Het Epstein-verhaal is zowel een complottheorie als een echt schandaal
16 juli 2025
Door David Wallace-Wells. Opinieschrijver
U leest de nieuwsbrief van David Wallace-Wells, alleen voor Times-abonnees. De bestverkopende wetenschapsjournalist en essayist onderzoekt klimaatverandering, technologie, de toekomst van de planeet en hoe we erop leven. Ontvang hem in uw inbox.
'Tien jaar geleden, toen ik voor het eerst door de lijsten scrolde met vetgedrukte namen van mensen die contact hadden gehad met Jeffrey Epstein – niet alleen een voormalig president (Bill Clinton) en een toekomstige president (Donald Trump), die beiden contact hadden gehad met de mysterieuze financier voordat hij geregistreerd stond als zedendelinquent, maar ook de vele oligarchen en wereldleiders die daarna tijd met hem doorbrachten – leek het te schandalig om waar te zijn. Maar schandaligheid bleek geen bruikbare test. Het was waar: onder Epsteins medewerkers bevonden zich veel van 's werelds machtigste mensen. En hoewel we nog steeds niet precies weten wat hen in zijn invloedssfeer bracht, of wat ze wisten, weten we wel dat ze er waren – een verdacht ogend sociaal netwerk dat eruitzag als een complot dat in het volle zicht hing.
In de jaren sinds zijn tweede arrestatie en zijn ogenschijnlijke zelfmoord in de gevangenis, is de term "Epstein files" zo vaak gebruikt op sociale media en in podcasts dat het in bepaalde kringen zowel magische als concrete eigenschappen lijkt te hebben gekregen – alsof je een enkele accordeonmap uit een afgesloten kast in Langley kunt stelen en de hele deep state kunt zien instorten in een verwoestende wolk van onthulde pedofilie.
Maar toen procureur-generaal Pam Bondi in februari probeerde een versie van die fantasie op te voeren voor een publiek van rechtse invloedrijke figuren, verzandde het al snel in een farce – de verspreide documenten waren grotendeels al openbaar, sommige waren jaren eerder al vrijgegeven, en de grote witte ordners leken op goedkope rekwisieten. Toen, tien dagen geleden, verklaarde de FBI plotseling dat het veelbesproken onderzoek was afgesloten. De hoogste wetshandhavingsfunctionaris van het land bood ogenschijnlijk "aangepaste" bewakingsbeelden aan als definitief bewijs van Epsteins zelfmoord en deed niet eens alsof hij inging op vermoedens, hoe vaag ook gefundeerd, dat hij een inlichtingendienstmedewerker zou kunnen zijn geweest.
Het denkbeeldige centrum van de "Epstein-dossiers" was lange tijd zijn vermeende "cliëntenlijst". Maar hoeveel van Epsteins leven is nog geheim? Gawker publiceerde zijn adresboek al tien jaar geleden; New York Magazine bracht in 2019 een geannoteerde versie uit en Business Insider het jaar daarop een doorzoekbare versie. Er volgden onderzoeken door The Times en The Wall Street Journal, zo omvangrijk dat ze nu hun eigen landingspagina's hebben, en getuigenverklaringen, civiele rechtszaken en een openbaar strafproces voor Ghislaine Maxwell, Epsteins jarenlange partner in crime. De vluchtlogboeken van Epstein werden openbaar gemaakt in 2021, hetzelfde jaar dat Michael Wolff een verbluffend verslag publiceerde van Epsteins laatste maanden, inclusief het lange transcript van een interview dat Steve Bannon met Epstein had. Bannon heeft gezegd dat hij over 15 uur aan materiaal beschikt; Wolff zegt dat zijn eigen audio-opnames ongeveer honderd uur beslaan. In een fragment dat vlak voor de verkiezingen werd vrijgegeven, noemt Epstein zichzelf Trumps "beste vriend".
Bijna geen van deze informatie heeft degenen die ernaar op zoek zijn, of degenen die nog meer willen, tevreden gesteld. En hoe zou dat ook kunnen? Zoals met zoveel hedendaagse samenzweringen is het bekende beeld uitgebreid en ongemakkelijk genoeg, met overvloedige details die als spreekwoordelijk rood garen zijn gerangschikt. Maar de logica van paranoïde denken vereist steeds meer cycli van onthullingen en voortdurende epicycli van analyse. (Dit is een van de vele redenen waarom het uitstekend past bij het tijdperk van sociale media.) En wat ontbreekt in het Epstein-verhaal is niet zozeer meer informatie, maar meer betekenis. Is er meer te zien, afgezien van het opvallende feit van een verdacht rijke en merkwaardig goed geconnecteerde zedendelinquent? Of misschien minder, nu Epstein meer een louche invloedrijke oplichter en slimme estate planner blijkt te zijn geweest dan een mysterieuze man uit de wereldgeschiedenis?
We krijgen een klassieke complottheorie, zo wordt ons vaak verteld, wanneer machteloze mensen proberen een wanordelijke wereld te doorgronden en zich vastklampen aan een verhaal dat hen een geruststellend gevoel van controle geeft, althans als analisten van een overigens overweldigend systeem dat onwaarschijnlijke of ondoorgrondelijke uitkomsten oplevert. Hoe kon een 24-jarige zwerver in zijn eentje een president doden en een compleet nieuw tijdperk in het Amerikaanse leven inluiden, en dat met slechts drie afgevuurde kogels in slechts een paar seconden? Hoe kon een andere jonge zwerver, 61 jaar later, ook zo dicht bij een verandering van de loop van de geschiedenis zijn gekomen? Aan de andere kant, hoe kon hij er vanaf die afstand naast zitten? En hoe kon een oor zoveel bloed produceren, en vervolgens zo snel genezen, zonder littekens achter te laten?
Op het eerste gezicht roept het verhaal van Epstein veel van dit soort vragen op – over de bron van zijn interplanetair ogende rijkdom, over de mogelijkheid van chantage met hoge inzetten, over die gefluisterde connecties met de Israëlische, Britse en Amerikaanse inlichtingendienst. Maar het behoort ook tot een andere paranoïde traditie, waarin die epicyclische analyses de mystiek niet zozeer demystificeren als wel hermystificeren, en leesbare feiten overlappen met iets waziger en duisterder mythisch. Denk aan David Icke's hagedissentheorie over de geschiedenis, de stelling dat 11 september een inside job was of dat onze watervoorziening al tientallen jaren vergiftigd is, en het wijdverbreide vermoeden dat de overheid al tientallen jaren onderzoek doet naar buitenaards wrakmateriaal ergens in Nevada, Area 51 genaamd. (Die laatste bleek onlangs deels een psychologische operatie van het Pentagon te zijn, waarbij de Amerikanen een reeks ongelooflijke verhalen over ontmoetingen met buitenaardse wezens te horen kregen om onderzoek naar meer alledaagse militaire operaties daar te ontmoedigen.)
De huidige lijn begint waarschijnlijk met de 'birther'-samenzwering, die natuurlijk ook de latere politieke opmars van Donald Trump een impuls gaf. Het omvat ook de uitgebreide seksringuniversums van Pizzagate en QAnon, waarin het Epstein-verhaal past als een soort opvolgerverhaal en een verhaal met voldoende basis in de lugubere realiteit om allerlei meer fantastische speculaties uit te lokken – over een machtige pedofielenkliek, over een grootschalige chantage- en beïnvloedingsoperatie, over buitenlandse inlichtingendiensten die in het geheim de hefbomen van de Amerikaanse imperialistische macht bedienen. De precieze beschuldigingen zijn enigszins ongrijpbaar en complotdenkers kunnen hun ingangspunt kiezen, omdat de Epstein-legende nu bovenal dient als een nieuwe, ruime monomythe voor een steeds paranoïde en wantrouwiger land.
Waarheidszoekers drukken niet langer op de naden van de monocultuur van het midden van de vorige eeuw om te zien waar het consensusverhaal plaats zou kunnen maken voor het aaneenrijgen van een soort alternatieve consensus, die zowel verdachter als zichtbaarder is. In plaats van falsifieerbare beweringen over anderszins onverklaarbare publieke verschijnselen, drukt het Epstein-verhaal een flexibele, voor alle doeleinden geschikte verontwaardiging uit over de perversiteit van de rijken en de straffeloosheid van de elite – of je nu denkt dat de politieke klasse vol zit met kinderverkrachters of gewoon dat een stel machtige mensen geloofde dat ze volgens een ietwat andere reeks regels leefden, die buiten het bereik van meer veroordelende stervelingen vielen.
Dit kan helpen verklaren hoe MAGA-Republikeinen geobsedeerd konden zijn door het verhaal en zich tegelijkertijd konden scharen achter een leider waarvan we al wisten dat hij een vriend was van de centrale schurk: Net zoals evangelicals Trumps fundamentele corruptie erkenden, maar hem toch beschouwden als hun wraakzuchtige held, kon een Epstein-waarheidszoeker de eerdere vriendschap met de president erkennen zonder zijn overtuiging op te geven dat Trump, in elke strijd met corrupte elites, als buitenstaander aan de kant van de engelen stond. Het kan ook helpen verklaren hoe Democraten nu zo opportunistisch te werk gaan om te profiteren, waarbij Ro Khanna en Jon Ossoff en zelfs Ritchie Torres klinken als Tucker Carlson of Benny Johnson door op te roepen tot een volledige en transparante openbaarmaking van informatie. Nog maar een jaar geleden polariseerde MAGA's hysterie over wat voor hen een doofpotaffaire leek, liberalen misschien negatief tot een "hier valt niets te beleven"-standpunt, maar tegenwoordig bieden anti-establishmentgebaren zoiets als gratis politieke valuta.
Trump, die vecht met zijn verontwaardigde achterban, heeft hun verdenkingen afgedaan als obsessief en het verhaal zelf als een hoax, en volgehouden dat alle "geloofwaardige informatie" al openbaar was. Maar zelfs een vrij onschuldige weergave van wat publiekelijk bekend is, als je geneigd bent er een te geven, voelt nog steeds een beetje jeukend. Veel van 's werelds rijkste en machtigste mensen lijken echt te hebben geflirt met een geregistreerde zedendelinquent. Zelfs de zogenaamd openlijke verhalen over hoe hij zijn rijkdom heeft vergaard, lijken niet te kloppen. Hoewel de "klantenlijst" waarschijnlijk eerder een hersenspinsel van de collectieve verbeelding is dan een document dat daadwerkelijk door Pam Bondi of Donald Trump wordt achtergehouden, is er nog geen bevredigende verklaring voor hoe Jeffrey Epstein zo'n goede connectie heeft gekregen. Hij kruiste de paden van Joe Bidens CIA-directeur William Burns, en Barack Obama's adviseur van het Witte Huis Kathryn Ruemmler, Bill Richardson en Larry Summers, Ehud Barak en Prins Andrew, Nathan Myhrvold en Bill Gates, naast vele anderen.
Er wordt vaak gezegd dat internet een gouden tijdperk van complottheorieën heeft ingeluid. Maar de paranoia wordt ook gevoed door de aanbodzijde, met zoveel ooit duister gedrag dat nu in het daglicht zichtbaar is dat de realiteit ook een paranoïde karakter lijkt te hebben gekregen. Soms kun je niet anders dan achterdochtig zijn.'
https://www.nytimes.com/2025/07/16/opinion/epstein-trump-scandal.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten