Kabinet moet nu alle kaarten op tafel leggen over hulp aan Syrische strijders, eist de Kamer
Politiek Den Haag is not amused na het nieuws over de steun aan gewapende groepen in Syrië.
Het kabinet staat onder grote druk vanuit de Tweede Kamer om verregaande openheid te geven over de steun aan gewapende groepen in Syrië. Coalitiepartners CDA en ChristenUnie willen samen met oppositiepartij SP dat geheime documenten naar buiten worden gebracht. Het gaat dan bijvoorbeeld om de lijst met criteria over welke groepen als gematigd werden bestempeld en dus voor steun in aanmerking kwamen. Gevoelig ligt ook een onderzoek dat het ministerie van buitenlandse zaken in 2017 door een extern bureau liet uitvoeren. De inhoud van het rapport en de naam van de onderzoeker zijn door het ministerie geheim verklaard.
CDA, ChristenUnie en SP zaten allen in de oppositie toen minister van buitenlandse zaken Bert Koenders (PvdA) in het vorige kabinet in 2015 met het steunprogramma begon. Zij waren destijds tegen hulp aan rebellen die tegen president Assad vochten, omdat zij vreesden dat er zich onder hen teveel radicale groepen bevonden. Nu blijkt dat steun in handen van een terreurgroep is gevallen, zien zij hun vrees bewaarheid.
Naast PvdA en VVD waren ook GroenLinks en D66 destijds voorstander van het steunprogramma. Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66) spreekt van ‘heel serieuze onthullingen’, maar wacht met een definitief oordeel tot het kabinet tekst en uitleg heeft gegeven. Klaas Dijkhoff (VVD) wil weten wat er precies gebeurd is, maar suggereert ook dat er vanaf het begin een bepaalde foutmarge in het steunprogramma zat. “Dat er risico’s aan kleefden was voorzienbaar. Ik wil weten in hoeverre het is gelukt die te beheersen.”
Nattevingerwerk
De indruk van Bram van Ojik (GroenLinks) is dat hier iets flink mis is gegaan, ondanks dat het kabinet destijds een zorgvuldig controlesysteem beloofde. “De selectie van groepen lijkt achteraf toch nattevingerwerk te zijn geweest.”
Of er daadwerkelijk zoveel openheid komt als critici van het steunprogramma willen, is nog de vraag. Sjoerdsma wil alle vragen van de Kamer beantwoord zien, maar eist niet direct de openbaarmaking van geheime documenten. “Alles wat op tafel kan komen, moet op tafel komen.” Premier Mark Rutte gaf vandaag toe dat er ‘iets niet goed lijkt te zijn gegaan’, en dat alles uitgezocht wordt. Maar minister van buitenlandse zaken Stef Blok herhaalde het standpunt dat gewapende groepen gevaar lopen als bekend raakt dat Nederland hen steunt, en dat daarom hun identiteit een geheim is.
Volgens Joël Voordewind (ChristenUnie) telt dat argument niet meer. “De redenering was altijd dat Assad anders zijn pijlen op hen zou richten. Maar de strijd in Syrië is nu grotendeels gestreden.” Voordewind wijst er ook op dat sommige rebellencommandanten de samenwerking openlijk toegaven tegenover Nieuwsuur en Trouw.
Aan de discussie over geheimhouding zit ook een politieke component. Nadat Trouw en Nieuwsuur met een onderzoek begonnen, werd het steunprogramma deze zomer tot staatsgeheim verklaard. Martijn van Helvert wil weten of dit om legitieme veiligheidsredenen gebeurde, of om een minister uit de politieke problemen te houden. “Om uit te sluiten dat die suggestie waar is, moeten we het onderzoeken.”
Parlementaire enquête
De vraag is dan ook in hoeverre Buitenlandse Zaken zelf de komende weken nog alle antwoorden mag geven. Sadet Karabulut (SP) pleit voor een onafhankelijk onderzoek dat bij Buitenlandse Zaken over de schouder mee komt kijken. “Dit kunnen we niet meer aan het ministerie overlaten.” Karabulut noemt een parlementaire enquête ook als mogelijkheid indien minister Stef Blok vanaf nu te weinig meewerkt aan een dergelijk onderzoek. Van Helvert wil een enquête ook niet uitsluiten. “Ik kan me goed voorstellen dat mensen daaraan denken. Nu is het nog wat vroeg, want we halen gegevens op en gaan die analyseren. Laten we opschalen als het nodig is.”
Maar voordat dergelijke paardenmiddelen in beeld komen, zal Buitenlandse Zaken deze en volgende week eerst lange vragenlijsten van Kamerleden moeten beantwoorden. Een debat met de Kamer volgt dan waarschijnlijk over twee weken, na Prinsjesdag.
Lees ook:
Nederland steunde 'terreurbeweging' in Syrië
In oktober start een rechtszaak tegen een Nederlandse Syriëganger die een bijdrage heeft geleverd aan de strijd van Jabhat al-Shamiya. Die groepering werd eerder door de Nederlandse regering ondersteund met ‘niet dodelijke goederen’.
Lees alles over het onderzoek in ons dossier 'Nederlandse steun aan Syrische jihadisten'.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten