zondag 20 november 2022

Het MH17 Vonnis Wekt Verkeerde Verwachtingen

Net als Trouw opende op vrijdag 18 november 2022 de Volkskrant op de voorpagina met een emotionele benadering van de MH17-Affaire door in de kop te melden waar het volgens mijn mainstream-collega's al sinds 2014 om draait, namelijk 'Rechter biedt nabestaanden MH17 eindelijk erkenning,' om hieraan toe te voegen dat 'Hoewel de daders hun levenslange gevangenisstraf waarschijnlijk nooit zullen uitzitten. ervaren de nabestaanden het rechterlijk vonnis als erkenning.' In de zin daarna staat 'De vraag die onbeantwoord blijft, is het waarom.' Dit is een opmerkelijke constatering van een 'nabestaande,' want in elk strafproces maakt het motief van de daders een wezenlijk onderdeel uit van de bewijsvoering en de strafmaat. Hier dus niet. Waarom niet? Die vraag verzuimen mijn mainstream-collega's te stellen, want dit zou het vonnis van de rechtbank ter discussie stellen, en dat mag niet in Nederland.

Ook de Volkskrant-verslaggeving in deze uitspraak is opmerkelijk. Het gaat de krant niet allereerst om de bewijsvoering, want zowel de Nederlandse pers als de politiek gingen van begin af aan er blind vanuit dat de Russen het gedaan hadden. Bovendien zijn in het kleine land slachtoffers bij voorbaat heilig, tenminste zolang ze de rol van slachtoffer blijven spelen. Dissidenten onder hen worden eenvoudigweg doodgezwegen. Het gecultiveerd slachtofferschap is buitengewoon populair alhier. Het geeft de mensen een identiteit, soms zelfs een superioriteitsgevoel. Als slachtoffer besta je eindelijk. Dat bleek al meteen aan het begin van het voorlezen van het vonnis toen de dienstdoende rechter iedereen welkom heette, alsof het hier een herdenking betrof, en onmiddellijk de schuldvraag beantwoordde zonder vooraf een juridische onderbouwing erbij. Ik zat op dat moment in een auto samen met mijn vrouw, een juriste, die decennialang voor de NOS, de BBC en andere omroepen de verslaggeving heeft gedaan over belangrijke nationale en internationale rechtszaken. Wij keken elkaar aan en vroegen ons af wie nu aan het woord was, een ingehuurde psycho-therapeut of een Hilversumse verslaggever, dan wel een 'nabestaande.' Nee dus, het was de rechter die zich direct richtte tot het aanwezige publiek.

Dit wekt verkeerde verwachtingen. De rechter zou onafhankelijk moeten zijn, en zijn vonnis is er niet allereerst voor de 'slachtoffers,' in dit geval de 'nabestaanden.' Daardoor werd de rechtzaal een theater, met hoofdrolspelers en publiek. Het slachtofferschap zou geen rol van betekenis moeten spelen in een rechtzaak. Waarom niet?

Het was mijn vrouw Heikelien Verrijn Stuart die mij lang geleden op het gevaar van het slachtofferisme wees. Zij schreef dat: 'slachtofferisten via erkenning of genoegdoening uit [zijn] op macht. Een macht die zij menen te hebben verdiend door een onschuld, die is geconstrueerd door hun slachtofferschap,' en waarschuwde voor 'het excuus dat het slachtofferschap bood om zich niet verantwoordelijk te hoeven voelen.'

Een paar jaar later stelde de Duitse filosoof Peter Sloterdijk dat 'Verantwoordelijkheid steeds lager [wordt] ingeschat, terwijl het slachtofferschap steeds hoger wordt gewaardeerd. Het is een ontwikkeling die buitengewoon gevaarlijk is voor onze samenleving. Deze slachtofferistische manier van denken is de belangrijkste vorm van ressentiment geworden… Het slachtofferisme, het verleidelijke gevoel slachtoffer te zijn, kan men overal om ons heen waarnemen, en is een extreem morele kracht geworden.'

Eerder nog benadrukte de bekende Joods-Israelische hoogleraar Israel Shahak, die het concentratiekamp Bergen Belsen had overleefd dat ‘Het grote probleem is dat de cultus van het slachtofferisme een evenwichtige ontwikkeling van de persoonlijkheid onmogelijk maakt,' hetgeen we nu ook zien aan de grootschalige terreur van de zelfbenoemde 'Joodse staat.' In 1990 verklaarde de Joods-Israelische generaal b.d. Yehoshafat Harkabi tegenover mij:

De huidige politici gebruiken de Holocaust als vrijbrief om hun extremisme te legitimeren.

Twee jaar eerder al had hij in zijn boek Israël’s Fateful Decisions de volgende waarschuwing gegeven:

Wat op het spel staat is het voortbestaan van Israël en de status van het judaïsme. Israël zal spoedig met het moment van de waarheid worden geconfronteerd.

Als voormalig hoofd van de Israëlische Militaire Inlichtingen Dienst, die van binnenuit wist door welke extremistische opvattingen de Israelische zionisten gemotiveerd werden, schreef professor Harkabi:

Niet alleen heeft de politiek van een bepaalde groep leiders Israël een pijnlijke erfenis nagelaten, maar achter de fiasco’s waaraan ze zich schuldig hebben gemaakt, gaat een gevaarlijk en bedrieglijk wereldbeeld schuil… Internationale betrekkingen in de moderne betekenis berusten op de opvatting van gelijkwaardigheid tussen de verschillende politieke entiteiten. Deze opvatting van gelijkheid is het judaïsme vreemd. Het joodse denken verdeelt de wereld in tweeën: het Joodse volk versus de niet-Joden… Het zich bewust zijn van de valkuilen van etnocentrisch denken is belangrijk voor een volk als dat van de Joden, wier zelfbeeld maar al te snel hun visie op de betrekkingen tussen henzelf en de rest van de wereld vervormt… Geen enkele factor bedreigt Israëls toekomst zozeer als de overtuiging van het eigen gelijk… Naar mijn mening vormt de eigendunk een groter gevaar voor Israël dan het antisemitisme… Zelfkritiek is noodzakelijk om… de overtuiging van het eigen gelijk te neutraliseren, een overtuiging die voorkomt uit een fundamentele joodse houding,

Tegenover mij zei Harkabi:

Deze obsessie kan alleen maar uitlopen op een catastrofe, op individuele en collectieve zelfmoord, zoals eerder in de joodse geschiedenis is gebeurd. In het begin van de jaren tachtig heb ik voor mijn boek The Bar Kokhba Syndrome: Risk and Realism in International Relations een uitgebreide studie verricht naar de Bar Kochva-opstand in de jaren 132-135 van de jaartelling.

De gehoorde opmerking dat 'wij Nederlanders de MH17-ramp nooit mogen vergeten' is even vrijblijvend als de kreet 'Nooit meer Auschwitz.' Kijk om u heen, vraag u af waarom zoveel mensen onverschillig staan tegenover de slachtoffers van onze agressie, en weiger tenslotte de rol van slachtoffer te spelen.