Het Gecultiveerd Slachtofferschap van Natascha van Weezel

De benauwende mufheid in Nederland neemt absurde vormen aan. Er moeten onmiddellijk enkele ramen worden open gezet om frisse lucht binnen te laten. Een voorbeeld van de bedomptheid in de lage landen aan zee: maandag 1 mei 2023, de dag van de arbeid in andere landen, verkondigde Natascha van Weezel in Het Parool onder de absoluut treffende kop ‘De wereld zo groot als een speelkleed’ over haar drie maanden oude baby Max, genoemd naar haar vader die door zijn joodse ouders getraumatiseerd was geraakt:

Sinds ik moeder ben, kan ik niet meer tegen de Tweede Wereldoorlog. Vroeger verslond ik boeken over de Holocaust en keek ik vol interesse naar films als Shoah (een negen uur durende documentaire over de Jodenvervolging). Ook ging ik meerdere keren naar Polen om Auschwitz te bezoeken.    

Ook zij raakte vanzelfsprekend op deze manier getraumatiseerd door de Holocaust. Maar omdat zij een tweede generatie getraumatiseerde blijft, die de vervolging niet heeft meegemaakt, is de vraag gerechtvaardigd waarom Natascha van Weezel haar identiteit ontleent aan een gecultiveerd slachtofferschap, dat er nu toe leidt dat zij zich afvraagt wat haar baby ‘in de toekomst’ van het antisemitisme zal ‘merken.’ Dit slachtofferisme zal ook onvermijdelijk de identiteit van de kleine Max bepalen, waardoor er binnen afzienbare tijd sprake zal zijn van een derde generatie joodse gecultiveerde slachtoffers in Nederland. Op die manier erft elke generatie het slachtofferisme van zijn of haar ouders. 

Dit tribalisme kenmerkt zich door het naar binnen gekeerd zijn, en tegelijkertijd door een zekere afschuw van het universalisme. Het is een gegarandeerd doodlopende weg. 

Ik schrijf dit omdat ik afgelopen woensdag de joods Amerikaanse, in Berlijn wonende, Susan Neiman, moeder van drie kinderen, interviewde over haar boek Links is niet Woke (2023). Ook zij constateert dat: 'Georkestreerd slachtofferschap vals [is], omdat het de spot drijft met de slachtoffers van echte racistische aanvallen,’ want ‘Wat tot voor kort een stigma was, is nu een bron van aanzien geworden.’ Het probleem daarbij is, zo schrijft zij, dat:

lijden helemaal geen verdienste is, en mensen er zelden betere mensen door worden. Slachtofferschap zou een bron van legitimering moeten zijn voor aanspraken van schadeloosstelling, maar als we het slachtofferschap als zodanig eenmaal beginnen te beschouwen als een ruilmiddel voor erkenning, dan zijn we op weg om erkenning en legitimiteit helemaal te scheiden van verdienste.

Daarom zou de tweede generatie getraumatiseerd voelende joodse Nederlanders het gecultiveerde slachtofferschap vaarwel moeten zeggen, wil zij voorkomen dat het slachtofferisme erfelijk wordt. Ik kom hier op terug.