Oorlog in Oekraïne: de winnaars en verliezers zijn gekend
De invasie in Oekraïne is nu al meer dan vijf maand aan de gang en de vijandelijkheden kunnen nog een hele tijd aanslepen. Op militair vlak is de uitkomst nog onzeker, maar wat wel al duidelijk is, is wie de grote winnaars en verliezers zijn van dit conflict. Een overzicht.
“In elke oorlog wordt iedereen die voorzichtig is, die naar de argumenten van beide partijen luistert alvorens een standpunt te vormen, of die officiële informatie in twijfel trekt, onmiddellijk beschouwd als medeplichtig aan de vijand”, aldus historica Anne Morelli.
Daar doet DeWereldMorgen niet aan mee. Wij veroordelen heel sterk de militaire invasie van Rusland in Oekraïne en alle oorlogsmisdaden die gepleegd worden. Het is een criminele agressie die ingaat tegen het internationaal recht. Maar wij hoeden ons voor zwart-wit versies. De geopolitieke situatie is buitengewoon complex. Wij willen aspecten naar voor brengen die in de mainstream media worden verzwegen of onderbelicht, om alzo het debat meer genuanceerd te kunnen voeren. Geloof niets zomaar, ook onszelf niet. Blijf kritisch denken. (n.v.d.r.)
De winnaars
Voor de wapenfabrikanten valt deze oorlog als een geschenk uit de hemel. Op aandringen van de NAVO zullen de Europese landen hun bewapeningsinspanningen de komende jaren met honderden miljarden verhogen. In Centraal-Europa mogen we ons aan een nieuwe wapenwedloop verwachten, denk maar aan de dreiging van het plaatsen van kernwapens in Wit-Rusland.
In de regio van de Noordpool dreigt hetzelfde te gebeuren door de toetreding van Finland en Zweden tot het Atlantisch bondgenootschap. Door het aansturen op een zogenaamde ‘mondiale NAVO’ dreigt ook in Azië een gevaarlijke en nieuwe wapenwedloop.
Voor de wapenfabrikanten valt deze oorlog als een geschenk uit de hemel.
Door deze militarisering en nieuwe oorlogsdreigingen zien defensiebedrijven in de VS hun aandelen omhoogschieten.
Idem voor de grote fossiele energiebedrijven. Door de spectaculaire stijging van de gas- en petroleumprijzen zijn hun winsten gestegen met 350 procent.
Derde grote winnaar is de NAVO. Na de val van de Sovjet-Unie had het bondgenootschap geen bestaansreden meer en onder Trump werd de alliantie nog hersendood verklaard. Vandaag is het militair bondgenootschap springlevend.
In Europa komen er twee leden bij en worden de operationele gevechtstroepen opgetrokken van 40.000 naar 300.000 manschappen. In Azië, maar ook in andere continenten, is een uitbreiding in de maak, hetzij door nieuwe partnerschappen[1]hetzij door de militaire aanwezigheid te verhogen.[2]
De afgelopen kwarteeuw voerde de NAVO oorlog tegen Joegoslavië, Afghanistan, Irak, Libië en Syrië[3], met bijna één miljoen doden als gevolg. Met een springlevende en uitgebreide alliantie mogen we ons aan nog veel meer militaire avonturen verwachten.
De afgelopen kwarteeuw voerde de NAVO verschillende oorlogen met bijna één miljoen doden als gevolg.
Vierde duidelijke overwinnaar is de VS. Vijfentwintig jaar geleden schreef Zbigniew Brzezinski, topadviseur van verschillende VS-presidenten, dat voor de VS de controle over het Euraziatisch continent essentieel was om de hegemonie te kunnen behouden. Een nauwe samenwerking tussen Europa, Rusland en China moest ten alle prijze vermeden worden.
In zijn woorden: “De drie grote vereisten van de militaire geostrategie zijn het voorkomen dat de vazallen samenwerken en ervoor zorgen dat ze afhankelijk blijven op het vlak van veiligheid; de ondergeschikten inschikkelijk houden en ze beschermen; en het voorkomen dat de barbaren zich verenigen.”[4]
Het voorbije decennium groeiden er sterkere economische relaties tussen Europa, China en Rusland. Deze oorlog buigt die trend om in zijn omgekeerde. Zo wordt de Europese afhankelijkheid van Russisch gas versneld afgebouwd, vooral ten voordele van gas uit de VS. Door de sancties worden bijna alle andere economische banden tussen Rusland en Europa doorgeknipt.
Maar met deze oorlog wordt ook op China gemikt. Mike Pompeo, voormalig directeur van de CIA en minister van Buitenlandse Zaken onder Trump zegt het onverbloemd: “Wij moeten voorkomen dat er een pan-Euraziatische kolos ontstaat waarin Rusland opgaat, maar die door China wordt geleid. Om dat te doen, moeten we de NAVO versterken, en we zien dat niets de toetreding van Finland en Zweden tot die organisatie in de weg staat”.
Pompeo: “Wij moeten voorkomen dat er een pan-Euraziatische kolos ontstaat waarin Rusland opgaat, maar die door China wordt geleid.
In dat kader moet ook de recente toespraak van Liz Truss, minister van Buitenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk gezien worden. Zij pleit voor een “economische NAVO”. Zo’n economisch blok zou China en Rusland grotendeels afsnijden van de Westerse economieën. Dat zou de integratie van het Euraziatisch continent onmogelijk maken waardoor de VS zijn hegemonie kan blijven uitoefenen.
De verliezers
In de eerste plaats is de gehele Oekraïense bevolking zwaar getroffen door deze invasie: duizenden dode en gewonde burgers, tienduizenden dode en gewonde soldaten en daarnaast miljoenen gevluchte inwoners. Een groot deel van de infrastructuur van het land is verwoest, de oogst is meer dan gehalveerd en het land stevent af op een compleet bankroet.
Door de staat van beleg zijn de democratische rechten zwaar aangetast. Elf politieke partijen werden geschorst en volgens de VN zijn journalisten “het doelwit geweest van aanvallen, folteringen, ontvoeringen, aanslagen en moorden”. Arbeiders hebben het zwaar te verduren: nulurencontracten worden gelegaliseerd en 70 procent van de beroepsbevolking wordt vrijgesteld van bescherming op de werkplek.
Een groot deel van de infrastructuur van het land is verwoest, de oogst is meer dan gehalveerd en het land stevent af op een compleet bankroet.
Ook de Russische bevolking deelt in de klappen. Tienduizenden Russische soldaten hebben hun leven verloren en een veelvoud ervan raakte gewond. De Russische bevolking lijdt onder de Westerse sancties en de toegenomen repressie in eigen land.
Deze oorlog kostte al tienduizenden slachtoffers in Oekraïne, maar dit conflict kan ook miljoenen mensenlevens verwoesten ver van het slagveld. De oorlog is namelijk bijzonder nadelig voor het wereldwijde voedselsysteem dat al zo verzwakt was door covid-19, de klimaatverandering en de hoge energieprijzen.
Gelukkig is er een akkoord gesloten over de heropstart van de graanexport uit de Oekraïense havens. Maar dat belet niet dat de voedselprijzen ondertussen sterk gestegen zijn[5] en daarom voor een toenemende aantal mensen onbetaalbaar zijn geworden. Volgens het Wereldvoedselprogramma (WFP) zitten in totaal 50 miljoen mensen in 45 landen op de rand van de hongersnood en volgens de VNkan dit conflict dit jaar 13 miljoen extra mensen ernstig ondervoeden.
Een andere belangrijke verliezer is Europa en zijn bevolking. Volgens Willy Claes, voormalig secretaris-generaal van de NAVO, is dit in wezen een oorlog tussen de VS en Rusland, waar Europa buitenspel wordt gezet.[6] Ofschoon de oorlog op het Europese continent wordt gevoerd is het niet de Europese Unie maar de door de VS gecontroleerde NAVO die de toon zet. De Europanen staan erbij en kijken ernaar.
Volgens Willy Claes is dit in wezen een oorlog tussen de VS en Rusland, waar Europa buitenspel wordt gezet.
Maar het is nog erger, door de sancties tegen Rusland schiet Europa gewoon in zijn eigen voet. Voor de winter dreigen er belangrijke gastekorten. Dat zal niet alleen veel ellende veroorzaken, het verhoogt ook de kans op een economische recessie.
Het is niet alleen schaarste dat het probleem is. De gasprijzen zijn in vergelijking met vorig jaar bijna vertienvoudigd. Naast een torenhoge inflatie verarmt dit ook grote lagen van de bevolking. En ondertussen ziet Rusland zijn schatkist vollopen en zijn roebel versterken door de fenomenale gasprijzen.
Bij een groot deel van de niet-Westerse landen heeft Europa door deze oorlog veel prestige verloren. Die landen kunnen niet begrijpen hoe de Unie zijn soevereiniteit op buitenlands vlak bijna volledig prijsgeeft en danst op de tonen en het oorlogsgestook van de VS en Groot-Brittannië.
Een andere belangrijke verliezer is de wereldstabiliteit. Na de val van de Sovjet-Unie zaten we tijdelijk met een unipolaire wereld, volledig gedomineerd door de VS. Met de opkomst van China en andere groeilanden leken we te evolueren naar een multipolaire wereld.
Bij een groot deel van de niet-Westerse landen heeft Europa door deze oorlog veel prestige verloren.
Dat was een positieve evolutie, maar onder impuls van deze oorlog en het oorlogsgestook daarrond lijkt het erop alsof we nu afstevenen op een opdeling van de wereld in twee kampen: een blok gedomineerd door het Westen tegen de rest van de wereld.[7] Het is zeer de vraag of dit zal lukken, want slechts een vierde van de landen wereldwijd is bereid gevonden om de sancties tegen Rusland te steunen.[8] Maar het is in elk geval een negatieve evolutie.
Een ander slachtoffer van dit gewapend conflict is de planeet. Bij een gewapend conflict is de ecologische schade altijd enorm. Bij deze oorlog is dat niet anders. Door de zware beschietingen zullen er aanzienlijke gevolgen zijn voor het stads- en plattelandsmilieu. Daardoor kan Oekraïne en de regio daarrond nog generaties lang met een giftige erfenis opgezadeld worden. Zo blijkt uit een voorlopig onderzoek door het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) en partnerorganisaties.
Maar deze oorlog brengt de dringende aanpak tegen de klimaatopwarming ook in gevaar. Men had van dit conflict gebruik kunnen maken om in versneld tempo de grote energietransitie door te voeren. Daar komt niets van in huis, integendeel. Er worden nieuwe gascentrales gebouwd en steenkoolcentrales worden zelfs opnieuw opgestart.[9] In plaats van een afbouw van CO2-uittstoot te realiseren bereiken we helaas opnieuw een record aan koolstofemissie.
Men had van dit conflict gebruik kunnen maken om in versneld tempo de grote energietransitie door te voeren.
Het eerste slachtoffer in een oorlog is de waarheid. Nooit was dit beter zichtbaar als bij dit conflict. De mainstream media vertolkte bijna unisono de visie van de NAVO. Afwijkende geluiden vanuit de vredesbeweging of academische wereld komen nauwelijks aan bod. De uitzonderingen bevestigen zoals gewoonlijk de regel.
De vele bochten waarin de mainstream media zich de voorbije maanden hebben gewrongen zijn bij wijlen pijnlijk. Vóór de oorlog werd Oekraïne afgeschilderd als ‘het meest corrupte land’ van Europa. Vandaag is het land het toonbeeld van liberale idealen.
Vóór het conflict was er sprake van een probleem met neonazi’s. Naderhand werden die groepen afgeschilderd als helden. Enzovoort.
In vredestijd maken de mainstream media er soms een potje van. In oorlogstijd bakken ze het helemaal bruin. Het maakt nog maar eens duidelijk waarom alternatieve media zo belangrijk zijn.
In vredestijd maken de mainstream media er soms een potje van. In oorlogstijd bakken ze het helemaal bruin.
Breed front nodig
Hoe langer de oorlog aansleept hoe groter de verliezen voor de Oekraïners, de Russen, de hongerende mensen in het Zuiden en de werkende bevolking bij ons. Hoe schadelijker ook voor de planeet, de wereldvrede en betrouwbare journalistiek.
Er is dringend een breed front nodig tussen de vredesbeweging, de derdewereldbeweging, de arbeidersbeweging en de milieubeweging om deze oorlogswaanzin een halt toe te roepen.
Notes:
[1] Dat is vooral bezig in Azië met de zogenaamde Quad (partnerschap tussen Australië, India, Japan en de VS), AUKUS (veiligheidspact tussen Australië, het Verenigd Koninkrijk en de VS) en de zogenaamde ‘Five Eyes’ (samenwerkingsverband op basis van inlichtingen tussen Nieuw Zeeland, Australië, Canada, het Verenigd Koninkrijk en de VS.)
[2] Zo is er bijvoorbeeld sprake van een nieuwe militaire basis van de VS in Zambia. Buiten de Europese grenzen heeft de NATO de volgende landen als partner: Colombia, Australië, Irak, Japan, Zuid-Korea, Nieuw-Zeeland, Mongolië en Pakistan.
[3] In Syrië verleende de NAVO logistieke steun aan extremistische moslimstrijders om president Assad van de macht te verdrijven. Vandaag steunt de NAVO Turkije die een deel van dat land bezet houdt.
[4] Brzezinski Z., The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives, New York 1997, p. 40.
[5] In vergelijking met een jaar geleden is de prijs van graan gestegen met 27,6 procent. De gemiddelde voedselprijs steeg met 23,1 procent. Bron FAO (VN).
[6] Willy Claes in De Afspraak van 24 mei: “Als ik het een beetje brutaal mag zeggen, het gaat over een confrontatie nu tussen Rusland en Amerika. Met alle respect en sympathie voor de Oekraïners, en tussen haakjes, Europa dat niet mee speelt hé.”
[7] De G7 probeert een tegenhanger te ontwikkelen van het Belt and Road Initiative (BRI) (de Nieuwe Zijderoutes). Op het moment dat Poetin door Afrika reist, haast Macron zich ook naar het continent om de Westerse invloedssfeer veilig te stellen of uit te breiden. In Latijns-Amerika probeert Biden met zijn Build Back Better World initiatief (B3W) de invloed van China te counteren. Enzovoort.
[8] Volgens de Economist’s Intelligence Unit woont twee derde van de wereldbevolking in neutrale of Rusland-gezinde landen in verband met de oorlog in Oekraïne.
[9] Duitsland, Oostenrijk en Nederland starten stilgelegde kolencentrales opnieuw op of verhogen de productiebeperkingen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten