Geert Mak: 'Griekenland kan niet meedoen met de toppers'
Wilfred van de Poll − 26/06/15, 08:56
© epa. De Italiaanse minister van financiën Padoan, zijn Nederlandse collega Dijsselbloem, IMF-directeur Lagarde, de Ierse ministervan financiën Noonan en zijn Franse collega Sapin (van links naar rechts) gisteren bij aanvang van de eurogroepbijeenkomst gisteren in Brussel.
INTERVIEW Eigenlijk werkt hij aan een boek over een Amsterdamse familiegeschiedenis, maar af en toe wordt het gekreun van een bibberende patiënt op zijn zolderkamertje hem te veel. "Dus dan stommel ik maar weer naar boven", lacht Geert Mak (68). Europa - want zo heet die patiënt - gaat hem nu eenmaal aan het hart. De schrijver van 'In Europa' uit 2007 gelooft in Europese eenwording. Nog steeds. Maar met de patiënt gaat het slecht: "Er zijn vier crises tegelijk. Griekenland, Oekraïne, vluchtelingen. En onder dit alles: een vertrouwenscrisis."
- © anp.Geert Mak, schrijver van onder andere 'In Europa'.
Om even bij Griekenland te blijven, moet het land uit de euro?
"Ja. Een Grexit lijkt me niet alleen onvermijdelijk, maar ook wenselijk, hoe groot en onvoorspelbaar de geopolitieke gevolgen ook kunnen zijn. Griekenland kan domweg niet meedoen met de toppers. De eurozone moet sterk en stabiel zijn. En Griekenland moet kunnen ademhalen."
Een Grexit is beter voor iedereen?
"Uiteindelijk wel. Al zullen beide partijen met elkaar te maken blijven hebben, we moeten niet denken dat we dan van de Grieken af zijn. Zo'n exit zullen we zorgvuldig moeten omzwachtelen. Er zal humanitaire hulp moeten komen. Griekenland staat een lange periode van ellende te wachten, enorme inflatie bijvoorbeeld. Het Europese project zal ook een stevige dreun krijgen. Maar in elk geval komt er een eind aan de tragedie die nu maar blijft voortduren."
Waarom is het een tragedie?
"Omdat het een botsing is tussen twee schijnwerelden. Aan de ene kant die van de Grieken. Ook de nieuwe machthebbers weigeren te erkennen dat het probleem groter is dan uit de hand gelopen overheidskosten of opgelegde bezuinigingen. Griekenland is in feite een premodern land. Het is redelijk corrupt, heeft een nauwelijks functionerend belastingsysteem, heeft niets op orde behalve de pensioenen, en zelfs die niet echt. Syriza vlucht in de aanval, met een actievoerdersheroiek die volgens mij averechts werkt. Ze maakt de ene tactische blunder na de andere. In Duitsland ontmoet ik best vaak begrip voor de Grieken. Maar Syriza trapt Duitse kiezers voortdurend in het kruis - en die zullen toch groen licht moeten geven voor nieuwe steun. Natuurlijk moeten schulden worden afgeboekt, zo kan geen land doorgaan. Maar ook Griekenland zal door een lang en moeilijk moderniseringsproces moeten, en dat zullen de Grieken toch zelf moeten doen."
En de tweede schijnwereld?
"Die is van de cijferaars uit Noord-Europa. Ook zij sluiten hun ogen voor de realiteit. Ze stormden er blind op af met hun huishoudboekje, zonder na te denken over de gevolgen van snoeiharde bezuinigingen. Overal ter wereld hebben economen met open mond staan kijken. Maar de Jan Kees de Jagers, Balkenendes en Ruttes van het Noorden gingen blijmoedig door. Griekenland is totaal de pomp in gedraaid. Zijn economie zou volgens de cijferaars met 6 procent krimpen - ze kromp met 28 procent. Tegen hun kiezers logen ze intussen dat de leningen 'tot de laatste cent' zouden worden terugbetaald. Een illusie. En dat wisten ze."
"Ja. Een Grexit lijkt me niet alleen onvermijdelijk, maar ook wenselijk, hoe groot en onvoorspelbaar de geopolitieke gevolgen ook kunnen zijn. Griekenland kan domweg niet meedoen met de toppers. De eurozone moet sterk en stabiel zijn. En Griekenland moet kunnen ademhalen."
Een Grexit is beter voor iedereen?
"Uiteindelijk wel. Al zullen beide partijen met elkaar te maken blijven hebben, we moeten niet denken dat we dan van de Grieken af zijn. Zo'n exit zullen we zorgvuldig moeten omzwachtelen. Er zal humanitaire hulp moeten komen. Griekenland staat een lange periode van ellende te wachten, enorme inflatie bijvoorbeeld. Het Europese project zal ook een stevige dreun krijgen. Maar in elk geval komt er een eind aan de tragedie die nu maar blijft voortduren."
Waarom is het een tragedie?
"Omdat het een botsing is tussen twee schijnwerelden. Aan de ene kant die van de Grieken. Ook de nieuwe machthebbers weigeren te erkennen dat het probleem groter is dan uit de hand gelopen overheidskosten of opgelegde bezuinigingen. Griekenland is in feite een premodern land. Het is redelijk corrupt, heeft een nauwelijks functionerend belastingsysteem, heeft niets op orde behalve de pensioenen, en zelfs die niet echt. Syriza vlucht in de aanval, met een actievoerdersheroiek die volgens mij averechts werkt. Ze maakt de ene tactische blunder na de andere. In Duitsland ontmoet ik best vaak begrip voor de Grieken. Maar Syriza trapt Duitse kiezers voortdurend in het kruis - en die zullen toch groen licht moeten geven voor nieuwe steun. Natuurlijk moeten schulden worden afgeboekt, zo kan geen land doorgaan. Maar ook Griekenland zal door een lang en moeilijk moderniseringsproces moeten, en dat zullen de Grieken toch zelf moeten doen."
En de tweede schijnwereld?
"Die is van de cijferaars uit Noord-Europa. Ook zij sluiten hun ogen voor de realiteit. Ze stormden er blind op af met hun huishoudboekje, zonder na te denken over de gevolgen van snoeiharde bezuinigingen. Overal ter wereld hebben economen met open mond staan kijken. Maar de Jan Kees de Jagers, Balkenendes en Ruttes van het Noorden gingen blijmoedig door. Griekenland is totaal de pomp in gedraaid. Zijn economie zou volgens de cijferaars met 6 procent krimpen - ze kromp met 28 procent. Tegen hun kiezers logen ze intussen dat de leningen 'tot de laatste cent' zouden worden terugbetaald. Een illusie. En dat wisten ze."
Als Griekenland een grote bank was geweest, was het allang gered
Hoe moet Europa na een Grexit verder?
"Een toekomstbestendig Europa heeft een kern van eurolanden en een ring van partners eromheen, zoals Griekenland. Zo'n unie draait om solidariteit, om vertrouwen. Daar moeten we aan bouwen."
Gaat dat lukken, denkt u?
"Ik weet het niet. In plaats van het optimisme van een New Deal is er een sfeer van zurigheid. Roosevelt nam in crisistijden iedereen mee, in het huidige Europa zijn tegenstellingen vergroot. Spanje en Portugal werden bijvoorbeeld zonder nadenken in hetzelfde naar knoflook ruikende mandje gegooid als Griekenland, terwijl het om andersoortige gevallen ging. Griekenland had een te hoge staatsschuld en een disfunctioneel belastingstelsel. Spanje en Portugal hadden hun begroting op orde, maar moesten hun banken redden. Een bankencrisis werd geframed als nationale crisis."
Fel: "De echte strijd in Europa is niet tussen Noord en Zuid, maar tussen twee soorten Europa's. Die van de burgers of die van de banken. Brussel koos in 2010 voor het Angelsaksische neokapitalisme, en de daarbij behorende normen. Met als gevolg dat je, zoals Bert Wagendorp schreef, in Europa beter een bank kunt zijn dan een democratisch gekozen regering."
Hij zucht. "Als Griekenland een grote bank was geweest was het allang gered."
"Een toekomstbestendig Europa heeft een kern van eurolanden en een ring van partners eromheen, zoals Griekenland. Zo'n unie draait om solidariteit, om vertrouwen. Daar moeten we aan bouwen."
Gaat dat lukken, denkt u?
"Ik weet het niet. In plaats van het optimisme van een New Deal is er een sfeer van zurigheid. Roosevelt nam in crisistijden iedereen mee, in het huidige Europa zijn tegenstellingen vergroot. Spanje en Portugal werden bijvoorbeeld zonder nadenken in hetzelfde naar knoflook ruikende mandje gegooid als Griekenland, terwijl het om andersoortige gevallen ging. Griekenland had een te hoge staatsschuld en een disfunctioneel belastingstelsel. Spanje en Portugal hadden hun begroting op orde, maar moesten hun banken redden. Een bankencrisis werd geframed als nationale crisis."
Fel: "De echte strijd in Europa is niet tussen Noord en Zuid, maar tussen twee soorten Europa's. Die van de burgers of die van de banken. Brussel koos in 2010 voor het Angelsaksische neokapitalisme, en de daarbij behorende normen. Met als gevolg dat je, zoals Bert Wagendorp schreef, in Europa beter een bank kunt zijn dan een democratisch gekozen regering."
Hij zucht. "Als Griekenland een grote bank was geweest was het allang gered."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten