De Amerikaanse hoogleraar Jonathan M. Mann, Doctor of Medicine en Master of Public Health verklaarde in 1994:
We always want to believe that history happened only to 'them,' 'in the past,' and that somehow we are outside history, rather than enmeshed within it.
Dit is nu precies het grote gebrek waaraan mijn Nederlandse generatiegenoten een levenlang hebben geleden. Levend in een welvaartsstaat, ongehinderd door armoede, oorlog, onderdrukking, stonden zij buiten de geschiedenis. Een heel leven lang cirkelde de wereld om hen heen, zonder een smet op hun beschermd bestaan achter te laten. De geschiedenis voltrok zich elders op aarde, daar waar miljoenen door honger wegkwijnden of door oorlog omkwamen. Geschiedenis was iets dat hun ouders tijdens de Tweede Wereldoorlog was overkomen. Daarentegen was in Europa de geschiedenis in 1945 geëindigd, alleen de VS mocht nog geschiedenis maken. Verontwaardigd schreef de mainstream-opiniemaker Geert Mak dan ook in zijn boek In America. Travels with John Steinbeck (2014) dat 'Russia is on the move again. After the collapse of the Soviet Empire it wants to start making history once more, and how!' om vervolgens te beweren dat:
Russians have a sense that the Western world, including Western values and Western ways of thinking, are no longer paramount.
Aan welke 'westerse waarden' en 'westerse denkwijzen' Mak -- na de oorlogsmisdaden in Auschwitz, Hiroshima, Vietnam en Irak -- refereerde, verzweeg hij wijselijk. Misschien wel aan het neoliberalisme dat de kloof tussen rijk en arm, nu ook in het Westen zelf, almaar vergroot. Dit feit bleven de mainstream-broodschrijvers evenwel angstvallig verzwijgen, want het paste domweg niet in hun propagandistische geschiedschrijving, die steeds meer afweek van de werkelijkheid. In hun virtuele realiteit gebeurde nooit iets. Onwetend over de realiteit buiten Europa kon Mak zes jaar geleden nog zonder enige voorbehoud spreken van 'decades of peace,' omdat voor deze sociaal-democraat alleen 'wij' tellen, en niet 'the Person Sitting in Darkness,' zoals Mark Twain anno 1901 het gezichtloze deel van de mensheid noemde in een satire waarin het westers imperialisme aan de kaak werd gesteld. Twain doelde daarbij op de 'Boxer Uprising and its aftermath, the Boer War, and the Philippine – American War expressing his anti-Imperialist views.' Maar bij Mak en al die andere 'liberal' broodschrijvers spelen vandaag de dag de slachtoffers van het neo-koloniale liberalisme geen rol meer. Vietnam, Afghanistan, Irak, Libië, Syrië, Latijns Amerika waar Washington doodseskaders op de locale bevolking liet afsturen en tirannen in het zadel hielp, behoren tot het verleden. En omdat mijn spraakmakende Nederlandse generatiegenoten 'always want to believe that somehow we are outside history, rather than enmeshed within it,' kan Geert, als spreekbuis van de macht, zonder gewetensbezwaar beweren dat er al 'decennialang vrede' bestaat.
Maar nu is het, volgens Mak's eigen zeggen, door de komst van het coronavirus in 'één klap voorbij met de Europese wereld van zekerheden,' en staan wij 'met open mond te kijken naar die abrupte stilstand van onze wereld, beklemd en vooral verbijsterd.' Ineens ontdekte zelfs 'de populairste geschiedenisleraar van het land' stomverbaasd, zo niet verbijsterd dat onze 'toekomst niet te voorspellen' is, zoals zijn 'favoriete columnist' Maxim Februari van de NRC hem duidelijk had gemaakt. Hoewel Mak mij acht jaar geleden had bezworen dat hij 'niet zonder hoop' kon leven, blijkt nu plotseling dat dit al die jaren onzin is geweest, tenminste wanneer ik afga op zijn huidige stelling dat hij 'een gitzwarte horizon' ziet en dat 'die iedere dag dichterbij' komt, want 'Naast alle angst, pijn, dood en verdriet komt er een economisch noodweer van ongekende omvang op ons afzeilen.' Sterker nog, het
wordt een crisis die veel verder en dieper zal reiken dan de bankencrisis van 2008 en die nu al wordt vergeleken met de Grote Depressie van de jaren dertig.
Bankier Steven Seijmonsbergen, die als balansbeheerder van de Fortisbank de bankencrisis van binnenuit meemaakte, vertelde me dat hem die Septemberweken van 2008 regelmatig het zweet in de handen stond: het hele financiële systeem kon van het ene moment op het andere vastlopen, er kon opeens geen euro meer uit de geldautomaten komen. Hij keek uit het raam naar het leven op straat en dacht: beseffen jullie wel dat dit in één klap tot stilstand kan komen?
Dat het neoliberale bestel voor het merendeel bestond uit lucht had ik Mak al jaren geleden duidelijk proberen te maken na zijn optimistische beweringen in het zo bejubelde boek In Europa (2004), waarin hij op pagina 1116 ondermeer concludeerde dat 'Europa als vredesproces een eclatant succes' was, en dat 'Europa als economische eenheid' een 'eind op weg' was, vier jaar voordat de kredietcrisis een economische depressie veroorzaakte, waaraan de allerrijkste één procent van de bevolking miljarden verdiende, en de rest steeds meer inleverde.
Eind 2019 kon Mak niet langer meer de werkelijkheid negeren en verscheen zijn 557 pagina's tellende boek Grote verwachtingen. In Europa 1999-2019. Inmiddels besefte ook zijn mainstream-publiek dat de door Mak geschetste 'sfeer en stemming tijdens de eeuwwiseling,' zelfbedrog was geweest en dat 'het optimisme dat toen hoogtij vierde,' niets anders was dan zinsbegoocheling. En met de handigheid van een marktkoopman probeerde Mak uit het nieuw verworven inzicht een slaatje te slaan. Overigens minder succesvol dan zijn optimistische In Europa, want van de week zag ik een stapel van zijn Grote verwachtingen bij De Slegte Boekhandel liggen in de Amsterdamse Vijzelstraat. Ook deze publicatie schampt langs de werkelijkheid, aangezien nauwelijks een half jaar later de EPILOOG bij Grote verwachtingen verscheen, waarin Mak een nog apacalyptischer beeld van de realiteit geeft. Wat is hier allemaal aan de hand? Volgende keer meer daarover.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten