Gedurende het grootste deel van de 20e eeuw
bleef het egalitaire ideaal van de Amerikanen alom heersen. Ik zie op de tv
president Obama, voor het eerst op bezoek in Londen, hartelijk de hand schudden
van de agent die op wacht staat voor Downing Street 10. Voor Gordon Brown, op
dat moment de Britse Labourpremier, is de man enkel lucht.
Geert Mak. Pagina 167 van Reizen zonder John
Ik herinner me een straatbeeld, op een van die
zonnige ochtenden nadat ik voor de eerste keer in Amerika was geland: een
straatveger die bij een stoplicht een gesprekje aanknoopte met de eigenaar van
een witte Cadillac Convertible. Hoeveel zo’n auto nu kostte. En hoeveel hij
gebruikte. En hoe dat allemaal beviel. De rijke autobezitter die open en
serieus op al die vragen inging. De straatveger die zeker wist dat hij zoiets
ooit ook zou bezitten. Ja, dit was inderdaad een andere wereld.
Geert Mak. Pagina 167 van Reizen zonder John
Een van de grootste verschillen
tussen Europa en Amerika was – en is – daarbij de omgang met falen: in Europa
blijft iemand die failliet gaat gebrandmerkt, de Amerikaan pakt zijn boeltje op
en probeert het verderop weer: ‘Go West, young men!’ Deze zognaamde frontier
ideology, gecombineerd met de belofte van rijkdom—op--eigen—kracht, gaf de
Amerikaanse samenleving, in vergelijking met Europa, een bijzondere dynamiek.
In Europa heerste maar al te vaak het noodlot, in Amerika kon je altijd weer
verder.
Geert Mak. Pagina 168 van Reizen
zonder John
Nu weer de werkelijkheid, zoals die
door ‘Amerika-deskundigen’
wordt beschreven. De
auteurs Don Jordan en Michael Walsh schrijven in hun boek White Cargo: The Forgotten History of Britain’s White Slaves in America
It
invites uproar to describe as slaves any of these hapless whites who were
abused, beaten and sometimes killed by their masters or their masters’
overseers. To do so is thought to detract from the enormity of black suffering
after racial slavery developed. However, black slavery emerged out of white
servitude and was based upon it. As the African-American writer Lerone Bennett
Jr has observed:
When someone removes the cataracts of
whiteness from our eyes, and when we look with unclouded vision on the bloody
shadows of the American past, we will recognize for the first time that the
Afro-American, who was so often second in freedom, was also second in slavery.
The
indentured-servant system evolved into slavery because of the economic goals of
early colonists: it was designed… to provide a cheap and compliant workforce
for the cash-crop industry. Once this was established, to keep the workforce in
check it became necessary to create legal sanctions that included violence and
physical restraint. This is what led to slavery: first for whites, then for
blacks… How many of those whites who migrated from Britain were subject to the
abuses we associate with slavery – 100,000, 200,000, 300,000? It is impossible
to know. No one did compile, nor could they have compiled, such statistics. All
we can be sure of is that the numbers were considerable… Throughout the colonial
period, those who were sold into
servitude or who sold themselves as servants formed the majority of immigrants,
but they have often had short shrift from historians. In the words of the
social historian Gary B. Nash, ‘Most depictions of early America as garden of
opportunity airbrush indentured servants out of the picture while focusing on
the minority who arrived free. A creation myth has flourished in which early
early American settlers are portrayed as free men and women who created a
democratic and egalitarian model society more or less from scratch. The truth
could not be more different…' Many of those instrumental in planning the
earliest colonies were, like the reputedly richest man in Elizabethan England,
Sir Thomas Smythe, ruthless and oblivious to the misery they caused.
Het is deze ‘creation myth,’ die als
een rode draad door Mak’s reisboek loopt, terwijl ‘the truth could not be more
different.’ Maar omdat blanke en zwarte slaven en de oorspronkelijke
bewoners in Mak’s optiek kennelijk geen ‘Amerikanen’ zijn, blijft hij als ‘Amerika-deskundige’ zijn lezers
vertellen dat
Amerikanen zichzelf [zagen] als
uitverkoren volk dat na veel ontberingen eindelijk het ‘beloofde land’ had bereikt.
Geert Mak.
Pagina 97. Reizen zonder John.
Mak’s ‘bijzondere dynamiek’ was in de eerste en laatste plaats gebaseerd op slavernij die accumulatie van kapitaal
en daarmee nieuwe investeringen mogelijk maakte. Zoals bekend wordt de mens van
hard werken niet rijk, want dan zou een groot deel van de wereldbevolking rijk
zijn. De rijken zijn rijk geworden en blijven rijk door de inzet van
degenen die niet rijk zijn en hun
arbeid verkopen. In Mak’s ideologische beschrijving speelt dit feit geen enkele
betekenisvolle rol. Omdat
achter de kreet ‘Go West, young man!’ de vernietiging van de indianen en de
diefstal van hun grond schuilgaat, zal ik de slogan enigszins laten toelichten:
‘Go West, young man’ is a quote by American author Horace Greeley concerning America's
expansion westward, related to the then-popular concept of Manifest Destiny… The phrase came to
symbolize the idea that agriculture could solve many of the nation's problems
of poverty and unemployment characteristic of the big cities of the East. It is
one of the most commonly quoted sayings from the nineteenth century and may have
had some influence on the course of American history…
The
actual editorial instead encourages Civil War veterans to take advantage of the
Homestead Act and colonize the public lands.
Washington is not a place to live in. The rents are high, the food is
bad, the dust is disgusting and the morals are deplorable. Go West, young man,
go West and grow up with the country.
Met andere woorden: deze
aansporing had niets te maken met ‘falen’ of ‘failliet’ gaan, zoals
Mak suggereert, maar met de massale ‘armoede’
en ‘werkloosheid’ onder met name de
honderdduizen ‘Europeanen’ die naar de VS waren geemigreerd in de
veronderstelling dat ze daar de ‘misere’ konden ontvluchten. Europeanen
dus uit het avondland waar, alwaar volgens Mak, ‘maar al te vaak het noodlot’ heerste. Zijn
argument van bij de pakken neerzitten is dus nonsens. Het enige verschil
tussen de VS en Europa was dat de Nieuwe Wereld niet overbevolkt was, en dat daar de oorspronkelijke bewoners
afgeslacht of in kampen opgesloten konden worden en in Europa niet. En dat was
nu ‘een
van de grootste verschillen’ die de VS zo’n ‘bijzondere dynamiek gaf,’
maar dat verzuimt Mak zijn lezerspubliek te melden. Een dynamiek die een halve
eeuw later Adolf Hitler tenslotte vergeefs probeerde te na te bootsen door met geweld ‘Lebensraum’
te veroveren voor zijn ‘Herrenvolk.’ Over het
‘gebrandmerkt’ zijn van de armen, de ‘losers’ in de VS hoeven we het niet meer te hebben. Daarvan heb ik de afgelopen afleveringen via citaten uit onder andere het werk van Steinbeck genoeg
voorbeelden gegeven. Wat betreft Mak’s bewering over de ‘dynamiek’ die de VS
bezit en die zou hebben geleid tot een ‘straatveger die zeker wist dat hij’
dat hij eens zelf in een peperdure ‘witte
Cadillac Convertible’ zou rondrijden. Diezelfde 'dynamiek' heeft geleid tot het feit dat in de VS de sociale mobiliteit lager is dan in verschillende Europese landen, terwijl in het 'beloofde land' de
Gap between rich, poor grows in
wealthy nations October 22, 2008, San Francisco http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2008/10/22/MNS213LJU5.DTL
Economic inequality is growing
in the world's richest countries, particularly in the United States. The gap
between rich and poor has widened over the last 20 years in nearly all the
countries studied, even as trade and technological advances have spurred rapid
growth in their economies. With job losses and home foreclosures skyrocketing
and many of these countries now facing recession, policymakers must act quickly
... the Organization for Economic Cooperation and Development said. ‘What will happen if the next decade
is not one of world growth but of world recession? If a rising tide didn't lift
all boats, how will they be affected by an ebbing tide?’ Oxford University economist Anthony Atkinson said at a conference at
the organization's Paris headquarters. In a 20-year study of its member
countries, the group found inequality had increased in 27 of its 30 members as
top earners' incomes soared while others' stagnated. The United States has the
highest inequality and poverty rates in the organization after Mexico and
Turkey, and the gap has increased rapidly since 2000, the report said. France,
meanwhile, has seen inequalities fall in the past 20 years as poorer workers
are better paid. Rising inequality threatens social mobility... which is lower
in countries like the United States, Great Britain and Italy, where inequality
is high, than countries with less inequality such as Denmark, Sweden and
Australia, the report said. Wealthy households are not only widening the gap
with the poor, but in countries such as the United States, Canada and Germany,
they are also leaving middle-income earners further behind.
Te vrezen valt dat Mak’s
‘straatveger’ zijn ‘witte Cadillac Convertible’ weer aan de bank heeft moeten
teruggeven, tenminste als we op de feiten afgaan die door de ‘unieke
dynamiek’ heeft geschapen. Feiten als deze:
Most people greatly
underestimate the level of inequality in our country, guessing that the poorest
40 percent own about 10% of the wealth, when in reality they own much less than
1% of the wealth. Out of every dollar, they own a third of a penny… and it gets
worse. Much of minority wealth exists in home values. But housing crashed,
while the financial wealth owned almost entirely (93% of it) by the richest
quintile of Americans has rebounded to lofty pre-recession levels.
As a result, for every dollar
of NON-HOME wealth owned by white families, people of color have only one cent.
Median wealth for a single white woman is over $40,000. For black and Hispanic
women it is a little over $100… Food stamp recipients get $4.30 a day.
The American Dream is still
alive -- if you just work hard
The Horatio Alger tale has been
a popular one for conservatives, but the OECD, the Economic Policy Institute,
and the National Journal all came to the same conclusion: the future earnings
of a child in the U.S. is closely correlated to the earnings of his or her
parents. This lack of mobility is more prevalent in the U.S. than in almost all
other OECD countries.
Only 4 percent of those raised
in the bottom quintile make it to the top quintile as adults. Only about 20
percent even make it to the top half.
A big part of the problem is
the severe degree of poverty for our nation's children. According to UNICEF,
among industrialized countries only Romania has a higher child poverty rate
than the United States. Just in the last ten years the number of impoverished
American children increased by 30 percent.
Not unexpectedly, it's much
worse for minorities. While 12 percent of white children live in poverty, 35
percent of Hispanic children and 39% of black children start their lives in
conditions that make simple survival more important than the American Dream. 80
percent of black children who started in or near the top half of U.S. income
levels experienced downward mobility later in life.
Redistribution has not spread
the wealth, it has concentrated the wealth. Conservative estimates say the
richest 1% have doubled their share of America's income in 30 years. It's
worse. From 1980 to 2006, the richest 1% actually TRIPLED their share of
after-tax income.
The real problem is tax
avoidance: lost revenue from tax expenditures (deferrals and deductions),
corporate tax avoidance, and tax haven losses could pay off the entire deficit.
But the very rich refuse to pay. They have their own safety net in the House of
Representatives.
Het is deze ‘bijzondere
dynamiek’ die Mak zo bewondert. Immers, zo stelt hij, ‘Als je
invloed en macht wilt hebben, moet je groots zijn. Dat is iets wat we in Europa
van ze kunnen leren.’ Dit soort lofprijzingen zijn goed voor de Amerikaanse markt, maar het
is uitgesloten dat ‘we’ van die ‘bijzondere dynamiek’
iets positiefs ‘van ze kunnen leren.’
Mak’s optiek bij het schrijven van Reizen zonder
John is beperkt gebleven tot die van de blanke middenklasse. Indianen, zwarten en arme blanken hebben een hoge prijs moeten betalen voor de christelijke ‘dynamiek.’ Een dergelijke opmerkelijke
beperking, uitgesmeerd over 576 pagina’s, begint op den duur te irriteren. Vooral de schaamteloze pedanterie ervan, het gebrek aan een bredere context en de
permanente tegenstrijdigheden die niet uitgelegd worden. Ik
vermoed dan ook dat de meeste mensen er over heen lezen, anders word je als
lezer er gek van. Het gebrek aan subtiliteit is ook hinderlijk. Subtiliteit
zoals men in Travels With Charley op
bijna elke bladzijde tegenkomt. Steinbeck op pagina 150:
We have in the past been forced into reluctant
change by weather, calamity, and plague. Now the pressure comes from our
biologic success as a species. We have overcome all enemies but ourselves.
Het gevolg is dat de
westerse cultuur een keerpunt heeft bereikt, de permanente staat van oorlog met
mens en natuur betekent nu dat de wal het schip gaat keren en dat schijvers als
Steinbeck gelijk krijgen, toen hij in de jaren zestig ‘een
gevoel van onheil [had] terwijl het land decennia voorspoed mee zou maken.’ De negatieve omschrijving is van Mak die
vooruitgang kennelijk alleen in termen van materiele vooruitgang kan zien. Grote
schrijvers als Steinbeck daarentegen voelen intuitief aan wanneer er iets wezenlijk fout zit. Het zijn vaak
kleine dingen die grote veranderingen aankondigen, zoals dieren die reageren op een
aardbeving nog voordat de mens die voelt. Steinbeck over de Californische
kustplaats Monterey, waar volgens Mak, ‘Steinbecks eeuwig sluimerende pessimisme nu
ongegeneerd naar buiten [breekt]’:
The canneries which once
put up a sickening stench are
gone, their places filled with restaurants, antique shops, and the like. They
fish for tourists now, not pilchards, and that species they are not likely to
wipe out… The place of my origin had changed, and having gone away I had not
changed with it… My town had grown and changed… When I went away I had died,
and so became fixed and unchangeable… You can’t go home again because home has
ceased to exist except in the mothballs of memory.
Er was een gestandaardiseerde, gelijkvormige
wereld voor terug gekomen die in niets verschilde van andere plaatsen waar die gelijk geschakelde werkelijkheid was binnen gedrongen. Terwijl het systeem het individualisme propageerde, dwong het tegelijkertijd
conformisme af. Coca Cola werd ‘The Real Thing.’ Niets kon zich in die nieuwe
technologische cultuur autonoom ontwikkelen. John Steinbeck:
Americans from all sections and of all racial
extractions are more alike than the Welsh are like the English, the
Lancashireman like the Cockney, as for that matter the Lowland Scot like the
Highlander. It is astonishing that this has happened in less than two hundred
years and most of it in the last fifty. The American identity is an exact and
provable thing.
Die identieit is voorgeprogrammeerd door een
technocratie in de vorm van een spektakelmaatschappij die respectloos met de mens omspringt, hem onophoudelijk manipuleert, in het gareel dwingt en opjaagt, want ‘eventlessness collapses time,’ en
dan krijgt het individu tijd om na te denken. Een groter gevaar is ondenkbaar.
If by force you make a creature live and work like
a beast, you must think of him as a beast, else empathy would drive you mad.
Once you have classified him in your mind, your feelings are safe.
Luisteren kon Steinbeck als geen ander,
luisteren en kijken en zich verplaatsen in de huid van de man of vrouw naast
hem.
He stared at the river, and the breeze stirred
his hair like white smoke. ‘And if your heart has
human vestiges of courage and anger, which in a man are virtues, then you have
fear of a dangerous beast, and since your heart has intelligence and
inventiveness and the ability to conceal them, you live with terror. Then you
must crush his manlike tendencies and make of him the docile beast you want.
And if you can teach your child from the beginning about the beast, he will not
share your bewilderment.’
Zo begon het: met slavernij om zo snel mogelijk
rijk te worden. Dat gold voor zowel Columbus als de eerste Britse kolonisten.
In deze context moet men Geert Mak’s stelling zien wanneer hij beweert dat ‘als je invloed en macht wilt hebben,
moet je groots zijn. Dat is iets wat we in Europa van ze kunnen leren.’
Europa hoeft dit niet te leren, het weet dit allang, vijf eeuwen kolonialisme
had dit geleerd. En de Europeanen weten nu dat dit geweld altijd in genocide eindigt, dat laat de eigen geschiedenis zien, van de voormalige kolonieen tot
Auschwitz. Alleen de Amerikaanse elite weigert daaruit de consequenties te trekken. Zelfs na de genocide in Zuidoost Azie, die 3,4 miljoen
mensenlevens kostte, blijven ze met hun terreur doorgaan. De Franse auteur Benoît Duteurtre laat in Le voyage en France zijn
hoofdpersoon zeggen:
America truly constituted the center of the world, since it had spread
this mode of thinking everywhere. Like the Europe of yesterday, it invented its
own history, becoming the history of the world… for which it wound up serving
as a model--- This is the beauty of the American shambles: its narrow-minded pretension, but especially its inability to control itself…
Is het waar dat ‘we in Europa van ze kunnen
leren’? De Amerikaanse cultuurhistoricus professor Morris Berman
schrijft in Dark Ages America. The Final Phase of Empire:
As the American empire rolls mindlessly on,
attempting to convert the entire world to its way of life, the loss of what is
truly human is going to be pretty heavy. I would like to say that things can be
turned around, that the nation will wake up, but all the signs indicate just
the revers.
En terwijl Geert Mak in Reizen zonder John stelt dat ‘De Verenigde Staten Europa [verlosten]… van
de Sovjetmacht,’ schrijft Berman:
Not only economically, but also psychologically,
domestic and foreign policy reflect and reinforce each other, and this is a big
part of why we cannot escape our fate. Thus former Wall Street Journal reporter
Michael Ybarra, in Washington Gone Crazy, demonstrates quite clearly that the
anti-Communist hysteria of the late 1940s and 1950s was not really a response
to espionage or an external threat, but more fundamentally ‘a conservative reaction to the New Deal,’ a long-standing series of resentments that
included ‘rural rancor toward urban elites, nativist dread of encroaching
minorities, fundamentalist anxieties over the spread of secular values,’ and the like. When you add to these the
contemporary hatred of knowledge and Enlightenmemnt thinking, and the
subliminal awareness that we have become unmoored and are basically failing as
a nation, you have a rather potent brew on your hands.
So ‘terrorism’ now replaces communism as the
enemy, since this involves only a change of content, not of form, and we are
now set to rerun the old scenario at higher stakes – that is, at a rather
precarious point in history. This will mean vastly exaggerating the threat,
never looking within ourselves or at our role in the overall scheme of things,
persecuting many people at home and probably killing huge numbers abroad,
living in an illusion, and in general doing ourselves irreparable harm. ‘The whole aim of practical politics,’ wrote H.L.
Mencken many decades ago, ‘is to keep the populace alarmed (and hence
clamorous to be led to safety) by menacing it with an endless series of
hobgoblins, all of them inmaginary.’
It’s a pretty foolish way to live, but because it endows our lives with
‘meaning,’ it’s not something we are going to be able to give up. As the saying
goes, some alcoholics ‘hit bottom’
the other side of death.
En ondertussen leeft de westerling in een
virtuele wereld ‘with newspapers more opinion than news so that we no longer know one
from the other,’ aldus John Steinbeck in Travels With Charley. Een schitterend boek. Meer ‘Amerika’
morgen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten