De Mainstream Pers 131

Juni 2007 bezocht ik een tentoonstelling over de Zweedse geleerde Carl Linnaeus in de Amsterdamse Hortus Botanicus. Ik las er het volgende:

Linnaeus kijkt naar de natuur, naar Gods schepping. Voorbij de schoonheid ziet hij de geheime orde van de schepper. Het eerste boek van de bijbel, Genesis, is bepalend voor Linnaeus’ heilige missie: hij is op zoek naar de onbevooroordeelde waarheid van Adam, vóórdat hij de oorspronkelijke zonde beging. Hij vindt het paradijs – bij benadering – terug in botanische tuinen, herbaria en wetenschappelijke afbeeldingen van planten. Veilig, zonder de bedreigingen van de natuur en volledig, zoals in het verloren paradijs.

Hij wil de natuur zien met open oog, zonder vooroordeel. Als hij telkens meer waarde aan wetenschappelijke waarneming hecht, gebruikt hij Genesis meer en meer als kader. Wetenschappelijke observaties en gezond verstand vullen het beeld van de schepping in. Hij speculeert zelf over de betekenis van de woorden in het scheppingsverhaal, om het bijna te herschrijven. En hij vindt geen zingende vogeltjes en olijke weiden, maar strikte orde, prachtige variatie en geweldig nut.

Terwijl God schiep, bewees Linanaeus.

Tot zover de tekst in de Hortus die, hoewel hij een uitsnede van de werkelijkheid maakt, claimt de natuur 'zonder vooroordeel' te zien 'met open oog.' Wanneer Linnaeus op 28-jarige leeftijd 'de ambitie [heeft] om de gehele schepping te ordenen en in kaart te brengen,' wordt de wetenschappelijke 'waarheid' geschapen, die weliswaar stelt universeel geldend te zijn, maar die in feite niet meer is dan één van de ontelbare waarheden. Toch zou de wetenschappelijke waarheid meer en meer de werkelijkheid gaan bepalen, tot de mensheid nu in een nagenoeg volledig door de wetenschap bepaalde wereld leeft. Daarbij wordt genegeerd dat ook Auschwitz en Hiroshima de logische consequentie zijn van de hoogmoedige claim de waarheid in pacht te hebben. De waarheid van een 'geweldig nut,' niet voor de natuur zelf die Linnaeus ontleedt, maar voor de mens als kroon op Gods schepping, de rentmeester van alles op aarde. Bij de Zweedse geleerde en de wetenschappelijke claim op de waarheid begint de vertekening, eerst onmerkbaar maar gaandeweg onontkoombaar. Het is het onvermijdelijke gevolg van het willen ‘herschrijven’ van de scheppingsmythe om zo een verhaal te kunnen creëren zonder ‘zingende vogeltjes en olijke weiden’ maar volgens een 'strikte orde' met ‘een geweldig nut.’ Daarmee werd alles dat niet nuttig leek door de mens verdoemd, alle schoonheid, alles dat in een eigen niet wetenschappelijke taal sprak. Op die manier raakte alles van waarde weerloos. Alles kon worden beheerst en onderworpen aan de menselijke wil. 

Yoku mireba

Nazuna hana saku

Kakine kana

Wanneer goed gekeken

Bloeit bij de heg

De nazuna.

Drie zinnen, zeventien lettergrepen van de Japanse haiku-dichter Basho. Tussen 1684 en 1692, drie decennia voor de geboorte van Linnaeus, maakte hij drie lange voetreizen. Tochten door de mysteriën van het universum, dat immens veel groter was dan nu, zowel fysiek als in de geest. Hij ziet de nazuna, het herderstasje, een onkruid met bescheiden witte bloemetjes, doorgaans onopgemerkt door voorbijgangers. Anderhalf eeuw later, een eeuw na Linnaeus, schrijft ook de Engelse dichter Tennyson over de natuur.

Flower in the crannied wall,

I pluck you out of the crannies,

I hold you here, root and all, in my hand,

Little flower – but if I could understand

What you are, root and all, and all in all,

I should know what God and man is.

Twee gedichten, twee wereldbeelden. Volstrekt uiteenlopend, gescheiden. In 1958 legt de Japanse hoogleraar Daisetz Suzuki de twee gedichten naast elkaar en schrijft over Tennyson: 

Hij denkt dat als hij kon weten wat hij in zijn hand heeft – de kleine bloem, met wortel en al – hij ook zou weten wat God en de mens is. Had Basho dezelfde onderzoekende geest? Nee, zijn geest was verre van dat. Allereerst zou het nooit in zijn hoofd opkomen om de arme nazuna genadeloos te plukken met wortel en al en haar in zijn hand te houden en zichzelf welke vraag dan ook te stellen. Basho wist beter dan Tennyson. Hij was geen wetenschapper gericht op analyse en experiment, noch was hij een filosoof. Toen hij de met witte bloemetjes getooide nazuna zag, zo bescheiden, zo onschuldig, en toch met zoveel oorspronkelijkheid, groeiend tussen andere vegetatie, realiseerde hij zich onmiddellijk dat het onkruid niet anders was dan hijzelf. 

Dat wil zeggen niet wezenlijk anders. Hij maakt geen onderscheid tussen zichzelf en de rest van de wereld, Basho ziet zichzelf als onderdeel van een eeuwig vloeiende continuüm, waarin zowel hij als het herderstasje onderdeel zijn van een kosmisch mysterie. Basho beschouwt zijn omgeving niet als een object om te classificeren, te reduceren en daardoor te manipuleren. Hij ziet en is solidair, dat is alles. Hij is één met de nazuna en laat het leven. Hij raakt het kleine tere plantje zelfs niet eens aan. Daarentegen ziet Tennyson zijn bloem niet. Hij rukt haar uit de muurspleet en geeft zich vervolgens over aan hoogdravende bespiegelingen. De bloem is in dit geheel slechts een object, zoals duizenden andere, onderworpen aan de wil van de sterkere. De plant heeft voor hem geen waarde op zich, wordt slechts gebruikt voor iets anders en vindt in dit proces haar dood. Twee wereldbeelden, één gebaseerd op solidariteit, de ander op onderwerping. ‘Hij speculeert zelf over de betekenis van de woorden in het scheppingsverhaal, om het bijna te herschrijven. En hij vindt geen zingende vogeltjes en olijke weiden, maar strikte orde, prachtige variatie en geweldig nut.’

Licht; onze hersenen ontvangen via de ogen meer informatie dan welk ander zintuig ook, althans wat betreft het meetbare. Volgens Goethe verklaarde het meetbare niet alles, sterker nog het vertekende de werkelijkheid en de waarheid. Nadat Newton een lichtstraal door een prisma in kleuren uiteen had laten vallen en concludeerde dat licht een mengsel van kleuren was, sprak Goethe van een schending van de natuur, het licht was door Newton gefolterd. In zijn Zur Farbenlehre, dat hij net zo belangrijk beschouwde als zijn literair werk, schreef hij: 

Het is dit zogenaamde experimentum crucis, waarbij de onderzoeker de natuur op de pijnbank spande om haar te dwingen te bekennen wat hij van tevoren bij zichzelf vastgesteld had.

De vraag had het antwoord bepaald. Een trekpaard met oogkleppen op ziet alleen dat wat binnen het gezichtsveld van die oogkleppen valt. 

Het eerste boek van de bijbel, Genesis, is bepalend voor Linnaeus’ heilige missie: hij is op zoek naar de onbevooroordeelde waarheid van Adam, vóórdat hij de oorspronkelijke zonde beging.

Maar die 'waarheid' zou hij nooit kunnen zien omdat hij 'de onbevooroordeelde waarheid' in een wetenschappelijk keurslijf had vastgeketend en hij bovendien de authentieke 'naïeve' blik van Adam nooit zou kunnen imiteren vanwege het feit dat hij al te veel wist en niet 'onbevooroordeeld' kon zijn. Wij zullen bijvoorbeeld nooit exact weten wat iemand denkt die nog nooit een trein heeft gezien en ineens met zo'n machine wordt geconfronteerd. Wij zullen bovendien nooit precies weten wat het 'nut' van een herderstasje is voor de evolutie van het leven op aarde. En ook al weten we wetenschappelijk dat diversiteit de belangrijkste bouwsteen van de natuur is dan nog vernietigt hetzelfde wetenschappelijke mens- en wereldbeeld steeds meer soorten op aarde. 

Global warming presents the gravest threat to life on Earth in all of human history. The planet is warming to a degree beyond what many species can handle, altering or eliminating habitat, reducing food sources, causing drought and other species-harming severe weather events, and even directly killing species that simply can’t stand the heat. In fact, scientists predict that if we keep going along our current greenhouse gas emissions trajectory, climate change will cause more than a third of the Earth’s animal and plant species to face extinction by 2050 — and up to 70 percent by the end of the century. Such a catastrophic loss would irreversibly diminish biodiversity, severely disrupt ecosystems, and cause immense hardship for human societies worldwide.

http://www.biologicaldiversity.org/programs/climate_law_institute/global_warming_and_life_on_earth/ 

Om het neoliberale parasitaire systeem in stand te houden worden zowel mens als natuur opgeofferd. Een wetenschapper die de gevaren hiervan keer op keer aantoont is de 83-jarige Amerikaanse bioloog E. O. Wilson,

researcher (sociobiology, biodiversity), theorist (consilience, biophilia), naturalist (conservationist) and author. His biological specialty is myrmecology, the study of ants, on which he is considered to be the world's leading authority.

In zijn boek The Creation. An Appeal To Save Life On Earth schrijft Wilson over het feit ‘that biodiversity provides world stability’ het volgende:

Living nature is nothing more than the commonality of organisms in the wild state and the physical and chemical equilibrium their species generate through interaction with one another. But it is also nothing less than that communality and equilibrium. The power of living Nature lies in sustainability through complexity. Destabilize it by degrading it to a simpler state, as we seem bent on doing, and the result could be catastrophic. The organisms most affected are likely to be the largest and most complex, including human beings…

Maar juist ‘duurzaamheid’ speelt geen beslissende rol in het op wetenschap gebaseerde kapitalisme. De motor ervan is eeuwige groei, expansie op elk niveau en de totale onderwerping van mens en vooral ook natuur. De ‘complexiteit’ van al het leven wordt in deze technologische cultuur genegeerd als een te verwaarlozen detail. Bovendien is het een te complex fenomeen voor de westerse mainstream opiniemakers, hun opdrachtgevers en uiteindelijk het grote publiek. Het neoliberalisme trekt, net als een zwart gat, alle energie naar zich toe en laat haar in een grote leegte verdwijnen. Niets kan aan dat zwarte gat ontsnappen. Het kapitalisme is een parasitair systeem dat zich niets aantrekt van het mutualistische principe dat aan het bestaan van al het leven ten grondslag ligt, namelijk 'the way two organisms of different species exist in a relationship in which each individual benefits.' De neoliberale ideologie handelt alsof het de toekomst van  de schepping en de mensheid niet desastreus beïnvloedt, alsof het natuurlijke evenwicht niet bestaat. Het ver doorgevoerde individualisme houdt alleen rekening met zichzelf. De huidige machthebbers en hun volgelingen zijn zo autistisch dat ze niet begrijpen hoe alles met alles verbonden is in een ragfijn web. E.O. Wilson over de vaak ontelbare ‘obscure life forms’ die 'run Earth completely free for us':

Each is a masterpiece of evolution, exquisitely well adapted to the niches of the natural environment in which it occurs. The surviving species around us are thousands to millions of years old. Their genes, having been tested each generation in the crucible of natural selection, are codes written by countless episodes of birth and death. Their careless erasure is a tragedy that will haunt haunt human memory forever.

Als significant voorbeeld van dit laatste geeft deze gezaghebbende geleerde naast de bizon, de Ectopistes migratorius, een uitgestorven Noord Amerikaanse duivensoort:

In just four decades, the population of passenger pigeons plunged from hundreds of millions to zero.

In 2006 waarschuwde Wilson, tot tweemaal toe winnaar van de Pulitzer Prize for General Non-Fction, voor het volgende:

Despite the slow pace of exploration, biologists in the past two or three decades have found that Earth’s biodiversity is far richer than previously imagined. This diversity is disappearing at an accelerating rate, from habitat destruction, including habitat destruction now underway from climate warming, plus the spread of invasive species, pollution, and over-harvesting. If these human-caused forces are left unabated, we could lose as many as half the species of plants and animals on Earth by the end of the century. 

Over geological time, and if averaged over many taxonomic groups, species went extinct at the rate of one species per million species per year; and new species were born at the same rate, one species per million species per year. The ongoing rate of species extinction and commitment to early extinction, measured to the nearest power of ten, is now 100 times the rate at which new species are being born, as most conservatively estimated. It is expected to rise to 1.000 or higher, as the last remnants of many ecosystems are wiped out and many species now present on the edge of extinction disappear with them. Biologists who work most closely on biodiversity agree that we are in the beginning of the largest spasms of extinction since the end of the Cretaceous Period, 65 million years ago. In each of the five major prehuman spasms during the past 400 million years, it took about 10 million years for evolution to restore the full amount of biodiversity lost.

Maar de urgentie van het overdenken van wat de wetenschappelijke 'waarheid' de afgelopen drie eeuwen op gang heeft gebracht, wordt niet onderkend. Al veel eerder waarschuwde het opperhoofd Luther Standing Bear, Lakota Sioux Indiaan,  de blanke, christelijke veroveraars van het Noord Amerikaanse continent voor de vernietigingsdrang van hun schijnbaar rationele, op wetenschap gebaseerde, wereldbeeld: 

for the Lakota there was no wilderness, because nature was not dangerous but hospitable, not forbidding but friendly. Lakota philosophy was healthy — free from fear and dogmatism. And here I find the great distinction between the faith of the Indian and the white man. Indian faith sought the harmony of man with his surroundings; the other sought the dominance of surroundings.

In sharing, in loving all and everything, one people naturally found a due portion of the thing they sought, while in fearing, the other found need of conquest.

For one man the world was full of beauty; for the other it was a place of sin and ugliness to be endured until he went to another world…

But the old Lakota was wise. Het knew that man's heart, away from nature, becomes hard; he knew that lack of respect for growing, living things soon led to lack of respect for humans, too. So he kept his children close to nature's softening influence.

Het christendom is tevens de cultuur waarin de bekendste christelijke hymne, Amazing Grace, geschreven werd door een voormalige kapitein van een slavenschip, de Brit John Newton. De woorden zijn 'gebaseerd op 1 Kronieken 17:16-17, waar David zich verwondert over Gods keuze voor hem en zijn familie.' Met God aan zijn zijde om  terreur te rechtvaardigen, kan het niet fout gaan, dat spreekt voor zich:

The Lord has promised good to me,

His word my hope secures;

He will my shield and portion be,

as long as life endures.

Een eeuw na de scherpzinnige analyse van  de filosoof Luther Standing Bear wees de Indiaanse milieu-activiste Charlotte Black Elk op het volgende:

Look at the origin legends of the judeo-christian people. You have an origin legend that says that Adam and Eve were banished onto earth and earth is an enemy. And you have native people, and Lakota people in particular, who say the earth is my mother and we all have to live together as a family. Those are very, very opposed viewpoints from one who says: this is my mother and the other who says: this is a place of banishment and you don’t really have to care for it because someday you are going back to paradise when you complete your banishment. And I think those attitudes are what came into play when you had western encroachment and the wars of the 1800s, the whole uprooting of native people.

Dat sombere, verdoemde beeld, eigen aan het christendom, leidde dankzij de veronderstelling door God te zijn uitverkoren, tot het kapitalistische expansionisme, en de onderwerping van de 'wildernis' en de 'wilden' aan de wetenschappelijke beheersing. De gevolgen daarvan blijken in toenemende mate desastreus. In Een ecologische geschiedenis van Noord-Amerika (2001)schrijft de paleontoloog en auteur Tim Flannery:

De kern van de pionierservaring schuilt in de enorme rijkdommen en als die rijkdommen onbegrensd zijn, waarom zou je daar dan zuinig mee omspringen of ze zelfs maar efficient benutten. Het doel is de bestaansbronnen zo snel mogelijk te exploiteren en vervolgens verder te trekken. Het is deze pioniershouding ten aanzien van de benutting van bestaansbronnen die ten grondslag ligt aan het kapitalisme en waar hedendaagse natuurbeschermers het zo moeilijk mee hebben. In deze zin is de erfenis van de Amerikaanse pionier nog altijd onder ons.

Maar liefst 437 pagina’s lang toont Flannery aan hoe door de geschiedenis heen het kapitalisme in permanente staat van oorlog is met mens en natuur en een systeem is van roofbouw dat alles wat in de weg staat radicaal verwoest. Flannery in 2001:

In de jaren vijftig van de vorige eeuw hadden de Noord-Amerikanen ongeveer viervijfde van de dierenwereld van het continent uitgemoord, meer dan de helft van de bomen gekapt, de inheemse culturen vrijwel  volledig vernietigd, de meeste rivieren afgedamd, de productieve zoetwatervisserij verwoest en een groot deel van de bodems uitgeput. Ze hadden een grote overwinning in de oorlog behaald en een van de welvarendste en zelfgenoegzaamste maatschappijen aller tijden gecreëerd, en nog was de plundering van de de natuurlijke bestaansbronnen niet afgelopen. In 1999 stonden twaalfhonderd inheemse Noord-Amerikaanse soorten op de officiële lijst van bedreigde diersoorten en dat is een zware onderschatting, want betrouwbare schattingen gaan ervan uit dat ongeveer zestienduizend soorten ernstig in hun voortbestaan bedreigd worden… superioriteit heeft wel een prijskaartje gehad, want het kostte het continent een groot deel van zijn natuurlijke rijkdommen en zijn ecologische stabiliteit. Zelfs nu nog offert het agressieve kapitalisme rivieren, bodems en de armere volkeren van Noord-Amerika op het altaar van de god van fortuin, net zoals de Azteken 500 jaar geleden met hun slachtoffers deden.

Ruim tweeënhalve eeuw nadat de Zweedse plantkundige Carolus Linnaeus 

op zoek naar de onbevooroordeelde waarheid van Adam,

dacht een begin te hebben gemaakt met het ontrafelen van 'de geheime orde van de schepper' kunnen we zonder overdrijven stellen dat die hubris vernietigend is geweest voor zowel de natuur als de mens. De zoektocht naar de wetenschappelijk waarheid is geen 'heilige missie' geweest, zoals Linnaeus meende, maar heeft juist de heiligheid van al het bestaande geschonden, want 'heilig' is slechts wat geheiligd wordt en in het wetenschappelijk wereldbeeld is niets meer heilig, zelfs niet het eigen bestaan. De enige nog bestaande heilige 'waarheid' is het winstprincipe van het neoliberale kapitalisme. Daaraan is alles ondergeschikt gemaakt. Binnen die virtuele 'waarheid' deelde, om slechts één voorbeeld te geven, nrc.next donderdag 23 januari 2014 haar jeugdige lezers mee dat in de toekomst

de mogelijkheden van mensen ongelijk [zullen] blijven. In een wereld die steeds meer gepolariseerd is, zullen velen hun kansen op banen zien verminderen, terwijl hun salarissen worden afgeknepen. 

Innovatie heeft de mensheid veel opgeleverd. Geen verstandig mens wil terug naar een wereld waarin je met de hand moest weven.

Met andere woorden: de wetenschappelijke waarheid, die claimt gebaseerd te zijn op rationaliteit, heeft nu een 'gepolariseerde' werkelijkheid geschapen, waarbij 'velen hun kansen op banen zien verminderen.' Dat is de irrationele prijs die de technologische 'innovatie' heeft gecreëerd. De mens dient zich bij die 'waarheid' neer te leggen, volgens de redactie van nrc.next en haar neoliberale adverteerders, de belangrijkste financiers van wat Henk Hofland 'de politiek-literaire elite' noemt. En degene die verzet aantekent behoort niet tot de categorie die de nrc.next als de 'verstandige mens' kwalificeert. De vertekening van het wetenschappelijke mens- en wereldbeeld die al eeuwen geleden begon, is verwoestend en zal nergens stoppen. Wij leven inderdaad temidden van 'Rationaliteit zonder Rede,' zoals C. Wright Mills al ruim een halve eeuw geleden constateerde. Desondanks, of misschien wel, juist daarom verklaarde Geert Mak op 22 augustus 2012 naar aanleiding van het verschijnen van zijn boek Reizen zonder John, waarin hij 'Op zoek naar Amerika' claimt te zijn over de politiek van de VS:

Als je invloed en macht wilt hebben, moet je groots zijn. Dat is iets wat we in Europa van ze kunnen leren.

'Europa' kan leren hoe het net zo 'groots' kan zijn als de VS, hetgeen vanuit historisch perspectief betekent even gewelddadig, expansief, en onverzadigbaar als 'de enige supermacht' op aarde. Maar daarover zwijgt Mak junior even hard als zijn vader in het interbellum zweeg over de koloniale terreur. De bestseller-auteur schrijft de houding van zijn vader toe aan 'onwetendheid,' en voor het gemak zullen we er van uitgaan dat 'onwetendheid' een familietrekje is. Interessant daarbij is de volgende specifieke overeenkomst. Geert Mak schreef in De eeuw van zijn vader dat Mak senior

vreesde dat de mannenbroeders in Nederland zich weer 'voor het kapitalistische wagentje van de oud-koloniale politiek' zouden laten spannen, zoals ze dat onder Colijn altijd al hadden gedaan.

Ondanks zijn beweerde zogeheten 'onwetendheid' die ertoe leidde dat hij de koloniale terreur tot bijna het laatst toe bleef steunen, bleek hij ineens maar al te goed te beseffen dat hij twee decennia lang zich 'voor het kapitalistische wagentje van de oud-koloniale politiek' had 'laten spannen,' een besef dat natuurlijk niet van de ene op de andere dag kan zijn ontstaan. Het feit dat hij zelf de koloniale politiek met het kapitalisme verbond spreekt boekdelen. Hij wist dus precies hoe het systeem werkte, en dat is niet verbazingwekkend, aangezien hij het kolonialisme achttien jaar lang had mogelijk gemaakt. Het interessante nu is dat ook zijn zoon Geert beseft hoe de kapitalistische democratie werkt. Op 29 april 2013 werd hij op de radio door zijn gesprekspartner gedwongen om  publiekelijk toe te geven dat:

Er machten aan de gang [zijn] boven Europa, ik zeg echt bóven Europa, het klassieke woord grootkapitaal doet hier zijn intrede. Ik heb er nooit zo in geloofd, maar nu wel, die ons totaal ontglipt en waar je niks tegen kunt doen! En dat vind ik buitengewoon beklemmend.

Bovendien zei zijn 'gevoel' hem dat

iedereen die een beetje bij zinnen is moet nadenken over vormen waarmee je je daartegen kunt verweren.

Net zoals zijn vader 66 jaar eerder wist, weet nu ook Geert Mak dat het 'grootkapitaal' het leven en lot van de massamens bepaalt, en niet de zogeheten democratie. En hoewel 'iedereen die een beetje bij zinnen is moet nadenken over vormen waarmee je je daartegen kunt verweren,' bleek nog geen vijf maanden later dat het 'grootkapitaal' in Mak's denken niet meer bestond als een 'buitengewoon beklemmend' fenomeen. Integendeel zelfs, toen hij op 22 september 2013 tijdens de Abel Herzberg-lezing had geconcludeerd dat Jorwerd in de toekomst niet meer zou kunnen bestaan zonder het neoliberale bolwerk 'Brussel' merkte de mainstream opiniemaker een kwartier eerder het volgende op:

de EU is een markt van bijna een half miljard mensen met de hoogste gemiddelde levensstandaard ter wereld. Alleen al voor Nederland is de Unie goed voor tweederde van onze totale export, een vijfde van het nationale product. We hebben nu een open toegang tot die markt. Gaan we die deur echt dichtgooien? 

Mak raadde dit met klem af door te eindigen met de leuze: 'Geen Jorwerd zonder Brussel' en 'Geen Brussel zonder Jorwerd.' Net als zijn vader, de evangelisatie-predikant Catrinus Mak, in de jaren dertig zijn mening niet kon bepalen totdat het te laat was, weet tegenwoordig zijn zoon Geert, in al zijn gecultiveerde 'onwetendheid,' geen steekhoudende mening te vormen. Het 'grootkapitaal' waarin hij 'nu wel geloofd' mag hij dan 'buitengewoon beklemmend' vinden, maar toch weer niet zo 'beklemmend' dat hij afziet er enthousiast propaganda voor te maken. Ook hij als opiniemaker lukt het niet enige intellectuele integriteit te bewaren, en aldus dobbert Mak junior met de mainstream mee. De Britse filosoof Bertrand Russell verklaarde ooit eens 'It seems to me a fundamental dishonesty, and a fundamental treachery to intellectual integrity to hold a belief because you think it's useful and not because you think it's true.' Ik zou daar aan willen toevoegen: zeker in een overgangstijd is deze corrupte houding van opportunisten, die niet uit de mainstream media zijn weg te meppen, levensgevaarlijk.  Meer later. 

Terwijl God schept, vernietigt de mens.