In Black Elk Speaks vertelt de medicijnman Black Elk over de befaamde slag bij Little Big Horn, waar meer dan 260 blanke militairen bij hand-tot-hand gevechten gedood werden. ’s Nachts kon hij er niet van slapen ‘because when I shut my eyes I could see all those horrible sights again. I think nobody slept.’ Het is een bekende reactie na een traumatische ervaring. Zo'n ervaring kan verregaande psychische gevolgen hebben en heet dan officieel PTSD, Post Traumatic Stress Disorder. Een betrekkelijk hoog percentage Amerikaanse soldaten die uit Vietnam en Irak terugkeerden lijdt eraan. De veteranen worden achtervolgd door gruwelijke beelden en angsten of door het gevoel te hebben gefaald. Een voorbeeld van het laatste is een Nederlandse korporaal die uit Srebrenica vluchtte en tegen de Volkskrant zei: ‘elke keer als ik dat filmpje zie waarin mijn commandant drinkt met Mladic kan ik kwaad worden. We hadden tóch ruggegraat moeten tonen.’ Dat ene moment van lafheid zal hem zijn hele leven achtervolgen. En niet alleen hem.
27 juli van dit jaar las ik in Arizona de Navajo Times. Op de voorpagina van deze Indiaanse krant toonde de openingsfoto de jonge sergeant van de mariniers Omar Benally, een Navajo Indiaan, die door zijn kleine moeder omarmd wordt met op de achtergrond de onvermijdelijke Amerikaanse vlag, dezelfde vlag die de Amerikaanse blanke cavaleristen met zich meedroegen tijdens de achtervolgingen en uitroeiing van de Indianen. Omar’s moeder Marilyn Joe vertelt de verslaggeefster: ‘I’m so glad he’s home safe. He’s my hero.’ Net terug uit de hel van Irak is deze reactie begrijpelijk. Minder makkelijk te begrijpen is de rest van het verhaal. Moeder ‘Joe had arranged for medicine man Albert Damon of Sawmill, Arizona, to meet her son at the turnoff to their St. Michales home and take him to the family hogan. (een hogan is een heilig huis voor de Navajo die een traditionele religie praktiseren. svh) There Damon conducted a prayer for a returning warrior. Joe also contacted Council Delegate Curran Hannon and arranged for a motorcycle escort to accompany Benally the last few miles of his journey. And so at noon on July 14, a convoy of motorcycles – around 30 – met Joe and Benally at Red Rock State Park, eight miles east of Gallup. Council Delegate Larry Nobel said the bikers, a mixture of veterans and non-veterans, decided that Benally, an Iraq veteran, should ride with Vietnam veteran Leonard Reeder of St. Michaels. Nobel added that Reeder also was selected in deference to the Vietnam veterans who returned home to sneer and jeers. He pointed at the group of bikers said to Benally. “Lot of these guys appreciate what you’re doing.” Speaker Lawrence Morgan rode point in his pickup, turning on the flashing emergency light to clear a path for the honor run… Morgan said the returning soldiers should be honoured for their service ands encouraged to immediate apply for the military benefits they have earned… As Janelle Joe, the eldest of Benally’s four sisters and two brothers, thanked everyone for coming, her voice cracked from emotion… “I’m really proud of him. I brag about him. This is probably the best day of my life.”’
Honor Run, De Eervolle Intocht, De Hogan, het Gebed van de Medicijn Man, De Trots van de Familie en Het Heldendom. Met ceremoniën en rituelen wordt getracht de krijger het vreedzame leven weer binnen te voeren. Het verleden moet worden bezworen. Tegelijkertijd weet iedereen dat de ceremoniën en de rituelen leugens zijn geworden, ze vormen geen integraal onderdeel meer van het publieke leven van de stam. Het zijn overleefde traditionele handelingen, zonder ware inhoud. Voordat Omar zijn ervaringen heeft kunnen vertellen, is hij al tot held gebombardeerd. Hem wordt niet gevraagd wat hij heeft meegemaakt en gezien, welke angsten en pijn hij heeft doorgemaakt. Hij moet de opgedrongen rol van held spelen terwijl hij misschien wel onschuldige burgers heeft vermoord. Gezwegen wordt over het feit dat hij in het leger is gegaan louter en alleen om een fatsoenlijke opleiding te krijgen en om de armoede en uitzichtloosheid, de misdaad en het alcoholisme van het reservaat te ontsnappen, en om een uitkering te krijgen als hij zijn diensttijd overleeft. Net als sommigen blanken cowboytje spelen, spelen de Navajo Indiaantje.
De vraag is: hoe mensen in een materialistische wereld vol geweld hun angsten en schuldgevoel kunnen ritualiseren. Het geven van een ‘draag insigne’ lijkt me een absurde rituele handeling. Want door dat herinneringsspeldje worden ze herinnert aan datgene waar ze nu juist niet aan herinnerd willen worden. En ook de Honor Run is een absurde rite. Het enige dat de krijger beter weet dan wie dan ook is dat oorlog niets met eer te maken heeft en alles met de intocht van meedogenloos geweld. Hier worden geen ervaringen verwerkt, maar onderdrukt. Er spreekt geen vrijheid uit, maar diepe angst. Hier worden ervaringen weggedrukt en niet verwerkt. De samenleving probeert het gruwelijke vergeefs met overleefde rituelen te neutraliseren. Zoals de veteranen weten lukt dat niet op die manier, 'because when I shut my eyes I could see all those horrible sights again.' Maar hoe dan?
27 juli van dit jaar las ik in Arizona de Navajo Times. Op de voorpagina van deze Indiaanse krant toonde de openingsfoto de jonge sergeant van de mariniers Omar Benally, een Navajo Indiaan, die door zijn kleine moeder omarmd wordt met op de achtergrond de onvermijdelijke Amerikaanse vlag, dezelfde vlag die de Amerikaanse blanke cavaleristen met zich meedroegen tijdens de achtervolgingen en uitroeiing van de Indianen. Omar’s moeder Marilyn Joe vertelt de verslaggeefster: ‘I’m so glad he’s home safe. He’s my hero.’ Net terug uit de hel van Irak is deze reactie begrijpelijk. Minder makkelijk te begrijpen is de rest van het verhaal. Moeder ‘Joe had arranged for medicine man Albert Damon of Sawmill, Arizona, to meet her son at the turnoff to their St. Michales home and take him to the family hogan. (een hogan is een heilig huis voor de Navajo die een traditionele religie praktiseren. svh) There Damon conducted a prayer for a returning warrior. Joe also contacted Council Delegate Curran Hannon and arranged for a motorcycle escort to accompany Benally the last few miles of his journey. And so at noon on July 14, a convoy of motorcycles – around 30 – met Joe and Benally at Red Rock State Park, eight miles east of Gallup. Council Delegate Larry Nobel said the bikers, a mixture of veterans and non-veterans, decided that Benally, an Iraq veteran, should ride with Vietnam veteran Leonard Reeder of St. Michaels. Nobel added that Reeder also was selected in deference to the Vietnam veterans who returned home to sneer and jeers. He pointed at the group of bikers said to Benally. “Lot of these guys appreciate what you’re doing.” Speaker Lawrence Morgan rode point in his pickup, turning on the flashing emergency light to clear a path for the honor run… Morgan said the returning soldiers should be honoured for their service ands encouraged to immediate apply for the military benefits they have earned… As Janelle Joe, the eldest of Benally’s four sisters and two brothers, thanked everyone for coming, her voice cracked from emotion… “I’m really proud of him. I brag about him. This is probably the best day of my life.”’
Honor Run, De Eervolle Intocht, De Hogan, het Gebed van de Medicijn Man, De Trots van de Familie en Het Heldendom. Met ceremoniën en rituelen wordt getracht de krijger het vreedzame leven weer binnen te voeren. Het verleden moet worden bezworen. Tegelijkertijd weet iedereen dat de ceremoniën en de rituelen leugens zijn geworden, ze vormen geen integraal onderdeel meer van het publieke leven van de stam. Het zijn overleefde traditionele handelingen, zonder ware inhoud. Voordat Omar zijn ervaringen heeft kunnen vertellen, is hij al tot held gebombardeerd. Hem wordt niet gevraagd wat hij heeft meegemaakt en gezien, welke angsten en pijn hij heeft doorgemaakt. Hij moet de opgedrongen rol van held spelen terwijl hij misschien wel onschuldige burgers heeft vermoord. Gezwegen wordt over het feit dat hij in het leger is gegaan louter en alleen om een fatsoenlijke opleiding te krijgen en om de armoede en uitzichtloosheid, de misdaad en het alcoholisme van het reservaat te ontsnappen, en om een uitkering te krijgen als hij zijn diensttijd overleeft. Net als sommigen blanken cowboytje spelen, spelen de Navajo Indiaantje.
De vraag is: hoe mensen in een materialistische wereld vol geweld hun angsten en schuldgevoel kunnen ritualiseren. Het geven van een ‘draag insigne’ lijkt me een absurde rituele handeling. Want door dat herinneringsspeldje worden ze herinnert aan datgene waar ze nu juist niet aan herinnerd willen worden. En ook de Honor Run is een absurde rite. Het enige dat de krijger beter weet dan wie dan ook is dat oorlog niets met eer te maken heeft en alles met de intocht van meedogenloos geweld. Hier worden geen ervaringen verwerkt, maar onderdrukt. Er spreekt geen vrijheid uit, maar diepe angst. Hier worden ervaringen weggedrukt en niet verwerkt. De samenleving probeert het gruwelijke vergeefs met overleefde rituelen te neutraliseren. Zoals de veteranen weten lukt dat niet op die manier, 'because when I shut my eyes I could see all those horrible sights again.' Maar hoe dan?
Misschien is wel het grootste probleem dat in een bewustzijn gedicteerd door de vooruitgangsgedachte het tragische geen plaats meer heeft.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten