'Deskundigen' 9

Begin dit jaar schreef mijn vriend Geert Mak mij het volgende naar aanleiding van onze al vele jaren lopende discussie over de werkelijkheid in en rondom ons. Enkele fragmenten:

Beste Stan,

         Je mails zetten mij aan het denken, zoals je opmerkingen dat vaker doen. Het probleem met jou is dat je verdomd vaak gelijk hebt, en dat het vaak geen prettige mededelingen zijn die je te melden hebt. We kijken allebei in een glazen bol, en door alle schimmigheden heen signaleren we min of meer dezelfde patronen: een Europees project dat vastloopt, een democratie die meer schijn is dan werkelijkheid, de vorming van nieuwe machten  - inderdaad, grote bureaucratiën en kleine ondemocratische elites - die volstrekt hun eigen gang gaan, die op allerlei terreinen zeer destabiliserend werken en die - op een paar uitzonderingen na - weigeren de werkelijke  internationale problemen - klimaat, armoede, voedseldistributie, bevolking etc - serieus aan te vatten...

Jij ziet veel dingen scherper en eerder, maar…' zo schreef Geert Mak: 'Ik kan niet zonder hoop, Stan, dat klinkt misschien wat pathetisch, maar het is toch zo. Hoop moet niet misleidend worden - ik hoor het je zeggen -, het moet ons niet in slaap wiegen, maar ik denk nog steeds dat je én realist kunt zijn, en er ook wat van kunt maken.'

Ik wees Mak erop dat hoop ook gezien kan worden als de grootste straf, het vurige verlangen dat het ooit beter wordt terwijl de hoopvolle aan zijn nagels boven de afgrond hangt. In Summer in Algiers schrijft Albert Camus dienaangaande: 

  

'From Pandora's box, where all the ills of humanity swarmend, the Greeks drew out hope after all the others, as the most dreadful of all. I know no more stirring symbool; for, contrary to the general belief, hope equals resignation. And to live is not to resign oneself.'

De vraag is waarom een geschoold mens als Geert Mak, auteur van een subtiel boek als Hoe God verdween uit Jorwerd, op televisie bij Pauw en Witteman bewust hoop als drijfveer gebruikt om de werkelijkheid te vertekenen. Hoop maakt blind, hoop is de weigering om het leven te accepteren zoals dat is. Camus wijst ons erop dat hoop en wanhoop niet elkaars tegengestelden zijn, zoals de meeste mensen denken. 'One can still live fully while rejecting hope, and, in fact, can only do so without hope. Hope is perceived by the absurdist as another fraudulent method of evading the Absurd, and by not having hope, one is motivated to live every fleeting moment to the fullest.' http://en.wikipedia.org/wiki/Absurdism#Hope

Hoop leidt tot het zelfbedrog dat kenmerkend is voor de gezeten burgerij. Het is de reddingsboei van de provinciaal die zich in zichzelf terugtrekt uit angst voor de grote boze wereld. Wat dit betreft zijn niet de onverzadigbare rijken het ware probleem in een parlementaire democratie, maar de middenklasse die zich krampachtig vastklampt aan de leugen die hun leven is geworden. Terwijl rondom hen de facade steeds sneller ineen stort, weigert men de consequenties te accepteren van het feit dat God inderdaad uit Jorwerd is verdwenen. Alleen een vriend kan de ander erop wijzen dat hij de mist ingaat, in het openbaar zodra hij zich publiekelijk manifesteert.