'Deskundigen' 127

Disney knew how to adapt to changing cultural climates. His postwar Mouse went ‘straight’; like the U.S., he became policeman to the world. As a comic he was supplanted by the Duck. Donald Duck represented a new kind of comedy, suited to a new age: a symbol not of courage and wit, as Mickey had been to the 30’s, but an example of heroic failure, the guy whose constant efforts toward gold and glory are doomed to eternal defeat. Such a character was appropriate to the age of capitalism at its apogee, an age represented (by the media) as one of opportunity and plenty, with fabulous wealth awarded to the fortunate and the ruthless competitor, like Uncle Scrooge, and dangled as a bait before the eyes of the unfortunate and the losers in the game.

David Kunzle. How To Read Donald Duck. Imperialist Ideology in the Disney Comic. 1975

Voor ons, kinderen in de provincie, was Amerika een droomland, met een losse levensstijl waarvan een enkele keer een flard over de ocean kwam zeilen… wij, Europese kinderen van de jaren vijftig, [beleefden] Amerika… via een gratis Donald Duck die op een herfstdag opeens in de bus viel, en waarbij duizend horloges… werden verloot. En dan de inhoud van het nummer: ‘Donald Duck als schoolmeester’, de neefjes wagen het zelfs om een ijsje op het hoofd van hun vermoeide oom uit te drukken! Zomaar een ijsje kapotduwen!

Geert Mak. Reizen zonder John. Op zoek naar Amerika. 2012

The public Disney myth… this public image was also the man’s self-image; and both fed into and upon a dominant North American self-image. A major part of his vast audience interpret their lives as he interpreted his. His innocence is their innocence, and vice-versa; his rejection of reality is theirs; his yearning for purity is theirs too. Their aspirantions are the same as his; they, like he, started out in life poor, and worked hard in order to become rich; and if he became rich and they didn’t, well, maybe luck just wasn’t on their side…

Disneyland and Walt Disney World are monuments to his desire for total control of his environment, and at the end of his life he was planning to turn vast areas of California’s loveliest ‘unspoiled’ mountains, at Mineral King, into a 35 million dollar playground…

What made golden cornfield grow? Dollars. ‘Dollars,’ said Disney, in a remark worthy of Uncle Scrooge McDuck, ‘are like fertilizer – they make things grow.’

The Disney parks have brought the fantasies of the ‘future’ and the ‘fun’ of the comics one step nearer to capitlist ‘reality.’ ‘In Disneyland (the happiest place on earth),’ says Public Relations, ‘you can encounter “wild” animals and native “savages” who often display their hostility to your invasion of their jungle privacy… From stockades in Adventureland, you can actually shoot at Indians.’

Meanwhile, out there in the real real world, the ‘savages’ are fighting back.

David Kunzle. How To Read Donald Duck. Imperialist Ideology in the Disney Comic. 1975

Die rol van internationale politieagent kon de Amerikaanse marine, toen al de derde ter wereld, uitstekend vervullen, zo meende hij (president Theodore Roosevelt. svh). Het zou de basisfilosofie worden achter talloze Amerikaanse interventies overal ter wereld, vanaf de Europese oorlogen tussen 1914 en 1945 tot Vietnam… Het land fungeerde…. decennialang als ordebewaker en politieagent – om maar te zwijgen van alle hulp die het uitdeelde… En nog steeds zijn de Verenigde Staten het anker van het hele Atlantische deel van de wereld in de ruimste zin van het woord. Het is nog altijd de ‘standaardmacht’…

Geert Mak. Reizen zonder John. Op zoek naar Amerika. 2012

The celebration of violence in both virtual culture and real life now feed each other. The spectacle of carnage celebrated in movies such as A Good Day to Die Hard is now matched by the deadly violence now playing out in cities such as Chicago and New Orleans. Young people are particularly vulnerable to such violence, with 561 children age 12 and under killed by firearms between 2006 and 2010. Corporate power, along with its shameless lobbyists and intellectual pundits, unabashedly argue for more guns in order to feed the bottom line, even as the senseless carnage continues tragically in places like Newtown, Connecticut, Tustin, California, and other American cities…

At the same time, America's obsession with violence is reinforced by a market society that is Darwinian in its pursuit of profit and personal gain at almost any cost. Within this scenario, a social and economic order has emerged that combines the attributes and values of films such as the classics Mad Max and American Psycho. Material deprivation, galloping inequality, the weakening of public supports, the elimination of viable jobs, the mindless embrace of rabid competition and consumption, and the willful destruction of the environment speak to a society in which militarized violence finds its counterpart, if not legitimating credo, in a set of atomizing and selfish values that disdain shared social bonds and any notion of the public good. In this case, American society now mimics a market-driven culture that celebrates a narcissistic hyperindividualism that radiates with a new sociopathic lack of interest in others and a strong tendency towards violence and criminal behavior. As John le Carré once stated, ‘America has entered into one of its periods of historical madness.’ While le Carré wrote this acerbic attack on American politics in 2003, I think it is fair to say that things have gotten worse, and that the United States is further plunging into madness because of a deadening form of historical and social amnesia that has taken over the country, further reproducing a mass flight from memory and social responsibility.

Henry A. Giroux. The Politics of Disimagination and the Pathology of Power. 27 februari 2013

In de mainstreamvisie van Geert Mak is de ‘rol van internationale politieagent… de basisfilosofie… achter talloze Amerikaanse interventies overal ter wereld, vanaf de Europese oorlogen tussen 1914 en 1945 tot Vietnam.’ Met andere woorden: in zijn ogen speelde de VS in Vietnam de ‘rol van internationale politieagent.’ Die bewering is in strijd met de werkelijkheid zoals blijkt uit de documenten van Amerikaanse beleidsbepalers en de onderzoeken van Amerikaanse intellectuelen, waarin duidelijk wordt dat de Amerikaanse dominotheorie tot dit bloedbad leidde. De VS wilde voorkomen dat Zuidoost-Azie een eigen politieke koers zou uitstippelen, waardoor de economische belangen van Amerikaanse concerns bedreigd werden, evenals de geopolitieke belangen van de Amerikaanse staat. Daarom schond de VS op grote schaal jarenlang het internationaal recht in Vietnam en Laos. Ook Cambodja leed onder het Amerikaans terrorisme. Ik gebruik met opzet het begrip terrorisme omdat het spoort met de definitie ervan in het Amerikaanse Leger Handboek, waarbij terrorisme omschreven wordt als ‘het bewust geplande gebruik van geweld of dreiging van geweld om doelen te bereiken die politiek, religieus, of ideologisch van aard zijn.’ 

Meer dan 600.000 Cambodjanen stierven bij Amerikaanse bombardementen en door een massale hongersnood die het gevolg van van de verwoesting van de landbouwgronden. En in Vietnam kwamen ruim 3 miljoen mensen om het leven. Alleen een ideologisch verblinde kan deze massale terreur kwalificeren als het werk van een ‘internationale politieagent.’ Een ‘politieagent’ van een democratische rechtstaat ziet er immers op toe dat het recht juist niet overtreden wordt. De westerse mainstream weigert dit feit te accepteren. Voor deze afwijking is maar één verklaring: ze geloven niet in de democratie en in het recht, maar gaan er bewust of onbewust, impliciet of expliciet ervan uit dat ‘might is right.’ En dus is er niemand van de mainstream die Mak op dit punt bekritiseert. Integendeel zelfs, de officiele opiniemakers zijn het met hem eens en nomineren Mak zelfs voor de M.J. Brusseprijs 2013, in het leven geroepen door het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten dat, gesubsidieeerd door de overheid, claimt als doel te hebben ‘het verlenen van financiële steun aan journalistieke projecten, biografieën, essays en andere vormen van non-fictie van bijzondere kwaliteit.’

Vandaar dat Mak niet hoeft te blikken of te blozen wanneer hij beweert dat de VS ‘decennialang als ordebewaker en politieagent [fungeerde].’ Wie in Nederland zou zo’n gerespecteerde ‘Amerikadeskundige’ durven tegen te spreken? Wie van de polderintellectuelen heeft het in begin 2013 verschenen Kill Anything That Moves. The Real American War in Vietnam gelezen, waarin de Amerikaanse historicus Nick Turse erop wijst dat

Americans have long been taught that events such as the notorious My Lai massacre were isolated incidents in the Vietnam War, carried out by ‘a few bad apples.’

Op basis van geheime documenten en ‘first-person interviews’ toont Turse na een baanbrekende onderzoek aan dat

violence against Vietnamese noncombatants was not at all exceptional during the conflict. Rather, it was pervasive and systematic, the predictable consequence of orders to ‘kill anything that moves.’

Drawing on more than a decade of research in secret Pentagon files and extensive interviews with American veterans and Vietnamese survivors Turse reveals for the first time how official policies resulted in millions of innocent civilians killed and wounded. In schocking detail, he lays out the workings of a military machine that made crimes in almost every major American combat unit all but inevitable.

Turse’s studie onderbouwt zijn conclusies ondermeer met documenten uit overheidsarchieven ‘filled with Washington’s long suppressed war crimes investigations.’ In de epiloog schrijft Turse onder de titel 'Wandering Ghosts':

Despite the decades that have passed, despite the presidents who have attempted to rebrand the war or dispatch it to the dustbin of history, Americans are still in the thrall of a conflict that refuses to pass quietly into the night. Never having come to grips with what our country actually did during the war, we see its ghost arise anew with every successive military intervention. Was Iraq the new Vietnam? Or was that Afghanistan? Do we see ‘light at the end of the tunnel’? Are we winning ‘hearts and minds’? Is ‘counterinsurgency’ working? Are we applying ‘the lessons of Vietnam’? What are those lessons, anyway?

The true history of Vietnamese civilian suffering does not fit comfortably into America’s preferred postwar narrative – the tale of a conflict nobly fought by responsible commanders and good American boys, who should not be tainted by the occasional mistakes of a few ‘bad apples’ in their midst. Still, this is hardly an excuse for averting our eyes from the truth.

Die ‘truth’ staat diametraal tegenover Mak’s bewering dat de VS ‘decennialang als ordebewaker en politieagent [fungeerde],’ en dat de ‘de basisfilosofie… achter talloze Amerikaanse interventies overal ter wereld’ inclusief ‘Vietnam’ de ‘rol van internationale politieagent’ was, en dat Washington ‘decennialang als ordewaker en politieagent [fungeerde].’  Alleen de verblinde mainstream, in de rol van spreekbuis van de macht, gelooft dit nog. De rest van de wereld weet beter. ‘Out there in the real real world, the “savages” are fighting back,’  zoals  David Kunzle, hoogleraar Kunstgeschiedenis aan de University of California, al in 1975 besefte. De Amerikaanse terreur wordt nu met contraterreur beantwoord, en dat is een wezenlijk keerpunt in de geschiedenis die niemand ongestraft kan negeren, vooral niet iemand die een boek schrijft waarin hij stelt ‘op zoek naar Amerika’ te zijn. De ‘clumsy loser’ Donald Duck is niet langer meer voldoende om het systeem te legitimeren waarbij in werkelijkheid de schatrijke Oom Dagoberts van Wall Street ongestoord doorgaan alle macht en geld naar zich toe te trekken. En hoeveel prijzen de westerse spreekbuizen van de macht ook mogen krijgen, het blijft onvoldoende om de status quo in de wereld te handhaven. Teveel wereldbewoners zijn het slachtoffer van het neoliberalisme en komen in beweging. 

Op een paradoxale manier hebben ook Donald Duck en zijn schepper Walt Disney ongewild aan de huidige ontwikkeling bijgedragen, zoals Dorfman en Mattelart vier decennia geleden in How To Read Donald Duck beschreven:

As we have observed, all the relationships in the Disney world are compulsively consumerist; commodities in the marketplace of objects and ideas. The magazine is part of this situation. The magazine is part of this situation. The Disney industrial empire itself arose to service a society demanding entertainment; it is part of an entertainment network whose business is to feed leisure with more leisure disguised as fantasy. The cultural industry is the sole remaining machine which has purged its contents of society’s industrial conflicts, and therefore is the only means of escape into a future which otherwise is implacably blocked by reality. It is a playground to which all children (and adults) can come, and which very few can leave…

The industrial bourgeoisie impose their self-vision upon all the attitudes and aspirations of the other social sectors, at home and abroad…

Underdeveloped peoples take the comics, at second hand, as instruction in the way they are supposed to live and relate to the foreign power center. There is nothing strange in this. In the same way Disney expels the productive and historical forces from his comics, imperialism thwarts real production and historical evolution in the underdeveloped world. The Disney dream is cast in the same mold which the capitalist system has created  for the real world.

Power to Donald Duck means the promotion of underdevelopment. The daily agony of Third World peoples is served up as a spectacle for permanent enjoyment in the utopia of bourgeois liberty… The misery of the Third World is packaged and canned to liberate the masters who produce it and consume it. Then, it is thrown-up to the poor as the only food they know. Reading Disney is like having one’s own exploited condition rammed with honey down one’s throat…

the Disney cosmos is no mere refuge in the area of occasional entertainment; it is our everyday stuff of social oppression. Putting the Duck on the carpet is to question the various forms of authoritarian and paternalist culture pervading the relationship of the bourgeoisie among themselves, with others, and with nature…

In its entertainment, it automatically generates certain myths functional to the system. It is altogether normal for readers experiencing the conflicts of their age from within the prespective of the imperialist system, to see their own daily life, and projected future, reflected in the Disney system.

Nu de neoliberale globalisering een feit is geworden, en het Westen onder aanvoering van de VS zijn ‘eigen droombeeld’ met ‘soft-’ dan wel ‘hard power’ heeft opgedrongen is het bewustzijn van miljarden armen veranderd. Het ‘dwangmatige consumentisme’ heeft een ‘fantasiewereld’ geschapen om aan de maatschappelijke en economische werkelijkheid te kunnen ontsnappen. Tegelijkertijd verhindert het imperialisme dat de miljarden armen op aarde aan de kapitalistische realiteit kunnen ontsnappen. Zij zijn nodig om de ideologie van de groei en dus van de stijgende winsten in stand te houden. Het consumentisme is slechts het middel om de winsten te kunnen maximaliseren, het is nooit een doel op zich geweest. En nu de kloof tussen rijk en arm wereldwijd blijft toenemen is er een -- voor het systeem -- gevaarlijke situatie ontstaan. Praktisch alleen via beelden heeft de arme meerderheid in de wereld gezien dat het Westen rijk is, en die rijkdom willen de armen nu ook, dat is logisch. Ook zij willen voldoende eten en alle comfort waarover het rijke eenvijfde deel op aarde beschikt. Zij kunnen niet, zoals Geert Mak, kinderlijk plezier ontlenen aan het feit dat ‘de neefjes [het zelfs] wagen om een ijsje op het hoofd van hun vermoeide oom uit te drukken! Zomaar een ijsje kapotduwen!’ De armen willen nu zelf ‘een ijsje,’ niet om het ‘zomaar kapot’ te duwen, maar om op te eten. En niet alleen een ijsje, maar ook de ‘pakjes groen-witte poeder waaruit een huisvrouw een pan soep kan toveren: California heet het spul. California fluisteren we, California.’ Ook de miljarden armen willen over soep kunnen ‘fluisteren.’ En ze willen net als Mak ‘platte pakjes kauwgom, mooi ingepakt, met een los plaatje van een filmster’ om te ‘sparen.’ Ook zij willen nu dat ‘alles vreemd ruikt en rozig: Amerika!’

Maar in tegenstelling tot Geert Mak weet het arme deel van de mensheid, de overgrote meerderheid dus, dat ‘Amerika’ niet ‘rozig’ is, maar pikzwart, en dat ‘Amerika’ zeker geen ‘droomland’ is om net als Mak een ‘geheime liefde’ voor te koesteren. Via fantasiebeelden weten ze allereerst wat het Westen te bieden heeft aan de geprivilegieerden, terwijl ze uit de keiharde dagelijkse praktijk weten wat het Westen aan hun geeft: bittere armoede, om precies te zijn. En nu vragen ze zichzelf af: waarom zijn zij rijk en wij arm? Inmiddels zijn er genoeg geschoolde mensen daar die hen vertellen hoe deze werkelijkheid is ontstaan en met ‘soft power‘ en ‘hard power’ in stand wordt gehouden, en hoe het dus komt dat wij rijken ‘de agenda van de wereldpolitiek…bepalen.’ Mak mag zich dan wel tegen het einde van zijn reisboek angstig afvragen of ‘het zo [zal] blijven?’ toch blijft die vraag overbodig. Men hoeft geen helderziende te zijn om te kunnen voorspellen dat de status quo zeker niet gehandhaafd blijft. Daarover morgen meer.