Gentlemen, if you do not give us your support, we will probably have to proscribe you (vogelvrij verklaren. svh),’ aldus Theodore Herzl in zijn ‘Address to the Rothschild Family Council’ in 1895. Hij voegde hieraan toe dat ‘If you do support us, however, we will make you greater than the modest founder of your house, or indeed his proudest grandson, could ever have dreamt.’
Emily Temple: What makes a great essay in your eyes? A great review?
Ian Buruma: A well-written piece that forces you to think and view the world from perspectives you might not have considered before. Such a piece should amuse, as well as enlighten.
Door de oorlogen te financieren van vele oorlogszuchtige vorsten wisten Joodse bankiers eeuwenlang almaar rijker te worden. In verband daarrmee schreef de joods Amerikaanse hoogleraar Benjamin Ginsberg in zijn boek The Fatal Embrace. Jews and the State (1998):
Jews continued to serve absolutist states in these ways through the nineteenth century. The most prominent of these Jews, of course, was the Rothschild family whose name came to be synonymous with international finance. The founder of the dynasty, Mayer Amschel Rothschild of Frankfurt, was the chief financial agent for William IX, elector (keurvorst. svh) of Hesse-Cassel. During and after the Napoleonic wars, Mayer dispatched his sons to the major financial capitols of Europe — London, Paris, Vienna, and Naples. Nathan Rothschild, who headed the London branch of the family, saved William IX’s fortune by investing it in England and served the British government by transferring millions of pounds in gold to the British army in Spain.
In the decades after the war, governments became increasingly dependent upon foreign borrowing — an activity that the Rothschild came to dominate. Between 1818 and 1832, Nathan Rothschild handled 39 percent of the loans floated in London by such governments as Austria, Russia and France. Similarly, the Vienna and Paris branches of the family raised money and sold bonds for the Habsburgs, Bourbons, Orleanists, and Bonaparts. By mid-century, the entire European state system was dependent upon the international financial network dominated by the Rothschilds.
In the 1860s and 1870s, another Jewish financier, Baron Gerson von Bleichroeder, was a principal figure in the creation of a united German state. Bleichroeder helped Bismarck obtain loans for the war against Austria after the chancellor failed to secure financing from the Prussian parliament. Subsequently, Bismark entrusted Bleichroeder with negotiating the indemnity (schadeloosstelling. svh) to be paid by France after its defeat in the Franco-Prussian War in 1871 (on the French side, negotiations were conducted by the Rothschilds). During Bismark’s tenure as chancellor of a united Germany, Bleichroeder continued to serve as his chief confidente (vertrouweling. svh) and fiscal advisor.
Het spreekt voor zich dat door de scrupuleloosheid van de Joodse bankiers de haat en het wantrouwen onder Europese volkeren tegen allereerst de rijke Joden bleven toenemen. Het gewone volk was slachtoffer van de collusie tussen machtsbeluste monarchen en de Joodse banken. In toenemende mate werden laatst genoemden in de negentiende eeuw door de gemarginaliseerden gezien als een parasitaire laag tussen enerzijds de macht en anderzijds het volk. Ook Joodse revolutionairen verafschuwden de Joodse bankiers, die alleen uit geldzucht oorlogen financierden. De rijke Joden waren slechts solidair met hun eigen portemonnaie en verder niet, zelfs niet met hun eigen ‘uitverkoren volk’ van wie de meesten arm bleven, zeker in Oost-Europa. Benjamin Ginsberg:
Absolutist regimes provided a small number of Jews with the opportunity to exercise considerable power and acquire great wealth. Liberals in the nineteenth century, by contrast, advocated legal equality and national citizenship for all Jews, holding out the promise of economic opportunity for broad segments of the Jewish community. As a result, Jews supported liberal movements everywhere and benefited from their success. Where liberal forces were strongest — in France, Britain, and, of course, the United States — this Jewish support was not critical to liberalism’s succes. Jewish participation, however, was important in Southern and Central Europe where liberal movements faced their greatest obstacles…
If the distinctive contribution of Jews to the construction of absolutist states lay in the realm of finance and military provisioning, their characteristic role in het development of liberal regimes was in het domain of political mobilization and opinion formation. Liberal regimes removed religious disabilities and spend up opportunities for Jews in business and the professions. This cleared the way for a great expansion of the Jewish business class and fostered the emergence of an important urban Jewish stratum consisting of lawyers, journalists, writers, physicians, and other professionals. These businessmen and professionals became important figures in the popular politics of the liberal era as publishers, editors, writers, politicians, political organizers, and party financiers. In these capacities, Jews were staunch supporters of the liberal state and important allies for those leaders who sought to strengthen it.
In France, Jews supported the liberal revolution of 1848. Two prominent Jews, Adolphe Cremieux and Michel Goudchaux, served the Second Republic as ministers of justice and finance, respectively. The accession of Napoleon III brought an end to this short-lived regime, and Jews played little role in the Second Empire that followed. After the rout of French forces in the Franco-Prussian War and the collapse of the the Second Empire in 1870, Jews were active in the founding of the Third Republic. The Rothschilds organized the payment of the German war indemnity (schadeloosstelling. svh), and a number of Jews participated in the early republic governments. Cremieux once again served as minister of justice; Eugene Manuel, Narcisse Leven, and Leonce Lehmann occupied important government posts; and several Jews served in the Chamber of Deputies. Throughout the history of the Third Republic, until its destruction at the hands of the Germans in 1940, Jewish politicians, financiers, and publicists were active participants in the defense of the Republic against those institutions and forces in French society — the army, aristocracy, and clergy in particular — that sought its downfall.
A small number of Jewish financiers had become wealthy during the period of the Second Empire. On the whole, however, most French Jews lived in relative poverty in Alsace in 1870s. With Germany’s annexation of Alsace in 1870, thousands of Jews moved to Paris. Under the auspices of the Third Republic economic opportunities opened to Jews, and they used these to make significant places for themselves in banking, commerce, and the professions.
De nederlaag tegen Duitsland betekende tevens een hervatting van het anti-semitisme in Frankrijk. Deels omdat de Rothschild familie ook deze oorlog had gefinancierd. Bovendien was tot ‘1870 Frankrijk de dominante natie op het vasteland in Europa’ geweest, maar aan ‘die dominante positie' kwam nu een einde door het geopolitieke beleid van de ‘Pruisen onder leiding van kanselier Bismarck.’ Daarbij paste ‘de oorlogsverklaring van Frankrijk aan Pruisen’ naadloos
in het plan van Bismarcks Realpolitik: zijn plannen voor het verenigen van de Duitse staten tot één Duits Rijk. Dit werd door Frankrijk en Oostenrijk geblokkeerd. Deze staten wensten op het Europese continent geen vierde grootmacht naast Rusland, Frankrijk en Oostenrijk. Deze wens zou uiteindelijk niet in vervulling gaan: door de afloop van de Pruisisch-Oostenrijkse Oorlog was in 1866 Oostenrijk reeds uitgeschakeld en in 1870 zou ook Frankrijk volgen.
Een dergelijke grote vernedering van een zich superieur wanende koloniale wereldmacht was onverdraaglijk voor zowel de Franse elite als ook het gewone volk, dat sinds de Napoleontische oorlogen vergeefs zoveel offers had gebracht. Dus moest er een zondebok worden gevonden. En wie leende zich daar beter voor dan de meest in het oog lopende buitenstaanders, de Joden, of die nu na het begin van de Verlichting geassimileerd waren, of niet. Door het christendom was van oudsher het wantrouwen onder Europeanen tegen Joden diep geïnternaliseerd. De mythe was dat zij Christus, de Verlosser, hadden vermoord, en Judas hadden voortgebracht, die net als de rijke Joden verraad had gepleegd. Zelfs:
Napoleon was concerned about the role of Jews as money lenders, wanting to end that. The treatment of the Alsace Jews and their debtors was raised in the Imperial Council on 30 April 1806. His liberation of the Jewish communities in Italy (notably in Ancona in the Papal States) and his insistence on the integration of Jews as equals in French and Italian societies demonstrate that he distinguished between usurers […], whom he compared to locusts (sprinkhanen die alles kaalvreten. svh), and Jews who accepted non-Jews as their equals.
De achtergrond van Napoleon’s houding was het feit dat in:
the Hebrew Bible (the Old Testament of the Christian Bibles), the Book of Ezekiel classifies the charging of interest among the worst sins, denouncing it as an abomination (gruweldaad. svh) and metaphorically portraying usurers as people who have shed the borrower's blood.
Desondanks, of misschien wel juist daarom, kon de gelovige in Deuteronomium 23:20 lezen dat voor Joden gold:
Van buitenlanders mogen jullie rente vragen, maar niet van je volksgenoten. Dan zal de Heer God goed voor jullie zijn bij alles wat jullie doen in het land dat jullie gaan veroveren.
In Napoleon’s visie, die spoorde met de Verlichtingsidealen, moest iedereen gelijk voor de wet zijn, en dienden tribale en religieuze opvattingen ondergeschikt te blijven aan de wetten van de moderne staat. In een brief van 29 november 1806 aan minister van Binnenlandse Zaken Champagny verwoordde de Franse keizer het aldus:
[I]t is necessary to reduce, if not destroy, the tendency of Jewish people to practice a very great number of activities that are harmful to civilization and to public order in society in all the countries of the world. It is necessary to stop the harm by preventing it; to prevent it, it is necessary to change the Jews. [...] Once part of their youth will take its place in our armies, they will cease to have Jewish interests and sentiments; their interests and sentiments will be French…
In 1808 Napoleon rolled back a number of reforms (under the so-called décret infâme, or Infamous Decree, of 17 March 1808), declaring all debts with Jews to be annulled, reduced or postponed. The Infamous Decree imposed a ten-year ban on any kind of Jewish money-lending activity. Similarly, Jewish individuals who were in subservient positions — such as a Jewish servant, military officer, or wife — were unable to engage in any kind of money-lending activity without the explicit consent of their superiors. Napoleon's goal in implementing the Infamous Decree of 1808 was to integrate Jewish culture and customs into those of France. By restricting money-lending activity, Jews would be forced to engage in other practices for a living. Likewise, in order to even engage in money-lending activity, the decree required Jews to apply for an annual license, granted only with the recommendation of the Jews' local consistory and with the surety of the Jews' honesty. This caused so much financial loss that the Jewish community nearly collapsed…
Likewise, the French decree required Jewish individuals to serve in the French military, without any opportunity to provide a replacement individual. The last component of the Infamous Decree — established in July 1808 — required Jews to adopt formal names with which they would be addressed. (Before, Jews were often referred to as ‘Joseph son of Benjamin.’) They were also prevented from selecting names of cities or names in the Hebrew Bible. Napoleon sought to integrate the Jewish people more fully into French society by establishing the guidelines they were required to follow in adopting names. Napoleon ended these restrictions by 1811…
Both aspects of his thinking can be seen in an 1822 response to physician Barry O'Meara, who had written to Napoleon after he had been exiled, asking why he pressed for the emancipation of the Jews:
‘I wanted to make them leave off usury, and become like other men… by putting them upon an equality with Catholics, Protestants, and others, I hoped to make them become good citizens, and conduct themselves like others of the community… as their rabbis explained to them, that they ought not to practise usury to their own tribes, but were allowed to do so with Christians and others, that, therefore, as I had restored them to all their privileges… they were not permitted to practise usury with me or them, but to treat us as if we were of the tribe of Judah. Besides, I should have drawn great wealth to France as the Jews are very numerous, and would have flocked to a country where they enjoyed such superior privities. Moreover, I wanted to establish an universal liberty of conscience.
In a private letter to his brother Jérome Napoleon, dated 6 March 1808, Napoleon expressed a conflicting view:
‘I have undertaken to reform the Jews, but I have not endeavored to draw more of them into my realm. Far from that, I have avoided doing anything which could show any esteem for the most despicable (verachtelijke. svh) of mankind.’
Met andere woorden: Napoleon trachtte het Joodse volk in Frankrijk te dwingen joodse Fransen te worden, die hun tribale loyaliteit zouden opgeven. In een moderne staat kon er geen sprake zijn van joodse onderdanen die zich beschouwden als leden van een ‘uitverkoren volk.’ Joden hadden als burgers dezelfde rechten als niet-joden, en moesten daarom ondergeschikt zijn aan dezelfde verplichtingen als de gojim. Zij dienden net als iedereen zich aan te passen, zodat ze konden integreren in het moderne Europa. Tegelijkertijd had Napoleon een diep gewortelde afkeer van joden als tribale groepering, die weigerden te assimileren, zoals blijkt uit zijn woorden ‘van alles te hebben vermeden dat kon worden opgevat als enige achting voor de meest verachtelijken van de mensheid.’ Deze minachting was overigens wederzijds, zoals een ieder weet die zich verdiept in het al dan niet openlijk beleden superioriteitsgevoel van een niet gering aantal rabbijnen en hun volgelingen, zeker in het verleden.
De Neurenberger Rassenwetten uit 1935 die voor dominee Catrinus Mak 'staatkundig tolerabel' waren, aldus zijn zoon Geert Mak.
Het waren allereerst de arme joden die de dupe werden van het anti-semitisme, aangezien de rijke joden in staat waren zich te beveiligen. Dit alles toont nog eens aan hoe misleidend Ian Buruma’s bewering is dat Napoleon’s:
en dat de Franse keizer voor ‘the emancipation of minorities’ heeft gezorgd,
precisely because he had the idea of the universality of rights, and that not just one particular elite or one particular people deserved rights, but that it were universal rights.
Na de Tweede Wereldoorlog het jodendom in de christelijke wereld vrijwel heilig is verklaard en geen volk dat in die processie zo hard vooroploopt als de Nederlanders,
om hieraan toe te voegen dat de Nederlander opportunistisch is, iemand die de macht blind gehoorzaamt zodra het om zijn eigen hachje gaat. Een paar jaar voor zijn dood in 2010 wees Blokker op het volgende:
In de Nederlandse geschiedenis is onverschilligheid doorgaans de vriendelijkste houding ten opzichte van joden geweest. Nederlanders hebben altijd precies geweten wie van hun buren een jood was en op elk gewenst moment kon die wetenschap consequenties krijgen: het verraden van joden voor ‘kopgeld’ tijdens de Duitse bezetting is daar maar één vorm van. De paniekerige pogroms in het pestjaar 1349 was een andere.
De combinatie van opportunisme en conformisme in een principeloze handelsnatie verklaart tevens het feit dat uit het zogenaamde tolerante Nederland procentueel tweemaal zoveel joden zijn gedeporteerd naar de vernietigingskampen als uit België, en drie keer zoveel als uit Frankrijk. De 'onverschilligheid' gecombineerd met het aloude christelijk anti-semitisme, is natuurlijk na 1945 niet als sneeuw voor de zon verdwenen. De Europeaan, die altijd 'de ander, de buitenstaander, de jood' als negatief contrabeeld nodig had om zichzelf te kunnen profileren als fatsoenlijk, is niet in één generatie wezenlijk veranderd. 'Het jodendom' mag dan wel alom 'vrijwel heilig' zijn ‘verklaard,' maar daarmee is zeker niet het anti-semitisme verdwenen; het ressentiment tegen de ander, de vreemde, de buitenstaander is ogenschijnlijk ondergronds gegaan doordar het vandaag de dag wordt geprojecteerd op een andere semitische tak: de islamitische Arabier.
Omdat na de Holocaust jodenhaat niet langer politiek correct is, projecteert men die haat nu op de Arabier/moslim, wiens cultuur vanzelfsprekend in elk opzicht ondergeschikt wordt geacht aan 'onze Verlichte beschaving,' zijnde — absurd genoeg — de ‘joods-christelijke’ cultuur die tenslotte culmineerde in zowel Auschwitz als Hiroshima. Omdat vanwege opportunistische redenen ‘het jodendom in de christelijke wereld vrijwel heilig is verklaard’ kan de Joods-Israelische terreur tegen de Palestijnse burgerbevolking ongestoord doorgaan, en durven de westerse politici geen consequenties te verbinden aan de flagrante zionistische schendingen van het internationaal recht. Sterker nog, de regering Trump en de NAVO steunen juist deze schendingen, door in het geval van Washington de annexaties van Palestijns en Syrisch gebied toe te juichen, terwijl de NAVO de Israelische marine deel laat laten nemen aan oefeningen van het expansionistisch militair bondgenootschap. De houding van zowel de conformistische westerse elite als het volk ten aanzien van ‘de Joden,’ werd door de Israëlische hoogleraar Shlomo Sand in zijn uitgewerkte essay How I Stopped being a Jew (2014) als volgt samengevat:
Een typerend voorbeeld van het ‘gecultiveerde slachtofferschap, narcisme, opgeblazenheid, evenals een onbehouwen onwetendheid’ is de medio april 2019 overleden joods-Nederlandse parlementair journalist Max van Weezel. Een jaar vóór zijn heengaan merkte hij op:
Ergens denk ik: je had ook wel met een kalasjnikov op een heuveltop mogen staan om ons de vijand van het lijf te houden. Er zit toch ook een Leon-de-Winterachtige Max in me, zo van: timmer erop los als ze met hun poten aan ons lijf of goed komen.
Waar kwam deze agressie vandaan? Waarom was die gericht tegen de Palestijnse bevolking die al zo lang onder Joodse terreur gebukt gaat? Waarom waren de slachtoffers van de zionistische staat voor deze Nederlandse journalist -- die er niet over piekerde naar ‘het beloofde land’ te emigreren -- ineens ‘de vijand’? Welk recht meende de oud-communist Max van Weezel te bezitten om ‘erop los’ te timmeren? Waarom meende hij dat ‘ze met hun poten aan ons lijf of goed komen,’ terwijl de werkelijkheid precies omgekeerd is, en het extremistische Joodse regime in Israel ongestraft doorgaat met het stelen van Palestijns land op de Westbank, dat de Verenigde Naties aan het Palestijnse volk heeft toegewezen Kortom, hoe is Van Weezel’s geconditioneerde reflex te verklaren? En waarom heeft de ‘vrije pers’ in dit polderland zoveel begrip voor deze agressie, terwijl zij tegelijkertijd nauwelijks tot geen begrijp toont voor het gerechtvaardigde Palestijnse verzet tegen de langdurige zionistische onderdrukking, landroof en moordzucht? In het land van dominee’s en kooplieden zijn opportunisme en conformisme nog steeds de leidraad van het handelen. En nu de Joden eigen strijdkrachten bezitten, en dankzij de Amerikaanse en Europese financiële, politieke en zelfs militaire steun, de westerse geopolitieke belangen in de regio kunnen verdedigen, wordt elke kritiek hierop gedemoniseerd als anti-semitisme. Als kleine ‘joodse jongen’ met een niet gering minderwaardigheidscomplex en een buitensporige geldingsdrang was Max van Weezel’s angst voor de wereld en het wantrouwen tegen de mensheid diep geïnternaliseerd geraakt. Zelf zei hij daarover:
De belangrijkste levensles die ik heb geleerd gaat over vertrouwen in mensen. Dat kreeg je vroeger mee van je ouders als je net na de Tweede Wereldoorlog werd geboren en joods was. Als ik iemand leer kennen vraag ik me af of ik in tijden van nood bij hem of haar zou durven onderduiken, zou ik me bij deze persoon veilig en geborgen voelen.
Zijn hele leven stond in de schaduw van de holocaust. In zijn bewustzijn reden nog steeds de rammelende overvolle veewagens door ‘Nacht und Nebel’ richting de vernietigingskampen. Niet voor niets verwees het ‘icoon’ van de Hollandse parlementaire pers negen maanden voor zijn dood naar de rancune van een andere joodse slachtofferist, de Nederlandse auteur Leon de Winter, die op zijn beurt sprak van een ‘ontzagwekkende angst voor de buitenwereld’ van zijn familie met ‘aan de ene kant die minachting van mijn ouders jegens hun niet-joodse omgeving en tegelijkertijd de waanzinnige angst ervoor… Angst, angst, angst… Ik overdrijf niet.’ Angst en daaraan onlosmakelijk gelieerd haat die ertoe leidde dat hij ‘meer sympathie’ bleef ‘hebben voor Israelische soldaten dan Palestijnse stenengooiers.’
Getraumatiseerde, paranoïde mensen kennen weinig tot geen keuzevrijheid, hun optreden is veelal dwangmatig, geconditioneerd als het is door de terreur van vroeger of de herinnering daaraan. Wie stak een helpende hand toe, toen joodse Europeanen werden uitgeroeid? Bijna de hele westerse beschaafde wereld keek de andere kant op, zelfs de spoorlijnen van Auschwitz werden niet gebombardeerd om de deportaties op zijn minst te vertragen. En toen het allemaal voorbij was ging men over tot de orde van de dag, alsof er niets gebeurd was. ‘Ik ben een joodse prinses, te laat uit het ei gekropen. Na ’45, toen alles al voorbij was,’ zo beschreef de joods-Nederlandse journaliste Anet Bleich zich:
Ik was op het nippertje ontsnapt aan een zwart gat. Joden die op commando van Duitsers hun eigen graf hadden moeten graven. Dat was voorgoed voorbij. Daar zou ook ik voor zorgen. Later ontmoette ik Max (van Weezel svh). Net als ik gefascineerd door dat grote zwarte gat in de buurt waarvan we onze jeugd hadden doorgebracht. Die leegte, die nooit als zodanig werd aangeduid, en die ons toch gemaakt heeft tot wie we zijn geworden. We wisselden onze sprookjes uit. Te laat geboren partizanen.
Zo fantaseert een machteloos kind, het verzint allerlei scenario’s waarbij het degenen van wie hij of zij houdt, redt, zelfs na hun dood. Wie dit gevoel niet begrijpt is harteloos, en tegelijkertijd, wie de leegte als uitgangspunt neemt voor het handelen, wordt tenslotte even harteloos. Het is de angst en de onzekerheid die zovele naoorlogse joodse jongeren verscheurde, onder wie Anet Bleich:
Ik had er voor gekozen om in Nederland te blijven wonen, en die keus was definitief. Maar als ik dertien haar geleden die andere keus had gemaakt, waar had ik nu dan gestaan? Had ik in de loopgraaf gelegen? Waarom zij wel? Op het moment dat daar mensen sneuvelden, had je het gevoel dat ze in jouw plaats sneuvelden.
En zo werd voor een ontwikkelde vrouw, op zoek naar een identiteit, de zionistische heilstaat geleidelijk aan ‘het land dat vrijwel de enige tastbare manifestatie in deze wereld is van joodse identiteit.’ Bleich’s queeste leidde niet naar de joodse humanistische traditie, maar naar een land, een vlag, een leger met nucleaire wapens dat haar zou beschermen zodra de pogroms weer beginnen. Israel ‘als symbool van joodse identiteit’ was het antwoord op de vraag: ‘wie ben ik?’ En daarmee werd kritiek op de dagelijkse terreur van de Israelische bezetting tenslotte veroordeeld als een ‘een nieuw soort antisemitisme’ dat ‘aan het ontstaan was, dit keer van links,’ aldus haar echtgenoot, de eeuwig onzekere Max. Het was de onverwerkte herinnering die zijn angstbeeld opriep. Kritiek, dat destijds in Israel nog als normaal werd beschouwd, kon volgens het koppel hier in Europa domweg niet anders zijn dan rabiaat anti-semitisme. Kritiek op Israel betekent voor de identiteitsloze niets anders dan een frontale aanval op de valse ‘joodse identiteit,’ zoals die door de zionistische staat wordt verordonneerd. Liever een valse identiteit dan helemaal geen. Max van Weezel vond dit niet vreemd, want
opeens kwam het beeld van mijn opa bij me op, het voorbeeld dat me door mijn ouders was voorgehouden. Opa, die voor de oorlog gewoon links was, en niets van het jodendom wilde weten. En in 1940 aanklopte bij zijn radicaal-socialistische vrienden, die de deur dichtsmeten; ze waren bang. De moraal die mijn ouders uit dit voorval afleidden was duidelijk: verpand niet je hele hart aan links, kijk uit, want je opa was net zoals jij.
De gojim tussen wie zij wilden leven, zijn uiteindelijk nooit te vertrouwen. Ze zijn als het ware voorbestemd verraders te zijn. Maar hoe absurd gedetermineerd Van Weezel en Bleich ook mochten reageren, hun houding is geenszins onvermijdelijk. In een interview met de VPRO Gids, dat op 20 november 2018 werd gepubliceerd, antwoordde hun dochter Natascha van Weezel op de vraag waarom zij ‘wel eens moe wordt van het slachtofferschap’ het volgende:
Dat is een hele gewaagde uitspraak waar ik ook wel een beetje nerveus over ben, maar ik meen het wel. Mijn grootouders waren Holocaust-overlevers, dus ik weet hoe het is als je familie vervolgd en vermoord is. Ik heb erover geschreven, ik praat erover op scholen, ik geef 4 mei-lezingen. Maar ik word ook moe van Netanyahu die dat sentiment inzet om mensen bang te maken en naar Israël te lokken.
Hiermee gaf zij aan wel degelijk de eigen verantwoordelijkheid te accepteren, en van mening te zijn dat joden zich niet langer meer kunnen verschuilen achter een gecultiveerd slachtofferschap zodra zij worden aangesproken op de misdaden van de ‘Joodse staat,’ waarmee zij zich zo betrokken lijken te voelen. Een stap verder nog gaat de van origine Joods-Israelische auteur en musicus Gilad Atzmon, die in 2009 in het artikel The politics of anti-Semitism uiteenzet dat:
while Zionism, being an oppressive and expansionist ideology, is impossible to defend, anti-Semitism is a racial crime and therefore easy to attack. Yet, there is no anti-Semitism in the Palestinian solidarity movement. Anti-Semitism exists solely in the Zionists’ minds.
In zijn boek The Wandering Who? A Study of Jewish Identity Politics (2011) voert Atzmon bovendien aan dat:
Israeli-born secular Jews, the product of the Zionist Transformation, are now so used to their existence in the region that they have lost their Jewish survival instincts. Instead they have adopted a hedonistic interpretation of Western enlightened individualism, which banishes the last remnants of tribal collectivism. This condition may explain why Israel was defeated in the 2006 Lebanon war. The new Israelis don't see any reason to sacrifice themselves on a collective Jewish altar. They are far more interested in exploring the pragmatic aspects of 'the good life.’ Perhaps it is for this reason that the Israeli military didn't manage to subdue Hamas in Operation Cast Lead. In order to do so, Israeli generals would need to implement courageous ground tactics. They realize that carpet-bombing Gaza and dropping white phosphorus on UN shelters are likely to fail to produce the 'necessary results,’ yet there is nothing else they can do. Hedonistic societies do not produce Spartan warriors, and without real warriors at your disposal you're better off fighting from afar. Needless to say, the Palestinians, the Syrians, Hizbullah and the Iranians see it all. Day by day they analyse Israel's cowardly tactics, and properly interpret Israeli reality. They know Israel's days are numbered. Interestingly enough, the US military elite is also reviewing the situation — they have begun to grasp that Israel is no longer a strategic US asset.
On the face of it, Israelis do not seem that concerned with the emerging inevitability of their fate, at least not openly. Young Israelis are concerned largely with personal survival. They are escapists, asking: 'How the hell can I get out of here?' As soon as they complete their compulsory military duty, they either rush to Ben-Gurion Airport or learn how to switch off all the news channels. Israelis are leaving their homeland in growing numbers. Those doomed to stay behind belong to an apathetic culture of indifference.
Hoewel Max van Weezel als onverzadigbare slachtofferist in momenten van existentiële crisis fantaseerde dat hij ‘met een kalasjnikov op een heuveltop’ zou staan
om ons de vijand van het lijf te houden. Er zit toch ook een Leon-de-Winterachtige Max in me, zo van: timmer erop los als ze met hun poten aan ons lijf of goed komen,
was hij, net als de als de auteur De Winter, te laf en te gewiekst om zijn puberale fantasie in daden om te zetten. Hij liet liever jonge Joods-Israeli’s sneuvelen dan zelf te strijden voor zijn zo gekoesterde rancunes. Ik gebruik bewust het begrip rancune, want ik heb hem nooit kunnen betrappen op het omarmen van echte idealen. Ik bedoel: wie is bij Max van Weezel ‘ons’? Hij was allereerst een Nederlander, en ook nog eens een Nederlander die bijna zijn hele werkzame leven lang parlementaire opiniemaker was geweest, een mainstream-opiniemaker die zó dicht tegen de macht aankroop dat een journalist als ik er onpasselijk van werd. In de necrologie van NRC Handelsblad verwijst de voormalige chef van de Haagse redactie Mark Kranenburg naar Van Weezel’s
permanente onzekerheid. ‘Doe ik er nog wel toe, is de altijd prangende vraag,’ zei hij afgelopen zomer (7 juli 2018) in een vraaggesprek met NRC.
Hij wist dat de nieuwe generatie journalisten anders dacht over zijn wijze van politieke journalistiek bedrijven. Die heeft weinig op met dat ‘kleffe gedoe’ van journalisten en politici die eindeloos samen aan de bar van Nieuwspoort hangen en bij elkaar over de vloer komen.
Zelf gaf Van Weezel toe ‘niet van de keiharde aanpak’ te zijn tijdens interviews. Voor hem was het kritisch interviewen van een politicus als de ‘Spaanse inquisitie.’ Je kon beter smoezen dan een politicus keihard ter verantwoording roepen vanwege diens doortrapte spelletjes. Voor hem als ‘joodse jongetje dat er van Adolf Hitler eigenlijk niet had mogen zijn,’ zoals hijzelf had opgemerkt, was de journalistiek allereerst een zaak van ‘meetellen,’ erbij horen, erkend worden. Zijn bestaan was afhankelijk van de bevestiging door de macht. Het tragische was dat Van Weezel, bij gebrek aan een eigen identiteit, zichzelf voortdurend zag door de ogen van een ander. Kranenburg schreef in dit verband:
Sinds het bekend worden van zijn ziekte was Van Weezel hoofdpersoon in wat een langdurige openbare pre-begrafenis leek. Met uitvoerige interviews in kranten, op radio en televisie, een liber amicorum, een aanhoudende stoet van politieke prominenten bij hem thuis en eind maart nog de uitreiking van de eervolle Frans Banninck Cocqpenning van de gemeente Amsterdam werd vanaf afgelopen zomer zonder dat het hardop werd uitgesproken afscheid genomen van de man die al sinds halverwege de jaren zeventig voor het weekblad Vrij Nederland op het Binnenhof bivakkeerde.
als je niet depressief wilt raken of maatschappelijk wilt mislukken, moet je niet met de oorlog bezig zijn. Ik denk dat ik, om er niet aan onderdoor te gaan, de identiteit heb gekozen van de geslaagde Haagse verslaggever voor Vrij Nederland… Ik wil niet zielig worden gevonden, geen mislukkeling zijn.
Toch vroeg hij zich aan het einde van een 'geslaagde' loopbaan, publiekelijk af:
is het geen verloren leven geweest?
Zijn dochter Natascha vertelde de interviewster dat haar 'vader onzekerder [is] dan je denkt.' Op zijn oude dag was hijzelf gaan twijfelen aan de geleende identiteit die hij als adolescent had aangenomen, en realiseerde hij zich:
Ik heb me decennialang verscholen achter de façade van de geslaagde journalist. In Den Haag stonden de Mark Ruttes en Alexander Pechtolds van deze wereld me op de schouders te slaan, 'dag Max.’
Maar toch ging achter het masker van succes een mens schuil die hij nooit had willen zijn: iemand die op het sentiment 'zielig' inspeelde, een man die medelijden opriep vanwege het feit dat hij een werkzaam leven lang zich had verscholen achter een 'façade,' om ineens te ontdekken al die tijd een pion te zijn geweest van ontelbare gezichtsloze politici die op een bepaald moment belangrijk leken. 'Nu denk ik weleens: Is het geen verloren leven geweest?' Op het moment dat zijn functie wegviel, had hij niets meer om zichzelf een identiteit te geven. Hoe zou hij zich staande moeten houden na al die decennia in het Haagse schijnwereldje te hebben doorgebracht. Het moet een ondraaglijke kwelling zijn geweest voor de journalist die over zichzelf had gezegd ooit 'bloed-arrogant' te zijn geweest. Hier was sprake van zowel ijdelheid uit onzekerheid als uit egocentrisme. Miguel de Cervantes mocht er dan wel op hebben gewezen dat 'zelfkennis u voor ijdelheid zal behoeden,’ maar hoe redt een identiteitsloze zich, die zich jarenlang heeft vastgeklampt aan een door anderen geschreven script? Wat te doen als het masker breekt, de façade ineenstort en een individu zonder doorleefde werkelijkheid ineens beseft:
dat was ik helemaal niet. Ik ben eigenlijk een tamelijk kwetsbare jongen die door zijn ouders is opgevoed met het idee: heel erg dat je geboren bent, vind je niet?
aldus Max van Weezel zelf. Met een schok werd hij vijf jaar voor zijn dood met zichzelf geconfronteerd, met de leegte die hij decennialang had proberen te ontvluchten, door in dienst te staan van de politiek en niet van de journalistiek, van de leugen en niet van de werkelijkheid. Tegen het einde van zijn carrière vertelde hij een jonge interviewster van de Volkskrant:
Waarom zou je je een leven lang druk maken over de vraag of het kabinet de begroting voor Prinsjesdag rond krijgt, terwijl je thuis bezig bent met Gaza, de Balkanoorlog, de oorlog in Libanon, Rusland en Oekraïne? Ik ben te terughoudend geweest.
Tegen het einde van zijn bestaan op aarde lukte het Max van Weezel — het ‘joodse jongetje’ dat ‘Adolf Hitler’ was ontsnapt — niet langer meer te ontsnappen aan het inzicht dat hij een werkzaam leven lang in de schijnwereld van de polder-politiek had rondgehangen. Daar, aan de randen van dat pleintje in Den Haag, speelde hij, met in de ene hand een sigaar en de andere een borrel, ‘het icoon’ van de Nederlandse parlementaire pers. Het was, nu ook in zijn eigen ogen, allemaal theater geweest, en dan ook nog eens derderangs Bühnewerk. Vanuit die optiek was het inderdaad een ‘verloren leven geweest.’ Vergeefs, zinloos, en kort. Misschien zullen de ‘uitvoerige interviews in kranten, op radio en televisie,’ het ‘liber amicorum,’ de ‘aanhoudende stoet van politieke prominenten bij hem thuis’ en de ‘eervolle Frans Banninck Cocqpenning’ tijdelijk nog enige verlichting hebben gebracht, maar ze waren onvoldoende, getuige zijn onoverkomelijke angst ‘vergeten’ te zullen worden. De identiteitsloze bestaat bij de gratie van de ander. ‘Wie zit er nog op mij te wachten, denk ik vaak,’ zo verklaarde hij nog geen jaar voor zijn dood tegenover Vrij Nederland, dat inmiddels geen weekblad meer was. ‘Ik had eigenlijk een televisiebekendheid moeten worden,’ zei Van Weezel in hetzelfde interview, hetgeen de interviewster de opmerking ontlokte: ‘want je wilt gezien worden.’ Zijn antwoord was kenmerkend: ‘Ja, ik geloof dat ik dat heel belangrijk vind. Als mensen niet weten dat je bestaat, dan besta je niet.’ De slachtofferist wil bovenal gezien worden, voortdurend bevestigd worden dat hij bestaat. Zelf formuleerde Max van Weezel het als volgt: ‘Ik word gezien en gewaardeerd. Die eigenwaarde heb ik niet van mezelf.’ Alles en iedereen werden aan dit wanhopige streven ondergeschikt gemaakt, de journalistiek, de waarheid, zelfs zijn geliefden. ‘Ik heb me eigenlijk nooit afgevraagd of we als gezin wel gelukkig waren. Dat speelde een ondergeschikte rol. Ik vond het belangrijker om die week de primeur te schrijven.’ Ook vriendschappen waren voor hem instrumenteel. Dat kon domweg niet anders, want het:
thema verraad speelde altijd in ons gezin, meestal onuitgesproken. Mijn vader sprak weinig over de oorlog maar zei wel: uiteindelijk zal iedereen je verraden Max, ook je idealistische studievrienden. Ik denk dat ik houvast heb gezocht in een maatschappelijke carrière, dat ik iets wilde bereiken dat me niet meer ontnomen kon worden.
Door zijn niet te stillen verlangen naar erkenning was hij altijd ‘on the run,’ zoals Van Weezel het zelf verwoordde. Hij dacht dan ook ‘sinds’ zijn ‘dertigste overspannen’ te zijn ‘geweest.’ Zijn pathologische drang naar erkenning door de gojim behield hij tot zijn laatste ademhaling. Nog geen jaar voor zijn dood merkte hij op:
Ik kan me beter druk maken of ik deze ziekte wel overleef, maar ik ben vooral bang dat ik niet meer kan werken en vergeten wordt.
Het niet meer gezien worden was voor hem, net als voor elke andere slachtofferist, erger dan de dood. Eenmaal dood zou hij geen herinnering meer bezitten, en die gedachte gaf rust, want niets was vreselijker dan de herinnering, zo had hij van zijn ouders geleerd. Verraad vernietigt namelijk alles, het heden, het verleden, maar ook de toekomst. Daarom bedreef Max van Weezel journalistiek niet als een vak, maar als therapie voor het leed dat de wereld hem had aangedaan. Waar dit toe leidde de volgende keer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten