'Deskundigen' 129

If we have to use force, it is because we are America! We are the indispendable nation. We stand tall. We see further into the future.
Madeleine Albright. NBC's Today Show. 19 februari 1998.

The fundamental problem is that the Americans do not respect anybody except themselves. They say, ‘We are the God of the world,’ and they don’t consult us.
Kolonel Mir Jan, woordvoerder van het Afghaanse Ministerie van Defensie. Washington Post. 3 augustus 2002

Military people used terminology that seems a denial of the real function of the hardware. Words such as ‘bomb’ and ‘warhead’ are rarely used. Instead, the air force uses the acronym ‘RV’ (for ‘Reentry Vehicle’). The navy, perhaps just to be different, uses ‘RB’ (for ‘Reentry Body’). I was sharply corrected the first time I referred to the MX missile and told that the official name is ‘Peackeeper.’ Bombs are ‘gravity weapons.’ Warheads are jokingly referred to as ‘physics packages.’ Anything nuclear is ‘non-conventional.’
Paul Shambroom. Face to Face  with the Bomb. Nuclear Reality after the Cold War. 2003

The spread of big guns inaugurated what may be called the age of gunpowder empires… By 1700 the disproportion between European and other styles of warfare had become pronounced and, in conjunction with parallel improvements in naval management and equipment, allowed Europeans to expand their power literally around the globe in the course of the eighteenth and nineteenth centuries… an era in which Europeans had begun to exert a limited primacy within the civilized world… superior military power allowed traders, missionaries, and empire builders from western Europe to trample on other peoples’ sensibilities and interests almost at will… by building a series of vast and impressive imperial states between 1450 and 1650, the rulers of Asia allowed Moslem and Chinese intellectuals to believe they could afford to pay little or no attention to European thought and art. Fatefully, rulers and military administrators, too, did not try to keep up with subsequent European innovations in military and naval matters, leaving them woefully exposed to attack after 1700. The story is therefore an important one, preparing the way for the era of European world dominance that started about 1700 and ended after World War II.
William H. McNeill. The Age of Gunpowder Empires 1450-1800. 1989

Het allerbelangrijkste is ordening in de chaos anders wordt de consument knettergek… Ik mis toch echt… wat diepergaande analyses… en dan krijg je die dunne nieuwsbrij… Ik ben natuurlijk hardstikke verslaafd aan nieuws. Als je daar eens over nadenkt dan besef je hoe wij allemaal de hele dag suikerbroden zitten te eten… In de journalistiek heeft iedereen de neiging naar elkaar toe te kruipen en dat leidt allemaal tot meer suikerproducten. En dat is op een bepaalde manier heel slecht voor het maatschappelijk debat, omdat bij die suikerconsumptie heel sterk het denken in snel gevormde meningen hoort, waarbij andere meningen er niet zoveel toe doen, het werkt ontzettend conformerend. Over bijvoorbeeld het conflict in Mali pik ik meer op uit de buitenlandse pers. In de Nederlandse pers kom ik vrijwel nergens te weten waar het werkelijk om gaat.
Geert Mak. De Verkenners. 4 maart 2013

Waar blijft, in deze chaos van telkens botsende en elkaar tegensprekende verhalen, de rol van de historicus? Zijn werk is – en ik volg nu de definitie van de Amerikaans/Hongaarse historicus John Lukacs – in de eerste plaats ‘het streven naar waarheid door het uitbannen van onwaarheid.’ Geschiedschrijving kan, zo betoogt hij, nooit ‘objectief’ zijn zoals de exacte wetenschappen – en dat betekent dat geschiedenis geen gespecialiseerde methoden kent en geen eigen specifieke taal. Woorden zijn voor de historicus dan ook meer dan de verpakking van feiten: het gaat minstens zozeer om de formulering, om de associaties die ze opwekken, ja, om het verhaal… Doen we dat genoeg? Nemen wij, chroniqueurs van het heden en verleden, onze taak, het ‘uitbannen van onwaarheid’, serieus genoeg.  Zeker in deze tijd? Ik vraag het me af.   Op dit moment vindt op Europees en mondiaal niveau een misvorming van de werkelijkheid plaats die grote consequenties heeft.
Geert Mak. De woede van mijn oom Petrus. 2 november 2012

Waarom ‘eten’ Mak en de mensen uit wiens naam hij meent te spreken ‘de hele dag suikerbroden’? Waarom ‘kruipen’ hij en al die andere goed opgeleide Europeanen ‘naar elkaar toe,’ waardoor de massa alleen ‘snel gevormde meningen’  vernemen, ten koste van ‘andere meningen’ die kennelijk ‘er niet veel toe doen.’ Waarom is de houding van Mak cum suis zo ‘ontzettend conformerend’ dat ze als ‘chroniqueurs van het heden en verleden’ zich niet ‘serieus genoeg’ bezighouden met ‘het uitbannen van onwaarheid’? Aangezien Mak de door hem opgeworpen constateringen niet verklaart, zijn publiek daardoor met onbeantwoorde vragen opzadelt en ons onderwerp ‘Amerika’ is, zal ik pogen antwoord te geven aan de hand van citaten van Amerikanen als de gerenommeerde ateur Jon Krakauer. In zijn boek Into the Wild schreef hij:

So many people live within unhappy circumstances and yet will not take the initiative to change their situation because they are conditioned to a life of security, conformity, and conservation, all of which may appear to give one peace of mind, but in reality nothing is more damaging to the adventurous spirit within a man than a secure future. The very basic core of a man's living spirit is his passion for adventure. The joy of life comes from our encounters with new experiences, and hence there is no greater joy than to have an endlessly changing horizon, for each day to have a new and different sun. If you want to get more out of life, you must lose your inclination for monotonous security and adopt a helter-skelter style of life that will at first appear to you to be crazy. But once you become accustomed to such a life you will see its full meaning and its incredible beauty.

Maar juist die ‘passion for adventure,’ en dan bedoel ik die hartstocht voor geestelijke avonturen die een andere kijk op de wereld geven, bezit de mainstream niet, de opiniemakers in de massamedia willen geen ‘endlessly changing horizons,’ maar willen voor eeuwig vastgelegde grenzen waarbinnen het bestaan van de hele mensheid zich dient af te spelen. De Geert Makken in het Westen willen ‘a life of security’ en daarmee ‘conformity,’ wat in Nederland neerkomt op het zo geroemde ‘poldermodel.’ En in het kader daarvanvan zal volgens hem ‘Amerika in de loop van deze eeuw van een dominante wereldmacht weer het “gewone” land moeten worden dat het tot 1940 was.’  Dat ‘Amerika’ in ‘1940’ geen ‘gewoon land’ was, maar een imperium dat almaar bleef expanderen, speelt in zijn verlangen naar ‘conformity’ geen rol van betekenis. ‘Amerika’ moet zijn als de rest. In zijn optiek is een imperium net zo’n ‘gewoon land’ als de polder waar hij in de jaren vijftig opgroeide met ‘klanken vanuit de verte’ die over ‘de oceaan’ kwamen ‘zeilen,’ vanuit ‘een droomland’ waarvoor hij ‘altijd al’ een ‘geheime liefde’ koesterde. Uit dat alles behalve ‘gewone’ magische en spectaculaire ‘droomland’ kwam 'Donald Duck' aan zeilen met in zijn rugzak ‘pakjes California soep en kauwgom,’ speciaal voor kinderen als Geert. Maar dat voor de kinderen in de Derde Wereld uit datzelfde ‘droomland’ de Amerikaanse strijdkrachten over de ‘oceaan’ kwamen ‘zeilen’ past niet in dit droombeeld en vormt dan ook voor hem geen uitgangspunt in zijn zoektocht naar ‘Amerika.’ Zijn horizon blijft beperkt tot de polderdijken. Die beperking is verklaarbaar. De kritische Amerikaanse journalist H.L. Mencken formuleerde het als volgt:

The most erroneous assumption is to the effect that the aim of public education is to fill the young of the species with knowledge and awaken their intelligence, and so make them fit to discharge the duties of citizenship in an enlightened and independent manner. Nothing could be further from the truth. The aim of public education is not to spread enlightenment at all; it is simply to reduce as many individuals as possible to the same safe level, to breed and train a standardized citizenry, to put down dissent and originality. That is its aim in the United States, whatever the pretensions of politicians, pedagogues and other such mountebanks, and that is its aim everywhere else.

Zolang er geen grootscheeps protest ontstaat ‘against the rising tide of conformity’ blijven onze opiniemakers en de commerciele media het bewustzijn van de massa bepalen, en zullen boeken als Reizen zonder John hoge oplages bereiken. Zolang de zelfbenoemde ‘chroniqueurs van het heden en verleden,’ hun ‘taak, het “uitbannen van onwaarheid,”’ niet ‘serieus genoeg’ nemen, omdat ze eenvoudigweg door hun verlangen naar geld en/of status intellectueel gecorrumpeerd zijn geraakt, zal de propaganda ongestoord doorgaan. De kritische stemmen zullen gemarginaliseerd blijven tot de wal het schip keert. Zo is het de hele geschiedenis door geweest, overal, in elk systeem. Niets nieuws onder de zon. De overgrote meerderheid is tot nu toe niet in staat gebleken zonder ‘monotonous security’ te kunnen leven en het gewicht van de autonomie te kunnen dragen. Het beeld bepaalt het bewustzijn van de massa. Al ruim anderhalve eeuw geleden, in 1843. constateerde de Duitse filosoof Ludwig Feuerbach in het voorwoord van de tweede druk van Das Wesen des Christentums:

Deze tijd [verkiest] het beeld boven de zaak, de kopie boven het origineel, de voorstelling boven de werkelijkheid, de schijn boven het wezen, want heilig is hem slechts de illusie, profaan daarentegen de waarheid. Ja, in zijn ogen wordt de heiligheid in dezelfde mate vergroot waarin de waarheid af- en de illusie toeneemt, zodat de hoogste graad van illusie voor hem tevens de hoogste graad van heiligheid is.

Zoals bekend is heiligheid omkleedt met taboes, en rust er tegenwoordig een taboe op het beschrijven van het neoliberalisme voor wat het is: de voortdurende staat van oorlog met mens en natuur. Voor de meesten van mijn geschoolde generatiegenoten geldt dat het kapitalisme met een menselijk gezicht het hoogst haalbare is voor de mensheid. Die doctrine is even onaantastbaar als het christendom in de middeleeuwen was, en deze ‘illusie’ is ‘tevens de hoogste graad van heiligheid,’ dus onbespreekbaar. Heeft de afgelopen jaren ook maar één van onze mainstream-opiniemakers het begrip ‘kapitalisme’ werkelijk fundamenteel bekritiseerd? Ik herinner me niet dat het woord ‘kapitalisme’ in Mak’s zoektocht naar ‘Amerika’ voorkomt. Het is alsof het niet bestaat . En die absurditeit is weer het product van het feit dat, volgens Mak zelf, hij ‘hardstikke verslaafd aan nieuws,’ dus een junkie is die elke dag weer een shot ‘waan van de dag’ nodig heeft, om de woorden van Sacha de Boer te citeren, die na tien jaar ‘de waan van de dag’ te hebben voorgelezen ‘het nieuws’ in maart 2013 aldus kwalificeerde. Iemand die volgens eigen zeggen ‘hardstikke verslaafd’ is aan ‘suikerbroden… waarbij andere meningen er niet zoveel toe doen’ en die dus ‘de voorstelling boven de werkelijkheid [verkiest]’ kan niet anders dan, zoals Mak publiekelijk ook toegeeft, ‘ontzettend conformerend’ worden.  Het gevolg daarvan is dat ook hij meedoet ‘op Europees en mondiaal niveau’ met de ‘misvorming van de werkelijkheid… die grote consequenties heeft.’ Reizen zonder John roept dan ook een beeld op dat wezenlijk afwijkt van de inzichten van kritische Amerikaanse intellectuelen. Met terloopse opmerkingen over ‘het vitale karakter van de Amerikaanse democratie,’ en de ‘burgerzin’ die volgens hem ‘de basis van de Amerikaanse politiek [is]’ suggereert Mak dat de VS een functionerende democratie is, waarbij de bevolking een wezenlijke invloed uitoefent op het politieke beleid. Die opvatting rechtvaardigt in zijn ogen dat Washington ‘decennialang als ordebewaker en politieagent’ fungeerde ‘en nog steeds… het anker van het hele Atlantische deel van de wereld’ is. Daarentegen zijn er talloze geschoolde Amerikaanse die na jarenlang onderzoek van de feiten gedocumenteerd aantonen dat Mak’s veronderstelling ongefundeerd is. Begin maart 2013 vatte de Amerikaanse geleerde Noam Chomsky ons ‘democratisch’ systeem als volgt samen:

Now control of government is narrowly concentrated at the peak of the income scale, while the large majority “down below” has been virtually disenfranchised. The current political-economic system is a form of plutocracy, diverging sharply from democracy, if by that concept we mean political arrangements in which policy is significantly influenced by the public will.

There have been serious debates over the years about whether capitalism is compatible with democracy. If we keep to really existing capitalist democracy – RECD for short – the question is effectively answered: They are radically incompatible.

It seems to me unlikely that civilization can survive RECD and the sharply attenuated democracy that goes along with it.
http://truth-out.org/opinion/item/14980-noam-chomsky-will-capitalism-destroy-civilization

Chomsky’s conclusie wordt nog eens bevestigd door het eenvoudige gegeven dat in de VS al een halve eeuw lang de opkomstcijfers bij verkiezingen opvallend laag zijn, zeker voor een imperium dat claimt elders in de wereld de democratie te verspreiden, een bewering waarvan de juistheid zelfs door behoudende en gematigde academici wordt aangevochten, onder wie de Amerikaanse hoogleraar International Relations and History en Pulitzer Prize winnaar voor Geschiedenis Walter A. McDougall, wiens behoudende opvattingen in zijn boek Promised Land, Crusader State. The American Encounter With The World Since 1776 door Henry Kissinger werden geprezen:

In his sweeping history of U.S. foreign policy, Walter McDougall advances a thoughtful new view of America’s conduct of world affairs over two hundred years. In illuminating the varying principles that have governed our international relations, Promised Land, Crusader State provides a valuable guide for today’s policy makers.

Gezien Kissinger’s uitbundige lof mag worden aangenomen dat het leidende uitgangspunt van de Amerikaanse buitenlandse politiek voor de politieke beleidsbepalers niet wezenlijk zal veranderen. Ondanks het failliete Amerikaanse buitenlandse beleid zal het exceptionalisme het centrale concept blijven, de veronderstelling dus dat de VS anders dan alle andere landen ter wereld is en op grond daarvan bepaalde onvervreemdbare rechten heeft die geen enkel land bezit. Dit denkbeeld, waarop het imperium is gebaseerd, zit diep verankerd al vanaf het moment dat de blanke Europeanen voor het eerst voet aan wal zetten in de nieuwe wereld. Het gevolg is dat zowel de Amerikaanse elite zich er niet van weet te bevrijden. In de woorden van professor McDougall:

the American enterprise was born of two… impulses: Enlightenment rationalism, with its universal notions of natural law and human rights doctrine, and a Christian anthropology that stressed the flawed and unchangeable nature of man. The first impulse infused Americans with sublime aspiration, but also tempted them to imagine themselves a kind of Gnostic elite possessed of a universal method for ordering human affairs.

waarbij we moeten beseffen dat die ‘universal method‘ niet gold en nog steeds niet geldt voor degenen die een obstakel vormen bij het Amerikaanse expansionisme. Dus vanaf het begin was deze ‘impuls’ al gecorrumpeerd. McDougall:

The second, religious impulse infused Americans with humility and caution, but also tempted them to imagine themselves a spiritual elite possessed of a sort of monopoly of truth and called by Providence to right all wrongs,

waarbij moet worden aangetekend dat de ‘humility’ van deze ‘religious impulse’  vanaf het allereerste begin leidde tot het gewetenloos vermoorden van indianen en het in bezit nemen van hun land, waardoor ook deze impuls onmiddellijk was gecorrumpeerd. Desondanks schrijft deze door de beleidsbepalers zo gerespecteerde Amerikaanse historicus dit zonder enige ironie op. Ik citeer hem  omdat McDougall’s visie een goed inzicht verschaft in de denkwereld van een toenemend aantal beleidsbepalers in kringen van de Amerikaanse elite. Hoewel McDougall beseft dat het Amerikaanse buitenlandse beleid herzien moet worden, blijft hij tegelijkertijd krampachtig vasthouden aan enkele fundamentele uitgangspunten die juist tot dat bankroet heeft geleid. Desondanks uit hij scherpe kritiek op de huidige politiek en verklaart het failliet ondermeer als volgt:

as the nineteenth century wore on, Americans came gradually to reinterpret their original impulses in ways that eroded the ability of each to act as a check on the other… the assault on revealed religion propelled by ‘higher criticism’ of the Bible, the growing prestige of science, and the power and promise of industrial technology encouraged secular thinkers to act as if their doctrine of progress constituted a veritable religion, complete with a teleology promising that through America the world would approach perfection…

McDougall geeft geen verklaring voor het feit dat de ‘original impulses’ werden 'uitgehold,' waardoor het evenwicht verbrak. Hij beperkt zich tot een beschrijving. De enige logische reden voor dit verzuim is dat een verklaring van die ontwikkeling onmiddellijk duidelijk zou maken dat de ‘impulsen’ al vanaf het begin gecorrumpeerd waren, en vooral ook dat de Europese kolonisten niet werden gedreven door allerlei idealistische motieven bij het vermoorden van indianen en het roven van hun land, maar eenvoudigweg door pure hebzucht, en een genadeloze zucht naar macht. Professor McDougall:

The tendency of Protestant divines at the time of the Revolution to identify New Israel with the United States rather than with the Church Universal was an appaling conceit, however much it encouraged a young nation risking its all for freedom. Then millenarianism, not only in marginal sects but in the preachments of mainstream denominations by the 1830s and '40s, testified to the spread of a heresy: the presumption that man can prepare a place for the messiah (instead of the other way around) and so create heaven on earth... by the twentieth century, politics came increasingly to function as a religion, and religion degenerated into politics. America the Crusader State held that to refrain from trying to change the world was immoral (and stupid).

Dit laatste, omdat de kapitalistische doctrine van de groei nieuwe buitenlandse markten en grondstoffen van buiten de VS noodzaakten. Morgen meer over de toekomstige consequenties van de corrumpering van  het Amerikaanse geloof en de Amerikaanse ideologie.