Jannetje Koelewijn en Merel Thie 3

Ik kreeg deze email van Paul:

'hoi stan

Mijn punt was dat je met je belering richting Koelewijn en Thie naar mijn mening pop-sociobiologie (pop-evolutionaire psychologie) bedreef. Dat reduceren van menselijk gedrag naar onderliggende biologie is een van intellectuele fouten van onze tijd. Natuurlijk bezitten mensen die biologische aandriften wel degelijk en de topjongens ongetwijfeld meer dan gemiddeld, maar de mens is tegelijk een door-en-door cultureel wezen. "Man is precisely the animal most desperately dependent on much extra-genetic, outside-the-skin control mechanisms, such as cultural programs, for organizing behavior." "There is no such thing as a human nature independent of culture. Our central nervous system grew up in part in interaction with culture. We are, in sum, incomplete of unfinished animal who complete or finish ourselves through culture." Citaten van Clifford Geertz.

De mens als biologisch/cultureel wezen is voor alles plastisch: zowel in staat tot mensenvreterij als tot de Kritik der reinen Vernunft, zoals Robert Musil zei. Natuurlijk vertoont met name de politiek vaak ongemakkelijk veel overeenkomsten met een apenrots maar dat beschouwen, zoals jij naar mijn mening deed in jouw stukje, als de enige relevante realiteit gaat veel te ver.

Het citaat van Geertz komt uit Hayeks befaamde essay 'Three sources of human values', waarin hij de naieve toepassing van ethologische inzichten in de sociale wetenschappen veroordeelt. Zonder het helemaal eens te zijn met Hayek, die natuurlijk vooral bekend is om zijn ongeremde vrije markt positie als opponent van Keynes, heeft hij veel zinnigs te zeggen over dit cruciale onderwerp.

Vriendelijke groet, Paul'


Dit is mijn reactie:

'beste paul

ik ben het volstrekt oneens met de gedachte dat cultuur en natuur onlosmakelijk met elk verbonden zijn. in mijn visie, gebaseerd op mijn ervaringen, is cultuur een flinterdunne laag die in de meest ontwikkelde culturen van de ene op de andere moment kan verdwijnen. in momenten van crisis nemen onze driften het over en is de cultuur volledig weg. kijk naar de geschiedenis en kijk wat er in de wereld gebeurt. het zijn niet alleen de hoofdapen die door instincten en driften worden gedreven, maar ook de bij-apen zodra ze in een crisis terechtkomen. de menselijke soort bestaat waarschijnlijk al 3 miljoen jaar. tot voor tienduizend jaar geleden leefde hij met een absoluut minimum aan cultuur. pas toen de landbouw werd ontdekt vond er een razendsnelle culturele ontwikkeling plaats. een van de belangrijke redenen dat culturen betrekkelijk snel ten onder is dat de mens niet in staat is op lange termijn te plannen. dat heeft hij evolutionair gezien ook nooit geleerd. als jager levend in een kleine groep moest al zijn intelligentie en energie gericht zijn op het overleven vandaag en morgen, maar niet over een week. het probleem is dat wil de mens als sedentair wezen zien te overleven in zeer grote groepen hij op lange termijn moet plannen, maar dit niet kan, dat vermogen bezit hij niet. vandaar dat je ziet dat mensen blijven consumeren terwijl ze weten dat de natuur dit niet aankan. en in zijn auto blijfven zitten terwijl ze weten dat daarmee het broeikaseffect groter wordt, en de verslaafden blijven roken terwijl ze weten dat ze er kanker van kunnen krijgen, en op politici blijft stemmen terwijl men weet dat ze onbetrouwbaar zijn. dat ons centraal zenuwgestel zich gedeeltelijk tegelijk ontwikkelde in interactie met cultuur is zeer betrekkelijk waar, tenzij je denkt dat 10.000 jaar een fundamentele verandering heeft bewerkstelligt in de evolutie van 3 miljoen jaar. 10.000 jaar is eendriehonderste van 3 miljoen. wat in 3 miljoen jaar is opgebouwd kan niet in 1/300ste deel fundamenteel door cultuur worden veranderd. dat is geen bewering, helaas, maar een ervaringsfeit.
groet
stan

Ik moest aan Paul's woorden denken toen ik deze recente foto zag. Hier staat Bush, de man zonder geweten, die loog om een oorlog te kunnen beginnen, die loog om geweld te kunnen laten uitoefenen op mensen die weerloos zijn, die loog waardoor ook zijn eigen mensen sterven of ernstig verminkt raken. En nu wordt hij even geconfronteerd met de gevolgen van zijn leugen. Wat gaat er in zijn hoofd om? Hij wendt zijn blik af, zoveel is duidelijk. Maar wat gaat er precies in zijn hoofd om? Is voor Bush deze jongeman of vrouw collateral damage, of ziet Bush de man of vrouw voor hem als slachtoffer, slachtoffer van zijn eigen presidentiele misdadigheid? Dit is overgebleven van het gelaat van een jong mens dat verbrandde omdat zijn/haar hoofdaap had gelogen. Had die niet gelogen dan had het slachtoffer nog een gezicht gehad. Nooit kan hij/zij zich nog in het openbaar vertonen zonder dat mensen met afgrijzen terugdeinzen, nooit kan hij/zij ergens vrijblijvend naartoe. Voor de rest van zijn/haar leven zit hij/zij in dit gelaat opgesloten, het is erger dan in een gevangenis, het leven zoals hij/zij die gedacht had is voor eeuwig voorbij. Het slachtoffer is totaan de dood eeenzaam, volstrekt eenzaam, de enige man of vrouw op de wereld, en dat omdat Bush loog. Is het centrale zenuwgestel van Bush nu gevormd door de westerse beschaving met alle normen en waarden die daaraan verbonden zijn, of is zijn centraal zenuwgestel dat van een door driften en instincten gedreven aap? Misschien beter nog: was Hitler het produkt van cultuur of van natuur?