Mijn oude vriend Geert Mak gaat met mijn oude collega, VPRO-programmamaker Roel van Broekhoven, een nieuwe serie In Europa maken. Ditmaal is het uitgangspunt hoe het te verklaren is dat Mak de plank zo missloeg tijdens de eerste serie, toen hij als uitgangspunt had genomen dat 'Europa als vredesproces een eclatant succes' was en dat 'Europa als economische eenheid ook een eind op weg [is],' om de conclusie te citeren van zijn 1223 pagina's tellende gelijknamige bestseller. Mak bleek niet in staat te zijn om te beseffen dat, in de woorden van George Orwell,
Every war when it comes, or before it comes, is represented not as a war but as an act of self-defense against a homicidal maniac. In our time political speech and writing are largely the defense of the indefensible. But if thought corrupts language, language can also corrupt thought. All the war-propaganda, all the screaming and lies and hatred, comes invariably from people who are not fighting. Political language…is designed to make lies sound truthful and murder respectable, and to give an appearance of solidarity to pure wind. War against a foreign country only happens when the moneyed classes think they are going to profit from it. Nationalism is power hunger tempered by self-deception. War is peace. Freedom is slavery. Ignorance is strength. (On the manipulation of language for political ends.) We have now sunk to a depth at which restatement of the obvious is the first duty of intelligent men. If liberty means anything at all, it means the right to tell people what they do not want to hear. In times of universal deceit, telling the truth will be a revolutionary act.
Het feit dat Mak niet beseft dat het Westen al die tijd wel degelijk in oorlog was, toonde het grote en fundamentele verschil aan tussen de ideoloog als hij enerzijds en een schrijver als Orwell anderzijds. Een schrijver beschrijft de werkelijkheid, een ideoloog bedrijft propaganda. De één kijkt wat achter de façade schuilgaat, de ander vergaapt zich aan de uiterlijke vorm. En omdat de ene façade na de andere voorbij trekt, moet de ideoloog zich telkens weer verantwoorden met een nieuw aangepast verhaal dat doorgaans tegenstrijdig is aan het voorafgaande verhaal. Dit verklaart tevens Geert Mak's conclusie van In Europa dat niet alleen 'Europa als vredesproces een eclatant succes,' was, maar dat ook nog eens 'Europa als economische eenheid ook een eind op weg [is],' terwijl amper vier jaar later, oktober 2012, de kredietcrisis de ernstigste economische recessie inluidde sinds de beurskrach van 1929, en Mak gedwongen was om zich in 2011 publiekelijk af te vragen: 'Hoe zijn we zo plotseling in deze nachtmerrie terechtgekomen?' In 2012 kwam hij zelf tot de slotsom dat 'Het Europese project als geheel nu al zwaar beschadigd [is]' en 'met kunst- en vliegwerk het misschien bestaan [blijft].' Weer een jaar later, op 29 april 2013, waarschuwde de domineeszoon dat
Er machten aan de gang [zijn] boven Europa, ik zeg echt bóven Europa, het klassieke woord grootkapitaal doet hier zijn intrede. Ik heb er nooit zo in geloofd, maar nu wel, die ons totaal ontglipt en waar je niks tegen kunt doen. En dat vind ik buitengewoon beklemmend,
om tenslotte 5 maanden later opnieuw het neoliberalisme toe te juichen door met grote stelligheid te verklaren: 'Geen Jorwert zonder Brussel. Maar tegelijk: geen Brussel zonder Jorwert,’ en wel omdat
de EU een markt [is] van bijna een half miljard mensen met de hoogste gemiddelde levensstandaard ter wereld. Alleen al voor Nederland is de Unie goed voor tweederde van onze totale export, een vijfde van het nationale product. We hebben nu een open toegang tot die markt.
Even ter herinnering: de
35-delige reeks behandelt de geschiedenis van Europa in de 20e eeuw. Dit werd in beeld gebracht door belangrijke historische locaties te filmen zoals ze er ten tijde van de serie uitzagen en betrokkenen te interviewen. De 35 afleveringen werden uitgezonden over 2 seizoenen.
Na twee uitzendingen werd bekend dat de VRT de serie had gekocht. De serie was daar vanaf 8 januari 2008 te zien. Ook de Zweedse publieke omroep kocht de serie aan en zond vanaf januari 2009 de eerste afleveringen uit.
De serie kostte zo'n 3 tot 4 miljoen euro en werd medegefinancierd door het ministerie van Binnenlandse Zaken...
Kritiek van historici
De serie In Europa heeft sterke kritiek gekregen van bepaalde historici, onder andere van de historicus Willem Melching in de Volkskrant van 11 december 2007 en het Historisch Nieuwsblad. Volgens Melching wemelt het in de serie van feitelijke onjuistheden en ontbreekt het Mak aan historisch inzicht. De serie baseert zich voornamelijk op "achterhaalde clichés", zoals het beeld van volgzame Duitsers en een anti-modernistisch Oostenrijk. Daarnaast betichtte Samir Garic (zelf een Bosniër) in dezelfde uitgave van de Volkskrant Mak van historisch relativisme. Dit omdat Mak de algemeen als terrorist beschouwde Serviër Gavrilo Princip, die in een aanslag de Oostenrijk-Hongaarse kroonprins en zijn vrouw vermoordde, slechts als slachtoffer van zijn tijd afschildert.
Geert Mak gaf vervolgens op 11 december 2007 op zijn website een tegengeluid op de kritiek van Melching. Volgens Mak had Melching te vroeg zijn kritische oordeel geveld en nodigde hem uit allereerst wat meer afleveringen te bekijken (de kritiek van Melching was op de eerste twee afleveringen gericht). Daarnaast gaf Mak toe dat hij enkele concessies ten nadele van historische volledigheid moest doen, vanwege de beperkingen van het medium televisie.
In een later artikel uit de Volkskrant gaf Melching te kennen de serie nog steeds zeer oppervlakkig te vinden en signaleerde nog vele fouten.
Welnu, degenen die van oordeel zijn dat die miljoenen aan ondermeer belastinggeld in feite door de VPRO en Mak verspild werden zullen nu beteuterd opkijken wanneer ik ze vertel dat Geert Mak samen met Roel van Broekhoven opnieuw gefinancierd worden om een vervolgserie van In Europa te maken, waarin Mak kan laten zien waarom zijn voorstelling van zaken zo fundamenteel fout is geweest. Hierover sprak ik vanochtend in het voorbijgaan met Roel van Broekhoven. Ik vroeg hem waarom hij de nieuwe serie niet maakte met iemand die verstand van zaken heeft, iemand als bijvoorbeeld de gerenommeerde journalist/bestsellerauteur Karel van Wolferen. Roel's antwoord was dat Mak een bekende Nederlander is en daarmee een publiekstrekker, en dat met andere woorden het feit dat Geert slecht geïnformeerd is een ondergeschikte rol speelt. Toen Van Broekhoven vertrok, voegde hij me toe: 'als je mij hierop pakt, pak ik jou.' De buurtbewoner naast wie ik zat, en die het gesprek gevolgd had, vroeg mij verbijsterd: 'Wie is dat? Gaat dit in de Nederlandse journalistiek zo?' Ik antwoordde: 'Dat was Roel van Broekhoven, en ja, zo gaat dit, kwaliteit speelt geen rol, zodra de miljoenen binnen zijn.'
Roel van Broekhoven. In Europa.
1 opmerking:
Nu is Karel van Wolferen ook niet zo'n beste. Onlangs nam hij alle schuld van massamoordenaar Barack Obama weg door te stellen dat hij "alles maar had laten gebeuren, slachtoffer van de omstandigheden was" en meer van dat soort onzin.......
Terwijl er toch velen weten/geschreven hebben over de gruweldaden etc. van de Obama-clan op het Witte Huis.....
Een reactie posten