In zijn
stukje over de kredietcrisis en de consequenties ervan schrijft Krijne aan de
hand van enkele krantenstukjes en televisie-interviewtjes ondermeer het
volgende:
‘Er zijn
heel veel schreeuwers en blaters en kwakers met een mening – ik heb er
ook wel eens één - maar de kern van de zaak is dat er de afgelopen decennia een
financieel systeem is ontstaan dat zo groot is, en zo ondoorgrondelijk en zo
losgezongen van de werkelijke economie, dat niemand meer kan inschatten hoe het
in elkaar zit.’
Dat de
bewering over ondoorgrondelijkheid van het financiele systeem onjuist is heb ik in enkele vorige commentaren proberen duidelijk te maken.
Daar gaat het me nu ook niet om. De vraag is wie Kijne bedoelt met ‘heel
veel schreeuwerds en blaters en kwakers met een mening’? Eén ervan is hijzelf, zo geeft hij aan. En gelijk
heeft Chris Kijne, want hij was de journalist die eerder stelde na het bedrog
van minister Bos 'even niet meer’ te weten ‘of ik
wel even hard als vroeger mijn best moet doen om hem die waarheid te laten
vertellen. Of er inderdaad niet even een hoger belang is dan ''de waarheid,
niets dan de waarheid'',' maar die wel ondoordachte opinies bleef
verspreiden. Wie zou hij bedoelen met die ‘heel
veel schreeuwerds en blaters en kwakers met een mening’? Dus ‘heel
veel,’ dat is me nogal een groep. Zou hij doelen op zijn
collega’s over wie hij eerder schreef: ‘Voor ons
journalisten was het natuurlijk niet nieuw dat Wouter Bos ons niet altijd de
waarheid vertelde,’ en die vervolgens niets tot op de bodem
uitzochten? Nee, die bedoelt Kijne niet, want voor hen was 'het natuurlijk niet nieuw dat Wouter Bos' hen en ons bedroog. Die collega's van Kijne zijn 'natuurlijk' geinformeerd, en behoren dus niet tot de meute 'schreeuwers en blaters en kwakers met een mening.’ Nee, onze half geinformeerde televisiejournalist Kijne die twijfelt aan het nut van wat hij noemt 'de waarheid, niets dan de waarheid' heeft het
over een journalist als ik, die aan de hand van feiten scherpe kritiek uitoefent op zijn journalistiek corrupte houding, die overigens niet uniek is. Hoewel ik Kijne
herhaaldelijk heb verzocht om publiekelijk met mij in discussie te gaan over
zijn journalistieke opvattingen, en dus over het feit dat hij bereid is om zijn
publiek onvolledig dan wel foutief in te lichten, weigert hij te reageren. Maar mijn kritiek treft hem wel, zo weet ik, hij ergert zich er te pletter aan. En
via de band probeert hij zich nu alsnog vrij te pleiten. Vergeefs, wat mij
betreft, want Chris Kijne, jouw mentaliteit is die van een opportunist die de
ene keer stelt dat de journalistiek moet zwijgen omdat er ‘even een
hoger belang’ kan zijn dan 'de waarheid, niets dan de waarheid,'
en de andere keer beweert dat de journalist ‘nauwgezet, langdurig en
onbevooroordeeld onderzoek’ moet ‘doen naar een wereld die zo
groot en belangrijk is geworden dat hij inmiddels bijvoorbeeld de
economie van de hele Eurozone in zijn greep heeft.’
Leg jouw publiek nu
eindelijk eens uit waar jouw opportunisme precies op gebaseerd is zodat jouw publiek weet met wie het te maken heeft. Dan wordt misschien duidelijk wanneer je -- met evenveel
overtuiging -- de koopman speelt en wanneer de dominee. Tegenover één van je
broodheren verklaarde je eens:
‘Ik ben de zoon van een dominee en de
VPRO is natuurlijk een domineesomroep.’
In hoeverre speelt jouw protestants-christelijke
achtergrond mee? Ik kom hierop terug.
1 opmerking:
Het meest misleidende stukje is het volgende:
"Wat nu vertelde Joris, die dus wel weet waar hij over praat, die avond bij Matthijs? Eigenlijk onderstreepte hij het argument van Bos. Met een inzichtelijke metafoor. Die hele grote financiële instellingen, zei Joris, zijn eigenlijk een soort kernreactoren. Ze zijn heel belangrijk, want ze leveren de energie waar de wereld op draait. Maar het zijn heel riskante machines. Nu is een kernreactor helemaal zo ingericht dat er zo weinig mogelijk ongelukken kunnen gebeuren. Maar een bank is tegenwoordig helemaal zo ingericht dat er zoveel mogelijk winst wordt gemaakt. Dus waar ze bij een kernreactor af en toe wat gas terugnemen als de temperatuur te hoog oploopt, draaien ze bij een bank in zo’n geval de kraan juist helemaal open."
Met alle respect voor Joris Luyendijk, maar deze metafoor is niet bepaald "inzichtelijk". Het is waar dat de financiële sector bestaat uit "riskante machines", maar die machines leveren geen energie "waar de wereld op draait", ze onttrekken juist energie aan de wereld (aan de reële economie).
Joris Luyendijk en Kijne zelf hebben geen idee van de parasitologie: een parasiet manipuleert de hersenen van de gastheer, en laat de gastheer denken dat de parasiet een vitaal onderdeel van hem is in plaats van een uitvreter die, als hij agressief is, twee opties heeft: de gastheer net genoeg energie overlaten om op het naadje te overleden, of vlak voor het overlijden van de gastheer over te springen naar een ander slachtoffer. Het grote succes van de financiële sector is dan ook dat hij de rest van de economie ervan heeft overtuigd dat ie van vitaal belang is.
Het juist extractieve en parasiterende karakter van de financiële sector wordt netjes beschreven door economen als Michael Hudson c.s., maar die behoort tot een groep economen die zorgvuldig buiten beschouwing worden gelaten, zelfs bij de meer doordachte programma's van de VPRO. In plaats daarvan worden figuren als Jim Rogers steevast opgevoerd. Eén keer zag ik in Tegenlicht Ha-joon Chang, die ook een niet-orthodoxe econoom is; maar die is wat betreft de financiële sector al minder radicaal, hoewel ook hij in zijn boeken duidelijk beschrijft dat de enige nuttige financiële sector er eentje is die door de staat wordt gedwongen alleen te investeren in de productieve economie, in plaats van zeepbellen te blazen.
Zie bijvoorbeeld:
http://michael-hudson.com/2012/03/film-real-estate-4-ransom/
De kernreactor-vergelijking is dus al net zo misleidend, misschien nog wel misleidender, als hetgeen Bos of Wellink zoal richting de pers roepen. En wel omdat het als kritiek verpakte steun is.
De interviews die Luyendijk met de financiële mannetjes hield voor de Guardian zijn erg leesbaar maar bieden natuurlijk geen macro-economische analyse, behalve het besef dat de financiële instrumenten pervers zijn en het wereldje waar ze vandaan komen zowel wiskundig en marketingtechnisch briljant, als totaal verziekt. Maar aan het morele vingertje heb je niets, de parasiet (de lintworm) moet gewoon uitgeroeid worden en vervangen worden door, noem eens wat, het vogeltje op de rug van het nijlpaard.
Een reactie posten