
Hardly are those words out
When a vast image out of Spiritus Mundi
Troubles my sight: a waste of desert sand;
A shape with lion body and the head of a man,
A gaze blank and pitiless as the sun,
Is moving its slow thighs, while all about it
Wind shadows of the indignant desert birds.
The darkness drops again but now I know
That twenty centuries of stony sleep
Were vexed to nightmare by a rocking cradle,
And what rough beast, its hour come round at last,
Slouches towards Bethlehem to be born?
Dit gedicht werd geschreven in 1919, ‘in the aftermath of the first
World War.’ In de inleiding van haar bundel schreef Didion bijna
een halve eeuw later:
This book is called Slouching
Toward Bethlehem because for several years now certain lines from the Yeats
poem... have reverberated in my inner ear as if they
were surgically implanted there. The widening gyre, the falcon which does not
hear the falconer, the gaze blank and pitiless as the sun; those have been my
points of reference, the only images against which much of what I was seeing
and hearing and thinking seemed to make any pattern. ‘Slouching Towards
Bethlehem’ is also the title of one piece in the book, and that piece, which
derived from some time spent in the Haight-Ashbury district of San Francisco,
was for me both the most imperative of all these pieces to write and the only
one that made me despondent after it was printed. It was the first time I had
dealt directly and flatly with the evidence of atomization, the proof that
things fall apart: I went to San Francisco because I had not been able to work
in some months, had been paralyzed by the conviction that writing was an
irrelevant act, that the world as I had understood it no longer existed. If I
was to work again at all, it would be necessary for me to come to terms with
disorder. That was why the piece was important to me. And after it was printed
I saw that, however directly and flatly I thought I had said it, I had failed
to get through to many of the people who read and even liked the piece, failed
to suggest that I was talking about something more general than a handful of
children wearing mandalas on their foreheads… it seemed to me then (perhaps
because the piece was important to me) that I had never gotten a feedback so
universally beside the point.
Didion schreef meer dan
vier decennia geleden over de leegte en het daarmee verbonden uiteenvallen van
de Amerikaanse samenleving, in een tijd dus waarin volgens Geert Mak de VS ‘nog
decennia van grote voorspoed’ zou meemaken. Maar zoals de intelligentsia in elk
groot imperium is ook de Amerikaanse intelligentsia in staat de eigen
cultuur haarscherp en genadeloos te analyseren. Niet het corrumperende
mainstream verlangen naar hoop speelt daarbij een vitale rol, maar juist het
tegenovergestelde ervan, het diepe besef dat ‘We are tragedy,’ zoals Eugene O’Neil schreef, de bekendste Amerikaanse
toneelschrijver die in zijn toneelstuk The Iceman Cometh één van zijn protagonisten elke hoop laat vernietigen ‘because
he judges it to be more pernicious than despair.’ De hoop van de
mainstream werkt altijd en overal vernietigend omdat de geidealiseerde voorstelling van
de werkelijkheid een symptoom is van autisme, het onvermogen zich aan de
realiteit aan te passsen. Amerikaanse kunstenaars begonnen dan ook al in een
vroeg stadium van de massacultuur
te rebelleren tegen de ‘business civilization’ en de ‘moral
life of the middle class.’ In 1964 schreef de Amerikaanse literair criticus
Lionel Trilling, ‘in 1939 the first tenured Jewish
professor in the English department’ van Columbia University, over de wijze waarop O’Neill ‘dramatized
the actual struggle between Poet and Business Man’ en hoe ‘the
lust for gain’ telkens weer destructief uitwerkt. ‘To O’Neill the acquisitive man,
kindly and insensitive, practical and immature, became a danger to life and one
that he never left off attacking.’ De bourgeoisie is zich daar
diep van bewust, en haar absurde levenshouding blijkt ook uit het feit dat ‘An
increasingly respectable audience awarded O’Neill no less than three Pulitzer
prices, the medal of the American Academy of Arts and Sciences and a Yale
Doctorate of Letters,’ zonder ooit de consequenties te trekken uit
O’Neill’s visie op de vervreemde Amerikaanse maatschappij, waarbij – in de
woorden van Trilling – ‘The modern life of false ideals crushes the
affirmative and creative nature of man…’ En de reden was simpel, het
driftleven in het kapitalisme schuift rationaliteit en moraliteit opzij. Dat
element komt terug in het werk van de Amerikaanse auteur Cormac McCarthy. In
zijn roman Meridiaan van Bloed dat handelt over de logica van het Amerikaans geweld in de wereld, zegt
een protagonist:
De moraal is een uitvinding
van de mens om de sterken het recht van de sterkste te ontnemen. De moraal
wordt voortdurend door de geschiedenis gelogenstraft. Een moreel standpunt valt
op geen enkele manier te bewijzen of te weerleggen. Als iemand sterft in een
duel zegt dat niets over de juistheid van zijn inzichten. Het feit dat hij
duelleert bewijst al dat hij een nieuw, breder inzicht is toegedaan. De
bereidheid van de duellisten om andere argumenten als niet ter zake terzijde te
schuiven en zich direct op het oordeel van de geschiedenis te beroepen geeft
duidelijk aan hoe onbelangrijk standpunten zijn en hoe belangrijk de
verschillen ertussen. Want het meningsverschil is op zichzelf futiel maar niet
de verschillende willen die erin tot uiting komen. De ijdelheid van de mens
kent waarschijnlijk geen grenzen, maar zijn kennis blijft onvolmaakt en hoe
hoog hij zijn oordelen ook schat, toch moet hij ze uiteindelijk laten toetsen
door een hoger hof. Daar gelden geen bijzondere dispensaties. Daar worden
overwegingen van gelijkheid en rechtschapenheid en moreel gelijk van nul en
generlei waarde bevonden en de standpunten van partijen geminacht. Als het gaat
om leven en dood, om wat er zal zijn en wat niet, speelt het recht geen enkele
rol. Aan keuzes op dit niveau zijn die op alle lagere niveaus, de moraal, de
religie, de natuur, ondergeschikt.
Een betere beschrijving van
de eeuwenlange westerse expansionisme is ondenkbaar. Geweld is daarbij een
ritueel, en ‘Een ritueel houdt het vergieten van bloed in,’ zo vertelt
Cormac McCarthy zijn lezers, en
Rituelen die in dit opzicht tekortschieten
zijn niet meer dan schijnrituelen. Iedereen beseft onmiddellijk wat eraan
schort. Geen twijfel mogelijk… We spreken niet in raadselen. Juist jou moet dat
gevoel niet onbekend zijn, die leegheid en die radeloosheid. Die zijn het toch
waartegen wij de wapens opnemen, of niet? Is niet het bloed het ingredient in
de mortel dat bindt? […] Kijk, die man daar. Die man zonder hoed. Je weet hoe
hij over de wereld denkt. Je kunt het zien aan zijn gezicht, aan de manier
waarop hij staat. Toch verbergt zijn klacht, dat het leven geen lolletje is, wat hem
werkelijk dwarszit, en dat is dat de mensen niet doen wat hij wil. Ze hebben
het nooit gedaan en ze zullen het nooit doen. Dat is zijn probleem en dat maakt
zijn leven zo moeilijk en zo anders dan het volgens hem had moeten zijn,
aldus Cormac McCarthy’s Meridiaan van Bloed. Geweld
is de hoeksteen van zowel de Amerikaanse binnenlandse werkelijkheid als de
Amerikaanse buitenlandse politiek. Alleen met geweld kan het parasitaire
systeem zo lang mogelijk in stand worden gehouden. Geweld versus cooexistentie,
parasitair versus mutualistisch, waarbij twee ongelijksoortige
organismen op of in elkaar leven tot wederzijds voordeel.
Nogmaals Wallace Stegner in The American
West as Living Space:
Adaptation is het covenant
that all successful organisms sign with the dry country. Mary Austin, writing
of the Owens Valley in the rain shadow of the Sierra, remarked that ‘the manner of the country makes the
usage of life there, and the land will not be lived in except in its own
fashion. The Shoshones live like their trees, with great spaces between…’
She might have added, though
I don’t remember that she did, how often Shoshonean place names contain the
syllable –pah: Tonopah, Ivanpah, Pahrump, Paria. In the Shosonean language,
-pah means water, or water hole. The Pah-Utes are the Water Utes, taking their
name from their rarest and most precious resource. They live mainly in
Utah and Nevade, the two driest states in the Union, and in those regions water
is safety, home, life, place. All around those precious watered places,
forbidding and unlivable, is only space, what one must travel through between
places of safety.
Maar aangezien het verschijnsel
schaarste geen plaats kent in het systeem van mateloosheid werd, en wordt nog
steeds, roofbouw gepleegd. En omdat de mateloosheid een dogma is, waren er
zelfs dwazen die dachten dat ze de natuur daaraan konden aanpassen. Zo verzon
de negentiende eeuwse Amerikaanse journalist en speculant in grond, Charles
Dana Wilber, een hele doctrine gebaseerd op de bewering dat de ‘Rain follows the plow.’ Het is nu een in diskrediet
geraakte
‘theory of climatology that was popular throughout the American West and Australia during the late 19th century. The
phrase was employed as a summation of the theory by Charles Dana Wilber:
God
speed the plow.... By this wonderful provision, which is only man's mastery
over nature, the clouds are dispensing copious rains ... [the plow] is the
instrument which separates civilization from savagery; and converts a desert
into a farm or garden.... To be more concise, Rain follows the plow.
The basic premise of the
theory was that human habitation and agriculture through homesteading effected a permanent
change in the climate of
arid and semi-arid regions, making these regions more humid. The theory was widely
promoted in the 1870s as a justification for the settlement of the Great Plains, a region previously known
as the ‘Great American Desert’.
Op grond van ondermeer deze
propaganda werden honderduizenden in het Oosten van de VS overtollig geworden
emigranten westwaards gedreven. Maar toen de omgeving al snel was leeg
geplunderd en de regen maar niet kwam, trok men door, de bergen over. De grond was te schraal en het bleef er te droog. Nog steeds neemt de waterschaarste in rap tempo toe in
het gebied van de Great Basin dat een relatief klein oppervlakte van Oost Californie,
heel Nevada en ongeveer de helft van Utah beslaat. Wallace Stegner:
what makes that western space
and distance? The same condition that enforces mobility on all adapted
creatures, and tolerates only small or temporary concentrations of human or
other life.
Aridity.
And what do you do about
aridity, if you are a nation inured to plenty and impatient of restriction and
led westward by pillars of fire and cloud? You may deny it for a while. Then
you must either adapt to it or try to engineer it out of existence.
Ook dat laatste nu blijkt
onmogelijk. Wat niet is, is er niet. Zo simpel. De mensen trekken weg, of
passen zich aan, en degenen die dat weigeren te doen reizen het land af op zoek
naar de laatste ondergrondse bronnen. En ook hier geldt dat de sterkste wint,
zoals ik in augustus 2010 merkte in Baker, Nevada, een gehucht van 68 inwoners dat een kilometer of acht verwijderd is
van de oostelijke ingang van de Great Basin National Park en zijn
millennia-oude bristlecone pines. Baker ligt in de droge Snake Valley, aan de
voet en in de luwte van het Sierra Nevada gebergte met zijn meer dan 4000 meter
hoge bergtoppen die grote hoeveelheden verdampt water uit de Stille Oceaan opvangen.
Elk voorjaar daalt het smeltende sneeuwwater af naar de vallei waar het in een
grote aquifer terecht komt en door locale boeren wordt gebruikt. Het is oase,
stil en ongerept, maar het water wordt nu opgeeist door de almaar uitdijende woestijnstad Las Vegas. Dankzij de bronnen konden het wild en de mens in deze geisoleerde vallei al
12.000 leven. Eerst de rontrekkende Paleo-Indianen,
de allereerste bewoners van het continent, die door de jacht op mastodonten en
wolven wisten te overleven, daarna de pre-Columbiaanse landbouwers behorend
tot de Fremont Cultuur die in de dertiende eeuw nabij Baker een een tamelijk
complex gestructureerd dorp van adobe-huizen optrokken en het land irrigeerden
om er mais en bonen te kunnen verbouwen, zo bleek uit archeologische onderzoek
in de jaren negentig van de vorige eeuw. Vervolgens trokken hier nomadische Shoshone indianen rond
tot ze door epidemien en de genocidale oorlogsvoering van de binnendringende
Europese emigranten bijna uitgeroeid waren. De Snake vallei is
altijd een doorgangsroute geweest, de blanke
trappers and hunters
crossed it searching for riches, followed by explorers, Mormon missionaries,
and miners. Some of the people who came to Snake Valley stayed awhile, and some
stayed long enough that they had children and their descendants still live in
Snake Valley today.
Communities began to
spring up to support the local miners, with orchards and vegetable fields
planted. Some people brought livestock and began planting alfalfa and grains to
support the sheep and cattle during the winter months. Communities developed,
and eventually modern ways made it to Snake Valley: paved roads, electricity,
phone service. The timeline below lists important events in Snake Valley
history. http://protectsnakevalley.com/history.html
Baker bestaat sinds 1873 uit
een handjevol mensen dat direct of indirect afhankelijk is van veeteelt. Ik
sprak er met Dean
Baker, een oude rancher wiens familie van oudsher bijna alle waterrechten in
deze omgeving bezit. Maar sinds enige tijd wordt hun voortbestaan bedreigd door
Las Vegas die de waterrechten wil opkopen om het gokken in de woestijnstad nog
meer uit te kunnen breiden. Baker vertelt me hoe ambtenaren uit die stad hierheen
vlogen en op zijn kleine vliegveld landen. Met koffers in de hand stapten ze
bij hem binnen, de papieren waren al klaar, de oude Baker hoefde alleen nog te tekenen, maar hij weigerde zijn handtekening te zetten. Sindsdien zet
Las Vegas hem en zijn gezin onder steeds zwaardere druk. Niet alleen heeft de Las Vegas-mafia de ambtenaren in hun zak, maar ook de politici die de wet kunnen
veranderen en de waterbronnen kunnen confisqueren. ‘Tegen de macht van het geld
kunnen kan niemand op,’ zei Baker. Ik vroeg hem waarom hij dan niet niet tekent.
Las Vegas wil jaarlijks tot 169 millioen liter water uit deze vallei gaan weg pompen. We hebben elders in Utah en Californie kunnen
zien wat er gebeurt zodra de mens op grote schaal water oppompt uit de
ondergrondse waterreservoirs. De grondwaterspiegel verandert ingrijpend, het
gebied droogt uit, en al het leven, niet alleen dat van de mens en het dier, maar
ook de planten wordt daardoor vernietigd. We hebben het in de
Owens Vallei in California kunnen zien, waar al het water naar Los Angeles werd
getransporteerd waardoor de bronnen opdroogden en de vergetatie die van het
grondwater afhankelijk was stierf.
De indianen hadden gelijk, alles is
met elkaar verbonden, als je op één plaats het evenwicht verstoord dan verstoor
je het geheel. Bovendien ben ik verantwoordelijk voor de mensen die hier wonen, en die financieel afhankelijk van me zijn. Tenslotte is dit ons land, wij zijn
hier geworteld. Voor veel Amerikanen heeft een eigen plaats weinig of geen
betekenis, maar ik hou van dit gebied, ik hou van de grond en de planten en
de wilde dieren. Waarom zou ik dit opgeven? Dit alles erven mijn kinderen, ook
mijn zoons zijn veetelers. Het zit ons in het bloed.
Vroeger ging ik met mijn
vader jagen in de bergen, maar toen kwam de staat en maakte er een nationaal
park van waardoor wij niet meer in onze bergen konden jagen. Maar wie is de
staat? De staat is paradoxaal genoeg steeds zichbaarder en tegelijkertijd
steeds onzichtbaarder geworden. Je ziet de staat overal, maar niemand weet wie aan de touwtjes trekt. De staat heeft zich nooit over ons bekommerd, is niet geinteresseerd in gewone mensen, de staat dient het geld en zal
dus Las Vegas steunen waar het geld nog meer geld wil maken. Las Vegas ligt
ongeveer 450 kilometer hiervandaan, maar geld spreidt zijn tentakels overal naar
uit. Overal elders zuigt het leven weg, Las Vegas parasiteert op de wijde
omgeving. Maar geld kun je niet eten, je kunt er hooguit een nog grotere
limousine voor kopen. Ondertussen is de staat niet zuinig met wat natuur de
mens heeft gegeven. Het water zullen ze in no time verkwanselen en dit gebied
zal sterven. De staat heeft geen respect voor alles dat is. U vroeg mij net waarom op ons land oude roestende
voertuigen en werktuigen staan. Kijk, voor de meeste is dit niet meer dan schroot,
maar voor ons zijn ze herinneringen. Ik weet nog precies wanneer ik iets nieuws
kocht en wat een werktuig allemaal voor ons gedaan heeft. Wat het betekende in
ons leven. Het is een bezield aandenken, een verwijzing naar een deel van ons
bestaan. Bovendien kan het nog nuttig blijken te zijn, onderdelen kun je altijd
weer gebruiken. Met het water is het precies zo. Het heeft ons bijna 140 jaar
lang in leven gehouden, het is ons leven. Je kunt toch niet je eigen leven
verkopen?
Toen ik Dean Baker vroeg hoe lang hij zich tegen Las
Vegas zou kunnen blijven verzetten, antwoordde hij: ‘Ik blijf vechten voor dit stuk
land en de mensen hier. Dat is het enige wat zeker is. En de rest…’ Hij
zweeg en bestelde een koffie in het kleine Silver
Jack Inn & LectroLux Cafe, het locale trefpunt waar de temperatuur inmiddels tot 36 graden Celsius was opgelopen.
Tenslotte vertelde Baker me dat ze uit onverwachte hoek steun hadden gekregen,
de leiding en de rangers van het nabijgelegen Great Basin National Park verzetten zich nu ook tegen de geplande
waterroof van Las Vegas. ‘Juist de mensen van natuurbehoud weten
hoe desastreus de gevolgen in de wijde omtrek zullen zijn als ze hier miljoenen
liters water beginnen weg te pompen.’ Wanneer Dean Baker vertrokken is
bekijk ik enkele landschapsfoto’s, gemaakt door Terry Marasco, de eigenaar van
het café, iemand die in 2004 in Baker neerstreek. Bij één van de foto’s staat de titel van
een van de beroemdste gedichten in de VS ‘The
Gift Outright’ van Robert Frost dat de maker ervan declameerde tijdens de
inauguratie in 1961 van president Kennedy.
The land was ours before we were the lands.
She was our land more than a hundred years
Before we were her people.
She was ours In Massachusetts, in Virginia,
But we were Englands, still colonials,
Possessing what we still were unpossessed by,
Possessed by what we now no more possessed.
Something we were withholding made us weak
Until we found out that it was ourselves
We were withholding from our land of living,
And forthwith found salvation in surrender.
Such as we were we gave ourselves outright
To the land vaguely realizing westward,
But still unstoried, artless, unenhanced,
Such as she was, such as she would become.
Hoewel de meeste Amerikanen
in dit gedicht een patriottische lofzang lezen, kan het ook geheel anders
worden opgevat, namelijk: de Amerikanen eigenden zich een reusachtig land toe, maar hebben zich
nooit aan het land overgegeven, zijn nooit geworteld, zodat het nog steeds ‘unstoried, artless, unenhanced’ is
gebleven en de bewoners daarom niets anders kunnen dan blijven rondzwerven.
Wounded Knee.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten