Jan van Loenen en de 'Journalistiek' van Nieuwsuur 2

Typerend voor de pedante wijze waarop bij de Hilversumse omroepen op kritiek wordt gereageerd, zijn de reacties van ondermeer de Nieuwsuur-verslaggever Jan van Loenen die al 45 jaar vanuit de omroep-luchtbel bericht. Wat tevens duidelijk wordt is dat ook hij niet weet hoe een journalist met kritiek van buitenaf moet omgaan. In Hilversum geldt dat de aanval de beste verdediging is. En dan krijgt men ironisch bedoelde reacties als deze:

Stan, je draaft naar mijn idee door. Juist in tijden van crisis moet de humor het verteerbaar houden. Daar komt bij dat niemand in de toekomst kijken kan. Nou ja, jij een beetje.

Wat de zelfgenoegzaamheid vooral duidelijk maakt is dat het niet meer dan een pose is, een afweermechanisme, een reflex bij gebrek aan argumenten. Ik schreef Van Loenen dat uitgaande van zijn opvattingen de tegenstanders van het nationaal-socialisme na 1933 humor hadden moeten inzetten om het massale nazi-geweld ‘verteerbaar’ te ‘houden.’ 

Net als ik, opgegroeid in een zich snel ontwikkelende consumptiemaatschappij heeft mijn welvaart-generatie geen oorlog gekend. Opvallend is dat een aanzienlijk aantal van hen zich in feite niet kan voorstellen dat dit ooit van het ene op het andere moment zal aflopen, zoals de geschiedenis ten overvloede heeft aangetoond. De mensheid wordt op dit moment met talloze crises bedreigd,  zowel op economisch, als op monetair, ecologisch, politiek en moreel gebied. Een Derde Wereldoorlog, als epiloog van de twee verwoestende wereldoorlogen in de vorige eeuw, zal het einde betekenen van de samenleving zoals wij die kennen. Bijna ieder mens, op de pathologische optimisten na, beseft dat wij op een breukvlak leven. Vandaar de toenemende kritiek op de politiek en de pers, die koste wat kost de status quo in stand willen houden. In plaats van dat beide instituten zich aanpassen aan de razendsnel veranderende werkelijkheid blijven ze zich vastklampen aan de inmiddels overleefde, machtsverhoudingen. Kritiek wordt afgedaan als ‘Het raakt kant noch wal wat je zegt. Je ziet spoken. Ik zie geen enkel concreet voorbeeld van wat je beweert. Man en paard graag. Niet meer van die theoretische lappen tekst. Gewoon voorbeelden, namen en rugnummers,’ om Jan van Loenen nog eens te citeren in een aanmatigend antwoord op een serieuze reactie van een lezer, om vervolgens  te schrijven: ‘Wat vind je propagandistisch van de NOS. concreet, wat is er letterlijk gezegd wat je als propagandistisch kan betitelen.’ 

Als collega gaf ik Van Loenen het volgende voorbeeld van de anti-Rusland propaganda waarvoor zijn eigen programma Nieuwsuur al geruime tijd ruimte biedt. Zo kreeg op vrijdag 31 oktober 2014 de demagogische commentator Hubert Smeets onweersproken de gelegenheid op ondermeer uitspraken van Aleksej Poesjkov, voorzitter van de Buitenland Commissie van het Russische parlement te reageren. Dat ging als volgt:

Hij is getrouwd met een actrice. Dat zal hij ook zelf goed kunnen, denk ik…/ Ik ben geen specialist als het gaat om technisch onderzoek, hè, dus ik klets misschien ook een beetje uit mijn nek…/ Ik heb het gevoel, als ik zo'n beetje, als amateur-psycholoog naar het interview kijk…/ Maar misschien vergis ik me vreselijk hoor en is het gewoon een klassiek Russische koers om verwarring te zaaien…/ Dat weten wij niet, want wij zijn natuurlijk niet bij het onderzoek betrokken, het kan zijn dat hij inderdaad pressie wil uitoefenen, of misschien zelfs intimidatie…

Hoewel Smeets opmerkt dat hij 'misschien ook een beetje uit mijn nek’ kletst, en hij 'als amateur-psycholoog' met 'zijn gevoel' kijkt, spreekt hij toch met grote stelligheid van 'een klassiek Russische koers om verwarring te zaaien.' Russen zijn in zijn optiek per definitie onbetrouwbaar, of zoals hij eerder stelde: 'Het is typisch Russisch, om altijd alles om te draaien.’ Een humaan mens mag dan wel wantrouwig staan tegenover het stigmatiseren van een héél volk, desondanks moet het Nieuwsuur-publiek ervan uit gaan dat Smeets' karakterisering een vaststaand feit is. Waarom anders zou Nieuwsuur juist hem regelmatig uitnodigen. Het kan zijn dat de journalisten van dit programma ervan uit gaan dat Smeets uit ervaring spreekt, aangezien zijn echtgenote, Olga Polsatsjova, van origine een Russin is, maar het blijft natuurlijk absurd om aan de hand van enkele persoonlijke ervaringen een wetenschappelijk en journalistiek verantwoord oordeel uit te spreken over ‘de Russen.’ Dit heet desalniettemin in de polder ‘kwaliteitsjournalistiek,’ terwijl er geen sprake is van feiten, maar van sentimenten, en geen rationele argumenten worden ingezet maar troebele ressentimenten. Smeets werkwijze deed me denken aan de uitspraak van Goebbels toen de nazi-minister van Propaganda verklaarde: 'Wij spreken niet om wat te zeggen, maar om een bepaald effect te bereiken.’ Ik wees Van Loenen er tevens op dat Smeets bijna drie ton van de voormalige VVD/PVDA kabinet van minister Koenders had ontvangen om een anti-Russische website op te zetten. Nadat ik Jan van Loenen op bovenstaande feiten had geschreven, reageerde hij aldus:

Stan, over welk medium ben je wel tevreden. Je lijkt wel een ouwe mopperkont aan het worden. Niets deugt, zo lijkt het. Stop een een tijdje met geklaag over anderen. Een gratis advies of propaganda.

Stan van Houcke:

Jan van Loenen kun je ingaan op argumenten in plaats van dit soort flauwekul. Je vroeg naar voorbeelden, die gaf ik je. Nu verwacht ik een volwassen reactie hierop.

Jan van Loenen:

Ik haak af Stan. Ik ga me niet met de tonnen van Hubert Smeets bezighouden. Weet je wat: jullie hebben gelijk.

Stan van Houcke:

Weet je wat, Jan van Loenen, je kunt niet debatteren. Dat is een groot probleem voor een journalist. Bij alles haak je af. Je vraagt bewijzen en vervolgens duik je.

Jan van Loenen:

Jullie hebben gelijk. Ik houd niet van debatteren. Over Hubert Smeets bijvoorbeeld. Die drie ton achterover heeft gedrukt. Als dat zo is kan de benadeelde aangifte doen. Of dat het Journaal iets beweert dat niet klopt, of niet helemaal klopt. Het is zinloos om daar je tijd aan te besteden. Het zijn allemaal morele kwesties, en die interesseren me zelden. Oordelen vellen. En dan. Dan niks. Daarom houd ik niet van debatteren. Het levert niets op. Vind ik. Dus ik wens jullie het allerbeste toe, in goede gezondheid met veel liefdesgeluk. Heren,
Proost!

In zijn opwinding meende Jan van L. abusievelijk dat ik Smeets van malversaties had beschuldigd. Maar de werkelijkheid is veel erger, van de Nederlandse staat kreeg Hubert Smeets 294.000 euro aan belastinggeld om anti-Russische propaganda te verspreiden. Zelf zei Smeets desgevraagd: 'het is een grijs gebied, ik ken natuurlijk ook wel wat mensen en tijdens bepaalde gelegenheden komt dit wel eens ter sprake.' Ons kent ons, zowel bij de mafia als bij de Nederlandse 'politiek-literaire elite,' zoals Hofland dit zo fraai verwoordde.  Niks ‘achterover gedrukt,’ de corruptie is hier gewoon geïnstitutionaliseerd. Via achterkamertjes, in een 'grijs' dus ondemocratische ruimte. Staatssubsidies om NAVO-propaganda te verspreiden zodat de geesten rijp kunnen worden gemaakt voor een Derde en finale Wereldoorlog, juist op het moment dat de mensheid bedreigd wordt door global warming, overbevolking, een wereldwijde wapenwedloop, de uitputting van grondstoffen, het Amerikaanse militair-industrieel complex, waarvoor al in 1961 president Eisenhower met klem waarschuwde, het almaar stijgende aantal mensen dat honger lijdt, snel evoluerende virussen.  Het antwoord daarop van Jan van Loenen, 45 jaar lang televisie-verslaggever is: 

Stan, over welk medium ben je wel tevreden. Je lijkt wel een ouwe mopperkont aan het worden. Niets deugt, zo lijkt het. Stop een een tijdje met geklaag over anderen. Een gratis advies of propaganda.

Weer geen antwoord. Weer geen open discussie, omdat een gedachtenuitwisseling gezien wordt als een zwakte. Meer over het onvermogen van de Hilversumse mainstream-media om op een volwassen manier in te gaan op kritiek van degenen die je betalen de volgende keer.