Met betrekking tot wat Bas Heijne het ‘accomoderen’ van de macht noemt, schreef Hannah Arendt over de Joodse Raden die tijdens de Tweede Wereldoorlog meewerkten aan de deportaties van joodse Europeanen naar vernietigingskampen dat:
the whole truth was that there existed Jewish community organizations and Jewish party and welfare organizations on both the local and the international level. Wherever Jews lived, there were recognized Jewish leaders, and this leadership, almost without exception, cooperated in one way or another, for one reason or another, with the Nazis. The whole truth was that if the Jewish people had really been unorganized and leaderless, there would have been chaos and plenty of misery but the total number of victims would hardly have been between four and a half and six million people.
According to Freudiger’s (prominent lid van de Hongaarse Joodse Raad svh) calculations about half of them could have saved themselves if they had not followed the instructions of the Jewish Councils. This is of course a mere estimate, which, however, oddly jibes (bespotten. svh) with the rather reliable figures we have from Holland and which I owe to Dr. L. de Jong, the head of the Netherlands State Institute for War Documentation. In Holland, where the Joodsche Raad like all the Dutch authorities very quickly became an ‘instrument of the Nazis,’ 103,000 Jews were deported to the death camps and some five thousand to Theresienstadt in the usual way, that is, with the cooperation of the Jewish Council. Only five hundred and nineteen Jews returned from the death camps. In contrast to this figure, ten thousand of those twenty to twenty-five thousand Jews who escaped the Nazis — and that meant also the Jewish Council — and went underground survived; again forty to fifty percent. Most of the Jews sent to Theresienstadt returned to Holland.
I have dwelt on this chapter of the story, which the Jerusalem trial failed to put before the eyes of the world in its true dimensions, because it offers the most striking insight into the totality of the moral collapse the Nazis caused in respectable European society — not only in Germany but in almost all countries, not only among the persecutors but also among the victims. Eichmann, in contrast to other elements in the Nazi movement, had always been overawed by ‘good society,’ and the politeness he often showed to German-speaking Jewish functionaries was to a large extent the result of his recognition that he was dealing with people who were socially his superiors. He was not at all, as one witness called him, a ‘Landsknechtnatur’; a mercenary, who wanted to escape to regions where there aren’t no Ten Commandments and a man can raise a thirst. What he fervently believed in up to the end was success, the chief standard of ‘good society’ as he knew it. Typical was his last word on the subject of Hitler — whom he and his comrade Sassen had agreed to ‘shirr out’ (wegschieten. svh) of their story; Hitler, he said, ‘may have been wrong all down the line, but one thing is beyond dispute: the man was able to work his way up from lance corporal in the German Army to Führer of a people of almost eighty million… His success alone proved to me that I should subordinate myself to this man.’ His conscience was indeed set at rest when he saw the zeal and eagerness with which ‘good society’ everywhere reacted as he did. He did not need to ‘close his ears to the voice of conscience,’ as the judgment has it, not because he had none, but because his conscience spoke with a ‘respectable voice,’ with the voice of respectable society around him.
That there were no voices from the outside to arouse his conscience was one of Eichmann’s points, and it was the task of the prosecution to prove that this was not so, that there were voices he could have listened to, and that, anyhow, he had done his work with a zeal far beyond the call of duty. Which turned out to be true enough, except that, strange as it may appear, his murderous zeal was not altogether unconnected with the ambiguity in the voices of those who at one time or another tried to restrain him. We need mention here only in passing the so-called ‘inner emigration’ in Germany — those people who frequently had held positions, even high ones, in the Third Reich and who, after the end of the war, told themselves and the world at large that they had always been ‘inwardly opposed’ to the regime. The question here is not whether or not they are telling the truth; the point is, rather, that no secret in the secret-ridden atmosphere of the Hitler regime was better kept than such ‘inward opposition.’ This was almost a matter of course under the conditions of Nazi terror; as a rather well-known ‘inner emigrant,’ who certainly believed in his own sincerity, once told me, they had to appear ‘outwardly’ even more like Nazis than ordinary Nazis did, in order to keep their secret. (This, incidentally, may explain why the few known protests against the extermination program came not from the Army commanders but from old Party members.)
De ‘banaliteit van het kwaad’ zoals Arendt in haar boek Eichmann in Jerusalem (1963) de houding van Eichmann typeerde, verraadt een mentaliteit die vandaag de dag nog steeds kenmerkend is voor degenen die doorgaans uit ambitie bereid zijn ‘dirty work’ te verdedigen. Ook de postmoderne ‘Schreibtischmörder,’ in dienst van de ‘corporate press,’ is bereid de macht te ‘accomoderen,’ aangezien zijn ‘geweten’ is ‘gerust gesteld’ door ‘het enthousiasme en de gretigheid waarmee overal de “good society” net zo reageert als hijzelf. Hij hoeft zijn “oren niet te sluiten voor de stem van het geweten”’ en wel ‘omdat zijn geweten met een “achtenswaardige stem”’ spreekt, namelijk ‘met de stem van de fatsoenlijke samenleving rondom hem.’ Een treffeand voorbeeld hiervan gaf Ian Buruma in 2002, tijdens de aanloop naar de illegale Irak-inval, toen hij in The Guardian Europa opriep om een deel van het Amerikaanse ‘dirty work,’ op zich te nemen, ‘and take the risk of being held accountable.’ Ook opiniemaker Buruma hoefde zijn ‘oren niet te sluiten voor de stem van het geweten,’ om de simpele reden dat hij zich verzekerd wist van de onvoorwaardelijke instemming ‘van de fatsoenlijke samenleving rondom hem,’ zoals nog eens in 2008 werd bevestigd toen hij uit handen van kroonprins Willem Alexander de prestigieuze Erasmus-prijs ontving, vernoemd naar de humanist die in zijn satirische werk Lof der Zotheid (1509) de waanzin van de oorlog op de hak nam. Dat ‘the dirty work’ het bestaan van miljoenen mensen langdurig traumatiseert, is voor de ‘achtenswaardige stem’ van Buruma’s ‘geweten’ niet meer dan onvermijdelijke ‘collateral damage,’ een opvatting die naadloos aansluit bij het ‘geweten’ van zijn al even achtenswaardige publiek. Tegelijkertijd met Buruma’s pleidooi voor het plegen van ‘smerig werk,’ dat op juridische vervolging kan uitlopen vanwege oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid, en zelfs genocide, waarschuwde de fameuze Amerikaanse journalist/auteur Hunter S. Thompson na 11 september:
The towers are gone now, reduced to bloody rubble, along with all hopes for Peace in Our Time, in the United States or any other country. Make no mistake about it: We are At War now — with somebody — and we will stay At War with that mysterious Enemy for the rest of our lives.
In 2005 schoot Thompson zich door het hoofd. Drie jaar vóór zijn zelfdoding schreef hij in zijn boek Kingdom of Fear: Loathsome Secrets of a Star-Crossed Child in the Final Days of the American Century:
We have become a Nazi monster in the eyes of the whole world — bullies and bastards who would rather kill than live peacefully. We are whores for power and oil with hate and fear in our hearts. We are human scum, and that is how history will judge us. George W. Bush does not speak for me or my son or my mother or my friends or the people I respect in this world.
Well, shit on that dumbness. George W. Bush does not speak for me or my son or my mother or my friends or the people I respect in this world. We didn’t vote for these cheap, greedy little killers who speak for America today — and we will not vote for them again in 2002. Or 2004. Or ever.
Who does vote for these dishonest shitheads? Who among us can be happy and proud of having all this innocent blood on our hands? Who are these swine? These flag-sucking half-wits who get fleeced and fooled by stupid little rich kids like George Bush?
They are the same ones who wanted to have Muhammad Ali locked up for refusing to kill gooks. They speak for all that is cruel and stupid and vicious in the American character. They are the racists and hate mongers among us — they are the Ku Klux Klan.
Hunter S. Thomson was één van de meest scherpzinnige journalisten/auteurs van ‘My Generation,’ die nu op haar oude dag wanhopig tracht de totale ineenstorting te voorkomen van haar eigen illusies. Het meest ironische is dat juist voor deze babyboom-regenten nu de vraag geldt ‘Why don't you all f-fade away?’ Maar in tegenstelling tot de jaren zestig is er vandaag de dag niemand die de Makkianen, de Heijne’s, de Buruma’s etcetera deze vraag stelt, terwijl toch bejaarde opiniemakers niet uit de mainstream-media weg te meppen zijn, met hun voorspelbare, flinterdunne, vaak corrupte praatjes, waarmee ze over hun graf heen proberen te regeren. Neem de Erasmusprijs-winnaar 2008, mijn oude vriend Ian Buruma, door het establishment gelauwerd voor wat de jury zijn ‘kosmopolitisme’ betitelde, zonder te beseffen dat Buruma’s ‘kosmopolitisme’ fundamenteel afwijkt van dat van grote auteurs als Herman Melville, Joseph Conrad, Ryszard Kapuściński, Joan Didion, J.M. Coetzee, John Gray, John Berger, Henry Miller, James Baldwin, etcetera, om alleen de namen te noemen van degenen die me onmiddellijk te binnen schieten. Al deze auteurs waren in staat de wereld te beschrijven vanuit het standpunt van De Ander. Daarentegen blijven Buruma’s beschrijvingen voortdurend één-dimensionaal, zij tonen de beperkte blik van de westerse ‘urban elites,’ met andere woorden: het selecte publiek waarop hij als broodschrijver mikt. Een voorbeeld. In zijn column van 11 november 2014 op de website Project Syndicate, die zich op een Engelstalig wereldpubliek richt, beweerde Buruma:
Much has been written about post-communism in Russia and China. But two recent films reveal the social and political landscapes of these countries more clearly than any scholarly book or serious journalism has been able to do.
The times we live in are often most clearly reflected in the mirror of art. Much has been written about post-communism in Russia and China. But two recent films, Jia Zhangke’s A Touch of Sin, made in China in 2013, and Andrey Zvyagintsev’s Leviathan, made in Russia in 2014, reveal the social and political landscapes of these countries more precisely than anything I have seen in print.
Maar in tegenstelling tot wat opiniemaker Buruma met grote stelligheid verkondigde, benadrukte de regisseur van Leviathan zelf dat zijn film wel degelijk een 'universeel' thema behandelt, dat, ik citeer Andrej Zvjagintsev:
overal kan plaatsvinden. En vanuit die gedachte besloten wij om het in Rusland te laten spelen. Omdat het leven hier ons nader staat, net als de levensstijl en de realiteit, dan een verhaal over een Amerikaanse boer. Het Westen wil de film graag als een politiek statement zien. Juist nu het actueel is. Maar dat zou kortzichtig zijn.
Het spreekt voor zich dat Buruma’s ‘kortzichtigheid’ onverenigbaar is met het hem toegedichte ‘kosmopolitisme.’ Wat Zvjagintsev ook mag zeggen of in beeld brengen, Buruma weigert de woorden en beelden te begrijpen, aangezien hij als manicheïst nuances domweg niet kan accepteren. Hij is alleen bij machte in zwart-wit beelden de wereld te registreren, waarbij het Kwaad altijd De Ander is, terwijl ‘Wij’ altijd het Goede vertegenwoordigen. Deze psychische stoornis is des te gevaarlijker omdat het verwrongen ‘realisme oppermachtig heerst' in 'de journalistiek. Die geeft zich zonder voorbehoud uit voor naakte werkelijkheid,’ aldus ruim drie decennia geleden de auteur Frans Kellendonk. Buruma demonstreert het feit dat in het bewustzijn van de provinciaal het complexe van de kunst onzichtbaar blijft. Als sycofant van de gezeten burgerij kan Ian Buruma zich domweg niet permitteren te beamen dat corruptie en geweld eeuwige, universele thema’s zijn. En dus prijst hij het Amerikaans ‘imperialisme’ als ‘betrekkelijk goedaardig,’ alsof het voortdurende massale geweld en de grootschalige schendingen van het internationaal recht niet veel typerendere kenmerken zijn van het Amerikaans streven naar hegemonie, en het in stand houden van het zogenaamde ‘Pax Americana.’ Hoe kunstzinnig en subtiel een ‘art film’ als Leviathan ook mag zijn, nooit zal de opiniemaker Ian de registratie van het tragische kunnen doorgronden. Dit overigens in tegenstelling tot de Russische bevolking, die met haar tragisch mens- en wereldbeeld uit ervaring weet dat corruptie en geweld constanten zijn in de geschiedenis. Het wezenlijke verschil tussen een Rus en een Nederlander als Ian Buruma is dat laatst genoemde er niet van doordrongen is dat overal op aarde de mens onmachtig blijft de macht in toom te houden.
Het stupide van een propagandist is zijn/haar gebrek aan verbeeldingskracht; een kunstenaar als Zvjagintsev zal natuurlijk nooit een film maken die — na het verdwijnen van Poetin — onmiddellijk gedateerd zou zijn. Een kunstenaar zoekt per definitie naar het universele van 'het menselijk tekort.’ In tegenstelling tot een mainstream-journalist moet een kunstenaar het juist niet hebben van de waan van de dag. Buruma’s onvermogen het complexe te registreren, blijkt tevens uit zijn zijn boek 1945 Biografie van een jaar (2018), waarin hij een poging onderneemt zijn vader’s ‘niet bijzonder heldhaftige’ houding tijdens de eerste twee bezettingsjaren in Nederland te rechtvaardigen. In de Proloog stelt zijn zoon:
Het stupide van een propagandist is zijn/haar gebrek aan verbeeldingskracht; een kunstenaar als Zvjagintsev zal natuurlijk nooit een film maken die — na het verdwijnen van Poetin — onmiddellijk gedateerd zou zijn. Een kunstenaar zoekt per definitie naar het universele van 'het menselijk tekort.’ In tegenstelling tot een mainstream-journalist moet een kunstenaar het juist niet hebben van de waan van de dag. Buruma’s onvermogen het complexe te registreren, blijkt tevens uit zijn zijn boek 1945 Biografie van een jaar (2018), waarin hij een poging onderneemt zijn vader’s ‘niet bijzonder heldhaftige’ houding tijdens de eerste twee bezettingsjaren in Nederland te rechtvaardigen. In de Proloog stelt zijn zoon:
Het leven ging door, zelfs onder de Duitse bezetting. Voor de meeste Nederlanders was alles tijdens de twee eerste oorlogsjaren op een merkwaardige manier nog steeds normaal — als ze tenminste niet Joods waren. In 1941 ging mijn vader rechten studeren aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Om een toekomst te hebben als jurist moest hij wel lid worden van het corps (dat moet je tot op zekere hoogte nog steeds),
althans, zo beweert zijn zoon Ian. Vijf zinnen verder meldt de Erasmusprijs-winnaar 2008:
Tegen de tijd dat mijn vader lid werd, hadden de Duitse bezettingsautoriteiten studentenverenigingen al verboden omdat ze er potentiële verzetshaarden in zagen. Joodse hoogleraren van de universiteiten waren verwijderd. In Leiden had de hoogleraar Rudolph Cleveringa daar in zijn beroemd geworden rede tegen geprotesteerd; hij had een tandenborstel en een stel schone kleren meegenomen voor het geval hij zou worden gearresteerd, wat ook prompt gebeurde. De studenten, onder wie velen van het corps, besloten tot een staking. De universiteit werd gesloten. Het studentencorps in Amsterdam was al door de eigen leden ontbonden na de uitsluiting van Joodse studenten. Maar Utrecht bleef open, en het corpsleven ging door,
evenals de opportunistische Leo Buruma, die rechten ging studeren nadat een jaar eerder de president van de Hoge Raad, mr. Lodewijk Visser op 1 maart 1941 vanwege zijn joodse afkomst werd ontslagen. De Holocaust bleef hem bespaard; op 17 februari 1942 stierf hij plotseling aan een hersenbloeding. Geheel volgens de 'onheroïsche' volksaard van de Nederlander was geen enkel lid van het hoogste rechtscollege aanwezig op zijn begrafenis. Voor Leo Buruma mocht dan wel ‘alles tijdens de twee eerste oorlogsjaren op een merkwaardige manier nog steeds normaal,’ zijn, vooral omdat hij niet ‘Joods was,’ maar voor de stakende studenten van de Universiteit Leiden en voor de Amsterdamse studenten die hun eigen ‘corps’ hadden ‘ontbonden, na de uitsluiting van Joodse studenten’ gold dit allerminst. Waarom kwamen zij wel in verzet tegen de antisemitische maatregelen van de nazi’s en Leo Buruma niet? Ian Buruma zwijgt erover, en schampt ook hier, net als Geert Mak in zijn boek De eeuw van mijn vader (1999), langs de historische werkelijkheid tijdens de nazi-jaren. Als zoon van ouders die tijdens de Tweede Wereldoorlog zich ontpopten als oorlogshelden, verbaast mij de drang van nogal wat van mijn generatiegenoten om de geenszins ‘heldhaftige rol’ van hun vader zoveel mogelijk te verbloemen. Zo is het enige dat Ian Buruma ‘verbijsterend’ vond, het feit dat zijn vader na de oorlog zich door ouderejaarsstudenten tijdens de initiatieriten van het corps had laten ‘vernederen met allerlei sadistische spelletjes waar de ouderejaars toevallig zin in hadden. Mijn vader onderwierp zich, net als anderen van zijn stand.’ Hoewel Ian dit feit aanvankelijk ‘verbijsterend’ vond:
begon ik het geleidelijk te begrijpen. Het idee dat dit normaal was, is denk ik de verklaring. Mensen hunkerden zo naar de wereld van vroeger, de wereld zoals die voor de bezetting, de bommen, de kampen en de massamoorden was geweest, dat het ontgroenen van ‘feuten’ normaal leek. Het was een manier om weer terug te keren naar het oude leven, een manier, als het ware, om weer thuis te komen.
Daarnaast, aldus beweert Buruma junior: ‘Zo ging (en gaat) dat nu eenmaal. Het was tenslotte mos.’ Met andere woorden: wat betreft de onderlinge gebruiken was de vrede niet anders dan de bezetting, waarin de tegenstanders van de nazi’s ‘als slaven’ werden gebruikt of werden vernederd ‘met allerlei sadistische spelletjes.’ Dit is ‘nu eenmaal’ in zowel een democratie als in een dictatuur ‘mos,’ oftewel de gebruiken van de ‘stand’ waar Leo Buruma zo graag bij wilde horen. Mijn oude vriend beschrijft zijn vader als een ‘social climber’ uit de financieel lagere middenklasse die zich in het begin van de oorlog conformeerde aan ‘de nieuwe orde’ in Europa, zoals de Nederlandsche Unie de nazi-bezetting destijds noemde. Maar hij verklaart niet echt waarom een redelijk ontwikkeld burger als zijn vader, die een carrière in het recht wilde maken, de schending van fundamentele rechtsbeginselen door de nazi's accepteerde als ‘normaal,’ en ook niet waarom na de nazi-terreur zijn vader ‘sadisme’ en ‘vernederingen’ ervoer als ‘een manier,’ om ‘weer thuis te komen.’ Met meer recht zou men kunnen stellen dat door het nazi-geweld hij en zijn ‘stand’ juist naar het tegenoverstelde ‘hunkerden.’ Maar kennelijk was zijn ambitie zo groot dat Leo zich vrijwillig ‘onderwierp’ aan nog meer ‘sadisme’ en ‘vernederingen,’ net ‘als anderen van zijn stand.’ Omdat Ian aanvoelt dat zijn verklaring zwak is, voegt hij hieraan toe:
Er zijn andere verklaringen mogelijk. Voor de mannen die getuige waren geweest van serieus geweld, waren deze studentenspelletjes misschien relatief onschuldig, een gezonde manier om lol te trappen.
Ook deze formulering toont een tekort aan intellectuele integriteit. ‘Getuige’ zijn geweest van naziterreur om vervolgens zelf ‘anderen als slaven te behandelen en te vernederen met allerlei sadistische spelletjes’ kan natuurlijk nooit ‘een gezonde manier om lol te trappen,’ betekenen. Het is een absurde voorstelling van zaken, en verraadt op haar beurt weer een ‘niet bijzonder heldhaftige’ houding. Toch geeft Ian Buruma ongewild een scherp beeld van het 'accomoderende' milieu waarin hij opgroeide, wanneer hij met grote stelligheid aanvoert dat dit ‘nu eenmaal zo ging (en gaat). Het was tenslotte mos.’ Voor een streber bestaat in het dagelijks leven geen wezenlijk onderscheid tussen oorlog en vrede. Vanaf Plautus via Hobbes tot de huidige neoliberalen en neoconservatieven geldt: ‘homo homini lupus,’ oftewel ‘de mens is een wolf voor zijn medemens.’ Wanneer iemand nietsontziend met alle middelen in de wereld vooruit wil komen dan is De Ander per definitie de vijand. Terecht merkte de auteur Harry Mulisch eens op dat ‘de corpsstudent net zolang de man met de grote bek [speelt], tot hij het is.’ In de ogen van zowel Ian als zijn vader Leo, beiden social climbers, ‘was’ het ‘feuten,’ het ‘vernederen met allerlei sadistische spelletjes’ een ‘manier om weer terug te keren naar het oude leven, een manier, als het ware, om weer thuis te komen.’
In de kapitalistische klassenmaatschappij uitte zich het 'weer thuis komen' bij het ‘studentencorps’ door onder andere degene die erbij wilde horen te dwingen zich kaal te scheren, te kikkeren, uit zijn slaap houden, en door de mindere ‘als slaven te behandelen,’ en door ‘Dachautje’ te spelen, genoemd naar het ‘eerste grootschalig opgezette concentratiekamp van de SS in nazi-Duitsland,' waar ondermeer gruwelijke medische experimenten met krijgsgevangenen werden uitgevoerd. Veelzeggend in dit verband is bijvoorbeeld datgene wat tijdens de ontgroening in 1962 van de nieuwe lichting van het Amsterdams Studenten Corps voorviel:
Terwijl zij zich verkleumen op een grote zolder op de Sarphatistraat, wordt door een ouderejaars 'nu gaan we Dachautje spelen' geroepen. Toen een joodse student in protest kwam, riep een ander bestuurslid 'hou je mond, vuile rotjood.’ De jongen had beide ouders in Dachau verloren. Van vier andere aanstaande studenten waren ook familieleden in het concentratiekamp gestorven.
De 150 tot 200 aspirant-leden van 1962 werden verplicht kaalgeschoren. Ook kregen ze te maken met een biggetje dat volgestopt was met laxeermiddelen. Op de zolder van de studentenwoning op de Sarphatistraat ontstond consternatie, waardoor de feuten 'binnen de kortste keren daar met ontbloot bovenlijf zaten,’ aldus een getuige.
Er was sprake van zuurstoftekort, waardoor meerdere 'feuten' zijn flauwgevallen. 'Alle joden naar voren, alle kleurlingen naar voren,’ werd er geroepen…
Achteraf vinden alle betrokkenen het ‘onbegrijpelijk' […] De zaak kwam aan het licht nadat een zekere drs. A.J. Noordhoek te Den Haag in het NRC een opiniestuk plaatste. De auteur was de vader van de enige student geweest die na de ontgroening besloot om geen lid van ASC te worden.
Slechts één van de ‘150 tot 200 aspirant-leden’ beschouwde het antisemitisme en racisme, de vernederingen en grofheid zo onaanvaardbaar dat hij afzag lid te worden van het Amsterdamsch Studenten Corps. Alle anderen, inclusief de joodse en zwarte aspirant-leden accepteerden het ‘Dachautje spelen’ als de normale gang van zaken. Wat deze, uit de betere ‘stand’ afkomstige studenten, hier leerden gold als voorbereiding op een succesvolle carrière in een wereld waar ‘de mens een wolf [is] voor zijn medemens.’ In dit besloten wereldje van de elite is geen ruimte voor empathie en medemenselijkheid, dergelijke emoties worden gezien als tekenen van zwakte. Nut, efficiency, geld, geweld en trouw aan de eigen groep bepalen hier de normen en waarden. Vergeet niet: ‘The West won the world not by the superiority of its ideas or values or religion, but rather by its superiority in applying organized violence. Westerners often forget this fact, non-Westerners never do,’ aldus Samuel Huntington in The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order. Grootscheeps geweld is het fundament geweest van vijf eeuwen overheersing door de witte man. Het probleem waarmee ‘onze’ cultuur momenteel wordt geconfronteerd, is dat westers ‘organized violence’ onvoldoende is geworden om de rest van de wereldbevolking te intimideren. De Ander heeft nu niets meer te verliezen, zelfs niet het eigen leven. Daarentegen wil de hedonistische westerling zolang mogelijk van zijn relatieve rijkdom blijven genieten zonder lastig te worden gevallen, laat staan te sneuvelen voor het behoud van zijn privileges. Net als Huntington concludeert ook de Amerikaanse historicus Victor Davis Hanson in zijn boek Why The West Has Won. Nine Landmark Battles in the Brutal History of Western Victory (2002) dat de westerse superioriteit altijd is gebaseerd op ‘the most lethal practice of arms conceivable.’ Hij voegt hier geruststellend aan toe:
Let us hope that we at last understand this legacy. It is a weighty and sometimes ominous heritage that we must neither deny nor feel ashamed about — but insist that our deadly manner of war serves, rather than buries, our civilization.
Met andere woorden: ‘wij’ hoeven ons niet ‘beschaamd’ te ‘voelen’ over de meedogenloze westerse ‘wijze van oorlog voeren,’ maar moeten juist ‘benadrukken’ dat de ‘zwaarwegende en soms onheilspellende nalatenschap,’ onze ‘beschaving’ eerder dient dan vernietigt. Tekenend is dat Hanson door het Amerikaanse establishment geenszins wordt gezien als pleitbezorger van massale staatsterreur, waarvan allereerst de burgerbevolking de dupe is, maar als een gerespecteerde historicus die de opvattingen van de gevestigde orde helder formuleert. Daarbij herinner ik de lezer eraan dat Huntington terecht erop wees dat de ‘westerse beschaving niet waardevol [is] omdat zij universeel’ zou zijn, maar domweg ‘omdat zij uniek is.’ Geen enkele beschaving is in staat geweest zo doeltreffend vijf eeuwen lang over de mensheid te heersen, niet vanwege ‘de superioriteit van zijn ideeën of waarden of religie,’ maar domweg ‘door zijn superioriteit in het toepassen van georganiseerd geweld.’ Kortom, het Westen kon beter ‘Dachautje spelen’ dan welke civilisatie dan ook. Niet alleen beschikte de westerse elite over een onuitputtelijke reserve aan huursoldaten uit de lagere klassen, maar zij is er tevens in geslaagd het geschoolde deel van de bevolking te mobiliseren om de belangen van de elite te beschermen. Kijk naar de carrières van Leo en Ian Buruma. Zo vertelde in 2011 de toen 88-jarige Buruma senior:
Geleidelijk werd ik huisadvocaat van verschilende grote ondernemingen. Je deed daarvoor alle mogelijke zaken, inclusief de echtscheiding van de directeur. Mijn ondernemingspraktijk begon met de Herstelbank, de latere Nationale Investeringsbank, en met scheepsbouwer De Schelde. Later kwamen er andere grote scheepsbouwers bij zoals RDM, Wilton Feijenoord en uiteindelijk de hele RSV. […]
Vroeger werden mensen die in een proces verzeild waren geraakt, nog niet het vel over de oren getrokken met enorme tarieven. Maar ik moet bekennen dat ik zelf betrokken was bij het uit de pan vliegen van de advocatentarieven. Dat was toen ik in de Algemene Raad van de Orde zat en die portefeuille deed.
Minister van Economische Zaken Lubbers had midden jaren zeventig verzonnen, dat het advocatentarief gekoppeld moest worden aan het inkomen van rechters in Assen of Middelburg. Nu, dat leek ons wat te weinig voor de Haagse kantoren. Accountants van Moret kwamen toen met een andere berekening, en daarmee overtuigden wij Lubbers die dit meteen voor het hele land goedkeurde. Het begon met die 243 gulden per uur en nu is er de wantoestand dat geen mens meer persoonlijk een advocaat kan betalen.
Zonder zich expliciet te verontschuldigen, vertelt advocaat Leo Buruma dat hij midden jaren zeventig de aanzet had gegeven voor de huidige ‘wantoestand dat geen mens meer persoonlijk een advocaat kan betalen,’ behalve dan de mensen van ‘de grote ondernemingen’ die hem konden inhuren, waardoor zijn advocatenkantoor uiterst lucratief werd, en een kapitaal pand kon betrekken, gelegen aan Noordeinde 33, tussen Paleis Noordeinde en Binnenhof. Bovendien was hij commissaris bij grote ondernemingen. Conformisme wordt in westerse democratieën rijkelijk beloond. De mens die zich onderwerpt aan de macht verkoopt zijn ziel tegen een zo hoog mogelijke prijs. Daarbij speelt een belangrijk psychologisch feit mee, namelijk een pathologisch gebrek aan zelfrespect. Burgers die daar wel over beschikken, zo schreef de Amerikaanse journaliste/schrijfster Joan Didion:
exhibit a certain toughness, a kind of moral nerve; they display what was once called character, a quality which, although approved in the abstract, sometimes loses ground to other, more instantly negotiable virtues,
waaraan zij in het essay Self-respect: Its Source, Its Power toevoegde dat ‘character — the willingness to accept responsibility for one's own life — is the source from which self-respect spring.’ Een karakterloos leven zonder ‘zelfrespect,’ is volgens Didion:
counting up the sins of commission and omission, the trusts betrayed, the promises subtly broken, the gifts irrevocably wasted through sloth (luiheid. svh) or cowardice or carelessness. However long we postpone it, we eventually lie down alone in that notoriously uncomfortable bed, the one we make ourselves. Whether or not we sleep in it depends, of course, on whether or not we respect ourselves.
Het zich onderwerpen aan ‘sadisme’ en ‘vernederingen,’ van de macht, het publiekelijk laten weten dat als gevolg van zijn toedoen er vandaag de dag in onze ‘democratische’ rechtstaat ‘de wantoestand’ is ontstaan ‘dat geen mens meer persoonlijk een advocaat kan betalen,’ zonder een actie te ondernemen zodat burgers ‘niet het vel over de oren’ wordt ‘getrokken met enorme tarieven,’ zijn voorbeelden van het gebrek aan waardigheid en persoonlijke verantwoordelijkheid binnen het milieu waarin Ian Buruma opgroeide. Dit alles heeft ingrijpende consequenties gehad voor enerzijds de samenleving en anderzijds voor burgers als de Buruma's zelf, want, zoals Didion terecht stelt:
To have that sense of one's intrinsic worth which, for better or for worse, constitutes self-respect, is potentially to have everything: the ability to discriminate, to love and to remain indifferent. To lack it is to be locked within oneself, paradoxically incapable of either love or indifference. If we do not respect ourselves, we are on the one hand forced to despise those who have so few resources as to consort (omgaan met. svh) with us, so little perception as to remain blind to our fatal weaknesses. On the other, we are peculiarly in thrall to everyone we see, curiously determined to live out — since our self-image is untenable — their false notions of us. We flatter ourselves by thinking this compulsion to please others an attractive trait: a gift for imaginative empathy, evidence of our willingness to give… At the mercy of those we can not but hold in contempt, we play roles doomed to failure before they are begun, each defeat generating fresh despair at the necessity of divining and meeting the next demand made upon us.
Het is terecht dat The New York Times Book Review Joan Didion als ‘a great American writer’ prees, met één van de ‘most recognizable — and brilliant — literary styles to emerge in America during the past four decades,’ een vrouw die het gebrek aan zelfrespect ‘alienation from self’ noemde, aangezien ‘[w]ithout it, one eventually discovers the final turn of the screw: one runs away to find oneself, and finds no one at home.’ Een schrijver is allereerst en bovenal een mens die vanuit zelfrespect zijn eigen moraliteit verdedigt. Zij/hij kan dus per definitie geen propagandist zijn. Wanneer Ian Buruma in navolging van Amerikaanse politici met grote stelligheid beweert dat de VS ‘a force for good’ is dan getuigt deze propaganda van dezelfde mentaliteit als die van zijn vader, die zich vrijwillig ‘onderwierp’ aan de vernederingen en het sadisme van zijn superieuren. Het gebrek aan zelfrespect blijkt ook uit het propagandistische gehalte van Ian Buruma’s werk wanneer hij als mainstream-opiniemaker zijn publiek waarschuwt dat gezien ‘het einde van Pax Americana’ de mensheid zich zal ‘moeten voorbereiden op een tijd waarin we met weemoed terugkijken op het betrekkelijk goedaardige imperialisme uit Washington.’ Waarom zouden ‘wij’ allen ‘met weemoed terugkijken’ op de totalitair opererende neoliberale ideologie die verantwoordelijk is voor ondermeer ‘a climate crisis’ en ‘an inequality crisis,’ zoals twee Amerikaanse hoogleraren in een opiniestuk schreven in The New York Times van zaterdag 26 januari 2019. Zij wezen erop dat:
Over more than a generation, the lower half of income distribution has been shut out from economic growth: Its income per adult was $16,000 in 1980 (adjusted for inflation), and it still is around $16,000 today. At the same time, the income of a tiny minority has skyrocketed. For the highest 0.1 percent of earners, incomes have grown more than 300 percent; for the top 0.01 percent, incomes have grown by as much as 450 percent. And for the tippy-top 0.001 percent — the 2,300 richest Americans — incomes have grown by more than 600 percent.
Mos -- Ongeschreven regel, dient te worden gerespecteerd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten