MH17 – “Buk rookpluimfoto’s” zijn bedrog
20 mei 2015
Een van de redenen dat ik april 2015 een week lang op en nabij de MH17 crash site ben geweest was mijn wens de authenticiteit te verifiëren van de enige foto’s die een rookpluim tonen waarvan wordt beweerd dat deze veroorzaakt is door een Buk-raket.
Deze foto werd 3 uur na het neerstorten van MH17 op Twitter geplaatst en toont een vrijwel compleet wolkenloze blauwe lucht. Op sociale media stelden veel mensen de echtheid van de foto ter discussie omdat het weer in en rond Snizhne op dat moment zwaar bewolkt 8/8 was.
Meer dan vier maanden later, op 22 december 2014, presenteerde RTL Nieuwseen andere foto waarvan de fotograaf beweert dat deze enkele ogenblikken voor de reeds op 17 juli 2014 gepubliceerde foto is genomen.
Vreemd, op deze foto die zoals wordt beweerd slechts zeven seconden eerder werd gemaakt is de lucht wel bewolkt en heeft een totaal andere kleur….
Daniel Romein van het Bellingcat research team legt uit:
“Op de origineel gepubliceerde foto’s zijn de kleurinstellingen aangepast om de witte rookpluim zichtbaarder te maken met als resultaat dat de grijze rook op de eerste foto lichter is en op de tweede foto donkerder.” (Bron)
“Op de origineel gepubliceerde foto’s zijn de kleurinstellingen aangepast om de witte rookpluim zichtbaarder te maken met als resultaat dat de grijze rook op de eerste foto lichter is en op de tweede foto donkerder.” (Bron)
De anonieme fotograaf legt uit:
“Mijn camera lag vlakbij het raam. Ik greep hem en rende de trappen op naar het dak om een foto te maken. Ik maakte de eerste foto maar zag dat er kabels in het midden van het beeld zaten. Daarom maximaliseerde ik de zoom en maakte een tweede foto. Toen draaide ik om en aan de andere kant, richting Noorden, zag ik een spoor met donkerblauwe rook. Ik besloot dat een raket een benzinestation moet hebben geraakt. Ik klom naar een ander gedeelte van het dak om van daar een foto te maken. Ik had er drie minuten voor nodig en toen maakte ik de derde foto. Ik had er geen idee van dat mijn derde foto de rook bevat van een zojuist neergestort vliegtuig.”(Bron)
“Mijn camera lag vlakbij het raam. Ik greep hem en rende de trappen op naar het dak om een foto te maken. Ik maakte de eerste foto maar zag dat er kabels in het midden van het beeld zaten. Daarom maximaliseerde ik de zoom en maakte een tweede foto. Toen draaide ik om en aan de andere kant, richting Noorden, zag ik een spoor met donkerblauwe rook. Ik besloot dat een raket een benzinestation moet hebben geraakt. Ik klom naar een ander gedeelte van het dak om van daar een foto te maken. Ik had er drie minuten voor nodig en toen maakte ik de derde foto. Ik had er geen idee van dat mijn derde foto de rook bevat van een zojuist neergestort vliegtuig.”(Bron)
RTL Nieuws en Bellingcat weigeren de Exif data van de foto’s te publiceren
Motivatie: het zou de veiligheid van de fotograaf in gevaar brengen. Helaas in dit geval dus geen ‘open source social media’ en wij gewone stervelingen moeten onze research doen met compleet nutteloze BMP-files.
Trouwens, is het niet vreemd dat de fotograaf blogger Bellingcat vertrouwt én zich zorgen maakt om zijn anonimiteit en veiligheid? En als “Bellingcat als onderdeel van het onderzoek contact opnam met de fotograaf die de rookpluimfoto’s maakte”, hoe moeilijk kan het dan zijn deze ‘anonieme’ persoon op te sporen als een blogger het kan?
Trouwens, is het niet vreemd dat de fotograaf blogger Bellingcat vertrouwt én zich zorgen maakt om zijn anonimiteit en veiligheid? En als “Bellingcat als onderdeel van het onderzoek contact opnam met de fotograaf die de rookpluimfoto’s maakte”, hoe moeilijk kan het dan zijn deze ‘anonieme’ persoon op te sporen als een blogger het kan?
Locatie vastgesteld door Ukraine@war en gecontroleerd door Bellingcat. Terwijl zij de locatie vanwaar de fotograaf de foto’s maakte vaag in de groene cirkel plaatsen was ik er zelf vrij zeker van dat…
het gebouw zich in de de rode cirkel bevindt,…
omdat de GSM-antenne op de derde foto die de fotograaf maakte duidelijk te zien is op een satellietfoto en de richting van de MH17 crash rookpluim ook overeen komt.
Dit is de door mij ter plekke gefotografeerde situatie: Torez. Microrayon 3, Building 2
Poging toegang te krijgen tot het dak van flat 2, Microrayon 3
Tijdens mijn verblijf in Donbass waren de meeste mensen heel aardig tegen mij. Maar toen ik een bewoner van de flat vroeg of hij me toegang wilde verschaffen tot het dak eiste hij dat ik mijn paspoort liet zien en een document waarmee ik mijn legale verblijfstatus kon aantonen. Na precies dat gedaan te hebben begon de man enigszins te ontspannen.
Toen liet ik hem de twee rookpluimfoto’s zien. “Deze foto’s zijn nep”, zei hij. “Iedereen weet dat”. We namen de lift naar de hoogste (negende) etage.
“Hier is Pasha’s appartement”, zei de man. “Hij is een meesterfotograaf. Een echte expert. “Helaas koos hij de verkeerde kant en is vertrokken.”
Na meer dan acht maanden vanachter mijn laptop te hebben gespeurd naar de waarheid over de rookpluimfoto’s was ik opgewonden zo dicht bij een reality check te zijn. Na twee trappen en een smalle verticale metalen ladder die aan een betonnen wand is bevestigd op te zijn geklommen, stond ik eindelijk op het dak……
De video is duidelijk bewijs voor het feit dat er op het dak geen kabels zijn zoals te zien op de ‘kabelfoto’ die RTL Nieuws op 22 december als scoup presenteerde en nieuw “cruciaal bewijsmateriaal” (video 1m05s) in de MH17-zaak. En deze kabels zijn er ook nooit geweest omdat er op het deel van het dak vanwaar de beboste voorgrond zichtbaar is geen hoge bevestigingspunten zijn waaraan de kabels zouden kunnen worden bevestigd.
Conclusie: De eerste van drie foto’s die de fotograaf claimt te hebben gemaakt is een vervalsing.
Wie is de liegende fotograaf?
Slechts enkele uren nadat de zonnige ‘Buk rookpluim’ foto op Twitter account @Wowihay was geplaatst, circuleerde de naam van de fotograaf al op internet: Павел Алейников. Schrijfwijze Latijns alfabet: Pavel Aleynikov.
In Torez sprak ik met mensen die in dezelfde flat 2 wonen, met een voormalig klasgenoot die zich bij de rebellen heeft aangesloten en twee van zijn voormalige collega’s. Allen betreuren dat ” ‘Pasha’ voor de andere kant heeft gekozen” en zijn teleurgesteld dat hij mee heeft gedaan aan het in hun ogen vervalsen van bewijsmateriaal om de rebellen en Rusland in een kwaad daglicht te stellen.
Wat me het meest raakte was de volledige afwezigheid van verbaal geweld. Ik zou verwachten dat mensen die zich door hem verraden voelen grove taal en scheldpartijen zouden gebruiken. Niets van dat.
Aleynikov’s appartement op de negende etage is niet bestormd door de nieuwe autoriteiten noch door iemand anders beschadigd. Niet het gedrag dat je van ‘terroristen’ zou verwachten, toch?
Wat me het meest raakte was de volledige afwezigheid van verbaal geweld. Ik zou verwachten dat mensen die zich door hem verraden voelen grove taal en scheldpartijen zouden gebruiken. Niets van dat.
Aleynikov’s appartement op de negende etage is niet bestormd door de nieuwe autoriteiten noch door iemand anders beschadigd. Niet het gedrag dat je van ‘terroristen’ zou verwachten, toch?
Propaganda: anonieme getuigen hebben grote voordelen
– claims die getuigen maken zijn moeilijker te verifiëren
– anonimiteit vanwege ‘levensgevaar’ demoniseert de tegenstander
– mogelijke motieven van de getuige kunnen verborgen worden gehouden
– claims die getuigen maken zijn moeilijker te verifiëren
– anonimiteit vanwege ‘levensgevaar’ demoniseert de tegenstander
– mogelijke motieven van de getuige kunnen verborgen worden gehouden
Als nieuwsconsument begrijp ik dat het soms noodzakelijk is de identiteit van getuigen geheim te houden. Maar ik wil absoluut dat journalisten mij informeren dat een getuige die anti-Kiev rebellen en Rusland belast en beweert “mijn doel is rechtvaardigheid”, zelf extreem pro-Kiev is.
In een eerder artikel beschuldigde ik RTL Nieuws van hardcore Nederlandse oorlogspropaganda. Vandaag voeg ik daar aan toe dat het onvergeeflijk is dat RTL Nieuws moedwillig de politieke agenda en werkelijke motieven van zijn ‘anonieme’ getuige voor de Nederlandse kijkers verborgen houdt.
Meer leugens van de ‘anonieme’ getuige
Met het bekend worden van de naam is met een simpele Google zoekopdracht te vinden dat Aleynikov op zijn minst vier interviews aan diverse media heeft gegeven. In chronologische volgorde:
Business Insider – 17 july 2014. Publicatie zelfde dag
RTL Nieuws – publicatie 22 december 2014
Meduza – blog van journalist Parkohmenko, publicatie 17 maart 2015
Daily Mail – publicatie 22 maart 2015
RTL Nieuws – publicatie 22 december 2014
Meduza – blog van journalist Parkohmenko, publicatie 17 maart 2015
Daily Mail – publicatie 22 maart 2015
Deze tweet van 17 juli 2014 op 4:46pm (locale tijd) was voor Aaron Gell van Business Insider aanleiding om contact op te nemen met Aleynikov:
“В Торезе сбили самолет! Упал в районе квартала!”
[In Torez is een vliegtuig neergeschoten! Viel in rayon Kvartal!]
[In Torez is een vliegtuig neergeschoten! Viel in rayon Kvartal!]
Aleynikov verwijderde de tweet, maar anderen hadden deze al opgeslagen.
Uit het interview met Business Insider:
“Hoewel hij het neerstorten van het vliegtuig niet zag, vertelde hij naar het raam te zijn gerend na het horen van een explosie nadat het vliegtuig op de grond was gestort. Hij kon de situatie niet zien vanaf zijn balkon en klom daarom het dak van zijn flat op en “zag de rook aan de horizon.”
En later hoorde hij: “terroristen hebben een burgervliegtuig neergeschoten”. De man zei vervolgens: “Ik ben in shock! De terroristen moeten verantwoording afleggen voor hun acties!” Met betrekking tot de passagiers van het vliegtuig zei hij (opnieuw vertaald uit het Russisch): “Volgens informatie van de lokale bewoners zijn alle passagiers van het toestel omgekomen. Een x-aantal lichamen ligt verspreid over het veld naast de kippenfarm in het dorpje Grabovo.” Hij zei: “Ik wacht gespannen op de komst van de Oekraïense autoriteiten!”
“Hoewel hij het neerstorten van het vliegtuig niet zag, vertelde hij naar het raam te zijn gerend na het horen van een explosie nadat het vliegtuig op de grond was gestort. Hij kon de situatie niet zien vanaf zijn balkon en klom daarom het dak van zijn flat op en “zag de rook aan de horizon.”
En later hoorde hij: “terroristen hebben een burgervliegtuig neergeschoten”. De man zei vervolgens: “Ik ben in shock! De terroristen moeten verantwoording afleggen voor hun acties!” Met betrekking tot de passagiers van het vliegtuig zei hij (opnieuw vertaald uit het Russisch): “Volgens informatie van de lokale bewoners zijn alle passagiers van het toestel omgekomen. Een x-aantal lichamen ligt verspreid over het veld naast de kippenfarm in het dorpje Grabovo.” Hij zei: “Ik wacht gespannen op de komst van de Oekraïense autoriteiten!”
Wat krijgen we nou? Op 4:46pm locale tijd weet Pavel Aleynikov zeker: “In Torez is een vliegtuig neergeschoten“, maar vele maanden later vertelt hij Daily Mail: “Toen draaide ik me om en aan de andere kant, richting Noorden, zag ik een spoor donkerblauwe rook. I besloot dat een raket een benzinestation moet hebben geraakt.”
Waarom verandert de getuige na maanden zijn verhaal en claimt opeens dat hij dacht dat niet een burgervliegtuig, maar een benzinestation was geraakt?
Waarom vertelde hij Business Insider niet over de foto’s die hij eerder maakte met het “rookspoor van een raket”?
Een paar uur nadat MH17 van de radar verdween weet Aleynikov absoluut zeker dat een burgervliegtuig is neergestort. Toch vertelt hij de interviewer vanBusiness Insider niet dat voordat hij de rook van de crash site fotografeerde hij eerst twee foto’s maakte van een “wit rookspoor” aan de horizon. In hetzelfde interview zegt hij: “De terroristen moeten verantwoording afleggen voor hun acties!”, maar de gedachte kwam niet bij hem op dat het zeer ongebruikelijke “witte rookspoor” dat hij fotografeerde wellicht de rookpluim was die werd veroorzaakt door het afvuren van een raket door de ‘terroristen’.
Ik ben er van overtuigd dat de officiële Nederlandse onderzoekers niet in de leugens van Aleynikov trappen. Herhaalde professionele ondervragingssessies en een leugendetectortest zullen zeker meer inconsistenties in zijn verzonnen verhalen aan het licht brengen.
Getuige claimt dat hij de foto’s aan een vriend gaf.
Zijn vriend Владимир Дюков – Vladimir Djukov zit achter het @wowihay Twitter account en is ook betrokken bij de pro-Kiev propaganda website Torez.info . Djukov was heel erg druk op de avond dat MH17 neerstortte.
4:40pm Djukov tweet de derde foto die Aleynikov zegt te hebben gemaakt na de crash. Op de foto van de tweet is duidelijk een moiré patroon te herkennen. Waarom? Moiré patronen kunnen ontstaan als een foto wordt gemaakt van een afbeelding op een computer- of televisiescherm. Mocht Aleynikov werkelijk een flashcard met de foto aan Djukov hebben overhandigd, waarom maakte deze dan een foto van een afbeelding? Verder is vijftien minuten heel weinig tijd voor het maken van een foto, met de lift naar beneden gaan, je naar een ander deel van Torez verplaatsen en dan je vriend de foto laten twitteren.
6:38pm Djukov haastte zich naar de crash site en tweet een foto met daarop een dode baby. Of maakte iemand anders de foto en is Djukov een spin in het web van ‘vrienden’ en zorgt hij voor herdistributie? Ik heb het lichaam op de foto wazig gemaakt. Voor wie daar behoefte aan heeft, hier is de originele tweet.
Op 7:23pm plaatst hij de beroemde foto met rookpluim maar niet voordat hij eerst de kleurinstellingen heeft aangepast om “het witte rookspoor beter zichtbaar te maken” zoals Bellingcat eerder al uitlegde. Of heeft niet Djukov maar een andere entiteit de afbeelding gephotoshopt?
2:27am 18 july. Djukov was erg druk met het localiseren van het “witte rookspoor”.
Het is duidelijk dat Djukov een info warrior met een pro-Kiev agenda is en mogelijk een werktuig van de Oekraïense geheime dienst SBU. Niet slechts een vriend van een fotograaf die claimt dat zijn “enige doel rechtvaardigheid” is.
RTL Nieuws liet rookpluimanalyse en fotoanalyse uitvoeren
het 28 pagina’s tellende rapport “Samenvatting Rookpluimanalyse” is opgesteld door de gerenomeerde instanties TU Delft en NEO en kan hier worden gedownload.
Laatste regel van het rapport:
“Op basis van de hierboven uitgevoerde zichtlijn analyse en schroeiplek analyse achten wij het mogelijk dat de rookpluim afkomstig is van dit afwijkende tarweveld.”
“Op basis van de hierboven uitgevoerde zichtlijn analyse en schroeiplek analyse achten wij het mogelijk dat de rookpluim afkomstig is van dit afwijkende tarweveld.”
Internetbronnen die beweren dat deze rookpluimanalyse bewijs levert voor het feit dat een raket zou zijn afgevuurd vanaf dit afwijkende tarweveld hebben het rapport niet gelezen of manipuleren opzettelijk de inhoud voor propagandadoeleinden.
“Fox-IT en het NIDF hebben de fotobestanden zorgvuldig bestudeerd en volgens hen is er geen aanwijzing van nabewerking, fraude of manipulatie van de drie foto’s”, meldt RTL Nieuws op zijn website.
Interessant. RTL Nieuws heeft deze rapporten nooit gepubliceerd. Waarom niet? Ik zocht contact met Fox-IT en NIDF met het verzoek mij de rapporten toe te sturen. Beiden weigerden en verwezen mij door naar RTL Nieuws. Uiteraard is dat de enige correcte en professionele handelwijze van deze firma’s die de belangen van hun commerciële klant moeten beschermen.
Ik nam contact op met RTL Nieuws en heb diverse malen om de rapporten gevraagd. De nieuwszender ging niet in op mijn verzoek. Waarom niet? RTL Nieuws heeft deze rapporten met fotoanalyses nooit gepubliceerd. Waarom niet?
Niet in staat zijn om vast te stellen of een foto gemanipuleerd is, is niet hetzelfde als zeker zijn dat de foto niet gemanipuleerd is.
Jaren geleden “vond de Russische firma Elcomsoft een onvolkomenheid in Canon’s OSK-E3 systeem. De ingebouwde software moet garanderen dat foto’s die bijvoorbeeld door de politie worden gebruikt bij het verzamelen van bewijsmateriaal niet zijn gemanipuleerd. Het resultaat is dat de firma in staat is foto’s in elkaar te knutselen die door de technologie als authentiek worden gekwalificeerd. Om het punt duidelijk te maken, publiceerde de firma een aantal geknutselde foto’s die volgens eigen zeggen de Canon integrity checksdoorstonden.” (bron) Met Nikon camera’s zijn er soortgelijke problemen.
Manipulaties van digitale beelden kan worden opgespoord met FotoForensics’ Error Level Analysis – ELA. Hier een voorbeeld met uitleg.
[Geen aanwijzingen voor manipulaties?
Regeringen en hun geheime diensten beschikken ongetwijfeld over de kennis en middelen voor het produceren van nepbeelden die vrijwel onmogelijk te falsificeren zijn.
Charles Wood, professioneel forensisch expert met specifieke kennis op het gebied van digitale media, manipulatie van foto’s, metadata en micro-meteorologie ontleedt nog veel meer issues rondom de foto’s in dit artikel.
Het verhaal achter de drie foto’s – een alternatieve verklaring
17 juli 2104, Torez, Oekraïne. Omstreeks 4:20pm locale tijd wordt vlucht MH17 op ruim tien kilometer hoogte vernietigd.
Foto3
Duizenden mensen hebben de donkere rookwolk in Grabovo zien opstijgen. Veel mensen maakten foto’s en diverse video’s werden op sociale media geplaatst. Een selectie daarvan kan hier worden bekeken. Foto3 staat er bij.
Duizenden mensen hebben de donkere rookwolk in Grabovo zien opstijgen. Veel mensen maakten foto’s en diverse video’s werden op sociale media geplaatst. Een selectie daarvan kan hier worden bekeken. Foto3 staat er bij.
Foto3 werd ongeveer vijftien minuten na de crash online geplaatst en de authenticiteit ervan is onomstreden.
Foto2
– Behalve Pavel Aleynikov beweert tot op heden niemand de rookpluim te hebben gefotografeerd die zichtbaar is op deze foto.
– Tien maanden na dato is geen enkele video opgedoken die de rookpluim laat zien.
– Hoewel die dag veelal bewolkt, was het horizontale zicht uitstekend. Meer dan 40,000 mensen leven in het gebied waarin zowel de rook van de crash én de zeer ongebruikelijke rookpluim van een raket zichtbaar moet zijn geweest.
– Er zijn veel foto’s en video’s gemaakt van de rook op de crash site in Grabovo. Foto’s en video’s die kort na de crash online werden geplaatst zijn gemaakt vanaf veel verschillende locaties en met verschillende invalshoeken. Maar geen enkele opname vertoont een spoor van de rookpluim van een raket.
– Behalve Pavel Aleynikov beweert tot op heden niemand de rookpluim te hebben gefotografeerd die zichtbaar is op deze foto.
– Tien maanden na dato is geen enkele video opgedoken die de rookpluim laat zien.
– Hoewel die dag veelal bewolkt, was het horizontale zicht uitstekend. Meer dan 40,000 mensen leven in het gebied waarin zowel de rook van de crash én de zeer ongebruikelijke rookpluim van een raket zichtbaar moet zijn geweest.
– Er zijn veel foto’s en video’s gemaakt van de rook op de crash site in Grabovo. Foto’s en video’s die kort na de crash online werden geplaatst zijn gemaakt vanaf veel verschillende locaties en met verschillende invalshoeken. Maar geen enkele opname vertoont een spoor van de rookpluim van een raket.
Laat deze feiten even bezinken.
a) Mogelijk is Foto2 echt en niet gemanipuleerd, maar laat een gebeurtenis zien die NIET op 17 juli is gefotografeerd. Mensen die beweren te kunnen bewijzen dat de foto’s gegarandeerd op 17 juli zijn gemaakt en 100% legitiem zijn, weten niet waar ze over praten.
b) Mogelijk is Foto2 in elkaar geknutseld, bijvoorbeeld door de Oekraïense geheime dienst.
b) Mogelijk is Foto2 in elkaar geknutseld, bijvoorbeeld door de Oekraïense geheime dienst.
Foto1
We weten inmiddels dat de kabels die zichtbaar zijn op de foto niet bestaan en ook nooit hebben bestaan.
We weten inmiddels dat de kabels die zichtbaar zijn op de foto niet bestaan en ook nooit hebben bestaan.
De volgende keten van mogelijke gebeurtenissen kan verklaren waarom het noodzakelijk werd geacht überhaupt een afbeelding te produceren met nepkabels:
– Na publicatie van Foto2 barstte een storm van kritiek los op sociale media met kritiek dat het weer op de foto te veel afwijkt van de werkelijke weersituatie ten Zuiden van Snizhne kort na de crash.
– Anticiperend op lastige vragen die vrij snel zouden worden gesteld door officiële onderzoekers werd besloten een andere afbeelding te produceren die Foto2 geloofwaardiger zou moeten maken.
– Foto1 is nauwkeurig gephotoshopt. Mooi wolkendek. De witte rookpluim staat iets meer naar links vergeleken met Foto2. Precies wat te verwachten is vanwege de wind. Een overlapping met schaalaanpassing levert dit beeld op:
– Anticiperend op lastige vragen die vrij snel zouden worden gesteld door officiële onderzoekers werd besloten een andere afbeelding te produceren die Foto2 geloofwaardiger zou moeten maken.
– Foto1 is nauwkeurig gephotoshopt. Mooi wolkendek. De witte rookpluim staat iets meer naar links vergeleken met Foto2. Precies wat te verwachten is vanwege de wind. Een overlapping met schaalaanpassing levert dit beeld op:
– Klopt allemaal, of niet? Er is een probleem voor de bedrieger(s). Dagen lang hebben ze de tijd gehad om pixel voor pixel Foto1 in elkaar te knutselen, maar het blijft moeilijk een rookpluim te creëren die niet als onecht kan worden gedetecteerd.
– Oplossing: in de laatste fase van de productie van Foto1 wordt de afbeelding wazig gemaakt met als doel manipulaties ondetecteerbaar te maken. De wazigheid van deze foto kon ‘geloofwaardig’ worden gemaakt met het toevoegen van de kabels. Aleynikov’s camera zou zogenaamd hebben geautofocust op de (niet-bestaande) kabels.
Tot slot een paar overdenkingen
Propaganda is alleen effectief als deze wordt verspreid door bronnen die in de ogen van de informatieconsument geloofwaardig zijn. Geheime diensten zijn zich bewust van dit feit en richten zich daarom op professionele journalisten en nieuwszenders met nauwkeurig in elkaar gezette nepverhalen, spins en andere vormen van desinformatie. Zich richten op journalisten en media kan op directe en indirecte wijze gebeuren.
Om de kans op succes te vergroten worden ‘open sources’ en ‘social media’ als tussenstations ingezet en worden op die manier de gatekeepers en opiniemakers beïnvloed.
Propaganda is alleen effectief als deze wordt verspreid door bronnen die in de ogen van de informatieconsument geloofwaardig zijn. Geheime diensten zijn zich bewust van dit feit en richten zich daarom op professionele journalisten en nieuwszenders met nauwkeurig in elkaar gezette nepverhalen, spins en andere vormen van desinformatie. Zich richten op journalisten en media kan op directe en indirecte wijze gebeuren.
Om de kans op succes te vergroten worden ‘open sources’ en ‘social media’ als tussenstations ingezet en worden op die manier de gatekeepers en opiniemakers beïnvloed.
Effectiviteit van propaganda wordt bepaald door framing. Niemand leest correcties nadat een gelogen verhaal is verspreid.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten