Twee tekeningen, de bovenste van de beeldend kunstenaar Bouke Ylstra, de andere van de politiek tekenaar Joep Bertrams. Beide vertellen ons iets. Met slechts enkele streepjes vertelt Ylstra ons iets raadselachtigs. Het is niet wat hij afbeeldt, maar wat hij weglaat. Het haalt ons even uit ons evenwicht. Het dwingt ons om erover na te denken wat de kunstenaar bedoelt. Hij verwijst naar iets, iets heel ouds, misschien wel naar iets dat bestond lang voordat we geboren werden, iets dat altijd heeft bestaan en er ook zal zijn als we er niet meer zijn. Over enkele generaties zullen mensen ernaar kijken en zich afvragen waarom ze geboeid naar die tekening kijken. Wat bedoelt de maker? Misschien wel niets, misschien ook wel. Het antwoord bezit de kijker zelf. Hij of zij geeft dankzij de kunstenaar betekenis aan de afbeelding. Het blijft een mysterie.
Nu de politieke tekening van Joep Bertrams. Die bezit geen raadsel, stelt geen vraag, maar blert een antwoord de wereld in, de boodschap is bot en kwaadaardig. Het laat de beschouwer niet nadenken, doet geen aanspraak op zijn verbeeldingskracht, maar dwingt hem een mening op. De tekening is een bewering, ze vernietigt een dialoog met de ander en met onszelf. Het geeft Hamas de schuld van het straks mislukken van de besprekingen in Annapolis. Niet Israel is de schuld, niet het door ons gesteunde land dat weigert de illegale nederzettingen in bezet en gestolen gebied te ontruimen, en dat weigert in strijd met het internationaal recht de in 1948 en 1967 etnisch gezuiverde Palestijnen te laten terugkeren naar hun huizen. Nee, Hamas, die na democratische verkiezingen tot de grootste partij werd gekozen, maar niet werd uitgenodigd, is het grote kwaad want het zal de slotverklaring in brand steken. Die boodschap is vilein, ordinaire propaganda. Deze tekening doet me denken aan de tekeningen van die andere platte politiek tekenaar Fritz Behrendt. Behrendt tekende Arafat altijd als een jood, zoals die in Der Sturmer van de nazi Julius Steicher werd afgebeeld, kromme neus, dikke lippen, gluiperige ogen en ongeschoren. Het verschil tussen een goede en slechte tekenaar is dat de laatste stereotypen gebruikt om te stigmatiseren, 1 dimensionale beelden oproept, propaganda bedrijft voor de een of andere ideologie door groepen te criminaliseren, door de ene altijd af te beelden als de goede en de ander als de kwade.
P.S. Het tekenboek van Bouke IJlstra Dagboeken 2001/07 is voor 17,95 euro te koop bij de boekhandel.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten