maandag 16 november 2009

Professor Paul Frissen uit Tilburg 2



AdR liet me het volgende weten: 'Je hoeft het er niet mee eens te zijn, dat ben ik ook niet per se, maar Frissen heeft wel degelijk verstandige dingen te zeggen.'


AdR stuurde me een barok geformuleerd betoog van professor Frissen, waarvan de kern deze opmerking is: 'ik niet vind dat politiek en samenleving een een-op-een afspiegeling van elkaar moeten zijn. De representatie zoals die georganiseerd is moet wel als een zinvolle representatie worden ervaren.'

Met andere woorden: zolang de schijn van democratie kan worden hoog gehouden, is er niets aan de hand. De schijn legitimeert het systeem. Zodra iedereen door heeft dat er geen sprake is van democratie dan is het systeem in problemen, vandaar dat de parlementaire democratie 'als een zinvolle representatie [moet] worden ervaren.' Met de nadruk op 'ervaren'. Duidelijk is dat de Tilburgse hoogleraar schijnbaar kritisch is, dat wil zeggen: hij waarschuwt de politieke elite dat de democratie zoals hij die zich voorstelt absoluut niet 'een een-op-een afspiegeling' moet zijn, maar dat het tegelijkertijd 'wel als een zinvolle representatie [moet] worden ervaren', omdat anders het systeem zijn legitimiteit bij de bevolking verliest. Het is volkomen in lijn met wat Edward Bernays in zijn boek Propaganda in 1928 stelde: 'The conscious and intelligent manipulation of the organized habits and opinions of the masses is an important element in democratic society. Those who manipulate this unseen mechanism of society constitute an invisible government which is the true ruling power of our country.' Volgens Bernays was de ´engineering of consent´ juist de ´essence of the democratic process.´ Schijn als kenmerk van democratie. In feite beweert Paul Frissen nu, bijna tachtig jaar later, hetzelfde, wanneer hij stelt dat de parlementaire democratie 'als een zinvolle representatie [moet] worden ervaren,' waarbij dient te worden benadrukt dat 'politiek en samenleving' geenszins 'een een-op-een afspiegeling van elkaar' moet zijn. Kortom, in de woorden van Bernays: 'the engineering of consent is the very essence of the democratic proces, the freedom to persuade and suggest.'

Nu we dit weten, is het goed te beseffen dat de legitimiteit van de parlementaire democratie al lang geleden ter discussie werd gesteld door vooral ook Amerikaanse academici, onder wie de vooraanstaande socioloog C.Wright Mills die in The Sociological Imagination erop wees dat 'in essence democracy implies that those vitally affected by any decision men make have an effective voice in that decision.' Een keurige definitie. Is er dan ook sprake van 'democratie' wanneer bijvoorbeeld een Nederlandse sociaaldemocratische minister van Financien zonder het parlement te hebben geraadpleegd besluit miljarden aan belastinggeld te geven aan de failliete bankwereld, om even later een bezuinigingsmaatregel te bepleiten waarbij de pensioengerechtigde leeftijd met twee jaar wordt verhoogd, omdat onder andere de susidies aan de banken toch door iemand betaald moeten worden? Is hier sprake van democratie zoals gedefinieerd door C.Wright Mills? Nee, natuurlijk. Het enige resultaat van deze maatregelen is dat de rancune onder de bevolking alleen maar toeneemt. Mills die de legitimiteitscrisis van deze vorm van democratie al een halve eeuw geleden beschreef, toen in Nederland de academici nog vol lof waren over het fameuze poldermodel, stelde ook een alternatief voor: 'What are required are parties and movements and publics having two characteristics: (1) within them ideas and alternatives of social life are truly debated, and (2) they have a chance really to influence decisions of structural consequence. Only if such organisations existed could we become realistic and hopeful about the role of reason in human affairs which I have been trying to outline. Such a situation, by the way, I should consider one major requirement for any fully democratic society.'

Maar juist dat laatste wil professor Frissen niet. Immers, zo houdt hij de politieke elite voor: ''ik niet vind dat politiek en samenleving een een-op-een afspiegeling van elkaar moeten zijn.' In tegenstelling tot de grote Amerikaanse socioloog is de Tilburgse hoogleraar bezig met de legitimiteit van de schijn. Dus AdR, ik deel je mening niet wanneer je schrijft dat Frissen 'wel degelijk verstandige dingen te zeggen'
heeft. Het is oude wijn in nieuwe zakken, geschreven door een poortwachter van het systeem die zijn eigen belang, zijn prestige en inkomen, niet uit het oog verliest.

2 opmerkingen:

Sonja zei

Ik ben het helemaal eens met Frissen over de schijn van democratie. Tenminste, dat het zo werkt, maar zeker niet dat dat de normale gang van zaken is en behoort te zijn. En zowel de regeringspartijen maar ook de oppositiepartijen doen er aan mee - daarom verandert er ook niets. Zo weer een aardig voorbeeldje van de SP. Die houdt trouwens constant de schijn op niet bij "de gevestigde partijen" of de "Haagse elite" te horen. Maar goed, dat is weer een ander soort schijn als hier besproken.

In Edinburgh kwam vorige week de NATO Parliamentary Assembly weer bijeen, waartegen allerlei linkse anti-militairistische actiegroepen hebben gedemonstreerd. De NPA is een soort debatclubje waaraan vertegenwoordigers van parlementen van diverse NAVO-leden mogen deelnemen. Verder heeft het niets met de NAVO te maken, want die trekt zich niets aan van de gevolgtrekkingen en aanbevelingen van het debatclubje. Maar, het is goed voor de schijn van democratie. De SP is vertegenwoordigd in deze Assemblee, want de partij wil naar zeggen daarmee 'de NAVO van binnenuit veranderen'. Dus op deze manier houdt ook de SP de schijn van democratie in stand voor hun achterban.

En of dat nog niet genoeg schijn is besloot de SP eerst met de anti-NAVO demonstreerders mee te lopen, om daarna, binnen, de NAVO te legitimeren. En of dat ook nog niet genoeg schijn was:
Volgens Kox en Vliegenthart zou er in elke lidstaat een discussie op gang moeten komen over de toekomst van het bondgenootschap. Zij riepen hun collega’s op het zogenoemde ‘comité van experts,’ onder leiding van de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright, in de parlementen uit te nodigen. Deze groep moet uiteindelijk voorstellen doen over hoe het nieuwe strategische concept eruit zou moeten zien. Vliegenthart “Het Nederlandse parlement heeft op ons voorstel laten weten zo’n gesprek te willen. Er is een unieke kans om eindelijk mee te praten over de toekomst van de NAVO. Die kans mogen we niet voorbij laten gaan. En het is hard nodig ook. De NAVO is immers duidelijk de weg kwijt.” (sp.nl)

Kortom, de SP wil liever met een oorlogsmisdadiger zaken doen (over 'vrede', 'ontwapening'?), dan dat het pricipieel afstand doet van de NAVO. Want dat essentiële SP-standpunt werd in de zomer van 2007 zonder democratische inspraakprocedure plotseling ten grave gedragen.

AdR zei

Hij blijft van de PvdA, zegt wel iets.
Mijn makker Siebe heeft een hoge pet op van Frissen, ik zie het zelf niet zo, maar als iemand die ik als verstandig mens ken er iets in ziet - wie ben ik?

De truc onder politicologen is:

Stap 1: democratie is een ideaal. Een onhaalbaar ideaal dat alleen maar benaderd kan worden.

Stap 2: het systeem zoals gangbaar in de Noordatlantische wereld is de beste benadering en wij noemen het "Democratie".

Stap 3, de grote verdwijntruc: We leven in de best mogelijke wereld en inderdaad, uit naam van "de democratie" mag je Vietnam, Irak, Afghanistan enzovoort enzovoort bombarderen.

De aartsvader van de politicologie in de VS, Robert Alan Dahl, heeft voor de zich democratie noemende samenlevingen de term polyarchie ingevoerd, voor het ideaal van de echte democatie vreest hij met groten vreze. En ook met die polyarchie gaat het niet goed, dat is maar al te duidelijk.

Op welke stap Frissen zich bevindt als hij het woord democratie gebruikt is mij niet duidelijk.

Peter Flik en Chuck Berry-Promised Land

mijn unieke collega Peter Flik, die de vrijzinnig protestantse radio omroep de VPRO maakte is niet meer. ik koester duizenden herinneringen ...